نظارت و راهنمایی:

کوشش های مسئولان منتخب مدرسه برای راهنمایی و هدایت معلمان و دیگر کارکنان آموزشی در اصلاح وضع آموزش و روش های تدریس که مستلزم تحریک رشد و پیشرفت حرفه ای معلمان،انتخاب هدف های آموزشی و تجدید نظر در آن ها،مواد آموزشی و روش های تدریس و ارزشیابی آن ها‌ است.(نیکنامی،۷:۱۳۸۹)

تعریف عملیاتی ارزشیابی توصیفی:

فرایند جمع‌ آوری ،تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات حاصل از به کارگیری ابزارهای مختلف (آزمون ها،ثبت مشاهدات ،بررسی تکالیف،فعالیت ها،پوشه کار و …)است که موجب تصمیم گیری مناسب و ارائه باز خوردهای توصیفی مفید و مؤثر که موجب هدایت جریان یادگیری دانش آموزان می شود.

تعریف عملیاتی روش های نظارت بر فرایند ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی:

روش هایی هستند که در آنهاکمیته ارزیابی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی در ادارات آموزش و پرورش به کمک ابزارهایی از قبیل( چک لیست،مصاحبه،مشاهده) فرایند ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی را ارزیابی می‌کنند و بازخوردهای مؤثر و مفید را به مجریان طرح ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیفی می‌دهند.

فصل دوم:

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

الف)مبانی نظری

۱-۲بخش اول:ارزشیابی آموزشی

۱-۱-۲ مفاهیم:ارزشیابی،اندازه گیری وسنجش

ارزشیابی

از نظر لغوی،واژه «ارزیابی»به معنای معین کردن ارزش چیزی می‌باشد.از نظر مفهومی و در ادبیات رشته ارزیابی آموزشی،درباره ی این واژه توافق وجود ندارد.از یک دیدگاه ارزیابی و ارزشیابی مترادف می‌باشند از دیدگاهی دیگر ارزیابی متمرکز بر عملکرد فراگیران و ارزشیابی متمرکز بر برنامه و دوره آموزشی و درسی است(میرزامحمدی،۱۳۸۷: ۶۸).

تعریف هر چیز باید جامع و مانع باشد.اندازه گیری و ارزشیابی فعالیت هایی هستند مرتبط با ارزشیابی و اندازه گیری اغلب و گاهی اوقات به جای یکدیگر استعمال می شود.به همین دلیل ممکن است فردی به طور اشتباهی آن ها را دو واژه مترادف بداند در صورتی که چنین نیست و این دو با هم تفاوت دارند(نادری و نراقی،۱۹:۱۳۸۶).

ورتن و ساندرز^[۱] می‌گویند دو اصطلاح سنجش و ارزشیابی وجوه اشتراک زیادی با اندازه گیری و آزمون دارند اما نمی توان آن ها را همانند یکدیگر دانست.

‌بنابرین‏ ارزشیابی شامل داوری ارزشی درباره ی مطلوب بودن یا مطلوب نبودن ویژگی یا موضوع مورد ارزشیابی است.اما در اندازه گیری هیچ گونه داوری یا قضاوتی درباره نتایج حاصل انجام نمی گیرد.با وجود این اندازه گیری پایه و اساس ارزشیابی درست را می‌سازد زیرا بدون در دست داشتن نتایج یک اندازه گیری دقیق از ویژگی یا محصول مورد نظر نمی توان ارزشیابی درستی از آن به عمل آورد(سیف،۱۳۷۵ :۳۳-۳۲).

اولین تعریف رسمی ارزشیابی به نام رالف تایلر^[۲] ثبت شده است وی ارزشیابی را وسیله ای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدف های آموزشی مطلوب مورد نظر می‌داند ( کوهستانی،امینیان، ۱۳۸۰ : ۲۱).

کرانباخ^[۳] ارزشیابی را جمع‌ آوری و استفاده از اطلاعات جهت تصمیم گیری ‌در مورد یک برنامه آموزشی می‌داند. منظور کرانباخ از «برنامه آموزشی»طیف وسیعی است که از مجموعه ای مواد و فعالیت های آموزشی توزیع شده در سطح کشور (موقعیت های یاددهی)تا تجارب آموزشی یک فراگیرواحد را در بر می‌گیرد (کوهستانی،امینیان، ۱۳۸۰ : ۲۱).

بی بای ^[۴]درتعریف ارزشیابی می نویسد ارزشیابی فرایند جمع‌ آوری و تفسیر نظام دار شواهدی است که در نهایت به قضاوت ارزشی با چشمداشت به اقدامی معین بینجامد . در این تعریف منظور از عبارت چشمداشت به اقدامی معین ، بیانگر این مسئله است که ارزشیابی تصمیم مدار است (کوهستانی،امینیان، ۱۳۸۰ : ۲۴-۲۳).

از نظر ملکم پرووس ارزیابی عبارت است از فراگرد :

توافق در باره ی استانداردهای برنامه.تعیین اینکه آیا تفاوتی میان بعضی از جنبه‌های برنامه و استانداردهای مورد نظر برای آن ها وجود دارد. استفاده از اطلاعات یاد شده مربوط به تفاوت های مذکور برای مشخص کردن نارسایی های برنامه( بولا ،۱۳۶۲ : ۸).

اسکریون^[۵] ارزشیابی را «سنجش نظام دار ارزش یا شایستگی چیز ها می‌داند» و تأکید می‌کند که عامل ارزشیابی باید بتواند به نوعی «قضاوت ارزشی» برسد که قابل دفاع باشد ( کوهستانی،امینیان، ۱۳۸۰ : ۲۶).

بولا^[۶] در تعریف ارزشیابی آموزشی می نویسد : به نظر ما ارزیابی عبارت است از فراگرد استفاده از تجربه های گذشته برای طراحی اقدامات بهتر در آینده ( بولا، ۱۳۶۲: ۴).

بازرگان ضمن تعریف ارزیابی آموزشی آن را پاسخ گویی به چهار سئوال می‌داند و می نویسد ارزیابی آموزشی عبارت از انعکاس فعالیت های یک واحد یا پدیده ی آموزشی در جهت بهبود و پیشرفت برنامه ها و فعالیت ها برای نیل به بازده و برون داد مورد نظر ارزیابی آموزشی می‌تواند به چهار سئوال زیر پاسخ دهد .

مطلوبیت هدف آموزشی چه میزان است ؟مطلوبیت طرح برنامه هایی که باید به هدف ها تحقق بخشند ، چقدر است ؟ مطلوبیت ساز و کار اجرایی هر یک از برنامه های پیش‌بینی شده چه میزان است ؟مطلوبیت عملکرد برنامه ها چقدر است ؟ ( بازرگان، ۱۳۸۹ : ۱۷).

اندازه گیری

عبارت است از اختصاص دادن اعداد به افراد به شیوه ای منظم ،برای نشان دادن ویژگی های آنان که به صورت بسیار دقیق و قابل تکرار به افراد تخصیص داده می شود.با این تعریف ،قد ،وزن ،ضربان قلب و سرعت دویدن را به سادگی می توان اندازه گیری کرد(رادمنش،۱۶:۱۳۸۹).نیتکو^[۷] اندازه گیری آموزشی را به نحو زیر تعریف ‌کرده‌است:”شیوه نسبت دادن یک عدد که معمولا به آن نمره می‌گویند به یک صفت یا ویژگی معین یک شخص به گونه ای که آن عدد درجه ای از آن صفت یا ویژگی را که آن شخص دارا می‌باشد نشان دهد( نیتکو،۲۰۰۱).

آزمون

آزمون وسیله ای عینی و محاسبه شده ای است که برای اندازه گیری نمونه ای از حالات و رفتار معین فرد یا افرادی خاص به کار می رود.مراد از اصطلاح ((عینی))در این تعریف آن است که نتیجه اندازه گیری به وسیله آزمون یا به عبارت دیگر،نمره دادن به سوالات آزمون،مستقل از قضاوت و نظرهای شخصی آزمایش کننده است.

اصطلاح «محاسبه شده»در این تعریف اشاره ‌به این است که سوالات آزمون در مراحل تهیه ی آن بر نمونه های آماری همخوان با هدف های آزمون اجراشده است.به عبارت دیگر،آزمون دارای شرایط و ضوابط آماری معینی است که قبلا محاسبه شده است(نراقی و نادری،۱۳۸۶ :۲۶-۲۵).

آزمودن

وقتی که برای اندازه گیری یکی از ویژگی های روانی یا تربیتی یک فرد یا گروهی از افراد از آزمون استفاده می‌کنیم این فعالیت آزمودن نام دارد( سیف، ۱۳۸۳ : ۲۰۲). کوهن و سوردلیک^[۸] معتقدند اندازه گیری متغیرهای روانشناختی به وسیله تدابیری که به منظور کسب نمونه هایی از رفتار طراحی شده اند،آزمودن روانی نام دارند. از آن جا که آزمون یک وسیله ی اندازه گیری است ،هروقت آزمودن صورت می پذیرد،یعنی آزمونی به کار می رود،نوعی اندازه گیری انجام می شود،اما هر نوع اندازه گیری الزاماً آزمون نیست.اندازه گیری از آزمودن مفهوم گسترده تری است؛زیرا آزمودن نوع خاصی از اندازه گیری است( سیف، ۱۳۸۳ : ۲۰۲).

سنجش

زمانی که دراندازه گیری به جای آزمون یا علاوه بر آن،وسایل دیگری به کار می رود به آن سنجش می‌گویند.در واقع سنجش،نوعی تحلیل بالینی و پیش‌بینی عملکرد فرداست.همچنین سنجش به معنای قضاوت ‌در مورد حدود آموخته های دانش آموز است(رادمنش،۱۳۸۹ :۱۷).

۲-۱-۲ ویژگی های ارزشیابی آموزشی: