در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته است. دو عامل جغرافیایی در ساختار کلی اقلیم استان تهران نقش مؤثری دارند. این دو عامل عبارتند از وجود دشت کویر در جنوب استان و وجود رشته کوه البرز در شمال استان. به طوری که مناطق خشک مانند دشت قزوین، کویر قم و مناطق خشک استان سمنان که مجاور استان تهران قرار دارند، از عوامل منفی تأثیرگذار بر هوای استان تهران هستند و موجب گرما و خشکی هوا همراه با گرد و غبار می شوند. از طرف دیگر وجود رشته کوه های البرز موجب تعدیل آب و هوا در استان تهران می شود. علاوه بر این دو پدیده جغرافیایی وجود بادهای مرطوب و باران زای غربی نقش مؤثری در تعدیل گرمای سوزان بخش جنوبی استان دارند. در استان تهران میزان بارندگی در مناطق شمالی به دلیل کوهستانی بودن بیشتر از سایر نقاط است و در مناطق جنوبی استان نیز به دلیل شرایط خاص منطقه که پایین ترین ارتفاع از سطح دریا را دارا است و همجواری با کویری مرکزی، کمترین میزان بارندگی نازل می شود.
۳-۱-۲- طبقه بندی اقلیمی استان تهران
هوای تهران در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای معتدل و در دشت نیمه بیابانی است. بطورکلی استان تهران را می توان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد:
اقلیم ارتفاعات شمالی: به دامنه های جنوبی، بلندی های البرز مرکزی، در ارتفاعی بالای ۳۰۰۰ متر قرار گرفته و آب و هوایی مرطوب و نیمه مرطوب و سردسیر با زمستان های بسیار سرد و طولانی دارد. بارزترین نقاط این اقلیم، دماوند و توچال است.
اقلیم کوهپایه: این اقلیم در ارتفاع دو تا سه هزار متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای آب و هوایی نیمه مرطوب و سردسیر و زمستان های به نسبت طولانی است. آبعلی، فیروزکوه، دماوند، گلندوک، سد امیرکبیر و دره طالقان در این اقلیم قرار دارند.
اقلیم نیمه خشک و خشک: با زمستان های کوتاه و تابستان های گرم، در ارتفاعات کمتر از ۲۰۰۰ متر واقع شده است. هر چه ارتفاع کاهش می یابد، خشکی محیط بیشتر می شود. ورامین، شهریار و جنوب شهرستان کرج در این اقلیم قرار گرفته اند که دماوند یکی از شهرستان های استان تهران می باشد که دارای شرایط آب و هوایی و اقلیمی زیر می باشد.
۳-۱-۳- شهرستان دماوند
شهرستان دماوند، منطقه ای کوهستانی است که در قسمت جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی و در قسمت شمال شرقی و ۷۰ کیلومتری استان تهران واقع شده است. که از شمال به لاریجان و از شهرستان آمل و سواد کوه به شهرستان قائم شهر، از جنوب و جنوب شرقی به گرمسار و ورامین،از شرق به شهرستان فیروزکوه و از غرب به تجریش تهران و شمیران و لواسانات محدود است. این شهرستان جزء استان تهران بوده و مساحت آن در حدود ۴۶۴۵/۲ کیلومترمربع بوده و در جهت شرقی و غربی (طول) گسترش داشته و ارتفاع متوسط این شهرستان حدوداً ۱۸۰۰ متر از سطح آب های آزاد است و در بین ۳۵/۲۰ و ۳۵/۵۵ درجه عرض شمالی و ۵۱/۵۳ تا ۵۳/۱۰ طول شرقی واقع شده و بلندترین طول آن در جهت شرقی – غربی ۱۳۰ کیلومتر و در جهت شمالی – جنوبی ۸۵ کیلومتر است و به شکل یک شش ضلعی نامنظم است. از نظر تقسیمات آب و هوایی دارای اقلیم نیمه استپی سرد در بخش میانی و در ارتفاعات، دارای اقلیم کوهستانی است. حداکثر درجه حرارت در تابستان ۳۵ درجه و حداقل آن در زمستان گاهی تا ۲۰- درجه می رسد و میزان بارندگی ۳۲۵ میلی متر. به طور کلی شهرستان دماوند دارای اقلیم نیمه خشک سرد است.

تصویر ۳-۲: نقشه استان البرز
۳-۱-۴- استان البرز
استان البرز به مرکزیت کرج بزرگ که وسعت آن حدود ۲۴۵۷ کیلومترمربع می باشد و این شهرستان از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال به استان مازندران، از شرق به استان تهران، از جنوب به استان مرکزی و از غرب به استان قزوین محدود می شود. دارای اقلیم نیمه خشک با زمستان نسبتاً سرد و تابستان نسبتاً معتدل می باشد. بارندگی سالیانه ۳/۲۴۷ میلی متر. این استان در جنوب ارتفاعات البرزی مرکزی واقع شده و نوسانات ارتفاعی در آن زیاد می باشد. استان البرز در دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز قرار گرفته است. این بخش از ارتفاعات البرز مرتفع ترین قلل البرز را به خود اختصاص داده ارتفاعات کندوان و کوه های طالقان در شمال و شمال غربی استان تا محل تلاقی رودخانه الموت یا رودخانه طالقان کشیده شده است. پهنه استان شامل: شهرستان های ساوجبلاغ – کرج – نظرآباد – طالقان – چارباغ و … می باشد.
۳-۱-۵- شهرستان طالقان
طالقان منطقه ییلاقی در میان کوه های برف گیر البرز، از غرب کندوان، تا ۴۰ کیلومتری شرق قزوین گسترده شده است. یکی از بخش های شهرستان ساوجبلاغ از توابع استان البرز می باشد که در ۱۳۰ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده از شمال به سلسله جبال البرز و رامسر و تنکابن و الموت، از شرق به کرج، از جنوب به هشتگرد و ساوجبلاغ از غرب و جنوب غربی به قزوین محدود می گردد. طالقان در دره بزرگی در میان کوه های البرز قرار دارد. طالقان منطقه ای متشکل از حدود ۸۰ روستای کوهستانی است که طول جغرافیایی آن از شمال شرق به جنوب غرب حدود ۸۰ کیلومتر و عرض جغرافیایی آن حدود ۱۵ کیلومتر است و حدود ۱۳۰۰۰ کیلومتر مساحت دارد. طول شرقی آن ۵۰ دقیقه و عرض شمالی آن ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه است.(www. Ncc.org. ir). میانگین درجه حرارت سالیانه در طالقان حدود ۹/۵ +، متوسط حداکثر ۱۷/۵ + ، متوسط حداقل ۱۱/۳- درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالیانه حدود ۵۰۰ میلی متر است.
۳-۲- جمع آوری نمونه ها
نمونه های افعی قفقازی Caucasicus توسط شکارچیان مجرب و آشنا با بوم شناسی و زیستگاه گونه موردنظر از مناطق لار دماوند و طالقان برای مطالعه سیکل تولیدمثلی، جمع آوری شده و به مؤسسه سرم سازی رازی بخش جانوران سمی منتقل شدند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تصویر۳-۳ : افعی قفقازی
۳-۳- روش تعیین جنسیت مارها
دو شکل جنسی در مارها مشخص نیست و گاهی تفاوت چندانی بین نر و ماده وجود ندارد. تفاوت بین جانور نر و ماده در تعداد پولک های شکمی که در نتیجه تفاوت در اندازه آنها است و از تفاوت های دیگر می توان به شکل دم آن ها اشاره کرد. به طور نسبی دم نرها به دلیل جایگیری همی پنیس قاعده دم اتساع یافته است و به تدریج باریک تر می شود و اندازه آن بلندتر از جنس ماده است. نسبت بین تنه به دم در ماده ها بزرگ تر از نرها می باشد. در بیشتر موارد برجستگی های روی پولک ها که تیفه نام دارد در نرها مشخص تر است. در هر حال مناسب ترین روش برای شناسایی جنس نر از ماده مشاهده همی پنیس است که با فشار آوردن رو به بالا از ناحیه پایین دم تا منفذ کلوآک میسر می شود (فرزان پی، ۱۳۶۹).

تصویر ۳-۴: افعی قفقازی نر و ماده از راست به چپ ( بررسی تفاوت ظاهری برای تشخیص نر و ماده)
۳-۴- روش اندازه گیری طول بدن مارها
معمولاً طول کلی بدن را که از نوک پوزه تا انتهای دم، در حالیکه جانور بیهوش به حالی کاملاً کشیده روی میز قرار داده شده و سپس طول را از نوک پوزه تا کلوآک و طول دم از لبه قدامی کلوآک تا انتهای دم اندازه گیری می شود.

( الف)

( ب) (پ)
تصویر ۳- ۵ : (الف و ب) اندازه گیری طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک (پ) اندازه گیری از منفذ کلوآک تا انتهای دم
۳-۵- شرایط و نگهداری نمونه ها
نمونه ها در بخش جانوران سمی، بعد از شمارش و تعیین جنسیت و جداسازی نمونه های نر از ماده، روند انگل زدایی، باکنه زدای ۰۱/۰Ivermectine (Company: INOUKO Generics) طی می شود و برای رسیدن به دمای بهینه (۲۰ الی ۳۰ درجه سانتی گراد) و اطمینان یافتن از سلامت جانور، آن ها را به مدت سی روز برای پیشگیری از انتقال بیماری ها و انگل های احتمالی، در جعبه هایی که مخصوص نگهداری موقتی آن ها طراحی شده قرنطینه کردند، مکان و وسایل مربوط به قرنطینه در جایی جدا از محل نگهداری سایر مارها قرار داده شده است. بعد از اطمینان از سلامت مارها آن ها را به اتاق نگهداری انتقال دادند و در محفظه هایی با نام ویواریوم قرار دادند. این محفظه باید متناسب با گونه و زیستگاه اصلی جانور باشد و دارای تهویه و نورگیری مناسب باشد و مکانی برای تأمین شرب آب و استراحت مار در آن تعبیه شده باشد. متداول ترین نوع ویواریوم نوع شیشه ای آن است. ساده ترین نوع ویواریوم ها مستطیلی با نسبت طول، عرض و ارتفاع ۱: ۱: ۲ است. دوره های روشنایی باید منطبق با طول روشنایی در روزها و فصول سال تنظیم شود، داشتن یک گرادیان مناسب یکی از نکات مهم در پرورش مارهای در اسارت است (Osborne, 1982). به منظور تأمین گرما و روشنایی یک لامپ پشت جیوه ای که در یک گوشه از سقف ویواریوم (با در نظر گرفتن ارتفاع مناسب) آویزان است، استفاده گردید، به منظور تأمین آب و رطوبت مورد نیاز جانور از ظرف پرآبی استفاده شد. منبع تغذیه ای برای مارها موش هایی با نژاد سوری بود. برای مطالعه موازین اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی مطابق با دستورالعمل مصوب پژوهش مؤسسه سرم سازی رازی رعایت گردید.

تصویر ۳-۶ : انگل زدایی مارها

تصویر ۳- ۷ : افعی های قفقازی درون ویواریوم
۳-۶- مواد و تجهیزات
۳-۶-۱- دستگاه ها
۱- استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۲- ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان
۳- ترازوی دیجیتال FX 3000 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن
۳-۶-۲- مواد آزمایشگاهی
۱-الکل اتانل ۹۵ درجه ، Merk، ساخت آلمان
۲- محلول سدیم کلراید ۹/۰ درصد، شرکت کارخانجات داروپخش، ساخت ایران
۳-۶-۳- لوازم
۱- کولیس دیجیتال، ساخت چین
۲- قیچی کوچک و بزرگ
۳- پنس
۴- پنبه
۵- سرنگ ۵/۲ cc ساخت ایران
۶- دماسنج، ساخت فرانسه تصویر۳ -۸ : لوازم آزمایشگاهی
۷- پتری دیش