نیکویی(۸۸-۱۳۸۷)در تحقیقی ‌به این نتیجه دست یافت که بین شیوه فرزندپروری مستبدانه با نشانه های جسمانی واختلال در کارکرد اجتماعی پرسشنامه سلامت عمومی نوجوانان رابطه معنی داری وجود دارد.اما بین شیوه فرزندپروری مقتدرانه وسهل گیرانه مادر با سلامت عمومی نوجوانان رابطه معنی دار مشاهده نشد.

فرزادفرد ‌و هومن(۱۳۸۷) نشان داده‌اند که سبک های فرزندپروری وعملکرد والدین باعلایم اختلالات روان شناختی ورفتارهای مختل رابطه دارد.

هیبتی(۱۳۸۱)درپژوهش نشان داد که دانش آموزان با والدین مقتدر بیشتر از دانش آموزان با والدین مستبد وسهل گیر،از شیوه های حل مسئله در مقابله با رویدادهای تنش زا استفاده می‌کنند.

دریک بررسی قاسم زاده(۱۳۸۶)نشان داد که بین عزت نفس تحصیلی وعزت نفس خانوادگی ونمره کل عزت نفس با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار ومستقیم وجود دارد.

نتیجه پژوهش بخشایش(۱۳۹۰) بیانگر رابطه مثبت ومعنادار بین پیشرفت تحصیلی وعزت نفس بود.

نتیجه تحقیق(زارع پور،۱۳۸۴) نشان داد بین سلامت روانی والدین با پرخاشگری فرزندانشان ونیز بین شیوه های فرزند پروری و سلامت روانی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.

نامداروهمکاران(۱۳۹۱)در تحقیقی نشان دادند که ارتباط معناداری بیت سلامت روان وپیشرفت تحصیلی وجود دارد.

درپژوهشی که عیدیان(۱۳۸۵)درشهرستان اسفراین برروی ۳۵۰ دانش آموز دبیرستانی متشکل از۲۰۰ دختر و۱۵۰ پسرانجام داد ‌به این نتیجه دست یافت که بین عزت نفس وپیشرفت تحصیلی رابطه معنا ‌دار وجود دارد.

درپژوهشی که بیابانگرد(۱۳۸۴) به منظور بررسی رابطه میان عزت نفس ،انگیزه پیشرفت وپیشرفت تحصیلی در دانش آموزان سال سوم دبیرستان های تهران انجام داد.نتایج بررسی وی نشان دادکه همبستگی معناداری میان عزت نفس وپیشرفت تحصیلی وجود دارد.

درتحقیقی که توسط سید داودحسینی نسب وحسین وجدان پرست(۱۳۸۳)روی ۴۹۷ دانشجوی علوم پایه وعلوم انسانی مراکز تربیت معلم انجام شده،نشان می‌دهد که رابطه معناداری بین عزت نفس وپیشرفت تحصیلی وجود دارد.

مطالعات خسروی بابادی و همکاران(۱۳۸۱)نشان داده است که سطوح کلی عزت نفس به شکل معناداری پیش‌بینی کننده پیشرفت تحصیلی است.

نتیجه تحقیق مهرابی زاده هنرمند و همکاران(۱۳۷۹) نشان داد که سبک های فرزندپروری با سلامت روانی رابطه معنی داری دارد.

درتحقیقی که توسط سید داودحسینی نسب وحسین وجدان پرست(۱۳۸۳)روی ۴۹۷ دانشجوی علوم پایه وعلوم انسانی مراکز تربیت معلم انجام شده،نشان می‌دهد که رابطه معناداری بین عزت نفس وپیشرفت تحصیلی وجود دارد.

مطالعات خسروی بابادی و همکاران(۱۳۸۱)نشان داده است که سطوح کلی عزت نفس به شکل معناداری پیش‌بینی کننده پیشرفت تحصیلی است.

نتیجه تحقیق مهرابی زاده هنرمند و همکاران(۱۳۷۹) نشان داد که سبک های فرزندپروری با سلامت روانی رابطه معنی داری دارد.

پیشینه ی پژوهش های خارجی

نتایج تحقیقات هرز و همکاران (۱۹۹۹)، نشان می‌دهد که بین شیوه های مختلف فرزند پروری والدین با میزان عزت نفس نوجوانان رابطه وجود دارد؛بدین معنا که نوجوانان دارای والدین مقتدر،عزت نفس بالاتری نسبت به نوجوانان دارای والدین مستبد و یا سهل گیر دارند.

نتایج تحقیقات کسینجر٬پانیل و لی ^[۱۳۱](۲۰۰۶)، مارتینز وگارسیا^[۱۳۲](۲۰۰۸)، برزنسکی واسمیتس^[۱۳۳](۲۰۰۸)، ادن ورودریگز^[۱۳۴](۲۰۰۸)،دانلوپ ،برنزوبرمیگام^[۱۳۵](۲۰۰۱)،هرز(۱۹۹۹)،دکوویچ ومیوز(۲۰۰۲) نشان داده اندسبک والدینی مقتدرمبتنی بر ارزشیابی مثبت نظیر حمایت، مشارکت وعلاقه به کودک،عزت نفس کودک را تقویت می‌کند وسبک های حمایتی با عزت نفس بالا درجوانان ونوجوانان همراه است.

درتحقیقی ویس وشوارز^[۱۳۶](۱۹۹۶)‌به این نتیجه ‌رسیدند که کودکان ونوجوانانی که والدین آن ها روش مقتدرانه را به کارمی برند درمقایسه با کودکان ونوجوانانی که والدین آن ها ازروش فرزندپروری مستبدانه وسهل گیرانه استفاده می‌کنند،ازمهارت های اجتماعی بیشتری برخوردارند وفعالیت های مفیدتر ومؤثرتری را انجام می‌دهند.

دمتروویچ وبایرمن^[۱۳۷](۲۰۰۱)‌به این نتیجه رسیدند که کودکان والدین مقتدرازسطوح بالاتری ازخودمختاری دارند وازصلاحیت های اجتماعی بیشتری نسبت به دیگران برخوردارهستند وپرخاشگری کمتری ازخود نشان می‌دهند.

آکویلینو وساپل^[۱۳۸] (۲۰۰۱) وگالامبوس^[۱۳۹] و همکاران(۲۰۰۳) نیز درپژوهش های جداگانه ای نشان ‌دادند که نوجوانانی که دارای والدین آزادمنش ، گرم وحمایتی هستندسازگاری بهتری،اعتماد به نفس بالاتر،احساس رضایت بیشتر ازدوستان وزندگی عاطفی،تحریک پذیری کمتررا در پنج سال بعدی زندگی خود تجربه خواهند کرد.

نتیجه تحقیق سوناک^[۱۴۰](۲۰۰۱) نشان داد بین وضعیت اجتماعی وشیوه تربیت والدین با سلامت روان وعزت نفس در دانشجویان ارتباط معناداری وجود دارد.

آکویلینو وساپل^[۱۴۱] (۲۰۰۱) وگالامبوس^[۱۴۲] و همکاران(۲۰۰۳) نیز درپژوهش های جداگانه ای نشان ‌دادند که نوجوانانی که دارای والدین آزادمنش ، گرم وحمایتی هستندسازگاری بهتری،اعتماد به نفس بالاتر،احساس رضایت بیشتر ازدوستان وزندگی عاطفی،تحریک پذیری کمتررا در پنج سال بعدی زندگی خود تجربه خواهند کرد.

نتیجه تحقیق سوناک^[۱۴۳](۲۰۰۱) نشان داد بین وضعیت اجتماعی وشیوه تربیت والدین با سلامت روان وعزت نفس در دانشجویان ارتباط معناداری وجود دارد.

دارلینگ(۱۹۹۹)درتحقیقی نشان داد کودکان ونوجوانانی که والدین آن ها ازروش مستبدانه استفاده می‌کنند،‌عملکرد تحصیلی نسبتا”خوبی دارند،ولی مهارت های اجتماعی وعزت نفس آنان اندک است وکودکان ونوجوانان والدینی که ازروش سهل گیرانه استفاده می‌کنند،مشکلات رفتاری بیشتروعملکرد تحصیلی پایین تری دارند،ولی مهارت های اجتماعی وعزت نفس آنان بالاتر است.

پژوهش های پریوات^[۱۴۴](۲۰۰۳)،هیدگرکن^[۱۴۵] و همکاران(۲۰۰۴)، نشان داده‌اند که سبک های فرزندپروری وعملکرد والدین باعلایم اختلالات روان شناختی ورفتارهای مختل رابطه دارد.

نوجوانانی که والدینشان از سبک فرزند پروری مقتدرانه بهره می جویند،در مقایسه با سایر کودکان ونوجوانان امیدوارترند(ادواردز وپرایس^[۱۴۶]،۲۰۰۲)کودکانی که امیدواری بیشتری دارند کمتر افسرده می‌شوند،اعتماد به نفس آنان بیشتر است وپیشرفت تحصیلی آنان نیز بیشتر است.

نتایج تحقیقات زیادی بیانگر این است که که از لحاظ آماری بین شیوه های فرزند پروری والدین ومشکلات رفتاری فرزندان ارتباط معناداری وجود دارد(ارگیز^[۱۴۷]،۲۰۰۵).

کوریدو،وارنر وایبرگ^[۱۴۸](۲۰۰۲)،نشان دادند که سبک های فرزندپروری مقتدربا سازماندهی ،پیشرفت تحصیلی وجهت گیری عقلانی در کودکان رابطه مثبت وجود دارد.

ترنر^[۱۴۹] و همکاران(۲۰۰۹)وبرونستین^[۱۵۰] و همکاران(۲۰۰۵)درمطالعات خود ‌به این نتیجه دست یافتند که سبک فرزندپروری مقتدرانه که حاکی از ارتباط باز،تؤام با انتظارات درخور،استدلال درطرح خواسته ها ومحدودیت ها،حساسیت ‌و آمیزش است باعملکرد تحصیلی بهتر دانش آموزان رابطه دارد.

نتایج تحقیقات چائو^[۱۵۱](۲۰۰۱)ومنشار(۲۰۰۶)نشان داد که بین سبک های فرزندپروری والدین با پیشرفت تحصیلی فرزندانشان رابطه وجود دارد.

اسکاتز، بنسون، و دجیر جن بی^[۲۲] (۲۰۰۸) در تحقیقی نقش انگیزه­ های گرایشی- اجتنابی، هیجان­های مربوط به اضطراب امتحان و تنظیم هیجان مرتبط با آزمون را مورد بررسی قرار دادند. آن ها دریافتند که انگیزه­ های گرایشی-اجتنابی و فرایند ارزشیابی شناختی در پرسشنامه­ تنظیم هیجان مرتبط با آزمون، تأثیرات مستقیم و غیر مستقیمی بر هیجان­های خوشایند و ناخوشایند مرتبط با امتحان دارد. همچنین یافته­ ها حاکی از آن بود که تنظیم هیجانی رابطه مثبت معنی­داری با اضطراب امتحان دارد.

با توجه به مراجعات دانشجویان به مرکز مشاوره دانشگاه بوعلی در سال ۹۲، مشاهده گردید که تعداد ۱۳۰ نفر از دانشجویان با مشکلات اضطرابی و تعداد ۳۱۵ نفر با مشکلات ارتباطی، سازگاری و شکست عاطفی که حاصل، عدم تنظیم هیجان­ها است، مواجه بودند .لذا با توجه به مشکلاتی که اکثریت آنان در زمینه­ تنظیم هیجان داشتند و به دلیل شیوع طرحواره­های منفی و آسیب زا و نقش نیازهای برآورد نشده در واکنش هیجانی، بررسی میزان ارتباط این عوامل و تأثیر متقابل­شان بر هیجان ضروری است.

با توجه به موارد گفته شده دلایل اهمیت و ضرورت انجام این پژوهش عبارتند از: ۱-گستردگی مشکلات هیجانی. ۲- رشد یا افزایش طرحواره­های منفی در میان دانشجویان که به دلایل مشکلات بیکاری، بی اعتمادی نسبت به محیط و دیدگاه منفی به آینده احتمال گسترش این طرحواره ها­ی منفی در آنان بالا رفته است. ۳- رشد، عدم ارضاء نیازهای روانی دانشجویان به دلیل عوامل زمینه ساز و لزوم بررسی میزان تأثیر آن بر هیجان­ها. لذا با توجه به اهمیت وضرورت موضوع، انجام این تحقیق دستیابی به رابطه­ ارضاء نیازهای بنیادی روانی و طرحواره­های ناسازگار اولیه با اختلالات تنظیم هیجانی و نیز نقش فعال شدن طرحواره های بد کنش در ایجاد اختلال تنظیم هیجانی و نیز تأثیر نیازهای بنیادی روانی در تشکیل اختلال‌های تنظیم هیجان است.

۱-۴ اهداف تحقیق :

۱-۴-۱ هدف کلی

تعیین برازش مدل مفهومی ارائه شده، ارتباط بین ارضاء نیازهای بنیادی روانی و طرحواره­های ناسازگار اولیه با اختلال تنظیم هیجانی با مدل تجربی داده ­ها.

۱-۴-۲ اهداف جزئی :

مقایسه­ ارضاء نیازهای بنیادی روانی دانشجویان دختر و پسر.

مقایسه­ طرحواره­های ناسازگار اولیه دانشجویان دختر و پسر.

مقایسه­ اختلالات تنظیم هیجانی دانشجویان دختر و پسر.

۱-۵ فرضیه ­های تحقیق :

۱-۵-۱ مدل مفهومی ارائه شده، ارتباط بین نیازهای بنیادی روانی و طرحواره­های ناسازگار اولیه با اختلال تنظیم هیجانی با مدل تجربی داده ­ها برازش دارد.

• • 1. 1. بین ارضاء نیازهای بنیادی روانی دانشجویان دختر وپسر تفاوت وجود دارد.
    1. 1. بین طرحواره­های ناسازگار اولیه دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.
    1. بین اختلالات تنظیم هیجانی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.

طرح کلی مدل مفهومی ارائه شده جهت فرضیه اول

ارتباط

شایستگی

خودمختار

ED

DE

DI

DE

DS

BR

SA

EI

EG

KH

SA

SA

OB

EV

TR

EA

BT

IC

LE

SE

LT

نمودار ۱-۱ .مدل مفهومی: ارتباط بین نیازهای بنیادی روانی و طرحواره­های ناسازگار اولیه با اختلال تنظیم هیجانی

۱-۶ تعاریف مفهومی و عملیاتی متغییرها :

۱-۶-۱ تعریف مفهومی:

نیازهای بنیادی روانی: موری^[۲۳] (۱۹۶۷) معتقد است که نیاز­های روان­شناختی، یک سازه­ی فرضی است که منشأ قابل تشخیصی در داخل بدن ندارند، به رفتار انرژی می­بخشند و آن را هدایت ‌می‌کنند و متوجه ارضای روانی و عاطفی هستند و به طور غیر مستقیم از نیازهای اولیه ناشی می­شوند (شولتز و شولتز، ۲۰۰۵، ترجمه­ی سید محمدی، ۱۳۹۱).

طرحواره­های ناسازگار اولیه: عمیق­ترین سطح شناخت هستند و اصول ثابت و دراز مدتی هستند که در دوران کودکی به وجود می‌آیند، در زندگی بزرگسالی تداوم می‌یابند و با ناکارآمدی زیاد مشخص می‌شوند. این طرحواره­‌ها الگویی برای پردازش تجارب بعدی محسوب می‌شوند (یانگ، ۱۹۹۹).

اختلال تنظیم هیجانی: به عنوان مقوله­ای مشتمل بر، فقدان آگاهی و درک هیجان‌ها، عدم پذیرش هیجان‌ها، توانایی برای کنترل کردن رفتارهای تکانشی و رفتارکردن مطابق با اهداف مطلوب به منظور دستیابی به اهداف فردی و مطالبات موقعیتی تعریف می­ شود (گراتز و رومر^[۲۴]، ۲۰۰۴).

۱-۶-۲ تعریف عملیاتی:

نیازهای بنیادی روانی: در این پژوهش ارضاء نیازهای بنیادی روانی به عنوان مفهومی در نظر گرفته شده است که به وسیله پرسشنامه ۲۱ سوالی گاردیا، دسی و ریان اندازه ­گیری می­ شود و برآورد شدن سه نیاز: خود مختاری، شایستگی، و ارتباط با دیگران را می­سنجد (دسی و ریان، ۲۰۰۰).

طرحواره­های ناسازگار اولیه: طرحواره­های ناسازگار اولیه به وسیله­ پرسشنامه ۷۵ سوالی یانگ اندازه گیری می­ شود، که شامل ۱۵ طرحواره و با توجه به پنج نیاز هیجانی ارضاء نشده در ۵ حوزه­، طرحواره بریدگی و طرد، طرحواره خودگردانی مختل، طرحواره محدودیتهای غیرمنطقی، طرحواره دیگر جهت ‌مندی، طرحواره بازداری و نگرانی مفرط تقسیم بندی می­ شود. چنانچه هر خرده مقیاس بالاتراز ۲۵ باشد آن طرحواره ناسازگار است (یانگ و همکاران، ۲۰۰۳، ترجمه­ی حمید پور و اندوز، ۱۳۹۲).

اختلال تنظیم هیجانی: اختلال تنظیم هیجانی یک شاخص خودگزارشی است که برای ارزیابی اختلالات موجود در تنظیم هیجانی به شکل جامع­تری نسبت به ابزارهای موجود در این زمینه ساخته شده است و دارای ۳۶ سوال و ۶ خرده مقیاس: عدم پذیرش پاسخ­های هیجانی، اختلال در انجام رفتارها­ی هدفمند، اختلال در کنترل تکانه، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی، فقدان شفافیت هیجانی ‌می‌باشد ( گراتز و رومر، ۲۰۰۴).

فصل دوم

مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

در این فصل به بازنگری مبانی نظری ‌و پیشینه تجربی پژوهش پرداخته می­ شود ونظریه­های نیازهای بنیادی روانی، طرحواره­های ناسازگار اولیه و اختلال تنظیم هیجانی و پیشینه هر یک از آن ها بررسی خواهند شد.

۲-۲ بخش اول: نیازهای بنیادی روانی

۲-۲-۱ مقدمه

• • • 1. شناخت انگیزش انسان

نظریه­پردازان و پژوهشگران ‌در مورد انگیزش انسان به دو مقوله نظر دارند. انگیزه­ بیرونی و انگیزه­ درونی. در انگیزه­ بیرونی یک عامل خارجی فرد را به انجام کارهای خاص بر می­انگیزد. برای مثال کودکی اتاقش را تمیز می­ کند تا والدینش او را به سینما ببرند. اگر چه در این مورد با انجام خوب کار مواجه­ایم اما کودک تکلیف خود را به خاطر خود آن کار انجام نداده، بلکه تلاش او فقط برای دستیابی به چیز دیگری است، اما هنگامی که انسان، با انگیزه­ درونی کاری را به انجام می­رساند، صرفا آن را برای خود آن می­خواهد و نتیجه­ای جداگانه را به انجام می­رساند و حتی اگر از کار خود هیچ نتیجه­ مطلوبی هم نمی­گیرد، باز هم از این کار که آن را انجام داده است، احساس پشیمانی نمی­کند، ‌در مورد چنین کسی هرگز به تشویق نیاز نیست. این گونه افراد در ضمن پرداختن به فعالیت خود، از دیگر امور غافل می­شوند و فقط به کار خود توجه دارند. نظریه­پردازان چنین حالتی را ” در جریان بودن” نامیده­اند. یعنی فرد آنچنان با دقت، معطوف به فعالیت خویشتن است که عامل­های محیطی بر وی هیچ تاثیری ندارد.

اگر چه در بیشتر کلاس­های درس ما می­توانیم هم­انگیزه­ درونی و هم­بیرونی را مشاهده کنیم، اما وجه غالب با انگیزه­ بیرونی است. نمره ­های خوب، برچسب­های رنگارنگ، ستایش از عملکرد مناسب و … . همچنین تنبیه کردن نیز به عنوان روشی برای افزایش انگیزه (بیرونی) همواره در نظر گرفته می­ شود (مانند محروم کردن دانش آموزان از بازی، نگه داشتن دانش ­آموزان در مدرسه، اخراج دانش ­آموزان و …) (اسپالدینگ، ترجمه­ی بیانگرد و نائینیان، ۱۳۷۷).

1. 1. . Atkinson ↑

1. 1. . Multimedia ↑

1. 1. . Attitude ↑

1. 1. . Academic Achievement ↑

1. 1. . Henich ↑

1. 1. . Hofsteter ↑

1. 1. .Wiebe & Annetta ↑

1. 1. . Mayer ↑

1. 1. . Moreno ↑

1. 1. . Dual- channel Assumption ↑

1. 1. . Limuted capacity Assumption ↑

1. 1. . Active processing Assumption ↑

1. 1. . Multiple intelligence ↑

1. 1. . Navigation ↑

1. 1. . Liner Listv ↑

1. 1. . Menu ↑

1. 1. . Hierarchy ↑

1. 1. . Network ↑

1. 1. . Hybrid ↑

1. 1. . Multimedia principle ↑

1. 1. . Temporal contiguity principle ↑

1. 1. . Spatial principle ↑

1. 1. . Coherence principle ↑

1. 1. . Modality principle ↑

1. 1. . Redundancy principle ↑

1. 1. . Individual Differences ↑

1. 1. . Hall .et all ↑

1. 1. . Arkun & Akkoyanlu ↑

1. 1. . Aloraini ↑

1. 1. . Helm & M C. Clements ↑

1. 1. . Reber, & Emily ↑

1. 1. . Alport ↑

1. 1. .Aiken ↑

1. 1. . Eagle & Chaiken ↑

1. 1. . Hanula ↑

1. 1. . Weigel & Newman ↑

1. 1. . Krech ↑

1. 1. . Crutchfield ↑

1. 1. . Ballachey ↑

1. 1. Pavlov ↑

1. 1. . Bandura ↑

1. 1. . motive ↑

1. 1. .Geen ↑

1. 1. . Markus and Nurius ↑

1. 1. . Ames & Archer ↑

1. 1. . Robert S.Woodworth ↑

1. 1. . Bolles ↑

1. 1. . Watson & Morgan ↑

1. 1. . Boring ↑

1. 1. . Earl ↑

1. 1. . Piaget ↑

1. 1. . Wait ↑

1. 1. . Lefrancois ↑

1. 1. . Woolfolk ↑

• اخلاق سازمانی: تدوین و گسترش آیین رفتار حرفه ای و اخلاق سازمانی

در بالا توضیحاتی در خصوص حاکمیت شرکتی بیان گردید، در ادامه به بیان یکی از عوامل مؤثر بر حاکمیت شرکتی که موضوع مورد بحث در این پایان نامه می‌باشد تحت عنوان هیات مدیره خواهیم پرداخت:

قبل از ورود به مبحث هیات مدیره لازم است تعاریف ذیل ارائه گردد:

1. مدیر مستقل: به مدیری گفته می شود که:

الف)منصوب سهامدار عمده یا نماینده او در مجمع نباشد.

ب) منصوب گروهی از سهام‌داران نباشد که از طریق ائتلاف آن ها در مجمع، اکثریت اعضای هیات مدیره تعیین می­ شود.

ج) بیش از سه دوره عضو هیات مدیره ی شرکت نبوده باشد.

ه) در استخدام شرکت اصلی یا شرکت فرعی و وابسته آن نباشد.

1. 1. مدیر غیر موظف: عضو پاره وقت هیات مدیره است که فاقد مسئولیت اجرایی در شرکت ‌می‌باشد.

1. 1. سهامدار جزء: سهامداری است که مستقلاً نتواند یک عضو هیات مدیره را منصوب کند.

1. 1. کنترل: عبارت است از توان هدایت سیاست­های مالی و عملیاتی واحد تجاری به منظور کسب منافع اقتصادی از آن.

1. مدیران اصلی: اشخاصی که اختیار و مسئولیت برنامه­ ریزی، رهبری و کنترل فعالیت­های واحد تجاری را به طور مستقیم یا غیر مستقیم برعهده دارند و شامل مدیران موظف و غیر موظف داحد تجاری می­باشند.

۲-۵- هیات مدیره و وظایف آن

هیات مدیره از جمله سازو کارهای داخلی راهبری شرکتی است که تاثیر زیادی بر عملکرد شرکت و رعایت حقوق ذینفعان بنگاه اقتصادی دارد. نقش هیات مدیره شرکت­ها در نظارت بر نحوه اداره شرکت در جهت دستیابی به اهداف تعیین شده و هدایت مدیریت اجرایی بسیار تعیین کننده است. تا جایی که در مواردی، راهبری شرکتی مناسب به واسطه ترکیب و عملکرد هیات مدیره سنجیده می­ شود.

هیات مدیره علاوه بر هدایت استراتژیک شرکت، مسئولیت مهمی در نظارت بر عملکرد مدیریتی و دستیابی به بازده مناسب برای سهام‌داران، رعایت قوانین و مقررات و در عین حال جلوگیری از بروز تضاد منافع و ایجاد توازن بین انتظارات از شرکت بر عهده دارد.

اصل ششم راهبری شرکتی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه تا جایی که در مواردی، راهبری شرکتی مناسب به واسطه ترکیب و عملکرد هیات مدیره سنجیده می شود.

هیات مدیره علاوه بر هدایت استراتژیک شرکت، مسئولیت مهمی در نظارت بر عملکرد مدیریتی و دستیابی به بازده مناسب برای سهام‌داران، رعایت قوانین و مقررات و در عین حال جلوگیری از بروز تضاد منافع و ایجاد توازن بین انتظارات از شرکت بر عهده دارد.

اصل ششم راهبری شرکتی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (۲۰۰۴)، هیات مدیره را ملزم به ایفای وظیفه امانت داری^[۳] می­داند که شامل دو عنصر اصلی وظیفه مراقبت^[۴] ‌و وفاداری^[۵] است .

وظیفه مراقبت حرفه­ای ایجاب می­ کند اعضای هیات مدیره بر اساس ‌اطلاعات کامل، با حسن نیت و مراقبت و پشتکار کافی به ایفای تعهداتشان بپردازند.

وظیفه وفاداری نیز اهمیت ویژه­ای به سبب تأکید بر اجرای مؤثر دیگر اصول راهبری شرکتی این سازمان درمورد رفتار یکسان با سهام‌داران، نظارت بر معاملات با اشخاص وابسته و تدوین سیایت تعیین دستمزد مدیران اجرایی اصلی و اعضای هیات مدیره دارد (رهبری خرازی ۱۳۸۷، ۳۸ ).

شرکت باید دارای هیات مدیره ای کارامد، منطبق با ویژگی­های مطرح شده در موارد ذیل باشد و مسئولیت های هیات مدیره و مدیران اجرایی باید به گونه ای شفاف تفکیک و مشخص شود: (پیش نویس آیین نامه حاکمیت شرکتی ۱۳۸۶، ۴و۵).

• • رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت نباید شخص واحدی باشد . وظایف اختیارات و مسئولیت های رییس هیات مدیره و مدیرعامل باید به طور صریح و روشن مشخص شود و هیچگونه تداخلی با یکدیگر نداشته باشند.

• • تعداد و ترکیب اعضای هیات مدیره باید به گونه ای باشد که تحلیل و بررسی وجوه مختلف موضوع شرکت را برای تصمیم گیری منطقی امکان پذیر می‌سازد. در شرکت های بزرگ تعداد اعضای هیات مدیره باید حداقل ۷ نفر باشد.

• • اکثریت اعضای هیات مدیره باید از مدیران غیرموظف باشند. موظف شدن اعضای هیات مدیره با تصویب هیات مدیره می‌باشد و مدیر ذینفع در این مورد حق رأی‌ ندارد. در ترکیب هیات مدیره باید حداقل یک عضو مالی غیر موظف و مسلط به گزارشگری مالی عضویت داشته باشد.

• • در شرکت­های بزرگ حداقل ۲ نفر و در سایر شرکت­ها حداقل ۱ نفر از اعضای هیات مدیره باید اط مدیران مستقل باشند.

• • اعضای موظف هیات مدیره نمی توانند در شرکت دیگر، مدیرعامل یا عضو موظف هیات مدیره باشند، اما می‌توانند حداکثر در هیات مدیره ۳ شرکت ، عضو غیرموظف باشند. اعضای غیرموظف هیات مدیره می‌توانند حداکثر در هیات مدیره ۴ شرکت دیگر عضو غیرموظف باشند.

• هیات مدیره باید دبیرخانه ای داشته باشد که مسئولیت اجرایی تشکیل جلسات هیات مدیره، جمع‌ آوری اطلاعات، انجام امور کارشناسی مورد درخواست اعضای هیات مدیره و حصول اطمینان از انجام تکالیف قانونی هیات مدیره را بر عهده گیرد.

طبق تحقیقاتی، لفرت^[۶] (۲۰۰۷) با بهره گرفتن از اطلاعات ۴ سال برای تعداد ۱۶۰ شرکت ‌به این نتیجه رسید که افزایش در تعداد اعضای غیرموظف هیات مدیره باعث افزایش ارزش شرکت می شود. زمانی که نسبت اعضای غیرموظف و اعضای حرفه ای به طور جداگانه مورد بررسی قرار می­ گیرند فقط نسبت اعضای غیرموظف هیات مدیره است که ارزش شرکت را تحت تاثیر قرار می­دهد (ایزدی نیا و رسائیان ۱۳۸۹، ۵۵).

دو راهکار برای ارتقای کارایی هیات مدیره می توان بیان کرد:

1. 1. رویکرد مدیر امین. اعضای هیات مدیره به نحوی انتخاب که استقلال آن ها توسط مدیران اجرایی تضعیف نشود. در ضمن اعضای کمیته حسابرسی نباید بر مبنای قیمت سهام و یا سود شرکت پاداش دریافت نمایند. در واقع باید وضعیتی پدید آورد که ایشان نسبت به میزان قیمت سهام و سود شرکت منافع شخصی نداشته باشند.

1. 1. افزایش مسئولیت­های اعضای هیات مدیره. ایجاد مسئولیت اعضای هیات مدیره در صورتی که وظیفه شان (علی الخصوص ‌در مورد عملکرد نظارتی شان) را زیر پا بگذارند. این امر از چند راه قابل انجام است:

1. 1. توسعه دامنه مواردی که مدیر مشمول جریمه است.

1. 1. محدود کردن مواردی که مدیر تبرئه می شود.

1. جریمه کردن اعتبار مدیران.

از معیارهای مهم نطام راهبری شرکتی، که در بسیاری از پژوهش­ها، تاثیر آن ها بر عملکرد شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، میتوان به درصد مدیران غیرموظف اشاره کرد. از دیدگاه نظری نمایندگی ‌می‌توان چنین فرض کرد مدیران غیرموظف وظیفه نظارت بر سایر اعضای هیات مدیره را بر عهده دارند.

بدون وجود نقش نظارتی مدیران غیرموظف این امکان وجود دارد که مدیران موظف از موقعیت خود سوء استفاده کنند. برخی از پژوهش­های علمی نشان داده است که وظیفه نظارت مدیران غیرموظف بر مدیریت به نحو مؤثری اعمال شده است. در مجموع چنین بنظر می‌رسد که بیشتر شواهد در جهت حمایت از نقش نظارتی مدیران غیرموظف بوده است (ایزدی نیا و رساییان ۱۳۸۹ ، ۵۵).

۲-۶- استقلال مدیر

مواد ۱۳۷ الی ۱۳۹ قانون امور حسبی نیز، شرایط و چگونگی درخواست تحویل موقت اموال غایب مفقودالاثر را بیان می‌کند. هرچند در مواد مذکور صحبت از درخواست شده و نه دادخواست، که این مطلب نشان دهنده غیر ترافعی بودن این مهم دارد، لیکن در این خصوص دعاوی متعددی قابل طرح است. به عنوان مثال، حضور دادستان در زمان رسیدگی به دلایل درخواست کننده به حکم مواد ۱۳۸ و ۱۵۹ قانون امور حسبی و رأی شعبه ۲۴ دیوان عالی کشور در پرونده کلاسه ۲۳/۲۹۴۵ که ششعار می‌دارد: طبق مقررات مادتین ۱۳۸ و ۱۵۹ قانون امور حسبی، دادگاه بایستی با حضور درخواست کننده و دادستان رسیدگی نماید،^[۹۸] لازم و ضروری است. همچنین شرایط مندرج در ماده ۱۳۹ نیز باید رعایت گردد. لذا اگر تسلیم اموال غایب به درخواست کننده بدون شرایط فوق صورت گیرد، امکان اعاده وضعیت با طرح دعوی حقوقی وجود دادرد. این دعوی کاملا ترافعی بوده و البته قابلیت ارجاع آن به داوری نیز قابل بررسی است.

مطابق ماده ۱۴۱ ق.ا.ح، هرگاه در بین اموال غایب مال ضایع شدنی باشد ورثه یا امین که اموال غایب به تصرف آن ها داده شده آن مال را فروخته و از نتیجه فروش با رعایت مصلحت غایب مالی خریداری و یا اقدام دیگری که به صرفه غایب باشد می‌کند. اقدامات امین یاورثه با توجه ‌به این ماده، می‌تواند مورد انکار و اعتراض اشخاص ذی‌نفع و یا دادستان قرار گیرد. لذا ابطال اقدامات امین و یا الزام وی به انجام تکالیف مقرر در این ماده، از جمله دعاوی مرتبطی است که قابل طرح بوده و با توجه به ماهیت ترافعی آن، امکان ارجاع این قبیل دعاوی به داوری، البته با رعایت کامل غبطه غایب، وجود دارد.

ماده ۱۴۲ قانون امور حسبی از دیگر موراد غیر ترافعی این قانون است که مانند اغلب مواد مندرج در آن، قابلیت طرح داوی جانبی را دارد. مطابق این ماده، هریک از امین و ورثه که اموال غایب به تصرف آن ها داده شده است می‌توانند با اجازه دادستان اموال منقوله غایب را که مورد احتیاج نیست فروخته و از پول آن مال دیگری که موافق مصلحت غایب باشد خریداری و یا اقدام دیگری که به صرفه غایب باشد،بنمایند. اصولا فروش اموال منقول غایب در دو صورت جایز است. اول در صورتی که فروش مال به منظور خرید مال دیگر بوده و به مصلحت غایب باشد و دادستان نیز اجازه دهد.(ماده ۱۴۲). دوم اینکه فروش مال منقول برای پرداخت دیه یا تأدیه نفقه اشخاص واجب‌النفقه غایب باشد و این احتیاج به اجازه دادستان ندارد.(ماده ۱۴۷) ‌در مورد اموال بر منقول فروش آن فقط در صورتی جایز است که اولا نیاز به پرداخت دیون غایب یا نفقه اشخاص واجب‌النفقه ایشان باشد. ثانیاً اموال منقول غایب تکافوی پرداخت موارد فوق را نکند. به همین دلیل است که ماده ۱۴۸ قانون امور حسبی تصریح می‌کند: در غیر مورد ماده قبل ورثه و امین حق ندارند اموال غیرمنقول غایب را بفروشند یا رهن بگذارند. لذا اگر اموال منقول یا غیرمنقول غایب بدون در نظر گرفتن شرایط شکلی فوق به قفرو رود، امکان ابطال عملیات فروش وجود دارد که نیازمند طرح و اقامه دعوی حقوقی است. اما از آنجا که تنفیذ یا رد این عملیات، ارتباط مستقیم با منافع شخص غایب دارد، در خصوص امکان داوری در آن، باید با سختگیری بیشتری اظهارنظر شود. لذا اگر این قبیل دعاوی را با توجه به اصل کلی قابلیت ارجاع تمامی دعاوی به داوری، به غیر از آنچه در قانون استثناء شده است، قابل داوری بدانیم، نظارت مقام قضایی و اعتماد کامل این مقام به داور یا هیات داوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین مطابق ماده ۱۰۲۶ قانون مدنی، اموال غایب در صورتی تحویل وراث می‌شود که ایشان ضامن و یا تضمینات کافیه دیگر بدهند تا در صورت مراجعت غایب و یا در صورتی که اشخاص ثالث حقی بر اموال او داشته باشند از عهده اموال و با حق اشخاص ثالث برآیند تضمینات مذبور تا موقع صدور حکم موت فرضی غایب باقی خواهد بود. عدم رعایت شرایط شکلی این ماده تیز می‌تواند دعوی حقوقی با کلیه شرایط پیش گفته را به همراه داشته باشد. ‌در مورد ماده ۱۴۳ قانون امور حسبی،^[۹۹] نیز به همین معنی اشاره دارد.

ماده ۱۴۹ قانون امور حسبی^[۱۰۰] اصولا مربوط به امور حسبی نیست و در واقع دعاوی مطروحه علیه غایب را بیان می‌کند که می‌بایست به طرفیت ورثه یا امین مطرح شود. لذا این قبیل دعاوی اگر در زمره موارد ممنوعه مصرح در قانون آیین دادرسی مدنی نباشد، قابل ارجاع به داوری خواهد بود.

ماده ۱۵۰ قانون امور حسبی نیز طبیعتا دعاوی مرتبطی را در دل خود جای داده است که می‌توان به دعوی امین علیه قائم مقام قانونی غایب برای دریافت حق‌الزحمه و یا اخذ هزینه های ادره اوال غایب اشاره کرد. با توجه به ماهیت این قبیل دعاوی، ارجاع آن ها به داوری فاقد اشکال است. درخواست صدور حکم موت فرضی غایب، از دیگر موارد مصرحه در قانون امور حسبی است که فصل چهارم از باب چهارم این قانون را به خود اختصاص داده است. چنانچه غایب شخص مسنی باشد و از تاریخ غیبت او مدت نسبتا طولانی گذشته باشد که عادتا در آن مدت شخص زنده نمی‌ماند، در آن صورت ورثه می‌توانند از دادگاه تقاضای صدور حکم موت فرضی نمایند.

چنانچه امین یا ورثه تقاضای تسلیم اموال غائب را به خود داشته باشند، دادگاه به تقاضی یکی از ورثه یا امین با جلب نظر کارشناس از کلیه اموال غایب صورت برداری و آن ها را قیمت گذاری می‌کند. در مرحله بعد لیست اموال در بایگانی دادگاه حفظ و با تقاضای افراد ذی‌نفع یک نسخه به آنان تسلیم می‌گردد. ممکن است فوت غایب مسلم باشد اما تاریخ فوت مشخص نباشد که در این صورت مراتب به دادگاه اعلام می‌گردد، دادگاه نیز با بررسی و تحقیقاتی که انجام می‌دهد، تاریخ فوت غایب را مشخص و به افراد ذی‌نفع اعلام می‌کند. با مشخص شدن تاریخ فوت غایب، مشکل تقسیم اموال بین ورثه نیز برطرف خواهد شد. همسر غایب نیز با اثبات عسر و حرج خود می‌تواند از دادگاه تقاضی طلاق نماید که البته این طلاق رجعی است و چنانچه غایب در زمان عده مراجعت نماید، حق رجوع خواهد داشت. ورثه غایب در صورتی می‌توانند قبل از صدور حکم موت فرضی تقاضای تقسیم اموال او را بنمایند که:

۱)غایب برای اداره اموال خود امینی تعیین نکرده باشد.