خَیَّـمَت^[۱۱۰] ظُلمهُ تَحَـجّـبَ فیهـا من سَنَا الرُشدِ وَ الهُدَی کوکبانِ
ظَلَّ دیجــورُهــا المُضَلِّلُ حِیناً فــی سَعِیـــرٍ مُــوَّجِج النِّیرَانِ
خَبطَ عَشوَاءَ^[۱۱۱] یضرِبُ الناسُ فیه بین حـالِ الوَسنَــانِ و الیقظانِ
( همان)
گمراهی و ظلمت بعد از حضرت عیسی بر همه جا سایه افکند گمراهی که در آن نور ستارگان هدایت و ارشاد پنهان شدند .
تاریکی گمراه کننده اش زمانی در شعله ای با زبانه های آتشین باقی ماند .
حالتی بود که هیچ نظمی نداشت و مردم در آن گاه بیدار بودند و گاه خواب آلود .
شاعر در ادامه نقش پررنگ شیطان را در گمراهی ها و بدی ها برای خواننده بیان می کند :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

إنَّ کَیدَ الشیطانِ کان ضعیفاً و هــو یــدعـو للشرِّ و العِصیانِ
یـوقع الناسَ خادِعاً و کَـذوباً فی شَباکٍ^[۱۱۲] من مُغریاتِ^[۱۱۳] الامانی
یدفعُ النَفس للفُجُورِ فَتَشقَی و المَلَـــذَّاتُ طُعمَـــهُ النَّیــرَانِ
( منبع پیشین )
حیله شیطان ضعیف است و او همیشه به گناه و بدی فرا می خواند .
و شیطان دروغ گو و فریبنده مردم را در دامی از آرزوهای فریبنده قرار می دهد .
و شیطان نفس را به سوی بدی ها فرا می خواند و انسان را بدبخت می کند و لذت ها طعمه آتش است.
۵-۱۰-۳- حضرت موسی (ع)
باز وحی آمد که در آبـش فکن روی در امید دار و مـو مـکن
در فکن در نیلش و کن اعتمید من ترا با او رسانم رو سفیـد
مادرش انداخت انــدر رود نیل کار را بگذاشت با نِعمَ الوکیل
( مولوی ، بی تا ، ۴/۱۰۶)
در زمان حضور بنی اسرائیل در سرزمین مصر حاکمان آن دیار کار را بر قوم خود سخت گرفته بودند ، به گونه ای که فرعون به سبب علاقه خاص و فراوانش به ساختن بناهای بزرگ و با شکوه دستور داد تا برده های بسیاری برای این کار سخت و دشوار وادار کنند .
هم چنین فرمان به قتل اولاد ذکور را داد به خاطر این که فرعون شنیده بود که از میان بنی اسرائیل مردی به نام موسی (ع) متولد می شود که هلاکت فرعون و یاران او به دست او صورت
می گیرد، به همین خاطر فرزندان ذکور را به قتل می رساند اما در چنین شرایطی بود که کودکی از سبط لاویان تولد یافت و مقدر بود که همین کودک به طور معجزه آسایی زنده ماند و هدایت قوم را به دست گیرد .
از آن جا که موسی (ع) از نشانه های حق و حقیقت برخوردار بود ، قوم بنی اسرائیل به جای این که از او پیروی کنند از اوامر سفیهانه و احمقانه ی فرعون پیروی می کردند .
آن ها بدون هر فکر و اندیشه ای کورکورانه از قوانین و فرامینی پیروی و اطاعت می کردند که فرعون وضع کرده بود . این اطاعت محض از انسانی سفیه و نابخردی چون فرعون آن هم بدون تامل و تدبر جز اهانت به خود نبود ، فرعون نیز با حکومت جبارانه ی خود هم دنیای قوم خود را مانند پسر نوح غرق و نابود ساخت و هم آخرت آن ها را .
قوم فرعون مانند چهار پایانی که فقط از چوپانان کورکورانه اطاعت می کنند چه در دنیا و چه در آخرت تسلیم محض فرعون هستند که فرجام و عاقبت این اطاعت کورکورانه هم غرق شدن در دنیا و هم گرفتار شدن در آتش دوزخ است و بس .
مَثل این قوم فرعون مانند : آبراهی که عطش را فرو نمی نشاند ، بلکه امعاد و احشای آنان را بریان می سازد و همه این آسیب ها عقوبت رهبری نابخردانه فرعون بوده که خداوند با لحن استهزاء و تحقیر ، فرجام تلخ آن ها را به عطایی بسیار بد تعبیر می کند و آن عطا عبارت است از : « لعنت و طرد از رحمت الهی در دنیا و آخرت است . »
قوم فرعون چون با او هم راه و هم گاه شدند ، مانند قوم نوح به غرقاب در دنیا و آتش دوزخ در آخرت دچار آمدند ، حال آن که اگر از موسی پیروی می کردند در دنیا آسیب نمی دیدند و در قیامت نیز از پی او به بهشت در می آمدند . ( بی آزار شیرازی ، باقر حجتی ، ۱۳۷۹ هـ ، ۷/۳۲۲)
صبری در قصیده « موسی » این چنین شرح حال حضرت را بازگو می کند :
أینَ موسی مَن جاءَ فِرعَونَ طِفلاً تَرقُبُ النَّجمَ عَینُهُ النَّجلاءُ
اُودِعَ اَلیَّــم خَــوفَ بَطشٍ عَدُوٍّ وَ تَــولَّی مَهدَ الکلیمِ الماء
أکــرمَـــوهُ إذ قِیلَ قُــرَّهُ عَینٍ تَمَّ حَقّـاً ما قَدَّرتهُ السمـاء
( صبری ، بی تا ، ص ۹۳)
کجاست موسی ؟ کسی که هنگامی که کودک بود نزد فرعون آمد و چشم درشت او ستاره را دنبال می کرد .
از ترس هجوم دشمن به دریا سپرده شد و آب عهده دار گهواره موسی شد .
او را اکرم کردند آن گاه که گفتند عزیز است و حقیقتاً آن چه خداوند مقرر کرده بود صورت گرفت.
عطار نیشابوری سروده است که :
گهی تابوتم اندازی به دریا گهی بر تخت فرعونم نشانی
( عطار نیشابوری ، ۱۳۴۵ هـ ، ص ۶۶۱)
شاعر در مورد فرعون این چنین سخن می گوید :
إن فرعـونَ قد طَغیَ و تَعَالَی بِئسَ عهدٌ اُبِیحَ فیه الدمـاء
آلُ فرعونَ عَذَّبُوا قَومَ موسی فاستجارت رِجالُهم و النِّسا
و دَعَــوا رَبَّهُم فأرسل سَیفاً کان حِصناً عَزَّت به الابرِیاء
( صبری ، بی تا ، ص ۹۳)
فرعون طغیان کرد و عصیان ورزید و چه بد دوره و زمانه ای آن هنگامی که خون ها در آن مباح شمرده شد .
قوم فرعون قوم موسی را عذاب دادند و زن و مرد آن ها را به بردگی گرفتند .
و خدای خود را خواندند و خداوند نیز شمشیری را فرستاد که قلعه ای بود بی گناهان با آن قدرتمند شدند .
شاعر در این اشعار راز دل خودش را با خداوند بیان می کند :
ربِّ هَب لی هُدیً و أَطلِق لسانی وَ أنــر خاطری و ثبِّت جنـانی ^[۱۱۴]
کُن مُعِینِی إِن أعجَـزَتنِی القوافی و نصیری فی سامیاتِ المعانی
أنتَ قَصدِی و غایتـی و رجــائی مالِــکَ المُلکِ مُبدِعَ الأکـوانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۲۷)
خداوندا مرا هدایت فرما و زبانم را بگشا و افکارم را روشن کن و قلبم را محکم گردان .
که این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم : [ وَ احللُ عُقَدهً من لسانی^[۱۱۵]]( قرآن کریم ، طه ۲۰/۲۷)
خداوندا اگر قافیه ها نمی توانند گویای ضمیر باطنی من باشند تو یاورم باش و در رسیدن به معانی بلند مرا یاری کن .
تو هدف و مقصد و امید من هستی ، مالک و الملک و آفریننده ی جهان هستی .
و شاعر چه زیبا در این بیت از آیه قرآن کریم استعانت جسته : [ وَ یَسّرِ لی اَمری ^[۱۱۶] ] ( قرآن کریم ، طه ۲۰/۲۶)
و در این جا شاعر حرف دل خودش را بیان می کند و از خداوند استمداد می جوید و در ابیات خود از همان عبارت هایی استفاده می کند که در داستان موسی ذکر شده و موسی به وسیله آن ها از خداوند طلب کمک می کند و این نوع تضمین قرآنی است .