همچنین می توان همسویی را در مسیر معکوس نیز مورد بررسی قرار داد.یعنی بررسی همسویی از معماری فناوری اطلاعات به معماری کسب و کار و از معماری کسب و کار به اهداف کسب و کار که باعث برآورده شدن نیازهای سطوح بالاتر می شود و این فرایند می‌تواند باعث تحقق استراتژی سرمایه گذاری فناوری اطلاعات گردد. از طریق تجزیه و تحلیل دخل و خرج می توان میزان مطابقت سرمایه گذاری فناوری اطلاعات با اهداف کسب و کار را مورد بررسی قرار داد(کازمن،۲۰۰۲،۷۳).

۲-۴-۵-۲- روش همسویی بیتام

برای تحقق این همسویی یک روش دوازده مرحله ای تحت عنوان بیتام ارائه گردیده است(کازمن،۲۰۰۲،۷۴):

محرک های کسب و کار را با کمک مدیران کلیدی ذینفع در سازمان تعریف نمایید.

مجموعه ای از سناریوهای عملیاتی را با کمک همه ‌گروه‌های ذینفع سازمان تعریف نمایید.

مجموعه ای از سناریو های تغییر را با کمک همه ‌گروه‌های ذینفع سازمان تعریف نمایید.

سناریو های عملیاتی و سناریو های تغییر را اولویت بندی نمایید.

معماری کسب و کار را با کمک مهندسین و معماران اصلی اطلاعات سازمان تعریف کنید.

معماری فناوری اطلاعات را با کمک مهندسین و معماران فنی اصلی سازمان تعریف کنید.

سناریو های عملیاتی برای معماری کسب و کار سازمان تعریف گردد.

سناریو های تغییر برای معماری فناوری اطلاعات تدوین گردد.

عدم همسویی مورد ارزیابی و تشخیص قرار گیرد.

استراتژی های همسویی مجدد کسب و کار پیشنهاد شود.

استراتژی های همسویی مجدد معماری پیشنهاد شود.

استراتژی های کسب و کار و معماری جدید سازمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

۲-۴-۶ – مدل سنجش بلوغ همسویی استراتژیک

لوفتمن با بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه همسویی استراتژیک و با بهره گیری از مطالعات و کارهای مهم انجام شده توسط هامفری(۱۹۸۸)از مؤسسه‌ نرم افزار ، مدل مراحل رشد نولان (۱۹۷۹) و گیبسون(۱۹۷۹)و مخصوصا مدل همسویی استراتژیک (ونکاترامن ، هندرسون ،۱۹۹۳)، مدلی جامع برای سنجش همسویی استراتژیک در سال۲۰۰۰ ارائه کرد. مدل سنجش بلوغ همسویی استراتژیک لوفتمن دارای پنج سطح بوده که هر سطح شامل شش معیار است(شکل۲-۹). پنج سطح این مدل عبارتند از(لوفتمن ،۲۰۰۰،۱۰۰):

این سطوح به ترتیب شامل: مرحله ابتدای / تک نگری^[۲۸]، تعهد^[۲۹]، تمرکز کامل، بهبود یافته / مدیریت شده ، بهینه می‌باشد و معیار های هر سطح نیز عبارتند از: بلوغ ارتباطات ، بلوغ سطح شایستگی / ارزش^[۳۰] ، بلوغ اعمال اختیار، بلوغ مشارکت، بلوغ حیطه عمل و معماری^[۳۱] ، بلوغ مهارت ها.

مرحله ابتدایی

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

مرحه تعهد

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

مرحله تمرکز کامل

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

مرحله بهبودیافته

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

مرحله بهینه

ارتباطات

میزان شایستگی/ارزش

سطح اعمال اختیار

مشارکت

حیطه عمل و معماری

مهارت ها

شکل ۲ – ۹: پنج سطح مدل بلوغ همسویی استراتژیک(لوفتمن،۲۰۰۰)

۲-۴-۷- مدل همسویی استراتژیک

مدل همسویی استراتژیک در سال ۱۹۹۳ توسط ونکاترامن و هندرسون ارائه شد. این مدل متشکل از چهار ناحیه بوده که هر ناحیه متشکل از سه مؤلفه‌، به صورت ‌گروه‌های سه تایی است و می‌تواند طبق شکل۲-۱۰ عملا برای مشخص کردن هر ناحیه استفاده شود. این ۱۲مولفه ، باهم عمل کرده و با ایجاد اثر متقابل برروی یکدیگر، می‌توانند اندازه و نوع همسویی را داخل یک سازمان مشخص کنند. در ادامه به تشریح هریک از این دامنه ها می پردازیم.

فناوری اطلاعات یکپارچه سازی ساختاری کسب و کار

استراتژی فناوری اطلاعات

استراتژی کسب و کار

تناسب استراتژی

زیر ساخت های فناوری اطلاعات

زیر ساخت های سازمان

شکل ۲-۱۰: مدل همسویی استراتژیک

۲-۴-۷-۱- استراتژی کسب و کار

ناحیه بالا در سمت چپ ، ناحیه استراتژی کسب و کار نام دارد. این ناحیه از سه مؤلفه‌ تشکیل شده است: دامنه کسب وکار^[۳۲] ، مزیت رقابتی^[۳۳] و راهبری امور کسب و کار^[۳۴]:

دامنه کسب وکار که به نام محدوده بازار نیز شناخته می شود،به نوع کسب و کاری که سازمان به آن مشغول است ،محصول و یا خدماتی که ارائه می‌دهد، تفکیک بازار(از نظر جغرافیایی ، گوناگونی ، خریداران، ، رقابت ، ارزش ها و رسالت سازمان می پردازد.

مزیت رقابتی شامل موضوعات و محل هایی می شود که شرکت در آن ها از لحاظ شاخص های قدرت آن موضوع یا محل ، برتری دارد. این مزیت ها مشخص کننده توان کلی شرکت برای رقابت با بقیه یازار، تصمیم مشتریان برای خرید از این شرکت و توانایی ایجاد تمایز بین محصولات و خدمات در این رقابت می‌باشد.

راهبری کسب و کار بر مالکیت تمرکز دارد. این مؤلفه‌ به خصوص در ایجاد همکاری تجاری و مشارکت با یکدیگر مؤسسات تجاری، مقررات دولتی و اثرات آن ها و همچنین استراتژی های منابع خارجی متمرکز است.

۲-۴-۷-۲- ساختار سازمانی

ناحیه پایین در سمت چپ،ناحیه ساختار سازمانی است. مؤلفه‌ ها در این ناحیه ، ساختار ، فرآیندها و مهارت های اداری هستند:

ساختار اداری متشکل است از ساختار اختیارات^[۳۵] ، مسئولیت ها و قوانین در سازمان ساختار سازمانی بالاخص به تعداد سطوح مدیریت (به طور مثال ساختار اداری)، میزان تمرکز تصمیم گیری و موقعیت جغرافیایی شرکت می پردازد، چارت سازمانی و شرح خدمات مشاغل ، مشخص کننده این ساختار هشتند.

فرایندهای کسب وکار فعالیت هایی هستند که کسب و کار را پیش می‌برند. این فرآیندها میزان روندهای کاری^[۳۶] که می‌توانند با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات ، مکانیزه و ترکیب شوند را مشخص می‌کنند.اصلاحات در فرایند های جدیدی برای پشتیبانی از استرانژی فناوری اطلاعات طراحی شوند.

مهارت های کسب و کار بر روی مدیریت منابع انسانی سازمان تمرکز دارد.مخصوصا این مؤلفه‌ به آموزش ها و تجربیات کارمندان، ایجاد فرهنگ جمعی سازمانی،فرصت های برون سپاری ، معیارهای رقابتی ، نرمال ها و مقدارها، حقوق و پاداش و برآورد و ارزیابی نیروی انسانی در راستای دستیابی به اهداف سازمان توجه دارد.

۲-۴-۷-۳- استراتژی فناوری اطلاعات

ناحیه بالا در سمت راست، استراتژی فناوری اطلاعات ، مکمل استراتژی کسب و کار است که شامل دامنه فناوری ، مزیت های سیستمی^[۳۷] و راهبری فناوری اطلاعات است:

دامنه فناوری مانند دامنه کسب و کار بر فناوری و کاربردهای کلیدی از آن تمرکز دارد که در امور کسب و کار مهم تر بوده و یا بایستی به کار گرفته شوند. تمرکز این المان بر اینکه چه فناوری اطلاعاتی خاصی برای دستیابی به عوامل حیاتی موفقیت نیاز است و همچنین در رقابت از چه چیزی استفاده می شود، است.