گیست و دیویدسون طی تحقیقی به بررسی تأثیر عوامل صاحبکار بر انحرافات بودجه زمانی پرداخته‌اند. نتایج تحقیق نشان داد که تفاوت بین بودجه زمانی و ساعات واقعی به عوامل منعکس کننده ریسک، پیچیدگی و سودآوری صاحبکار وابسته است.( gist and Davidson, 1999)

در ایران نیز تحقیقی توسط محمد کاشانی پور و دیگران با عنوان سودمندی اقلام صورت‌های مالی در پیش‌بینی زمان لازم برای حسابرسی شرکت در سال ۱۳۸۵ انجام گرفت. نتایج تحقیق بیانگر وجود همبستگی مثبت بین این اقلام و زمان حسابرسی بود.(کاشانی پور و دیگران، ۱۳۸۵)

در تحقیقات انجام شده به انحرافات بودجه زمانی و نقش آن در برنامه ریزی و تهیه بودجه های آتی پرداخته نشده است. همچنین تأثیر عوامل مختلف صاحبکار بر بودجه زمانی حسابرسی به طور همزمان مورد آزمون قرار نگرفته است در این تحقیق تأثیر عوامل صاحبکار متشکل از میزان داراییها، میزان فروش، تعداد واحدهای فرعی و نسبت‌های مبتنی بر صورت‌های مالی بر بودجه زمانی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین ساعات بودجه شده و گزارش شده مقایسه و انحرافات بودجه زمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گردد.

۱-۵)اهداف تحقیق :

هدف اصلی این تحقیق:

1. 1. بررسی ارتباط بین عوامل صاحبکار متشکل از میزان داراییها، میزان فروش، تعداد واحدهای فرعی و ریسک با بودجه های زمانی و

1. مقایسه ساعات واقعی و ساعات بودجه شده پروژه های حسابرسی صورت‌های مالی و بررسی انحرافات بودجه زمانی است.

۱-۶)چارچوب نظری تحقیق:

بدون وجود یک چارچوب نظری نتایج حاصل از تحقیقات صرفاً یک سرهم بندی یافته ها بوده که اغلب فاقد مفهوم می‌باشد. چارچوب نظری مبنایی است که فرد پژوهشگر بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مسأله مهم تشخیص داده شده اند نظریه پردازی می‌کند. این نظریه می‌تواند ضرورتاً سخن پژوهشگر نباشد و گاهی به طور منطقی از نتایج تحقیقات قبلی پیرامون مسأله نشأت می‌گیرد. تئوری که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته، تئوری تغییرات تدریجی بودجه می‌باشد. این تئوری که نخستین بار توسط ویتزمن در سال ۱۹۸۰ مطرح گردید، بر این فرض استوار است که تغییرات در بودجه سال جاری نسبت به سال گذشته تحت تأثیر انحرافات بودجه سال گذشته قرار می‌گیرد. میزان تأثیر انحرافات مساعد و نامساعد بر تغییرات بودجه زمانی متفاوت می‌باشد که تحت عنوان تغییرات تدریجی نامتقارن از آن یاد می شود.

نتایج تحقیقات گذشته حاکی از وجود ارتباط نامتقارن بین تغییرات بودجه و انحرافات بودجه زمانی می‌باشد.(Leon and roak. 2002, Fisher et al.2006, bedard et al.2007) ‌بنابرین‏ فرضیات گروه «الف» بر این اساس شکل گرفت. بر اساس مطالعات و تحقیقات گذشته بخش اعظم تغییرات ساعات بودجه شده در نتیجه اندازه شرکت صاحبکار و پیچیدگی و ریسک آن بوده است. (bedard.1991, simunic et al .1994 ) ,((francis. 1984 معیارهای معرف اندازه شرکت شامل میزان داراییها و فروش می‌باشد که مبنای تدوین فرضیه های ۱و۲ گروه «ب» قرار گرفت. معیارهای معرف پیچیدگی عملیات شرکت نیز شامل تعداد واحدهای فرعی است که فرضیه شماره ۳ گروه «ب» بر اساس آن شکل گرفته است. ریسک شرکت صاحبکار بر اساس متغیرهای نسبت موجودیها به کل داراییها و نسبت حسابهای دریافتنی به کل داراییها عملیاتی می شود و مبنای فرضیات ۴و ۵ گروه «ب» می‌باشد. به منظور عملیاتی کردن سودآوری نیز از نسبت‌های ROE، ROA و PROFIT MARGIN استفاده شد.

۱-۷)فرضیه های تحقیق :

جهت دستیابی به اهداف تحقیق فرضیه های تحقیق در دو گروه صورت بندی شدند. فرضیات گروه «الف» به بررسی نقش انحرافات بودجه زمانی در تغییرات بودجه می پردازد و مبتنی بر تئوری تغییرات تدریجی بودجه می باشد و فرضیات گروه «ب» ارتباط عوامل صاحبکار و بودجه های زمانی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

۱-۷-۱)فرضیه های گروه «الف»:

1. 1. ساعات کار گزارش شده پروژه های حسابرسی در سازمان حسابرسی بیشتر از ساعات بودجه شده می‌باشد.

1. 1. تغییرات بودجه زمانی سال جاری نسبت به سال گذشته با انحراف بودجه زمانی سال گذشته رابطه مستقیم^[۳] دارد.

1. 1. رابطه مستقیم بین تغییرات در بودجه زمانی سال جاری نسبت به سال گذشته و انحراف بودجه سال گذشته در مواردی که این انحرافات مساعدند، قویتر از مواردی است که این انحرافات نامساعدند.

1. 1. تغییرات ساعات گزارش شده سال جاری نسبت به سال گذشته با انحراف بودجه زمانی سال گذشته رابطه معکوس^[۴] دارد.

1. 1. رابطه معکوس بین تغییرات در ساعات گزارش شده سال جاری نسبت به سال گذشته و انحراف بودجه زمانی سال گذشته در مواردی که این انحرافات مساعدند قویتر از مواردی است که این انحرافات نامساعدند.

1. تغییرات در ساعات گزارش شده سال جاری نسبت به سال گذشته با تغییرات در بودجه سال جاری رابطه مستقیم دارد.

۱-۷-۲) فرضیه های گروه «ب»:

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با میزان دارایی‌های پایان دوره ارتباط مستقیم دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با میزان فروش( درآمد) طی دوره مالی ارتباط مستقیم دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با تعداد واحدهای فرعی شرکت اصلی^[۵] ارتباط مستقیم دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با نسبت موجودی کالا به کل داراییها ارتباط مستقیم دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با نسبت حساب‌ها و اسناد دریافتنی به کل داراییها ارتباط مستقیم دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به کل داراییها^[۶] رابطه معکوس دارد.

1. 1. بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به حقوق صاحبان سهام^[۷] رابطه معکوس دارد.

1. بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به فروش(درآمد)^[۸] رابطه معکوس دارد.

۱-۸)روش تحقیق: تحقیق مذبور از نوع تحقیقات توصیفی مبتنی بر روش های همبستگی رگرسیونی و مقایسه ای است.

آزمون فرضیه های گروه «الف»: برای آزمون فرضیه شماره یک از آزمون t و برای آزمون فرضیه های دوم تا ششم از مدل رگرسیون ساده به شرح زیر استفاده می شود.

(۱) ch-budgeted = a₀ +a₁ variance + ε

(۲) ch-budgeted = b₀ + b₁ under* variance + ε

(۳) ch-reported = c₀ + c₁ variance + ε

(۴) ch-reported = d₀ + d₁ under* variance + ε

(۵) ch-reported = e₀ + e₁ ch-budgeted + ε

متغیرهای وابسته:

Ch-budgeted : تغییرات در بودجه زمانی نسبت به سال گذشته می‌باشد که به صورت زیر محاسبه می شود

[(Budgeted Hours_t+1 – Budgeted Hours_t)/ Budgeted Hours_t]*100 = Ch-budgeted

Ch-reported : تغییرات در ساعات گزارش شده نسبت به سال گذشته می‌باشد که به صورت زیر محاسبه می شود

[(Reported Hours_t+1 – Reported Hours_t)/ Reported Hours_t]*100 = Ch-reported

متغیرهای مستقل:

Variance : انحراف بودجه زمانی سال گذشته می‌باشد و به صورت زیر محاسبه می شود.

[(Reported Hours_t – Budgeted Hours_t)/Budgeted Hours_t]*100= Variance

Under* Variance : مقدار under ‌در مورد انحرافات مساعد ۱ و ‌در مورد انحرافات نامساعد ۰