از نظر هال (۲۰۰۲) ساختار سازمانی سه وظیفه اصلی بر عهده دارد: ۱) ساختار سازمان باید در خروجی یا بازده سازمان و در نیل سازمان به اهدافش نقش داشته باشد. ۲) ساختار سازمان باید در به حداقل رساندن یا در نهایت هماهنگی نقش افراد مختلف در سازمان مؤثر باشد تا هر فرد بر اساس نظر و سلیقه شخصی اقدام نکند، بلکه در چارچوب اهداف سازمانی گام بردارد. ۳) ساختار سازمانی سببمی گردد تا کارکنان با شرایط تدوین شده سازمان خود را منطبق سازند. با توجه ‌به این نکته ها تعیین راهبردهای لازم جهت پژوهش در خروجی سازمان منوط به نوع زمینه ای است که ساختار در سازمان ایجاد می‌کند.

از سوی دیگر سازمان های امروزی در فضایی غیر قابل باور نیازمند تغییر هستند و از آن جایی که دانشگاه سازمانی اجتماعی است، برای جلوگیری از آنتروپی در تعامل با محیط خود، با تغییراتی همراه خواهد بود. یکی از مهارت های مورد نیاز دانشجویان برای عملکرد بهینه در محیط دانشگاه و فضایی که به صورت مداوم در حال تغییر است، مهارت سازگاری می‌باشد.

سازگاری به معنی ساختن، انطباق و مجهز شدن به منابع فردی و محیطی سازگار کننده برای مقابله با این تنش ها است. ‌به این اعتقاد اسمیت و رنک^[۱۵] (۲۰۰۷)، در نظر گرفتن دورنمای آینده، امتحانات، تکالیف، چالش با اساتید، استقلال های عاطفی و مادی از جمله تجاربی هستند که دانشجویان باید با آن ها سازگار شوند (اسمیت و رنک، ۲۰۰۷). اکثر محققانی که سازگاری را مطالعه کرده‌اند، از شواهدی حمایت می‌کنند که دال بر مطالعه و درک بیشتر ابعاد مختلف سازگاری در دانشجویان است (اسپادی^[۱۶]، ۱۹۷۱؛ ترنزینیو، پاسکارلا^[۱۷]،۱۹۷۷؛ تینتو^[۱۸]، ۱۹۹۶). بیکر و سیرک (۱۹۸۴) سازه ی سازگاری برای دانشجویان را شامل ابعاد مختلف سازگاری از جمله سازگاری تحصیلی، اجتماعی، عاطفی – فردی و دلبستگی می دانند.

بیکر و سیرک (۱۹۸۴) سازگاری را دارای چهار بعد تحصیلی، اجتماعی، فردی – عاطفی و دلبستگی است می دانند.

سازگاری عاطفی: تجارب دانشجویان در رابطه با اضطراب و نگرانی کلی روانی و جسمی آن ها را نشان می‌دهد (بیکر و سیرک، ۱۹۸۴). به عبارتی سازگاری عاطفی شامل: سلامت روانی خوب، رضایت از زندگی شخصی و هماهنگی میان احساسات، فعالیت ها و افکار می‌باشد.

سازگاری تحصیلی: نشان می‌دهد که چگونه جوانان خواسته های تحصیلی و تجربه ی دانشگاهی را مدیریت و شامل نحوه ی برخورد و مقابله ی فرد با خواسته ها و انتظارات آموزشی و تحصیلی است.

سازگاری اجتماعی، بیانگر آن است که چگونه جوانان تجارب بین فردی خود را مدیریت می‌کنند (بیکر و سیرک، ۱۹۸۴) به عبارتی سازگاری اجتماعی شامل: کیفیت روابط اجتماعی و تجربیات میان فردی (ارتباطات گروهی، عضویت در گروه ها، انجمن و کمیته های دانشگاه) است.

سازگاری تعهد / دلبستگی: که درجه ی تعهد / دلبستگی دانشجویان را به دانشگاه اندازه می‌گیرد و شامل، میزان علاقه و تعهد فرد نسبت به مؤسسه‌ ی آموزی / دانشگاه است.

‌بنابرین‏ با توجه به اهمیت نوع ساختار سازمانی و نیز تاثیر آن بر مهارت سازگاری دانشجویان، این پژوهش به دنبال آن است که به بررسی رابطه ی بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه ‌با سازگاری دانشجویان دانشگاه شیراز بپردازد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

با طیف وسیع افزایش جمعیت دانشجویی، دانشجویان با مشکلات سازگاری با محیط دانشگاهی روبرو هستند (تیلور و پاستور^[۱۹]، ۲۰۰۷). مطالعات نشان می‌دهد که ۲۰ تا ۲۵ درصد دانشجویان سال اول تحصیلات خود را به اتمام نمی رسانند (همیلتون و همیلتون^[۲۰]، ۲۰۰۶). برای دانشجویان، در هنگام ورود به دانشگاه، سازگاری با محیط جدید یک تجربه ی پرتنش محسوب می شود (پکران و پلتیر^[۲۱]، ۲۰۰۱) آن ها ممکن است با مسائل فردی، تحصیلی و اجتماعی برخورد کنند. میزان موفقیت آن ها به نوع مشکل بستگی ندارد، بلکه به تفسیر آنان از مشکل و میزان سازگاری با شرایط بستگی دارد. یک فرد زمانی از سازگاری بهره مند است که بتوانند میان خود و محیط اجتماعی اش رابطه ای سالم برقرار کند. محیط اجتماعی، دربرگیرنده ی خانواده، محل تحصیل، محل کسب و کار و نظایر آن است و در صورت نبود ارتباط مناسب با محیط، فرد دچار عدم تعادل و در مواجهه با مسایل، درگیر مشکلات بسیار خواهد شد. ‌بنابرین‏، شناخت شیوه هایی برای ایجاد سازگاری مفید خواهد بود؛ یکی از ارکان سازمان که می‌تواند با برنامه ریزی ها و اقداماتی، دانشجویان را در این امر یاری نماید، ساختار سازمان می‌باشد.

زینعلی به نقل از کانتر (۱۹۹۹) می نویسد، یکی از راه های شناخت کامل و دقیق هر سازمانی از جمله دانشگاه بررسی ساختار سازمانی آن است. چرا که برای اجرای مؤثر و موفقیت آمیز وظایف و مسئولیت ها، هر سازمان باید دارای ساختار سازمانی مؤثری باشد؛ به اذعان صاحب‌نظران همان گونه که ساختار سازمانی و تشکیلات غیر اثربخش یک عامل مهم در عدم اثربخشی در هر سازمانی معرفی می‌گردد، وجود ساختار سازمانی مناسب کمک می‌کند تا هر کس در سازمان حس روشنی از جایگاه خود داشته باشد، ‌مسیری مناسب برای ارتباطات خویش تعیین کند و الگوی تعاملی متناسبی را شکل دهد (زینعلی، ۱۳۹۱).

علی‌رغم تحقیقات متنوع و گوناگونی که در خصوص هر یک از عوامل نوع ساختار سازمانی و سازگاری دانشجویان با دانشگاه انجام پذیرفته، اما در بررسی منابع مختلف مانند کتاب ها، سایت های مختلف اینترنتی، موتورهای جستجو، مجلات و ‌ژورنال‌های مختلف، هیچ تحقیق جامعی در خصوص بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و سازگاری دانشجویان، یافت نشد.