اختلالات اضطرابی می‌تواند کودک را از شرکت در بسیاری از تجربه های آموزنده و همچنین از ارتباط با افراد متفاوت بازدارد و این خود زمینه‌ای می‌شود برای تعاملات اجتماعی ضعیف و به‌تدریج انزوا و گوشه‌نشینی که این مسئله اگر درمان نشود هم برای کودک و هم برای والدین او مشکلات متعددی را چه در حال و چه در آینده به وجود می‌آورد (گرینسپن،۲۰۰۶).

پیشینه پژوهشی در داخل کشور نشان می‌دهد که تاکنون به بررسی دقیق مداخلات اثربخش بر اختلالات اضطرابی کودکان اهمیت مناسب داده نشده ‌است و عوامل مؤثر بر این مشکلات شایع کمتر موردتوجه قرار گرفته است. از سوی دیگر نحوه کاهش ‏اختلالات اضطرابی کودکان و عواقب مخرب آن‌ ها از اولویت‏های‏ پژوهشی بسیاری از مراکز تحقیقاتی به شمار می ‏آید. بیشترین تمرکز پژوهشگران این مراکز معطوف به طراحی و تکمیل روش‏ها و رویکردهایی است که امکان بررسی دقیق‏ و قابل‌اطمینان عوامل مؤثر بر این اختلالات را فراهم‏ می‏ سازد. بر اساس مقالات مطرح‌شده و شماری از تحقیقات، در ایران با ‌آسیب‌های عمده و در حال گسترشی در حوزه اضطراب کودکان روبه‌رو هستیم (مصطفوی و همکاران،۱۳۹۱).

اختلال‌های اضطرابی و افسردگی کودکان مشکلات فردی و اجتماعی فراوانی را به وجود می‌آورند. کودکان مبتلا ‌به این اختلال‌ها، خانواده، آموزشگاه و اجتماع را با مسائل و دشواری‌های گوناگونی مواجه می‌کنند. اختلالات اضطرابی و افسردگی، کودکان را در برابر آشفتگی‌های روانی- اجتماعی دوران نوجوانی و حتی بزرگ‌سالی آسیب‌پذیر می‌سازند. همچنین مطالعاتی نشان می‌دهد که انواع اختلالات اضطرابی و اختلال افسردگی در میان کودکان جامعه ایرانی روبه افزایش است(عباسی و همکاران،۱۳۸۹). لذا تحقیق و بررسی ‌در مورد مداخلات مؤثر بر اختلالات اضطرابی و افسردگی کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا پژوهشگر در تحقیق حاضر بر آن شد تا تأثیر درمان تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور را بر کاهش علائم اختلالات اضطرابی و افسردگی کودکان دبستانی و خودکارآمدی والدین آن‌ ها مورد مطالعه قرار دهد.

۱-۴٫ اهداف پژوهش

1. 1. مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش علائم اختلالات اضطرابی کودکان دبستانی

1. 1. مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش افسردگی کودکان دبستانی

1. مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در بهبود خودکارآمدی والدین کودکان دبستانی

۱-۵٫ پرسش‌های پژوهش

1. 1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در علائم اختلالات اضطرابی کودکان دبستانی چگونه است؟

1. 1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در افسردگی کودکان دبستانی چگونه است؟

1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در خودکارآمدی والدین کودکان دبستانی چگونه است؟

۱-۶٫ فرضیه‌‌های پژوهش

1. 1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش علائم اختلالات اضطرابی کودکان متفاوت است.

1. 1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش افسردگی کودکان متفاوت است.

1. اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در بهبود خودکارآمدی والدین کودکان مشکل دار متفاوت است.

۱-۷٫ تعاریف عملیاتی متغیرها

علائم اختلالات اضطرابی: در تحقیق حاضر منظور از علائم اختلالات اضطرابی نمره‌ای است که آزمودنی در آزمون غربالگری اختلالات هیجانی مرتبط با اضطراب دوره کودکی (بریمایر و همکاران،۱۹۹۹) به دست می‌آورد.

افسردگی: در تحقیق حاضر منظور از علائم افسردگی نمره‌ای است که آزمودنی در مقیاس افسردگی کودکان (کواکس،۱۹۸۱) به دست می‌آورد.

خودکارآمدی والدینی: در تحقیق حاضر منظور از خودکارآمدی والدینی نمره‌ای است که آزمودنی در مقیاس خودکارآمدی والدینی (جانستون و ماش،۱۹۸۹) به دست می‌آورد.

بازی‌درمانی کودک‌محور: در تحقیق حاضر منظور از بازی‌درمانی کودک‌محور، درمان مبتنی بر فعالیت‌های بازی‌محور کودک است که شامل جلسات بازی‌درمانی تعاملی بین مربی/درمانگر و کودک است. هدف تغییر فرایندهای رشدی شامل تمرکز، توجه و جذب و علاقه‌مند شدن، ارتباط هدفمند با دیگران با بهره گرفتن از ژست‌ها (اشارات بدنی)، سمبل‌ها و ایده ها برای شکل دادن به حسی از خود به عنوان فردی هدفمند و تعاملی است. در این پژوهش برای بازی‌درمانی ۸ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای در نظر گرفته‌شده است.

۲-۱٫ موضع‌گیری‌های نظری پیرامون اضطراب کودکان

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

اصطلاح اضطراب نحستین بار در قرن هجدهم توسط پزشک اسکاتلندی، ویلیام کولن به کار برده شده بود و یک اختلال عصب شناختی را که به انواع متعددی از اختلال های رفتاری منجر می شد، مشخص می‌کرد (ساراسون،۱۳۹۰). در خلال قرن نوزدهم کسانی را که به رغم سلامت ظاهری جسمانی، دارای رفتارهای انعطاف ناپذیر و خود تخریب‌گر بودند، با عنوان “روان آزرده” متمایز می‌کردند و اینگونه تصور می شد که این اشخاص از اختلال ناشناخته ای رنج می بردند (هلر،۱۳۸۹).

سپس در جریان سال های پایانی قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، دیدگاه مبتنی بر پدیدآیی زیست شناختی روان آزردگی، جای خود را به دیدگاه فرویدی مبتنی بر پدیدآیی روانشناختی داد. فروید اصطلاح روان‌آزردگی را به معنای دیگری به کار برد و بر این نکته تأکید کرد که این اختلال از علل جسمانی ناشی نمی‌شود، بلکه ریشه در اضطراب دارد (اگل،۲۰۰۹).

در دهه های اخیر نظریه‌پردازان مختلف و بخصوص نظریه پردازان رفتاری نگر، به مخالفت با این دیدگاه پرداخته‌اند. انتقاد اصلی آن‌ ها متوجه این نکته است که روان آزردگی به گستره ای وسیع‌تر از آنچه در وضع کنونی، تحت عنوان اختلال های اضطرابی مشخص می شود، پوشش می‌دهد و ‌بنابرین‏ اضطراب را نمی‌توان در قلمرو آنچه تحت عنوان روان آزردگی مشخص می‌شود، محدود کرد (سادوک و سادوک،۱۳۹۱).

۲-۱-۱٫ ماهیت و تعریف اضطراب

اضطراب شامل احساس عدم اطمینان، درماندگى و برانگیختگى فیزیولوژیکى است. به طور کلى اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسى است که با یک یا چند حس جسمى مانند احساس خالى شدن سر دل، تنگى قفسه سینه، طپش قلب، تعریق، سردرد و غیره همراه است. اضطراب‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ احساس‌ ناراحت‌کننده‌ و مبهم‌ ترس، وحشت‌، یا خطر با منشاء‌ ناشناخته‌ که‌ بر فرد مستولی‌ می‌گردد. برای‌ بعضی‌ از افراد این‌ حالت‌ ممکن‌ است‌ ناگهانی‌ روی‌ دهد و بر طرف‌ شود، اما برای‌ بعضی‌ دیگر این‌ حالت‌ به‌ صورت‌ مزمن‌ در می‌آید. بر اساس نظریه تحلیل روانی مهمترین عاملی که علت تمام بیماری‌های روانی محسوب می شود، اضطراب است (سادوک و سادوک،۱۳۹۱).

در کشور ما اعتیاد به مواد مخدر، این سرطان اجتماعی، طی دهه اخیر یکی از مهمترین بحران های بهداشتی و اجتماعی بوده است، متاسفانه بالاترین شیوع اعتیاد با ۸/۲ درصد متعلق به کشور ایران می‌باشد؛ این در حالی است که میانگین شیوع اعتیاد در دنیا ۴/. است و این میزان در اروپا ۷۰/. درصد است (سازمان سلامت و خدمات انسانی^[۱۹]،۲۰۱۱).

۳-۱-۲) معتاد

معتاد فردی است که در اثر استعمال مکرر و مداوم متکی به مواد مخدر یا دارو و یا سایر مواد است و دارای مشخصات چهارگانه زیر می‌باشد:

اول: در اثر مصرف مکرر مواد و یا دارو عادت روانی ایجاد می شود و این عادت فرد را به علت نیاز و تمایل روانی به سوی مصرف مواد مخدر و یا دارو به حد وسواس تشویق می‌کند.

دوم: برای نگهداری اثری که منظور و مطلوب معتاد است مقدار مواد مصرفی رو به افزایش می رود.

سوم: در اثر قطع مواد مخدر و یا دارو علائم خاصی در معتاد ظاهر می‌گردد که آن علائم بستگی به نوع مواد مخدر و یا داروی مصرفی دارد.

چهارم: اعتیاد به مواد مخدر و یا داروی مورد مصرف برای فرد و یا جامعه زیان آور می‌باشد (منوچهری ،۱۳۸۹).

۴-۱-۲) علل اعتیاد

اعتیاد یک بیماری روانی-اجتماعی است که دلایل پدید آیی آن در روابط خانوادگی، مناسبات اجتماعی، شرایط اقتصادی وفرهنگی و ویژگی های روانشناختی فرد معتاد نهفته است (بهرامی.احسان،۱۳۸۸) ‌بنابرین‏ علل اعتیاد به مواد مخدر متعددند ولی به طور کلی به دو دسته، علل زمینه و علل محرک تقسیم می‌شوند، علل زمینه ساز عواملی هستند که شرایط مساعدی را برای آغاز انحراف فراهم می‌کنند، مثل پایبند نبودن به خانواده، به یک نظام ارزشی خاص، وضع اقتصادی، اخلاقی، فرهنگی و… که در مجموع شکلی از خانواده از هم پاشیده را ترسیم می‌کند. نمونه هایی از این عوامل عبارتند از:

1. 1. مصرف بیش از حد و نابجای داروهای اعتیاد آور به وسیله والدین

1. 1. استفاده مکرر از داروهای تخدیر کننده که کنجکاوی کودکان و نوجوانان را بر می انگیزد.

1. 1. محیط نامطلوب خانواده، خانواده از هم پاشیده ناشی از طلاق، مرگ یا غیبت های طولانی والدین

1. 1. محیط متشنج خانواده ناشی از ناسازگاری والدین

1. 1. تبعیض بین فرزندان، عدم وجود مهر و محبت و دلگرمی

1. 1. اعمال تنبیه و عدم اجرای انضباط منطقی

1. 1. تضاد در شیوه های تربیتی فرزندان

1. 1. فقر خانواده

1. ناتوانی والدین در تصمیم گیری، هرج و مرج، بی ثباتی و آزادی مطلق در خانواده

علل محرکی که فرد را به سوی این انحراف سوق می‌دهد، شامل نارضایتی از شرایط موجود و یا شکست یا ناکامی پیاپی است، در واقع اعتیاد یک نوع مکانیزم دفاعی است که برخی جهت فرار از عذاب و موقعیت رنج آور خود بدان متوسل می‌شوند (محققی، ۱۳۸۵).

۵-۱-۲) پیامدهای اعتیاد

مصرف مداوم مواد مخدر، ترک ناگهانی و یا کاهش مصرف مواد پس از ایجاد وابستگی نسبت به دارو سبب اختلالاتی می‌گردد که شامل بی قراری، اضطراب، افسردگی، خستگی مفرط، عدم تمرکز افکار، حالات گیجی و مشکلات گوارشی می‌باشد. افراد معتاد به خاطر تغییرات عصبی-زیستی که بر فرایندهای تصمیم گیری و کنترل آن ها تاثیر می‌گذارند، توانایی اجتناب از فعالیت هایی که منجر به نتایج منفی می‌شوند را ندارند (کالیواس^[۲۰]و ولکوم^[۲۱]، ۲۰۰۵).

افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد در معرض خطر ابتلا به افسردگی خفیف یا متوسط قرار دارند که ملاک ها نشانه و مدت اختلال افسردگی مداوم (افسرده خویی)، یا در برخی موارد، اختلال افسردگی اساسی را برآورده می‌کنند. این نشانه ها ممکن است بیانگر اختلال افسردگی ناشی از مواد یا تشدید اختلال افسردگی از پیش موجود باشد. بی خوابی شایع است مخصوصا در مدت ترک اختلال شخصیت ضد اجتماعی در افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد شبه افیونی خیلی شایع تر است. اختلال استرس پس از آسیب نیز با فراوانی بیشتر دیده شده است ( , DSM 5 2013).

مهمترین ویژگی وابستگی به مواد، مجموعه ای از نشانه های شناختی و رفتاری و روانشناختی است که شخص با وجود اینکه مشکل قابل توجهی در رابطه با مصرف مواد دارد،به مصرف مواد ادامه می‌دهد (گراهام،۲۰۰۸).

به طور کلی پیامدهای اعتیاد برای فرد معتاد عبارتند از:

1. 1. خطرات روحی و روانی: فرد معتاد، رابطه عاطفی و محبت آمیزی با خانواده خود ندارد و خانواده ای آشفته دارد و همچنین در جامعه تحقیر می شود. معتادان غالبا دچار اضطراب، احساس تنهایی و خستگی، تنفر از زندگی، خمودگی، رکود فکر، گرایش به افسردگی، فقر در روابط عاطفی و احساس بی کفایتی هستند. همین حالات ناشی از اعتیاد، آنان را بیشتر در گرداب اعتیاد فرو می‌برد. فرد معتاد تصور می‌کند که مواد مخدر اشکالات روانی او را برطرف می‌سازد، ولی متوجه نیست که اعتیاد نه تنها شخصیت او را وابسته تر می‌سازد بلکه به انزوای اجتماعی بیشتر می‌ انجامد. اعتیاد مسئولیت پذیری و قید و بند ها را از بین می‌برد و فرد معتاد به هیچ چیز جز به دست آوردن مواد به هر قیمت ممکن فکر نمی کند و به شرع و عرف و اخلاق تعهد ندارد.

1. 1. صدمات جسمی: مواد مخدر صدمه فراوانی به بدن فرد می زندو سلامت جسمانی او را تهدید می‌کند و بیماری های مختلف ریوی و گوارشی و غیره را به ارمغان می آورد. وقتی وابستگی روانی به مواد حاصل شد، دیگر حالت نشئه و لذت بخش برای فرد معتاد مطرح نیست، بلکه مصرف ماده مخدر به صورت یک رفتار اجباری در آمده است.

1. لطمات مادی:در بررسی های انجام شده در شرکت تعاونی تخصصی ترک اعتیاد تهران در ایران روزانه ۴ میلیارد تومان صرف خرید مواد مخدر شامل تریاک و هروئین می شود این رقم معادل ۵ میلیارد تومان در روز است ،یعنی تقریبا ۱۰۰%درامد نفتی کشور و با این رقم می توان به یک میلیون خانوار فقیر در کشور ماهیانه ۱۲۰ هزار تومان پرداخت کرد و آن ها را از فقر نجات داد.

فرد معتاد گذشته از اینکه معمولا توانایی کار کردن زیاد را ندارد، تمایل و احتیاج شدید به مواد دارد به صورتی که به هر وسیله ممکن آن ماده اعتیاد آور را به دست می آورد. نیازمندی به پول برای تامین مواد فرد معتاد را به ارتکاب انواع اعمال بزهکارانه از قبیل سرقت و قتل و جنایت، تن فروشی و حتی وادار کردن همسر و اعضای خانواده خود ‌به این کار ناچار می‌سازد. یکی دیگر از شایعترین این اعمال بزهکارانه فروش مواد مخدر است که منجر به گرفتار کردن چندین قربانی دیگر در این گرداب می شود ( بهرامی ، ۱۳۸۸).

رایجترین بیماری‌های جسمانی مرتبط با اختلال مصرف مواد عبارتند از عفونت های ویروسی ( مثل HIV، ویروس هپاتیت C) و باکتریایی، مخصوصا در مصرف کنندگان مواد شبه افیونی که تزریق می‌کنند( ,DSM5 2013).

۶-۱-۲) انگیزه های شروع مصرف مواد

شکل شماره ۴-۱- نمودار پراکندگی متغیرهای مستقل و وابسته

منبع: یافته های تحقیق

ب) تشخیص نقاط پرت

بعضاً مجموعه ای از داده ها ممکن است شامل چند عدد خیلی کوچک و یا چند عدد حقیقی بزرگ باشد، کــــه آن ها را ” داده پرت” می­گویند. به طور کلی اندازه هائی که مقدار آن ها در مقایسه با اکثر داده ها بسیار کوچک و یا بسیار بزرگ می‌باشد را داده پرت و یا مقادیر فرین می‌گویند. بهترین راه تشخیص داده های پرت، استفاده از نمودار ”باکس” ‌می‌باشد.

نمودار باکس – ویسکر نموداری است که به کمک معیارهای مرکزی و پراکندگی، موقعیت مجموعه داده ها را به شکلی بسیار گویا و مفید ارائه می‌دهد. این نمودار ابتدا توسط آمار شناس معروف توکی ارائه گردید و با بهره گرفتن از یک مستطیل (باکس) در دو خط در دو طرف مستطیل (ویسکر) و به وسیله میانه، چارکهای اول و سوم و کمترین و بیشترین اندازه مشاهده شده رسم می شود. با بهره گرفتن از این نمودار می توان مرکزیت،‌ پراکندگی و چولگی داده ها را تفسیر نمود.

با بهره گرفتن از نمودار باکس – ویسکر می توان اطلاعات زیر را ‌در مورد داده ها کسب نمود:

• • اگر میانه نزدیک وسط مستطیل (باکس) باشد توزیع داده ها تقریباً متقارن است.

• • اگر میانه در طرف چپ وسط مستطیل باشد توزیع چوله به راست و اگر میانه در طرف راست وسط مستطیل قرار گیرد توزیع چوله به چپ است.

• • اگر خطوط دو طرف مستطیل (ویسکرها) تقریباً برابر باشند توزیع داده ها به توزیع متقارن نزدیک بوده و در صورت نامساوی بوده خطوط توزیع دارای چولگی است.

• در مقایسه نمودار باکس – ویسکر دو مجموعه از داده ها می توان پراکندگی آن ها را با توجه به طول مستطیل های نمودار با یکدیگر مقایسه نمود. مستطیلی که طول بزرگتری دارد دارای پراکندگی بیشتر می‌باشد.داده های پرت ضعیف و داده های پرت قوی را با بهره گرفتن از نمودار باکس – ویسکر می توان تعیین نمود.

همان‌ طور که در شکل نمونه زیر نشان داده شده است،هر عددی که خارج از مرزهای داخلی قرار گرفته باشد را یک داده پرت نامیده و چنانچه بین مرزهای داخلی و خارجی قرار گیرد آن را داده پرت ضعیف نامیده و چنانچه خارج از مرزهای خارجی قرار گرد آن را داده پرت قوی نامیده می شود.

شکل شماره ۴-۲- باکس – ویسکر

1. 1. -Exchange rate risk ↑

1. 1. -Exchange rate exposure ↑

1. 1. -Economic exposure ↑

1. 1. -Purchasing Power Parity ↑

1. 1. – The Fisher Effect ↑

1. 1. -The International Fisher Effect ↑

1. 1. – Interest Rate Parity ↑

1. 1. -Unbiased Forward Rate Parity ↑

1. 1. – Shapiro ↑

1. 1. Gustov Cassel ↑

1. 1. Giddy & etal ↑

1. 1. Gain & etal ↑

1. 1. Shapiro ↑

1. 1. – Balance of payment ↑

1. 1. -Traded goods ↑

1. 1. Inflation permium ↑

1. 1. Efficiant market theory ↑

1. 1. – Exchange rate risk ↑

1. 1. -Exchange rate exposure ↑

1. 1. -Enfort & etal ↑

1. 1. – Light Stone and Lessard ↑

1. 1. -Economic exposure ↑

1. 1. – Grant & etal ↑

1. 1. -Transaction exposure ↑

1. 1. – Cash flow ↑

1. 1. -Operating exposure ↑

1. 1. – Accounting exposure ↑

1. 1. -Cornell & etal ↑

1. 1. Academic Research ↑

1. 1. Coefficient of correlation ↑

1. 1. Panel Data ↑

1. 1. Baltagi ↑

1. 1. Best Liner Unbiased Estimator ↑

1. 1. -Eviews#7 ↑

1. 1. -SPSS ↑

تعاریف بالا حاکی از اختلاف نظر صاحب‌نظران ‌در مورد مفهوم زیبایی است در برخی تعاریف مانند تعریف افلاطون ویژگی یک چیز زیبا مورد اشاره قرار گرفته، در برخی خوش آیند بودن یک چیز برای عموم، در برخی دیگر دلپذیر بودن و موجب انبساط روانی شدن و برخی نیز تناسب به عنوان ویژگی های یک چیز زیبا مطرح شده است. احمدی(۱۳۸۴،ص۵۴) می‌گوید« مفهوم زیبایی آرمانی در فلسفه هنر امروز مطرح نمی شود و کسی از میان فیلسوفان دوران ما پرسش زیبایی چیست؟ را مطرح نمی کند این سوالی است که دیگر فقط به تاریخ زیبایی شناسی مربوط می شود امروز نمی توان تعریفی نهایی و قطعی از زیبایی ارائه کرد… برای مثال از مفاهیم تناسب، تقارن، توازن، و ایجاز به عنوان معیار زیبایی یاد شده است اما سقراطِ افلاطون آن ها را خود زیبایی نمی داند آن ها باعث می‌شوند چیزها زیبا بنمایند از آنجا که علت چیزی نمی تواند خود آن چیز باشد پس آن ها هم نمی توانند خود زیبایی باشند.

شاید این موضوع که زیبایی مفهومی است درک کردنی و احساس شدنی و نه امر بیانی که در برخی تعاریف زیباشناسی و زیبایی بدان اشاره شد موجب این تعاریف و برداشت های مختلف می‌باشد اما نکته مهمتر این است که برداشت های مختلف خود موجب مطرح شدن انواع زیبایی ها گردیده و طبقه بندی های گوناگونی از آن ارائه شده است که در ادامه توأم با بحث نظر فیلسوفان مکاتب مختلف تربیتی به آن ها اشاره خواهیم نمود.

هنر

لفظ هنر با ریشه سانسکریت از دو کلمه سو به معنای نیک و هر چیز خوب و نیک که فضایل و کمالاتی برآن مترتب است و نر یا نره به معنای زن و مرد تشکیل شده است. این واژه وارد زبان فارسی شده و در اوستا به شکل هونر در آمده که از صفات اهورامزدا به معنای خوب و نیک است در فارسی میانه یا پهلوی و پس از آن در دوره اسلامی به صورت هنر و به معنای انسان کامل و فرزان و هم به معنای فضیلت آمده است و در لغت نامه دهخدا به معنای علم، معرفت، دانش،فضل، فضیلت، کمال، کیاست، فراست و زیرکی است.(راهنمای درس هنر،۱۳۹۱،ص۸).

در دایره المعارف هنر به فعالیت هایی چون نقاشی، طراحی، گرافیک، پیکره سازی، معماری، موسیقی، شعر، تئاتر، سینما و… گفته می شود(همان منبع).

تولستوی(به نقل از هربرت رید،۱۳۸۶،ص۲۱۷) بیان می‌دارد هنر فعالیتی است انسانی شامل این که یک فرد به طور آگاهانه و به وسیله نشانه های خارجی احساساتی را که در زندگی داشته است به دیگران منتقل کند چنان که دیگران نیز از آن احساسات متأثر شوند و آن ها را تجربه کنند.

هربرت رید در نقد تعریف تولستوی می‌گوید درست است که هنر بیان احساس است اما اینکه مخاطب نیز همان احساس را تجربه کند امری است نامعلوم. زیرا احساس و تجربه مخاطب ممکن است غیر از تجربه و احساس صاحب اثر باشد و عمل هنر انتقال احساس نیست تا دیگران هم همان احساس را تجربه کنند لذا بهتر است بگوییم هنر عبارت است از بیان؛ نه بیش و نه کم؛ در این بیان، احساس ارائه می شود و تأثیری در مخاطب می‌گذارد که در روانشناسی به آن عاطفه گفته می شود و این عاطفه چیزی غیر از احساسی است که هنرمند در حین آفرینش اثر هنری داشته است زیرا ممکن است حالت بیننده را تحسین آمیز و متحیر کند یا خشک تر و این به فرد مخاطب بستگی دارد(همان منبع،۲۱۹).

‌بنابرین‏ هنر نوعی زبان است که به وسیله آن می توان احساس و مقصود خود را بیان نمود و هنرمند می کوشد بیان خود را با لذت توأم نماید به همین جهت هربرت رید(۱۳۸۶،ص۲۲) می‌گوید ساده ترین و معمولی ترین تعریف هنر عبارت است از «کوششی برای آفرینش صور لذتبخش» این صُوَر حس زیبایی ما را ارضا می‌کنند و حس زیبایی وقتی راضی می شود که ما نوعی وحدت یا هماهنگی حاصل از روابط صوری در مدرکات حسی خود، دریافت کرده باشیم.

البته هنر نیز مانند زیبایی تعریف دقیق و جامع و مانع ندارد ویتگنشتاین می‌گوید سؤالات سنتی مانند هنر چیست پرسش‌های نادرستی بودند و هنر نمی تواند تعریف کاملی داشته باشد و هنر مفهومی است باز و گشوده یعنی نمی توان آن را یک بار برای همیشه تعریف نمود زیرا همواره شکل های تازه ای از هنر پدید می‌آیند که تلاش های گذشته ‌در مورد تعریف هنر را بی اثر می‌کنند. به عقیده گادامر نیز هنر زبان دوم بوده و دارای الگوی هرمنوتیکی است و نکته نهایی در آن وجود ندارد از این رو فقدان تعریف دقیق و اندیشیده یا ناروشنی یا ابهام معنایی برای هنر چیزی است اساسی و بنیادین(احمدی،۱۳۸۴).

رابطه زیبایی شناسی با هنر

هربرت رید(۱۳۸۶) می‌گوید یکی دانستن هنر و زیبایی، اساس همه مشکلات ما در درک هنر است. هر هنری زیبا نیست و هر زیبایی هنر نیست و این جمله هر قدر تکرار شود زیادی نیست. وی مطرح می‌کند هنر عبارت است از بیان، این بیان فرایند نهایی بوده و متکی بر دو فرایند قبلی یعنی ادراک حسی و آرایش صوری است که این دو فرایند جزء زیبایی شناسی می‌باشند و بعد از آن که احساس به آن ها اضافه گردید هنر مطرح می شود و احساس را همراه با آن ها نقل می‌کند.

علاوه بر این همان طور که ذکر شد زیبایی شناسی به مطالعه زیبایی ها و کاوش زیر و بم های آن می پردازد که زیبایی ها ممکن است طبیعی بوده یا مصنوع بشر باشند،زیبایی های طبیعی همانند زیبایی های آسمان، ستارگان، چشمه ها و.. در طبیعت یافت می‌شوند و زیبایی های نوع دوم همان زیبایی های هنری می‌باشند که انسان آن ها را به وجود می آورد. اما هنر نوعی توانایی مخصوص انسان می‌باشد که برخی در توصیف انسان، وی را حیوانی هنرمند می خوانند(رضای الهی،۱۳۵۴،ص۴۱). به عبارت دیگر هنر استعدادی است مخصوص برخی از افراد بشر که آن ها می‌توانند افکار خود را که از خود یا عالم خارج سرچشمه گرفته است با کمال آزادی با احساسات خویش منطبق کنند و آن را برای دیگران به طور مستقل و خلاق مجسم سازند(همان منبع). هگل(به نقل از احمدی،۱۳۸۴) بیان می‌کند« زیبایی هنری برتر از زیبایی طبیعی است چرا که زاده روح سوبژکتیو یا به زبان ساده تر نتیجه کارکرد ذهن آدمی است زیبایی هنری از آن جا که محصول کارکرد نیروی آفریننده ذهن انسان است برتر از زیبایی طبیعی است که در آفرینش آن انسان نقشی نداشته است.» به نظر کانت نیز زیبایی چیزی است هم طبیعی و هم انسانی اما هنر پدیده ای یکسر انسانی است(احمدی،۱۳۸۴).

حال با این توصیف می توان گفت که زیبایی شناسی به مراتب گسترده تر از حوزه هنر می‌باشد و علاوه بر زیبایی های هنری(آثار انسان) زیبایی های طبیعی را نیز مطمح نظر خویش قرار می‌دهد.

موضوع دیگر جایگاه زیبایی شناسی -که بخشی از آن به زیبایی های هنری می پردازد- در هنر به عنوان یک علم و دیسیپلین می‌باشد که آیا هنر فقط با زیبایی شناسی و زیبایی سر کار دارد و اگر کسی بخواهد به آموختن هنر بپردازد تنها آموختن زیبایی شناسی کافی است؟ در این راستا آیزنر(به نقل از مهرمحمدی،۱۳۸۳) بیان می‌کند آموزش هنر شامل بخش های تاریخ هنر،تولید هنر، نقد هنری و زیبایی شناسی می‌باشد لذا هنر صرفاً به زیبایی شناسی محدود نبوده و زیبایی شناسی یکی از مؤلفه های پنج گانه آن محسوب می‌گردد.

به طور خلاصه می توان گفت نه زیبایی شناسی فقط به هنر می پردازد و نه هنر منحصر به زیبایی شناسی است و این دو مقوله مرتبط به هم و در عین حال قابل تفکیک از هم می‌باشند زیبایی شناسی زیبایی های هنری را بررسی می‌کند و بخشی از هنر و فعالیت هنری نیز مربوط به زیبایی شناسی می‌باشد.

دیدگاه های مختلف راجع به هنر و زیبایی

به طور کلی ارتباطات کلامی شامل کلماتی است که بر زبان می آوریم برای مثال جذاب بودن محتوای کلام ، تهدید آمیز نبودن آن ، شور انگیز بودن موضوع صحبت ، قابل فهم بودن کلام و … که باعث تسهیل ارتباط می‌گردد ، از این دست در واقع به مجموعه روابطی که از طریق سخن و گفتگو حاصل می شود ارتباط کلامی می‌گویند . برای اینکه در روابط خود موفق شویم باید از کلمات با دقت استفاده کنیم . هر کلمه ای احساسات ، عواطف خاص و عملکرد متفاوتی را در افراد بر می انگیزد اگر کلمات در مکان مناسب خود به کار برده شوند به سرعت بر جسم و روح افراد تاثیر می‌گذارند . بیان الفاظ دلپذیر و موزون موجب می شود شخص مقابل با متانت به سخن ما گوش فرا دهد . اما عبارت های مغرضانه و کینه جویانه اغلب خشم فرد دیگر را بر می انگیزد و اورا به جبهه گیری دعوت می‌کند و در نهایت روابط را به دشمنی و تعارض و نبرد می کشاند ( سجادی پور ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۹ ) .

گوش دادن فعال با همدلی با گوینده تشدید می شود .گوش فرادادن یک مهارت حیاتی است که در هنگام بروز تعارض افراد کمی آن را به کار می گیرند.در هنگام بروز تعارض افراد کم تر به حرف یکدیگر گوش می‌دهند (مرادی ، ۱۳۹۱ ) .

مهارت شنودی ( گوش دادن ) : یعنی توانایی مدیر در توجه به پیشنهادها یا سؤالات دیگران و درک آن ها (‌آهن‌چیان ، منیدری ، ۱۳۸۳ ، ص ۴۲ ) .

ارتباطات شنیداری چالش عمده مدیران امروزی است.مدیران در دنیای اشاره نوشتار ‌و گفتار عمل می‌کنند.بیشتر وقت مدیران در ارتباطات با دیگران می گذرد ومهارت درامر ارتباطات شرط اصلی کامیابی مدیران امروزی است ( خاکی ، ۱۳۸۷ ) .

در برقراری ارتباط مؤثر گوش دادن اهمیت زیادی دارد.ما برای پاسخ دادن مناسب به دیگران باید به پیام های آنان توجه کنیم وخوب گوش دهیم . گوش دادن واقعی به معنای ساکت بودن وگوش فرادادن به آنچه دیگران می‌گویند ،است . شرط اصلی گوش دادن تمایل ‌و خواست واقعی برای این کار است ( رادفر و همکاران ، ۱۳۸۷ ، ص ۴) .

در گوش دادن واقعی منظور این نیست که یک گوشه نشسته ودهانمان هم بسته باشد .گوش دادن فرایند فعالی است که لازمه آن مشارکت است (رادفر و همکاران ، ۱۳۸۷ ، ص ۴) .

مفهوم مهارت‌های ارتباطی شنیداری ( گوش دادن) ، این نیست که در هنگام گوش دادن به صحبتهای یک فرد، صرفاً گاهگاهی سر تکان دهیم و با ذکر کلمه ها و عباراتی مانند : صحیح، آهان، که اینطور، عجب و … وانمود کنیم که به صحبتهای او گوش می‌کنیم. در فرایند ارتباط مستقیم، بین ما و مخاطب برای برقراری ارتباط، واسطه ای وجود ندارد، درک پیام حائز اهمیت است. این امر هنگامی تحقق خواهد یافت که پیام گوینده را دقیقاً و بی کم و کاست بشنویم. در غیراین صورت، محتوای پیام و هدف گوینده را درک نخواهیم کرد و ارتباط مؤثر و هدفمند بین ما برقرار نخواهد شد ( عباسی ، ۱۳۹۰ ) .

ارتباطات بین فردی ، از جمله گسترده ترین ارتباطات انسانی است . همچنین از ارکان مهم و مبنای شکل گیری یک نظام اجتماعی حضور اقشار مختلف مردم و پیوند و ارتباط میان این افراد است . جامعه انسانی نیز به عنوان نظامی اجتماعی ، میان اجزاء آن ارتباط و پیوند وجود دارد .

ما بخش عمده ای از زندگی خود را در ارتباط با دیگران سپری می‌کنیم و یا در فکر آن به سر می بریم که ارتباطات مؤثری داشته باشیم. مهم ترین ابزار ارتباط زبان است، اما اولین ابزار ارتباط میان فردی لبخند اجتماعی است که بین هفته دوم تا هشتم ابراز می شود . انسان موجودی اجتماعی است به همین خاطر به روابط بین فردی نیاز دارد. سلامتی روان ما هم بستگی کاملی با کیفیت روابطمان با دیگران دارد. بسیاری از دانشمندان یکی از شاخص های سلامتی را میزان برقراری و حفظ روابط و تشریک مساعی با دیگران ذکر می‌کنند. افرادی که در این نوع روابط دچار مشکل هستند، اغلب دچار اضطراب های بیهودگی و انزوای روز افزون می‌شوند. به همین دلیل برای دور ماندن از رنج و تنهایی و کسب محبت مجبور به برقراری روابط انسانی مؤثر و مفید هستیم ( عاشوری ، ۱۳۹۰) .

درکتب ارتباطی خصوصاً مبانی ارتباطات ، ارتباط را به انواع مختلفی چون : خصوصی ، جمعی ، نوشتاری ، ملی و فراملی ، کلامی و غیر کلامی ، انسانی و غیر انسانی ، سازمانی و غیری سازمانی و نمادین و …. تقسیم می‌کنند . اما به نحو کلی ارتباط را می توان به دو نوع انسانی و غیر انسانی تقسیم کرد که دو طرف ارتباط ، فرد و انسان مختار و عاقل قرار دارند این ارتباطات انسانی در سه سطح درون فردی ، میان فردی و جمعی قابل تقسیم هستند . (( ارتباط درون فردی یا همان ارتباط با خود به فعالیت هایی مانند پرورش افکار ، تصمیم گیری ، گوش دادن ، خود نگری و … گفته می شود . ارتباط میان فردی ، به ارتباط و مراودات بین دوفرد اطلاق می شود این نوع ارتباط شامل گفتگو ، مصاحبت و مذاکره گروهی و … می شود .در ارتباط جمعی ، فرد پیامی را به جمعی از مخاطبان می فرستد .این نوع ارتباط ممکن است مستقیم ، نظیر ارتباط چهره به چهره که طی آن پیامی از گویند به شنوندگان منتقل می شود یا مانند پیامی که توسط ابزارهایی مانند رادیو و تلویزیون پخش می شود ، غیر مستقیم باشد )) ( بستانی ، ۱۳۸۶ ، ص ۱۵ ) .

بدین ترتیب ارتباط میان فردی را اینگونه تعریف می‌کنیم :

فرایند پویا و پیوسته ، مبتنی بر همگرایی و اعتمادی متقابل بین دو فرد است که در آن با بهره گرفتن از گفتار ، نوشتار ، علایم و رفتار ،‌ فکر ، پیام و یا اطلاعات ، مبادله می‌شوند . که این تعریف دارای ویژگی های زیر است :

1. 1. ارتباط یک فرایند است : برای برقراری ارتباط باید حداقل دو نفر در سلسله رویدادهایی مستمر و پویا درگیر شوند که طی آن ، هر دو یک از آن ها تحت لوای نظام تعیین کنندگی متقابل بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند و از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند . این دو نفر به طور همزمان یکدیگر را در چنین بافتی ، ادراک و ماوقع را معنا کرده و ‌بر اساس همین ادراکات و معانی ‌در مورد نحوه واکنش و پاسخ خود تصمیم گیری می‌کنند ( هارجی ، ساندرز ، دیکسون ، ۱۳۷۷ ، ص ۲۱) .

1. 1. ارتباط یک تبادل است : علی رغم نظر برخی نظریه پردازان قدیمی چون کلود شانون و وارن ویوور ^[۴۶] که ارتباط را فرایند خطی می‌دانستند که طی آن ، منبع ، پیام را فرمول بندی و به گیرنده منتقل می کرد ، نظریه پردازان دیگر چون مایرز به ماهیت پویا و متغیر فرایند ارتباط توجه داشته و بر تاثیر ارتباط برقرار کنندگان بر یکدیگر در یک سیسیتم دو سویه تأکید دارند . این تاثیر بین افراد ، همان تبادلی است که ارتباط ، در بردارنده آن می‌باشد . چناچه یکی از طرفین ارتباط ، داخل این سیستم دو سویه ارتباطی نشود ، ارتباط به معنا واقعی خود شکل نگرفته است این دیدگاه به دیدگاه تعاملی یا تبادلی نیز معروف است (هارجی ، ساندرز ، دیکسون ، ۱۳۷۷ ، ص ۲۴ ) .