پارلمان يا شورای ملي، به مثابه عالی ترين مظهر اراده مردم و حاکميت ملی نيروی است که “به وضع قواعد و مقررات به منظور جهت بخشيدن به روابط اجتماعی و زيرقالب کشيدن و حدو مرزگذاردن آنها می پردازد و حق و تکليف افراد و گروه ها را به گونه منجز و روشن رسم می کند".[99]
پارلمان در جهان معاصر به انجام وظايف و کارکردهای ذيل می پردازد:[100]

    • قانونگذاري
      • نمايندگي
      • بررسی و نظارت
    • استخدام سياسی يا تربيه سياستمداران
    • مشروعيت بخشيدن
    • وارسی درکارقوه اجراييه
    • و بحث در موضوعات مهم.

گفتار اول: ترکیب مجلس شورای اسلامی ایران و پارلمان عراق و پارلمان تونس(با تکیه بر قانون اساسی سه کشور)
بند اول: ساختار و ویژگی های مجلس نمایندگان(پارلمان) ایران
مجلس شورای اسلامی ایران[101] مهم ترین واصلی ترین ركن قانونگذاری و نظارت در نظام جمهوری اسلامی ایران است كه نمایندگانش به صورت مستقیم و با رأی مخفی مردم انتخاب می شوند. دوره­ نمایندگی مجلس شورای اسلامی چهار سال و دوره­ نمایندگی نمایندگان نیز همزمان با دوره­ مجلس شورای اسلامی است. پس اگر نماینده ای از طریق انتخابات میان دوره­ای به نمایندگی انتخاب شود، مدت نمایندگی او محدود به پایان دوره­ مجلس خواهد بود.
با توجه به اینکه مجلس ایران تعطیل بردار نیست و به همین منظور، انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره­ قبل برگزار شود به طوری كه كشور در هیچ زمانی بدون مجلس نباشد. بنابراین، هیچ عاملی نمی تواند مانع انتخابات و تشكیل مجلس گردد، مگر جنگ و اشغال نظامی كشور كه در این صورت با پیش نهاد رییس جمهور و تصویب نمایندگان و تأیید شورای نگهبان، انتخابات مناطق اشغال شده یا تمام كشور برای مدّت معینی متوقّف می شود. دراین صورت، مجلس سابق به كارخود ادامه خواهد داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

براساس قانون اساسی ایران، جلسات مجلس شورای اسلامی ایران با حضور نمایندگان رسمیّت می یابد. بنابراین با انتخاب حداقل این تعداد از نمایندگان مجلس می تواند كار خویش را شروع كند.
نمایندگان حاضر درنخستین جلسه­ مجلس، كه به وسیله­ هیأت رییسه سِنّی اداره می شود، باید در برابر قرآن مجید سوگند یاد کنند كه پاسدار حریم اسلام و نگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی و مبانی نظام جمهوری اسلامی باشند. البتّه، نمایندگان اقلّیت های مذهبی، این سوگند را با ذكر كتاب آسمانی خود یاد می كنند.
ساختار درونی مجلس شورای اسلامی ایران[102]
الف- هیأت رییسه
براساس اصول قانون اساسی، ترتیب انتخاب رییس و هیأت رییسه ی مجلس و شمار كمیسیون ها ودوره­ی آنها و دیگر امور مجلس به وسیله­ آیین نامه­ی داخلی مجلس كه به تصویب نمایندگان می رسد، مشخص میگردد.
آیین­ نامه، بر اساس مادّه­های 2و3، سه نوع هیأت رییسه پیش بینی كرده است كه عبارتند از:
هیأت رییسه سِنی: پس از تشكیل و افتتاح مجلس شورای اسلامی و قبل از اقدام به هركاری، نخست دو تن از مسن ترین نمایندگان براساس شناسنامه، به عنوان رییس و نایب رییس و دو نفر از جوان ترین نمایندگان حاضر به عنوان منشی معیّن می شوند و درجایگاه هیأت رییسه قرارمی گیرند. وظایف هیأت رییسه­ی سنّی عبارت است از: اداره­ی جلسه­ افتتاحیه، انجام مراسم سوگند و برگزاری انتخاب هیأت رییسه موقّت.
هیأت رییسه موقت: اعضای هیأت رییسه موقّت دوازده نفرند كه شامل یك رییس، دو نایب رییس، سه كارپرداز و شش منشی می شود این هیأت با رأی مخفی و با اكثریّت نسبی و درجلسه­ی علنی از میان نمایندگان انتخاب می شوند.
دو وظیفه عمده­ی هیأت رییسه­ی موقّت، تصویب اعتبارنامه­ی نمایندگان منتخب و انتخابات هیأت رییسه دایم مجلس است؛ بدین گونه كه پس از تصویب اعتبارنامه­ی دو سوّم از مجموع نمایندگان، هیأت رییسه­ی موقّت، انتخابات هیأت رییسه­ی دایم را برگزار می كند و به كارش پایان می دهد.[103]
هیأت رییسه دایم: تركیب هیأت رییسه دایم مجلس همانند هیأت رییسه­ی موقّت است كه برای مدّت یك سال به وسیله نمایندگان انتخاب می شوند. انتخاب رییس مجلس ممكن است در یك نوبت یا دو نوبت صورت گیرد، بدین صورت كه اگر هیچ یك از نامزدها در دور اوّل نتوانند آرای اكثریّت مطلق نمایندگان را به دست آورند،
انتخابات به دور دوم كشیده می شود و در این مرحله، انتخاباتی مجدّد میان دونفری كه درمرحله ی اوّل بیشترین رأی راكسب كرده اند، برگزار می شود ودارنده ی اكثریت آرای به عنوان رییس مجلس شورای اسلامی انتخاب می شود. انتخاب دو نایب رییس، سه كارپرداز وشش منشی به صورت جداگانه ودریك مرحله وبا اكثریّت نسبی صورت می گیرد. همه ی امور مجلس شورای اسلامی به وسیله ی هیأت رییسه مجلس و زیر نظر رییس مجلس اداره می شود.
ب- كمیسیون ها[104]
برای بررسی، اصلاح و تكمیل لوایح دولت و طرح های قانونی كه نمایندگان یا شورای عالی استانها براساس اصول 47و 102 قانون اساسی به مجلس ارائه می دهند و نیز به منظور تهیّه طرح های لازم و انجام وظایف دیگری كه طبق قانون برعهده­ی مجلس گذاشته شده است، ماده 33 آیین نامه ی داخلی مجلس، كمیسیون هایی برای آن پیش بینی كرده است.
به طور كلّی، مجلس می تواند دو نوع كمیسیون دایم و موقّت داشته باشد. بر اساس آیین نامه­ی داخلی مجلس، شمار كمیسیونهای دایم برحسب وظایف وزارتخانه ها و نهادهای رسمی كشور است.
افزون براین، كمیسیون های اصول76و90 قانون اساسی، كمیسیون دیوان محاسبات و كمیسیون بودجه­ی مجلس نیز جزو كمیسیون های دایم مجلس محسوب می شوند. وظیفه اصلی كمیسیون های دایم مجلس( به استثنای كمیسیون اصول76 و90) انجام امور مقدّماتی مربوط به قانونگذاری است.
هم چنین، شمار اعضای كمیسیون های دایم مجلس متفاوت است و بسته به محدودیّت و گسترش حیطه­ی كاركمیسیون، از7 تا 31 نفر است.
به طور مثال، اعضای كمیسیون اصل90 قانون اساسی ، بین 15 تا 31 نفر است كه درمادّه­ی 43 آیین نامه­ی داخلی مجلس به آن اشاره شده است.
كمیسیون موقّت كه به آن كمیسیون ویژه با خاصّ نیز می گویند، برای رسیدگی به مسایل مهم و استثنایی كه ممكن است دركشور پیش آید، با پیش نهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان و با تصویب مجلس تشكیل می شود. اعضای این گونه كمیسیون ها، كه از پنج تا یازده نفرند، درجلسه­ی علنی مجلس و با رأی مخفی و با اكثریت نسبی برگزیده خواهند شد. این كمیسیون پس ازاتمام مأموریتش، منحل می شود.
جلسات عمومی مجلس شورای اسلامی[105]
طبق اصل 65 قانون اساسی، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دوسوّم نمایندگان رسمیّت می یابد. تصویب طرح های قانونی، كه به وسیله­ نمایندگان یا شورای عالی استان ها، ارائه می شود و لوایحی كه از طریق هیأت دولت به مجلس پیش نهاد می شود، پس از رسمیت یافتن مجلس براساس آیین نامه­ی داخلی مجلس انجام می گیرد، مگر در مواردی كه نصاب مشخصّی برای تصویب آن تعیین شده باشد. هم چنین، طبق اصل 69 قانون اساسی، مذاكرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش كامل آن از طریق رادیو و روزنامه­های رسمی كشور برای اطلاع مردم منتشر شود. اما در شرایط اضطراری ودرصورتی كه امنیّت كشور ایجاب كند، با تقاضای رییس جمهور یا یكی از وزیران و یا ده نفر از نمایندگان مجلس، جلسه­ غیرعلنی تشكیل می شود.
بند دوم: ساختار و ویژگی های مجلس نمایندگان(پارلمان) عراق[106]
مرجع قانون‌گذاری در کشور عراق، مجلس(پارلمان) محسوب می‌شود. مکان این مجلس در منطقه الخضراء شهر بغداد واقع است. نمایندگان این مجلس برای دوره‌های ۴ ساله از طریق رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.
نخستین مجلس نمایندگان عراق در سال ۱۹۲۵ به پادشاه وقت تشکیل شد. در آن زمان عراق دارای دو مجلس عوام (مجلس نواب) و مجلس خواص (مجلس اعیان) بود. این رویه تا سال ۱۹۵۸ادامه یافت. در این سال به موجب احساس خطر از جانب پادشاه، انتخابات جدید برگزار شد و از ۱۴۵ صندلی مجلس جدید، ۱۴۰ صندلی به نمایندگان حامی انقلابیون تعلق گرفت. در نهایت در ۱۴ ژوئیه همان سال کودتای ضد سلطنتی انجام گرفت.
بنابر قانون اساسی مصوب ۱۹۷۰ عراق، عراق می‌بایست به یک جمهوری تبدیل شود و مجلس نمایندگان عراق نیز به «شورای ملی» (به عربی: المجلس الوطني) تغییر نام یافت. اما این دوره که مصادف بود با روی کارآمدن صدام حسین و حکومت نظامی‌گر وی، تا ژوئن ۱۹۸۰ هیچ نوع انتخابات شورای ملی را شاهد نبود. این رویه تا پایان جنگ ایران و عراق ادامه یافت. بعد از این دوره، چندین انتخابات برگزار شد که به جز نمایندگان مورد حمایت حزب بعث عراق، کاندیدای دیگری امکان پیروزی در آن را نداشت. این مجالس فرمایشی تا سال ۲۰۰۳ و حمله آمریکا به عراق ادامه داشت.
بعد از سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳(مصادف با سال1382 شمسی)، همزمان با تاسیس دولت موقت عراق، دور جدید مجلس نمایندگان عراق برای تعیین نخست ‌وزیر و پایه‌گذاری دولت انتقالی شکل گرفت.
قانون اساسی عراق در مهرماه ۱۳۸۴ طی یک رفراندوم با اکثریت ۷۸ درصدی به تصویب رسید. این درصد در مناطق مختلف اختلاف فاحشی داشت. هر چند شیعیان و کردها از قانون اساسی جدید حمایت می‌کردند اما اقلیتی از اعراب سنی آن را رد کردند. نخستین انتخابات سراسری پارلمانی طبق این قانون اساسی در ۲۴ آذر ۱۳۸۴ برگزار شد. تمام گروه‌های قومیتی از جمله اقلیت‌های آشوری و ترکمن در این انتخابات شرکت کردند .در نخستین انتخابات که در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۵ انجام شد، برای ۲۷۵ صندلی مجلس رای‌گیری انجام شد که در این میان اتحادیه میهنی عراق به رهبری ابراهیم جعفری توانست ۴۸ درصد صندلی‌های مجلس را تصاحب کند و ابراهیم جعفری برای یک دوره چند ماهه نخست‌ وزیر عراق شد. تاسیس این مجلس مقدمه‌ای بود برای تصویب قوانینی در جهت ایجاد مجلس اصلی که در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۵ نمایندگان آن از طریق رای مستقیم مردم انتخاب شدند.[107]
در آن انتخابات نیز اتحادیه میهنی عراق موفق شد 42 درصد آراء را به خود اختصاص دهد که عبارت بود از ۱۲۸ صندلی از مجموع ۲۷۵ صندلی تعیین شد. دومین مجلس عراق دوره فعالیت ۴ ساله خود را تا سال ۲۰۱۰ ادامه داد و در این مدت نوری مالکی نخست‌ وزیر عراق بود.
با انجام انتخابات مجلس عراق (۲۰۱۰) مشخص شد ائتلاف میهنی عراق به سرکردگی ایاد علاوی موفق به کسب بیشترین آراء گردیده است. این حزب موفق شد از میان ۳۲۵ صندلی پارلمان، ۹۱ صندلی را از آن خود کند. و با ائتلاف با سایر گروه‌های سیاسی، بتواند ۱۶۳ کرسی مجلس را متحد نماید و دولت جدید عراق را پایه‌گذاری کند. مدتی بعد نوری مالکی مجدداً به عنوان نخست‌وزیر عراق منصوب شد.
در ۲۰ مرداد ۱۳۹۳ عالی‌ترین دادگاه عراق بلوک مالکی را به عنوان اکثریت مجلس تشخیص داد. این حکم به این معنا بود که مالکی می‌توانست به عنوان نخست‌وزیر در قدرت بماند. با این حال در ۲۲ مرداد رئیس‌جمهور به حیدر العبادی ماموریت تشکیل دولت جدید را داد. سازمان ملل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، عربستان سعودی، ایران و چند تن از سیاستمداران عراقی از روی کار آمدن رهبران جدید در عراق حمایت کردند. مالکی در ۲۳ مرداد از قدرت کنار رفت تا از عبادی پشتیبانی کند و «مصلحت عالی کشور را پاس بدارد.» حیدر العبادی در ۱۸ آبان ۱۳۹۳ دولت جدیدی را تشکیل داد و خود به عنوان نخست ‌وزیر جدید قدرت را در اختیار گرفت. درگیری‌های متناوب بین گروه‌های سنی، شیعه و کرد بحث‌ها پیرامون تقسیم عراق به سه منطقه‌ی خود مختار را افزایش داده است.
حکومت عراق متشکل از یک مجلس نیابتی و یک دولت فدرالی تشکیل شده است. بعد از سقوط حکومت دیکتاتوری صدام حسین و تشکیل جمهوری عراق در سال ۲۰۰۳، نخستین قانون اساسی دموکراتیک این کشور در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۵ به تصویب رسید. در این نوع از حکومت که در زمره نظامهای مردم‌سالار دسته‌بندی می‌شود، نخست‌ وزیر قدرتمندترین در میان تمام سیاستمداران است. مردم با آراء مستقیم نمایندگان مجلس را تعیین می‌کنند و آنها هستند که موظفند رئیس‌جمهور و نخست‌ وزیر را معرفی و تایید صلاحیت کنند. این نوع حکومت از نوع دموکراسی است که در آن قوه مجریه در اختیار تخست‌وزیر عراق بوده که توسط نمایندگان ائتلاف اکثریت مجلس نمایندگان عراق برای یک دوره ۴ ساله انتخاب می‌شود. شورای نخست‌وزیر متشکل از نخست‌وزیر، دو جانشین و ۳۷ وزیر کابینه است. برای تشکیل دولت، نخست‌وزیر و کابینه‌اش می‌بایست بتواند رای حداقل دو سوم نمایندگان مجلس را کسب بکند. عمر هر دولت در عراق ۴ سال می‌باشد.[108]
رئیس‌جمهور عراق نیز توسط مجلس نواب عراق تعیین می‌شود و حداکثر می‌تواند دو دوره ۴ ساله ریاست دولت را بر عهده داشته باشد. از وظایف رئیس جمهور تصویب معاهده‌ها و قوانینی است که توسط مجلس نمایندگان تصویب شده و یا برگشت آنها به مجس جهت تجدیدنظر؛ و همچنین عفو و تخفیف مجازات‌های مجرمان جزایی که توسط نخست‌وزیر پیشنهاد می‌شود. همچنین رئیس جمهور به طور تشریفاتی و افتخاری، فرمانده نیروهای مسلح عراق نیز می‌باشد. شورای ریاست جمهوری عراق متشکل از رئیس‌جمهور و دو معاون وی است.
مجلس نمایندگان[109] عراق یا مجلس نواب عراق، نقش قوه مقننه این کشور را ایفا می‌کند. از زمان سرنگونی حکومت صدام حسین در سال ۲۰۰۳ تاکنون، دو مجلس عراق تشکیل شده است. نخستین مجلس در سال ۲۰۰۵ و دومین مجلس در سال ۲۰۱۰ تاسیس شد. در نخستین مجلس تعداد صندلی‌های اختصاص‌یافته ۲۷۵ عدد بود که در مجلس دوم این تعداد به ۳۲۵ عدد افزایش یافت. نمایندگان مجلس عراق در یک روند دموکراتیک از طریق آراء مستقیم مردم عراق تعیین می‌شوند. حداقل یک چهارم نمایندگان مجلس عراق می‌بایست از میان خانم‌ها انتخاب شده باشند. از وظایف مجلس عراق می‌توان به وضع قوانین، انتخاب رئیس‌جمهور و همچنین نظارت بر عملکرد دولت می‌باشد.
مجلس نمایندگان با شماری از نمایندگان ملت عراق تشکیل می‌شود و برای هر یکصد هزار نفر یک نماینده در نظر گرفته شده است که انتخاب آنان از طریق برگزاری انتخابات عمومی و مستقیم صورت می گیرد ضمن آنکه میزان نمایندگی سایر مولفه های ملت عراق در این انتخابات لحاظ خواهد شد. نامزدهای عضویت در مجلس نمایندگان باید تابعیت کامل عراقی داشته باشند و شرایط مربوط به نامزدها و رای دهندگان و هر آنچه را که مربوط به انتخابات است توسط قانون مشخص می‌شود. قانون انتخابات عراق باید در پی تحقق بخشیدن به میزان نمایندگی زنان در مجمع ملی باشد به این معنی که زنان کمتر از یک چهارم اعضای مجلس مجمع ملی نباشند. مجلس نمایندگان، قانونی را وضع خواهد کرد که به موجب آن وضع مربوط به جایگزینی اعضا به هنگام استعفا، برکناری یا مرگ مشخص خواهد شد. در دست داشتن شغل نمایندگی مجلس و یا هر کار و منصب رسمی دیگر به طور همزمان جایز نیست.
اعضای مجلس نمایندگان قبل از آغاز به کار خویش باید به ترتیب ذیل در برابر مجلس سوگند یاد کنند. به خداوند عظیم و والامرتبه سوگند می خورند که وظایف و مسئولیتهای قانونی خود را با جان و دل و اخلاص انجام دهند و حافظ استقلال و حاکمیت عراق و پشتیبان منافع ملت باشند و نسبت به سلامت ارضی، حریم هوایی، آبها، ثروتها و نظام دمکراتیک فدرال توجه و هوشیاری کامل داشته و برای پاسداری از آزادیهای عمومی و فردی و استقلال قوه قضائیه تلاش نمایند. و به اجرای بی طرفانه قوانین همراه با امانتداری پایبند باشم و خداوند را برآنچه که گفتم شاهد و ناظر قرار دهند.
مجلس نمایندگان برای ساماندهی روند فعالیتهای خود نظامنامه داخلی وضع می‌کند.(همانند آیین نامه های داخلی مجلس شورای اسلامی ایران)
مجلس نمایندگان درباره سلامت اعضای خود تا ۳۰ روز پس از تاریخ ثبت اعتراض با اکثریت دو سوم اعضا تصمیم گیری خواهد کرد. از زمان تاریخ صدور تصمیم مجلس (تا ۳۰ روز بعد) فرصت برای ارائه اعتراض به این تصمیم در دادگاه عالی فدرال وجود دارد. جلسات مجلس نمایندگان به صورت علنی برگزار خواهد شد و مگر در مواردی که ضرورت ایجاب کند که جلسات غیرعلنی باشد. وقایع مجلس از طریق ابزارهایی که خود مجلس مناسب می داند، پخش، خواهد شد. پانزده روز پس از تاثیر نتایج انتخابات عمومی رئیس جمهور با صدور حکمی خواستار تشکیل جلسه مجلس خواهد شد و جلسه به ریاست مسن ترین اعضا برای انتخاب رئیس مجلس و معاونانش تشکیل می‌شود و تمدید آن به بیش از زمان مذکور پانزده روز جایز نیست.
مجلس نمایندگان در نخستین نشست خود ریاست مجلس و معاون اول و دوم او را با اکثریت مطلق اعضای مجلس از طریق انتخابات مخفیانه مستقیم انتخاب خواهد کرد.
مدت زمان دوران نمایندگی مجلس ۴ سال خواهد بود که از زمان برگزاری نخستین جلسه آغاز می‌شود و با جلسه پایانی سال چهارم خاتمه می یابد. انتخاب نمایندگان مجلس جدید ۴۵ روز قبل از تاریخ پایان کار مجلس وقت صورت می گیرد.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...