یکی از ضروریات زندگی بشریت یادگیری است. روند رو به تحول زندگی انسان­ها به یادگیری آگاهانه وابسته است. هدف اساسی هر نظام آموزشی ایجاد شرایط بهینه برای تسهیل یادگیری است. در دنیای امروز برای پیشبرد تعلیم و تربیت نیاز به یادگیری و سبک‌های خاص یادگیری می‌باشد. یادگیری فرایند پیوست­هایی است، که در سراسر طول عمر مخصوصا در طی دوره تحصیل ادامه دارد، ‌بنابرین‏ آزمودنی وارد تعامل با تنوعی از حرفه­ های تدریس با سبک­های آموزشی مختلف و موقعیت­های تدریس متفاوت می­ شود که نیازمند سازگاری سبک­های شناختی است(اوریا^[۱] و همکاران،۲۰۱۱).

در حالی که تحقیقات ‌در مورد کاربردهای آموزشی هنوز هم در مراحل اولیه خود باقی مانده است، شواهد به دست آمده از تحقیقات گوناگون نشان می­ دهند که دقت نظر ‌در مورد سبک­های یادگیری ممکن است در ارتباط با موضوعات متنوع آموزشی سودمند باشد. از این رو، مطالعات ‌در مورد سبک­های یادگیری و ارتباط با یادگیری، بخش عظیمی از روانشناسی امروز را به خود اختصاص داده است.

گرایش انسان به دین امری ذاتی، عمیق و ریشه‌دار است. دین نه تنها تأمین کننده بسیاری از نیازهای انسان، بلکه خود نیازی بنیادین و نهفته در ژرفای وجود آدمی است. نیاز انسان به دین امری جاودان و زوال‌ناپذیر است. لازمه ذاتی بودن دین‌ورزی این است که دین همچون دیگر غرایز و نیازهای ذاتی انسان همپای حیات بشر بپاید و آینده بشریت را همچون گذشته در نوردد. لاجرم گسست بین انسان و دین را هرگز نمی‌توان و نباید انتظار داشت.

اخیراً” در انجمن روانشناسان آمریکا، بخش مربوط به روانشناسی دین ایجاد شد و تعدادی از روانشناسان به عضویت آن درآمدند و کتاب­های زیادی در این مورد نوشته شده است(خدایاری­فرد و همکاران،۱۳۸۸).

اطلاعات موجود و پژوهش­های صورت گرفته درحیطهروانشناسی دینی، اغلب مربوط به سنجش نگرش­ها و اعتقادهای دینی در زمینه دین مسیحیت است(هانت و کینگ^[۲]،۱۹۷۱) و تعمیم آن به جامعه اسلامی ما به دلیل دارا بودن فرهنگ دینی متفاوت با ادیان، شاید امکان­ پذیر نباشد. با وجود اینکه در دو دهه اخیر، در جهان تحقیقات فراوانی ‌در مورد دین و اهمیت آن انجام شده، متاسفانه در کشور ما ‌به این موضوع و کارکردهای روانشناختی و جامعه­شناختی آن کمتر توجه شده است و در مجلات، ‌فصل‌نامه­ها و نشریه­های داخل و خارج کشور، کمتر ‌می‌توان تحقیقات و نتایج بررسی­ های مربوط با این موضوع را مشاهده کرد.

نبود تحقیقی جامع و علمی در زمینه اعتقادهای دینی پس از گذشت سه دهه از استقرار جمهوری اسلامی و تلاش مسئولان در راستای رشد فضایل معنوی و حاکم ساختن ارزش­های اسلامی بر زندگی مردم، ضرورت دین­پژوهی را آشکار می­سازد. ضرورت دیگر این پژوهش گزارش­هایی است که در زمینه ضعف دین­داری در بین مردم به­ ویژه جوانان مطرح می­ شود(نماز و نو ساز،۱۳۷۷).

کاربرد­هایی که این پژوهش ‌می‌توان داشته باشد در حوزه ­های علمیه، ‌به این صورت که بر اساس شناخت سبک­های یادگیری دانشجویان آنان را به سمت رشته‌های مختلف حوزوی راهنمایی کرد.

۱-۴ اهداف پژوهش

هدف اصلی

بررسی رابطه بین سبک­های یادگیری یونگ با گرایش به دین­باوری در بین دانشجویان دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه است.

اهداف ویژه

• • تعیین میزان رابطه­ بین سبک یادگیری برون­گرایی و درون­گرایی با گرایش به دین­باوری است.

• • تعیین میزان رابطه­ بین سبک یادگیری منطقی و شهودی با گرایش به دین­باوری است.

• • تعیین میزان رابطه­ بین سبک یادگیری متفکرانه و احساسی با گرایش به دین­باوری است.

• • تعیین میزان رابطه­ بین سبک یادگیری قضاوتی و ادراکی با گرایش به دین­باوری است.

• تعیین میزان تفاوت بین سبک­های یادگیری یونگ با گرایش به دین­باوری است.

۱-۵٫ فرضیات پژوهش

فرضیه کلی: بین سبک­های یادگیری یونگ با گرایش به دین­باوری در بین دانشجویان رابطه وجود دارد.

فرضیه ­های جزئی:

• • بین سبک یادگیری برون­گرایی و درون­گرایی با گرایش به دین­باوری دانشجویان رابطه معنی­داری وجود دارد.

• • بین سبک یادگیری منطقی و شهودی با گرایش به دین­باوری دانشجویان رابطه معنی­داری وجود دارد.

• • بین سبک یادگیری متفکرانه و احساسی با گرایش به دین­باوری دانشجویان رابطه ­معنی­داری وجود دارد.

• • بین سبک یادگیری قضاوتی و ادراکی با گرایش به دین­باوری دانشجویان رابطه ­معنی­داری وجود دارد.

• بین سبک­های یادگیری یونگ با گرایش به دین­باوری در بین دانشجویان تفاوتی وجود دارد.

۱-۶ تعاریف نظری و عملیاتی

الف : تعاریف نظری

سبک یادگیری: می توان این سبک را به عنوان رویکرد شخصی یادگیرندگان به یادگیری، حل مسأله، و پردازش اطلاعات تعریف کرد(سیف، ۱۳۹۱).

درون‌گرایان به افکار و احساسات خویش توجه دارند، نگران آینده و محافظه‌کارند، اصول و معیارها را مهمتر از خود اعمال می‌دانند و در نوشتن بهتر از گفتن هستند. مردم‌گریز و دیرآشنا هستند(شعاری نژاد،۱۳۵۴).

برون‌گرایان به افراد و اشیا توجه دارند. در زمان حال زندگی می‌کنند و به خود اعمال توجه دارند. خون‌گرم، پرحرف، زودآشنا و اهل معاشرت و اجتماعی هستند(همان منبع).

سنخ حسی: ادراک از طریق فرایند­های حس آگاهانه است(یونگ^[۳]،۱۳۸۲).

سنخ شهودی: به طور مستقیم از محرک خاصی در دنیای بیرونی ناشی نمی­­شوند(شولتز و همکاران، ۱۳۸۴).

سنخ شمی: ادراک از طریق محتویات و ارتباطات ناخودآگاهانه است(یونگ،۱۳۸۲).

سنخ متفکرانه: افرادی که این کنش در آن ها قوی­تر است می­کوشند جهان را با استدلال بشناسند و به روابط منطقی جهان توجه دارند(شولتز،۱۳۷۸).

سنخ احساسی: افرادی که این کنش در آن ها مسلط است می­کوشند جهان را با احساسات خوشایند و ناخوشایندی که از تجربه ­های خود دارند بشناسند(همان منبع).

سنخ ادراکی: این افراد جهان را آنچنان که هست تجربه ‌می‌کنند(شعاری­نژاد،۱۳۵۴).

سنخ قضاوتی: افرادی که این کنش در آن ها قوی­تر است ‌در شناخت جهان، به یک ناخودآگاه یا دراک درونی توجه دارند و می­کوشند به نیروی نهانی موجود در اشیا پی ببرند(شولتز،۱۳۷۸).

دین: عبارت است از دسته‌ای همبسته از باورها و اعمال مربوط به امور لاهوتی (مجزا از امور ناسوتی) که این باورها و عقاید و روش‌هایِ ثابت و غیرِ قابلِ تغییرِ همه کسانی را که پیرو آن ها هستند در یک اجتماع اخلاقی واحد به نام امت متحد می‌کند(دور کیم،۱۳۸۳).

دین باوری: به‏معنای باور به دین، پذیرش آن و گردن نهادن به آن در اندیشه و عمل است(عزیزان،۱۳۸۹).

فنون مقابله ( دنیس تورک ^[۲۸]، دونالد مایکنبام و همکارانش ، ۱۹۸۲ ، ۱۹۸۳ ؛ مایکنبام و تورک ، ۱۹۷۶ ؛ تورک ، ۱۹۷۸ ؛ تورک ، مایکنبام و جنست^[۲۹] ، ۱۹۸۳ ؛ تورک و روی^[۳۰] ، ۱۹۹۲ به نقل از فلاح زاده ،۱۳۸۲) یک برنامه شناختی برای کنترل درد به وجود آوردند و مایکنبام و روی کامرون ^[۳۱]( ۱۹۸۳ ) یک راهبرد مشابه برای کنترل استرس ایجاد کردند . هر دو روش بر پایه فنون مقابله قرار دارند ؛ در این روش ، درمانگر به وسیله تولید یک پاتوژن ضعیف ( در اینجا پاتوژن ، یک استرسور است ) تلاش می‌کند مقداری مصونیت در مقابل سطوح بالای درد و استرس به وجود آورد . ‌به این خاطر که درد در نهایت به صورت جزئی ناشی از عوامل روان شناختی است ، درمانگرانی که از فنون مقابله استفاده می‌کنند ، ابتدا بیماران را وادار می‌کنند ‌در مورد منبع درد خود به صورت متفاوت فکر کنند ، طی این مرحله عقلی سازی مجدد ، بیماران برانگیخته می‌شوند یک تبیین روان شناختی برای بعضی از دردهایشان قبول کنند و ‌به این درک برسند که چگونه رفتار درمانی می‌تواند کمک کننده باشد . مرحله مفهوم سازی ، یک مداخله شناختی است که طی این مرحله درمانگر با مراجعان برای تعریف و روشن سازی مشکلاتشان کار می‌کند . طی این مرحله عینی آموزش ، بیماران درباره مقابله با استرس و اینکه چگونه این تکنیک می‌تواند استرس آن ها را کاهش دهد، آگاه می‌شوند هرگاه بیماران تأثیرپذیری بالقوه روان شناختی مبتنی بر درمان را بپذیرند آماده می‌شوند که وارد مرحله دوم شوند – یعنی کسب و تمرین مهارت ها . طی این مرحله درمان ، بیماران مهارت های آرامسازی و کنترل تنفس را یاد می گیرند . ‌به این خاطر که آرامسازی جسمی و روانی با تنش و اضطراب ناهماهنگ است ، یادگیری آرامسازی می‌تواند یک وسیله ارزشمند در کنترل درد باشد . همچنین بیماران می‌توانند یاد بگیرند توجهشان را از تجربه درد با تمرکز بر یک حس فعلی مانند یک آبشار خنک ، یا با تمرکز بر توجهشان بیرون از خود – مثل شمردن لکه های روی سفال های سقف یا فکر کردن درباره فیلمی که اخیراًً دیده اند ، به راه دیگری هدایت کنند . مرحله کسب و تمرین مهارت ها شامل بخش های آموزشی و نیز بخش های رفتاری برای افزایش مهارت های کنار آمدن بیماران است . در این مرحله ، بیماران راه های جدید کنار آمدن با استرس را یاد می گیرند و تمرین می‌کنند . یکی از اهداف این مرحله بهبود خود دستوردهی^[۳۲] به وسیله تغییر شناخت هاست ، یعنی فرایندی که شامل کنترل گفتگوی درونی فرد ، یعنی خودگویی اوست بعد از آنکه بیماران این مهارت های متعدد را کسب و یکپارچه کردند ، برای ورود به مرحله نهایی درمان آماده می‌شوند . طی این مرحله ، بیماران مهارت های کنار آمدنشان را در محیط طبیعی خود به کار می‌برند . برای اینکه بیماران احساس خودکفایی بیشتری پیدا کنند و روش هایی را برای ارزیابی پیشرفت خود به دست آورند به انجام تمرین و فعالیت های بدنی برانگیخته می‌شوند . همچنین طی این مرحله ، بیماران دردمند ، بر اساس گزارشی که از درد خود می‌دهند ، دارو دریافت می‌کنند . آن ها همچنین تشویق می‌شوند که به تدریج زمان بین دوزهای مصرف دارو را افزایش می‌دهند در حالی که مقدار دارو را کاهش می‌دهند . طی این مرحله ، درمانگران ، دستورالعمل هایی را برای زوجین یا دیگر اعضای خانواده ‌در مورد روش های بی اعتنایی به بیماران ، مخصوصاً زمانی که رفتارهایی در زمینه دردشان نشان می‌دهند و تشویق رفتارهای حاکی از سلامتی مانند سطوح فعالیت های بدنی زیاد ، و کاهش استفاده از دارو ، کم شدن تعداد دفعات رفتن پیش دکتر ، یا افزایش تعداد روزهایی که سرکار رفته است ، ارائه می‌دهند . نهایتاًً اینکه ، مفهوم یا ساخت بیماران با کمک درمانگرانشان ، یک طرح بعد درمانی برای کنار آمدن با دردهایی است که در آینده به وجود می‌آید . طی مرحله کاربرد و پیگیری ، بیماران در مرحله ای قرار دارند که تغییرات شناختی را که در دو مرحله قبلی کسب کرده‌اند ، تمرین می‌کنند.آن ها باید این حقیقت را قبول کنند که ممکن است درد برگردد ، که گاهی این درد از همیشه شدیدتر است، و اینکه « عود بیماری »^[۳۳]دال بر این نیست که درمان غیر مؤثر بوده است . در عوض ، بیمارانی که مدت زیادی نیازمند نبوده اند با تعدادی از مهارت های خودکمکی و با اعتماد به اینکه می‌توانند با این تجربیات کنار بیایند علائم بیماری شان برطرف می شود ( برانون و فیست ، ۱۹۹۷ ، ص ۱۵۱ ) .

والری به طور موجز، روش آموزش به خود دستوردادن مایکنبام را طی مراحل زیر معرفی می کند :

الف : آموزش دادن به مددجو برای تشخیص دادن و آگاه شدن از رفتار ناسازگارانه .

ب) درمانگر ضمن اینکه شیوه های عمل کردن درست را توضیح می‌دهد رفتار مناسب را به مددجو می آموزد ، این آموزش های کلامی شامل برآوردی از شرایط مورد نیاز برای عمل کردن ، دستوردادن به خود به منظور هدایت تدریجی عملکرد مناسب ، بیانات شخصی که بر کارآمدی شخصی تأکید می‌کنند و نگرانی از شکست را خنثی می نمایند ، و تقویت شخصی نهان برای عملکرد موفقیت آمیز .

ح: سپس مددجو ضمن اینکه دستورات مقتضی به خود را بلند بر زبان می آورد رفتار هدف را انجام می‌دهد و بعد آن ها را به طور نهان یا درونی تکرار می‌کند . بازخورد درمانگر در این مرحله به مددجو کمک می‌کند تا اطمینان حاصل نماید که حل مسئله از راه دستور دادن به جای شناخت های مورد اضطراب قبلی خواهد بود ( ویلسون والری ، ۱۹۸۰ ، به نقل از سیف ، ۱۳۷۳ ، ص ۴۳ ) .

مایکنبام معتقد است که سخن گفتن با خود یا تلقین به خود در ایجاد رفتارهای سازگارانه مددجو آموزش می‌دهد تا به خود تلقین مثبت بکند یا جملات و عبارات تشویق آمیز و تأیید کننده به کار ببرد . برای مثال ، به مددجو سفارش می‌کند تا این گونه با خود استدلال نماید : « اگر من پیش از ایراد سخنرانی مضطرب و دستپاچه می شوم امری کاملاً طبیعی است و اصلاً ‌به این معنی نیست که سخنرانیم خوب از آب در نخواهد آمد . هر کسی قبل از سخنرانی ممکن است مضطرب شود ؛ این در واقع نوعی آماده شدن و گوش به زنگ بودن است » . در روش او ، علاوه بر آموزش دستورات شخصی ، از روش آرمیدگی عضلانی و سایر روش های تغییر رفتار نیز استفاده می شود . به همین دلیل روش مایکنبام را جزو رویکرد تغییر رفتار شناختی به حساب می آورند . روش مایکنبام هم ‌در مورد بزرگسالان و هم ‌در مورد کودکان کاربردهای موفقیت آمیزی داشته است .

آموزش مصون سازی در مقابل استرس :

۲-۲-۱۳-۱ فناوری‌های پرداخت بی سیم

فناوری بی سیم : به تکنولوژی ارتباطی اطلاق می شود که در آن از امواج رادیویی و مادون قرمز به جای سیم و کابل ، برای انتقال سیگنال بین دو دستگاه استفاده می شود.از میان این دستگاه‌ها می توان پیغامگیرها، تلفن های همراه، کامپیوتر های قابل حمل، شبکه های کامپیوتری، دستگاه های مکان یاب، سیستم های ماهواره را نام برد. دستگاه‌های سیار، رایانه ها و دستگاه‌های الکترونیکی مربوط به بخش مهمی در زندگی دیجیتالی ما تبدیل شده‌اند. ارسال داده بی‌سیم دارای برتری بالایی برای اهداف تجاری و شخصی است؛ که انعطاف‌پذیری و راحتی کاربران را عرضه می‌کند. با پرداختن به درخواست ها فناوری‌های گوناگون بی‌سیم ایجاد شده‌اند. امروزه گونه‌های مختلف فناوری‌ها در بازار جهانی بی‌سیم وجود دارد. ارتباط سیارفناوری جدیدی نیست؛ پخش تلویزیون و برنامه های رادیویی مدت زیادی است که از ارتباط بی‌سیم استفاده می‌کنند

۲-۲-۱۳-۲ فن آوری های سیستم پرداخت تجارت سیار

۱-بلوتوث: بلوتوث می‌تواند در سامانه‌های پرداخت سیار پیاده‌سازی شود زیرا توان مصرفی پایینی را ارائه می‌کند. این مزیتی اساسی برای دستگاه‌های سیار است. همچنین، صنعت نیمه‌رسانا برای تولید ریزتراشه‌های بلوتوث با قیمت پایین، فعالیت می‌کند، که باعث افزایش دستگاه‌های بلوتوث در بازارهای جهانی شده‌است. این فرصت یکتایی را برای دستگاه‌های بلوتوث ایجاد کرده که در بازار نفوذ کنند و پذیرفته شوند. همچنین یک موقعیت بازاری یکتا برای پرداخت سیار ایجاد کرده‌است. به علاوه، بلوتوث از روش( FHSS)^[49] برای جلوگیری از تداخل استفاده می‌کند. که به سامانه‌های پرداخت در تامین سرویس قابل اطمینان کمک می‌کند

۲- فناوری( RFID)^[50]

یکی از جدیدترین فناوری‌هایی که کاربرد پرداخت آن نیز به سرعت در حال گسترش است،به مجموعه ای از فناوری ها که در آنان برای شناسایی خودکار افراد و اشیاء از امواج رادیویی استفاده می‌گردد ، RFID گفته می شود . از روش های مختلفی برای شناسایی افراد و اشیاء استفاده می شود. ذخیره شماره سریال منتسب به یک فرد و یا شی درون یک ریزتراشه که به آن یک آنتن متصل شده است ، یکی از متداول‌ترین روش های شناسایی خودکار است . فناوری RFID است. سیستم اصلی RFID شامل سه قسمت است: یک آنتن، یک فرستنده و گیرنده و یک RF است . آنتن یک پل ارتباطی بین فرستنده و گیرنده است . فناوری RFID از امواج رادیویی به منظور شناسایی اشیاء استفاده می‌کند. یک سامانه عبارت است از یک برچسب حاوی یک آنتن و یک تراشه به همراه اطلاعاتی ‌در مورد کالا یا اشیاء و همچنین یک قرائت‌گر که دارای یک فرستنده و گیرنده رادیویی می‌باشد. کاربردهای اولیه این فناوری در بهبود کارایی سامانه های اطلاعاتی زنجیره‌های تامین و توسعه فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای بوده است(سها، ۲۰۰۴)^[۵۱]

لکن کاربردهای این فناوری در حال گسترش بوده، به طوری که در ردیابی کالا، افراد، و حفاظت از مناطق امن از RFID استفاده شده‌است. نگهداری تراکنش‌ها و خدمات پرداخت فناوری RFID نیز از جمله کاربردهای آن می‌باشد که در خریدهای خرد روزانه شهروندان به کار گرفته شده‌است( توربان ، ۲۰۰۸)^[۵۲]

۲٫ فناوری (NFC)^[53]

تکنولوژی با زندگی روزمره ما در هم آمیخته، همیشه فناوری های جدید سعی دارد که سرعت انجام کار افزایش پیدا کند. تا افراد از وقت خود به خوبی استفاده کنند به همین منظور تکنولوژی NFC- نیز در جهت سرعت بخشیدن به پرداخت‌ها، گرفتن سریع اطلاعات مورد نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. NFC- یک پروتکل ارتباطی بابرد کوتاه بین دووسیله است سه کاربردی که NFC- ارائه می‌کند عبارتنداز: به اشتراک گذاری , هماهنگ سازی ودادوستد که در این میان دادوستد از اهمیت بیشتری برخوردار است این تکنولوژی امروزه در اکثر کشورها برای پرداخت در فروشگاه ها، پرداخت بلیط مترو، قطار و اتوبوس استفاده می شود که فقط کافیست که گوشی موبایل خود را به دستگاه مورد نظر نزدیک کرده و خرید خود را انجام دهید. مهمترین ویژگی این سیستم نسبت به بلوتوث آن است که اطلاعات با سرعت بسیار بالایی نسبت به بلوتوث رد و بدل می شود.

از همین رو این فناوری با زیرساخت‌های موجود پرداخت غیرتماسی مورداستفاده در سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی و پرداخت‌های خرد سازگار می‌باشد. اساساً NFC– با هدف استفاده در گوشی‌های تلفن همراه طراحی شده‌است. برای فناوری NFC-سه مورد استفاده اصلی وجود دارد.

تقلید کارت: دستگاه NFC– همانند کارت‌های غیرتماسی موجود رفتار می‌کند.

حالت قرائت‌گر: دستگاه NFC– فعال بوده و برچسب غیرفعال RFID را می‌خواند، به عنوان مثال برای تبلیغات تعاملی

حالت شخص به شخص: دو دستگاه NFC با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و تبادل اطلاعات می‌کنند.

۲-۲-۱۴پروتکل امن برای تجارت سیار

با ظهور و گسترش سریع دستگاه های تلفن همراه موقعیت‌ها و چالش‌های بسیاری برای مؤسسات مالی و اعتباری در ارائه خدماتشان ایجاد شده است. ارتباطات سیار در حال حاضر بازار قابل توجهی در سراسر جهان دارند. آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که حجم بازار تجارت سیار تا سال ۲۰۰۹ به حدود ۸۸ میلیارد دلار خواهد رسید. برای گسترش تجارت سیار، فروشندگان نیاز به شیوه های پرداخت امن و ضمانت شده برای محصولات وخدماتشان دارند وخریداران نیازمند محافظت در مقابل سوء استفاده از شماره حساب و اطلاعات مالیشان می‌باشند. در سال‌های اخیر نرخ کلاهبرداریها در تراکنشهای مالی چندین برابر میانگین پیش‌بینی شده بوده است. ‌بنابرین‏ توجه به امنیت پرداخت در محیط موبایل اولین و مهمترین قدم برای جلب اعتماد مشتریان، فروشندگان و مؤسسات مالی در استفاده از این محیط و در نتیجه ظهور پتانسیل های آن می‌باشد. در این مقاله یک پروتکل امن برای پرداخت الکترونیکی به وسیله دستگاه های تلفن همراه پیشنهاد شده است. در این پروتکل سرویس پیام کوتاه به عنوان بستر ارتباطی مورد استفاده قرار گرفته است. پروتکل پیشنهادی علاوه بر اینکه با امکانات موجود شبکه تلفن همراه در ایران قابل پیاده سازی است، به گونه ای طراحی شده است که با پیشرفت قابلیت های شبکه تلفن همراه با کمترین تغییر همچنان قابل استفاده خواهد بود(موسی خانی و همکاران،۱۳۹۱)

به دنبال وابستگی جسمانی، وابستگی رفتای و روانشناختی نیز رخ می‌دهد، که بازتاب تغییرات فیزیولوژیکی در مراکز رفتاری مغز است و با میل شدید و منجر به مصرف مواد به منظور اجتناب از خماری مشخص می‌شود. در این شرایط توقف ماده منجر به بروز سندرم ترک خواهد شد. بی اشتهایی، اضطراب، ملامت، هراس، خستگی، سردرد، افزایش تنفس، تحریک پذیری، اشک ریزی، اتساع خفیف مردمک، تعریق، سیخ شدن موها، بی قراری، اسهال و خمیازه کشیدن، از علائم ضعیف ترک مواد افیونی است و شکم درد، اختلال در خواب، مورمور شدن بدن، افزایش فشار خون و ضربان قلب، تب خفیف، درد عضلات و استخوان‌ها، گرفتگی عضلات، اتساع مردمک، تهوع از علائم متوسط و شدید این مواد هستند (کاپلان، سادوک و سادوک^[۳۳]،۲۰۰۷).

۲-۳٫ سبب شناسی و مبانی نظری وابستگی به مواد

در جدیدترین مدل سبب شناسی اختلال سوء مصرف و وابستگی مواد از نظریات مختلف روان پویشی، رفتاری، شناختی، شناختی ـ رفتاری، اجتماعی فرهنگی، رفتار مشکل ساز، ژنتیک یا عصب روان شناختی کمک گرفته شده است (کاپلان، سادوک و سادوک،۲۰۰۷).

۲-۳-۱٫ نظریات روان پویشی

‌بر اساس نظریات روان پویشی کلاسیک سو مصرف مواد معادل خود ارضایی بوده و مکانیسمی دفاعی در مقابل تکانه‌های همجنس گرایانه یا تظاهری از پسرفت دهانی است. اما فرمول بندی جدید مصرف مواد را مربوط به افسردگی و بازتاب اعمال مختل ایگو معرفی می‌کنند (کاپلان، سادوک و سادوک،۲۰۰۷).

۲-۳-۲٫ نظریات رفتاری

با توجه به تأکید ویژه نظریات رفتاری بر انواع فرایندهای شرطی سازی، سرمشق گیری، و یادگیری اجتماعی، این نظریه ها بر این باورند که سو مصرف مواد شامل عادات بد می‌باشد که قابل اصلاح و تغییر هستند (طارمیان، ۱۳۸۳).

۲-۳-۳٫ نظریات شناختی

دیدگاه شناختی بر این باور است که سو مصرف کنندگان مواد از نظر شناختی در برابر مصرف مواد آسیب پذیرند؛ باورهای خاصی، در موقعیت‌های خاص در این افراد به وجود می‌آیند که کاملاً فردی و غیر متعارف هستند (مانند بدون سرحال شدن و نشئگی نمی‌توانیم با دیگران بجوشم) و همین باورها احتمال سو مصرف مواد را افزایش می‌دهند (گالانتر و کلبر، ۲۰۰۴).

۲-۳-۴٫ نظریات فیزیولوژیک

تأکید عمده نظریات فیزیولوژیک به بررسی نقش عوامل معدود کننده ژنتیکی سو مصرف مواد نیز ویژگی‌های مزاجی، مکانیسم‌های شیمیایی مغزی و عوامل عصبی درگیر در وقوع تحمل وابستگی و ترک می‌باشد.

۲-۳-۴-۱٫ عوامل ژنتیک

مطالعات برروی دوقلوها، فرزند خوانده‌ها، خواهر و برادرانی که جدا از هم بزرگ شده اند، نشان می‌دهد که یک الگوی ژنتیکی در انواع اختلالات سوء مصرف و ‌وابستگی به مواد وجود دارد (کاپلان، سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).

۲-۳-۴-۲٫ فرضیه مزاج

فرضیه مزاج براین باور است که مزاج خاص که عمدتاًً از طریق ژنتیک تعیین می‌شود، فرد را درگیر سوء مصرف مواد می‌سازد مزاج سخت در ابتدای کودکی، هیجان طلبی، سطح پایین اجتناب از خطر، با سوء مصرف مواد در نوجوانی رابطه دارند. این ویژگی‌های مزاجی احتمالاً درگیری در تجارب جدید و بر خطر و رفتار خلاف قانون، از جمله سوء مصرف مواد را افزایش می‌دهند. شواهد حاکی از رابطه بین درگیر شدن در فعالیت‌های خطرناک و سوء مصرف افراطی مواد است (کاپلان، سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).


۲-۳-۴-۳٫ مکانیسم‌های شیمیایی مغزی

احساس‌های خوشایندی و رضایت که متخصصان آن را ((تقویت^[۳۴])) می‌نامند قدرت بسیاری دارند. اگر چیزی خوشایند یا تقویت کننده باشد فرد خواهان ادامه آن و تکرار آن می‌باشد فعالیت‌های خوشایند مانند (خوردن، فعالیت جنسی و…) سلولهای ویژه ای را در مغز فعال می‌کنند که مسئول ایجاد احساس خوشایندی و ارضا می‌باشد. این سلولهای در بالای ساقه مغز در ناحیه تگمنتال قدامی یا پیشین (VTA) قرار دارند و پیام‌هایشان را از طریق آکسون‌هایشان به سلولهای عصبی در بخش سیستم لیمبیک که نوکلئوس آکومبنس نامیده می‌شوند می فرستد. فیبرهای عصبی دیگری این پیغام‌ها را به بخشی از کرتکس مغزی پیش پیشانی که مسئول پردازش هیجانات و شناخت آن ها است می‌فرستند. این چرخه سیستم تقویت نامیده می‌شود. سوء مصرف مواد و داروها این سیستم تقویت را فعال کرده و همین امر زیربنای توانایی مواد در ایجاد احساس خوشایند است. از آنجا که این احساسات مثبت هستند فرد تمایل به تکرار و ادامه‌ آن ها را داشته و عودهای مکرر مصرف مواد رخ می‌دهند. و همچنین مواد به علت تاثیر مستقیم روی این سیستم است که چنین کنترل قدرتمندی روی رفتار فرد دارند (NIDA^[35]، ۲۰۰۰). شکل ۲-۱، سیستم تقویت را نشان می‌دهد.



شکل۲-۱٫ سیستم تقویت

مواد علاوه بر روابط عصبی مغز، بر شیمی مغز نیز اثر می‌گذارند. در واقع داروها عملکرد شیمیایی مغز را مختل کرده و این تاثیر را به واسطه مداخله شان با انتقال دهنده‌های عصبی بر جای می‌گذارند. جدول ۲-۲ مهمترین انتقال دهنده‌های عصبی فعال در سیستم‌های مغز و عملکرد آن ها را تشریح می‌سازد.

جدول۲-۲٫ انتقال دهنده‌های عصبی فعال در سیستم‌های مغز و عملکرد آن ها

انتقال دهنده عصبی

عملکردها

استیل کولین

مورد استفاده در نخاع شوکی، جهت کنترل ماهیچه‌ها و بسیاری موارد در تنظیم حافظه، اغلب برانگیزاننده

دوپامین

ورود به سیستم تقویت و ایجاد احساس رضایت، بسته به محل ترشح کارکرد دوگانه، اما عمدتاً برانگیزاننده

گابا

مهمترین انتقال دهنده بازدارنده‌ی مغزی

گلوتامات

مهمترین انتقال دهنده برانگیزاننده‌ی مغزی

گلیسین

اساسا مورد استفاده توسط نورون‌های نخاع شوکی، اغلب بازدارنده

نوراپی نفرین

هم به عنوانNT و هم هورمون، مسئول بخشی از پاسخ جنگ و گریز در سیستم اعصاب پیرامونی و تنظیم کننده‌ پردازش نرمال در سیستم عصبی مرکزی، اغلب برانگیزاننده و در نواحی محدودی بازدارنده

سروتونین

درگیر در بسیاری از کارکردها از قبیل خلق، میل، رغبت، ادراک حسی، نقش بازدارنده در نخاع شوکی در گذرگاه های درد

مواد احساس رضایت را از طریق تغییر میزان انتقال دهنده دوپامین در سلولهای سیستم مرکزی اعصاب انجام می‌دهند. این تاثیر از طریق مداخله مواد در اختلالات سیناپسی انجام می‌شود و به علت خاصیت انعطاف پذیری سیناپسی‌، مواد روش های مختلفی جهت اعمال اثرات خود دارند:

۱٫ یکی از این راه‌ها افزایش میزان انتقال دهنده عصبی آزاد شده در فضای سیناپسی است (فرایندی که موادی مانند هروئین^[۳۶]، نیکوتین^[۳۷] و الکل‌ها تاثیر خود را بر جای می‌گذارند). ‌به این ترتیب پتانسیل‌های عمل بیشتری در نورون‌های پس سیناپسی مسئول پاداش ایجاد شده و مواد منجر به احساس لذت بیشتر (فعالیت بیشتر سیستم پاداش) می‌شوند.

۱-۲٫ بیان مسئله

یکی از هدف‌های اساسی ادبیات کودکان ونوجوانان علاقه‌مند کردن آن‌ ها به مطالعه و ایجاد عادت به مطالعه درآن‌هاست و از ‌آنجا که عادت به مطالعه امری اکتسابی است . محیطی پویا ، خانواده و اجتماع درایجاد عادت نقش مهمی دارند . این نقش از خانه شروع می شود والدین ، مادربزرگ ، پدر بزرگ برای بچه های خرد‌سال قصه می‌گویند یا می‌خوانند و بدین طریق او را به مطالعه علاقه‌مند می‌کنند و سپس معلمین درمدرسه این عادت را پرورش می‌دهند و کتابداران کتابخانه‌ها در تبدیل این علاقه به عادت سهم مهمی به عهده می‌گیرند. شناخت چگونگی علاقه‌مندکردن کودکان ونوجوانان به مطالعه نکاتی است که والدین ، معلمان و کتابداران باید بیاموزند ، تا آموزش و پرورش بتواند از نظر کیفی پیشرفت کند . (حجازی ، ۱۳۸۴ ، ص ۱۹۷)هم چنین در کشور ما بخش بزرگی از کودکان در خانه بافضایی مناسب برای مطالعه روبرو نیستندبنابراین آموزشگاه ها باید باراصلی تشویق به کتابخوانی را برعهده بگیرند.برای دانش‌آموزی که در خانه عادت به مطالعه را به دست نیاورده این موضوع از مهم ترین چالش‌های آموزگاراست.در حالی که دانش‌آموزانی که به هر دلیل قبل از ورود به مدرسه باکتاب ارتباط دارند،مطالب را روانتر می خوانندوبهتر درک می‌کنند.

کودکی که کتاب می‌خواند ، دارای بینش واطلاعات وسیع‌تری است . هر چه اطلاعات وسیع‌تر باشد ،جذب مطالب درسی آسان‌تر می‌شود . کودکانی که مطالعه می‌کنند ، هوشیار ، دارای اعتماد به نفس و مسلط به دنیای اطراف خود هستند ؛ مستقل‌اند ؛ احساس نیاز نمی‌کنند ؛ بر کارهای خود توانایی دارند ، امورشان را خود به عهده می‌گیرند ؛ رفتارشان را خود تنظیم می‌کنند ؛ از مناعت طبع فوق‌العاده برخوردارند ؛ دارای جهان بینی وسیع‌اند و تمام این خصوصیات باعث پیشرفت درزندگی‌شان می‌شود . کودکی که مطالعه می‌کند ، درکتاب با سرزمین‌های مختلف وبا علوم و هنرهای جدیدشان آشنا می‌شود . کودک شخصیت داستآن‌ها را دوستان خود می‌داند و با آن‌ ها دردنیای خیال خود زندگی می‌کند . پدر ، مادر و معلم باید هدایتگر مطالعه‌ کودکان باشند . با سوال کردن ‌در زمینه کتابی که می‌خواند، به خواندن او جهت بدهند و دراو تفکر ایجاد کنند ، تا درآینده فردی خلاق بارآید .

برنامه های آموزشی ما به کودکان و نوجوانان مجال مطالعه‌ آزاد نداده است . اولین کار شروع از خانه است . والدین از بدو تولد ، همان گونه که راه رفتن و سخن گفتن را به کودک می‌آموزند از همان زمان مطالعه را درکودک نهادینه می‌کنند . رشد انسان ‌در پنج سال اول زندگی است . کودکان از بدو تولد آماده آموختن هستند . به هر تعداد به آن‌ ها زبان بیاموزیم ، می‌آموزند و اگربا آن‌ ها حرف نزنیم ، قادر به تلکم نخواهند بود . با قراردادن کتاب دردید بچه ها و همراهی آن‌ ها ، زیبایی مطالعه به آن‌ ها نشان داده می‌شود و همین که لذت و زیبایی را حس کردند ، رهایش نخواهند کرد. (کولنیان . ۱۳۸۲، ص ۱۱-۱۳)همه مراقب هستند که فرزند شان غذا ، پوشاک ، خواب ، … مناسب داشته باشد . اما فکرش چه؟ آیا به رشد کنجکاوی بی پایان افکارش به شیوه‌ای سالم توجه شده است؟(کولینان،۱۳۸۲، ص ۲۰)‌از طرف‌ دیگر والدین لزوم مطالعه‌ کتاب‌های غیر درسی را در زندگی خود احساس نکرده‌اند، چون خودشان با کتاب انس و الفتی نداشته‌اند . ممکن است علت‌های دیگری نیز وجود داشته باشد ولی واقعیت این است که درکشور ما عشق به خواندن از کودکی درکودک ایجاد نشده است و بعد از گذشت سال‌ها ، درسنین بالاتر بسیار مشکل خواهد بود او را با کتاب آشتی داد. این رابطه علت و معلولی همواره ادامه خواهد یافت و منطقی است که این دور در یک‌جا قطع شود .(سلطان القرابی، ۱۳۹۰ ، ص ۴۸) بتل‌هایم وزلان^[۱] تأکید می‌کنند صرفاً مهارت کودک نیست که مطالعه را برایش جذاب می‌کند، بلکه نقش مؤثر والدین در این میان بسیار ارزنده است . آنچه کودک را جذب می‌کنداین است که بتواند والدین خویش را متوجه و مجذوب خود سازد . (نقل دریغمایی و خندان ، ۱۳۸۳، ص ۷۰) اگر دست اندرکاران مطالعه ‌در رفتار انسان بجای مطالعه صرف کتاب‌ها با مردم می‌زیستتند و به مطالعه و مشاهده‌ زنده‌ پندار ، گفتار و کردارایشان می‌پرداختند ، ‌در شناخت انسان و گزینش راه صحیح زودتر به تفاهم می‌رسیدند و با وجود دانستن همه‌ جنبه‌های تئوری ، فضای عملی بهتری در پیش رو‌یمان گشاده می‌شد .سبدخواندن طرحی است که از نزدیک باافراد ارتباط داشته و در جریان تغییرات ‌و تاثیرات کتاب خوانی اعضاقرار می‌گیرد ولی تا کنون این تجربیات مستند نشده است ،آن چه که موضوع این پژوهش است.مروری برامار ‌و ارقام سرانه مطالعه،میزان خرید کتب غیر درسی،تجربیات و درکل آنچه شواهد وپژوهش‌ها نشان می‌دهد:اگر زمانی دغدغه اصلی دست اندرکاران تعلیم وتربیت،تدوین کتاب‌های مناسب هرگروه سنی و راهبردها بود،اکنون تا حدودی آن‌ ها را در دست داریم ،ولی استفاده کنندگان مشتاق را از دست داده‌ایم.این در شرایطی است که با توجه به رشد فناوری لازم است خانواده هامهارت‌های جست وجوی اطلاعات وارزیابی آن‌ ها رانیز به دست آورندوفرزندانشان را مجهز نمایند.

روند زندگی کنونی وسرعت رشد تکنولوژی به جهتی است که پس از زمان تولد، کودکانمان از حس گرمی آغوش پدر ومادر خود به ‌عنوان اولین موهبت‌های زندگی بهره کمی می‌برندوبه دنبال آن زمزمه‌‌ی لالایی‌ها،جمع گرم خانواده،قصه‌های مادر بزرگ‌ها و.. به تدریج بی رنگ شده که باز خورد آن را در کم علاقگی فرزندانمان به مطالعه می بینیم.با توجه به تبلیغات ‌و در دسترس بودن رسانه های ‌دیگران ها جایگزین کتاب شده است..

تأکید برعادت مطالعه ازکودکی مورد توجه بسیاری ازدوست داران ودست اندرکاران کودک ‌و نوجوان بوده است.درهمین راستا یکی از مؤسسات کشور(خانه کتابداروترویج خواندن کودک ‌و نوجوان)عمده فعالیت خودراترویج کتابخوانی قرارداده است.برای نیل ‌به این هدف ازسال۱۳۸۷تاکنون، مجری طرح سبد خواندن ‌با خانواده بوده است.

۱-۳٫ پرسش‌های پژوهش

-طرح سبد خواندن چیست ؟

– طرح سبد خواندن با خانواده چه تاثیری در علاقه‌مندی کودکان و نوجوانان زیر پوشش این طرح داشته است؟

– طرح سبد خواندن با خانواده چه تاثیری بر سایر اعضای خانواده از حیث علاقه‌مندی به مطالعه داشته است؟

۱-۴٫ فرضیه‌ها (سوال‌های تحقیق)

با توجه به توصیفی بودن این پژوهش فرضیه‌ای برای آن نمی‌توان در نظرگرفت.

۱-۵٫ اهمیت وضرورت پژوهش