ضمن آنکه درتحقیقات مختلف رابطه متغیر رفتارهای پرخطرجنسی با متغیرهای دیگری بررسی شده است از قبیل شیوع رفتارهای جنسی پرخطر(حیدری، میراحمدی زاده، کشتکاران، اعتمادی و لطفی،۱۳۹۰)، زمان و روش آموزش مسائل جنسی(جلالی، ناهیدی، امیرعلی اکبری وعلوی مجده ،۱۳۸۴)، لزوم ارائه آگاهی های جنسی لازم به افراد معتاد(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، ۱۳۸۹)، استفاده از مدل رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت جامعه( یزدان پناه، صفری، یوسفی، عنقا، حبیبیان، و همکاران، ۱۳۸۹)، تأثیرمتادون درمانی در کاهش رفتارهای پرخطرجنسی(مرسلی، ۱۳۸۷)، تأثیر نشانگان فزون کنشی-کاهش توجه^[۵] درگرایش به رفتارهای پرخطرجنسی(میکائیلی و هاشمی،۱۳۹۲). پیش‌بینی کننده های روانشناختی رفتارهای پرخطرجنسی( میکائیلی و هاشمی، ۱۳۹۲). همه این تحقیقات، اهمیت و گستردگی مشکل رفتارهای پرخطرجنسی را بیان نموده اند.

شواهد نشان می ‌دهند که اعتیاد در حال حاضر یکی از بزرگترین و پرهزینه­ترین معضلات جامعه ما راتشکیل می­دهدکه هم اکنون رو به گسترش می‌باشد(سبزی خوشنامی، ۱۳۹۰). برآوردهای صورت گرفته نشان می­دهدکه میزان خسارت‌های اقتصادی- اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم مواد مخدر و اعتیاد و مشکلات در ارتباط با آن از قبیل انتقال و مبتلا شدن به ایدز و بیماری­های مقاربتی و درمان آن درکشورسالیانه۷۰۰ میلیاردتومان می­باشدکه قسمتی از این هزینه مربوط به بیماری‌های مرتبط با اعتیاد و معتادان از قبیل بیماری ایدز و هپاتیت می‌باشد(صادقی اهری، ۱۳۸۲(.

آمارها نشان دهنده شیوع بالای رفتارهای پرخطر جنسی در بین معتادان است. طبق گزارش ۸/۵۵% معتادان روابط جنس خارج از چهارچوب خانواده داشته اند(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، ۱۳۸۹). همچنین در تحقیق نارنجی ها(۱۳۸۳) شیوع رفتارهای پرخطرجنسی بین معتادان ۷/۴۲ و در پژوهشی دیگر میزان رفتارهای پرخطرجنسی معتادان ۸/۵۹% تخمین زده شده است(یاری، باباخانی و توکلی، ۱۳۸۸).

با توجه به افزایش معتادان در ایران و جهان شیوع بالای رفتارهای پرخطرجنسی در بین آن ها و اینکه یکی از راه­های اصلی انتقال ایدز و دیگر بیماری‌های مقاربتی رفتارهای پرخطرجنسی است(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، ۱۳۸۹)، انجام مداخلاتی در راستای کاهش رفتارهای پرخطر و جلوگیری از منتقل شدن و شیوع این قبیل بیماری­ها بسیار مهم ‌می‌باشد.

چون کاربردهای مدل ماتریسی در حوزه های مختلف، برای درمان وابستگی به کوکایین(راوسن^[۶]، ابرت^[۷]، مک کان^[۸] و مان^[۹]، ۱۹۸۶)، مصرف دارو و الکل، بهبود درشاخص های روان شناختی و کاهش رفتارهای پرخطر جنسی مرتبط با انتقال ایدز( ویروس نقص ایمنی انسان) (شاپ تاو^[۱۰]، راوسن، مک کان و ابرت، ۱۹۹۴؛ شاپ تاو، راوسن و لینگ^[۱۱]،۱۹۹۷) به اثبات رسیده و این اثربخشی درمان حمایت تجربی برای استفاده از این مدل را فراهم ‌کرده‌است.

تعدادی از طرح هایی که با حمایت مالی مؤسسه‌ ملی سوء مصرف مواد آمریکا اجرا شده، بیانگرآن است که شرکت کنندگان درمان شده با مدل ماتریسی، کاهش های آماری معناداری را در مصرف دارو و الکل، بهبودهایی را در شاخص های روان شناختی و کاهش رفتارهای پرخطر جنسی مرتبط با انتقال ایدز داشتند (راوسن، ۱۹۹۵؛ شاپ تاو، راوسون، مک کان و ابرت، ۱۹۹۴؛ شاپ تاو، راوسون و لینگ، ۱۹۹۷).

این موارد بررسی جنبه ها و راهکارهای ‌بیشتر در خصوص رفتارهای پرخطرجنسی را می طلبد. ‌بنابرین‏ در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر روش ماتریکس ‌بر کاهش رفتارهای پرخطرجنسی مردان معتاد ‌شهر کرمانشاه پرداخته شده است.

اهمیت و ضرورت پژوهش

اعتیاد درحال حاضر یکی از بزرگترین مشکلاتی است که گریبان گیر انسان شده و عوارض ناشی از آن، آسیب های بسیار جدی اجتماعی، روانی، فردی، فرهنگی و اخلاقی ایجاد می‌کند. ضمن آنکه باید بدانیم اهمیت پدیده شوم اعتیاد، نیازی به سخنرانی و قلم فرسایی افراطی ندارد( وزارت بهداشت،۱۳۸۱).

از سویی دیگر امروزه شیوع بیماری های پرخطر جنسی تبدیل به یکی از مهمترین دل نگرانی های بشری شده و در جهان رشد تصاعدی دارد. آمارها بیانگر این هستندکه هر روز۱۶ تا۲۰ هزار نفر در جهان به ایدز مبتلا می‌شوند و در ایران نیز مطابق آمار موجود، تا سال ۱۳۸۱، تعداد ۴۴۲۴ نفر مبتلا به ایدز بوده اند و از این تعداد، ۳۶۵ نفر به علت رفتار جنسی پرخطر آلوده شده اند(عطایی، صالحی، جوادی، خوروش، عاطفه السادات و همکاران، ۱۳۸۹).

ضمن انکه استان کرمانشاه به علت تجربه مستقیم ۸ سال جنگ و نیز مشکلات و محرومیت های اقتصادی و اجتماعی و رفاهی بعد از جنگ(که همچنان ادامه هم دارد)، در حال حاضر یکی از آسیب پذیرترین استان‌های ایران است. اعتیاد و رفتارهای پرخطرجنسی، بخش کوچکی از این مشکلات هستند. این نکته ضرورت انجام مطالعات تخصصی و ارائه راهکارهای علمی برای شهروندان این استان را بیش از پیش نشان می دهدکه اگر در این زمینه تلاش نشود، این تجارب تلخ، تلخ تر خواهند شد. به زبان روانشناسی، یعنی شدت و فراوانی آسیب های روانی اجتماعی دربین مردم این استان، خارج از حد تعاملات خواهد شد.

به طور خلاصه، نگاه اجمالی به سه واژه«اعتیاد و فرد معتاد»، «رفتارپرخطرجنسی» و محیط آسیب پذیر(همچون شهر کرمانشاه) این ادعا را به خوبی اثبات می کندکه این پژوهش و پژوهش هایی شبیه به آن، تئوری پردازی محض نیست بلکه سرمایه گذاری مستقیم برای سلامت و بهداشت روانی مردم یک جامعه است.

اهداف پژوهش

هدف اصلی

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی روش ماتریکس ‌بر کاهش رفتارهای پرخطرجنسی مردان معتاد شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۳ است.

اهداف فرعی

۱٫ تعیین اثربخشی روش ماتریکس ‌بر کاهش شرکای جنسی معتادان ‌شهر کرمانشاه

۲٫ تعیین تاثیر وضعیت تأهل با انجام رفتارهای پرخطرجنسی در معتادان شهر کرمانشاه

سؤالات تحقیق

۱٫آیا روش ماتریکس ‌بر کاهش رفتارهای پرخطرجنسی در معتادان ‌شهر کرمانشاه تاثیردارد ؟

۲٫ آیا روش ماتریکس ‌بر کاهش شرکای جنسی در معتادان شهر کرمانشاه تاثیردارد؟

۳٫ آیا وضعیت تأهل در انجام رفتارهای پرخطرجنسی در معتادان ‌شهر کرمانشاه تاثیردارد؟

تعریف واژگان

تعاریف مفهومی

روش ماتریکس: نوعی روش درمان غیردارویی در افراد معتاد است که جز در موارد نادر، نیاز به بستری بیماران نیست. این روش با حضور درمانگر و بیمارانجام می شود و بر مداخلاتی مثل آشنایی بیمار و خانواده اش با اعتیاد و مواد محرک و چگونگی درمان، شناخت موقعیت های مشکل آفرین هر بیمار، مهارت‌های پیشگیری از وسوسه و ولع مصرف، مهارت‌های زندگی سالم و بدون مواد، افزایش بینش فرد نسبت به رفتارهایش و اصلاح آن ها افزایش ماندگاری بیمار در درمان وکاهش رفتارهای پرخطرجنسی مرتبط باانتقال ایدزداشتندتاکید می شود(راوسن^[۱۲]، ۱۹۹۵).