اما ادغام عمودی با شرکت‌های تجاری سر وکار دارد که که از مرحله سرمایه گذاری و ساخت موضوع شروع و مرحله انتقال و بهره برداری را نیز شامل می‌گردد. مثلا موضوع فعالیت یکی از شرکت‌های ادغام شونده سرمایه گذاری می‌باشد و شرکت دیگر در امر تولید و ساخت اهلیت تجاری دارد و موضوع فعالیت شرکت‌های دیگر بهره برداری و فروش محصولات می‌باشد که معمولا شرکت‌های هلدینگ و شرکت‌های سرمایه گذاری مشترک بین‌المللی و پروژه های مهم عمرانی از این نوع ادغام استفاده می‌نمایند.

گفتار دوم: ادغام ساده – ترکیبی

از لحاظ حقوقی نیز ادغام شرکت‌های تجاری بر دو نوع می‌باشد : ادغام ساده و ادغام ترکیبی

در ادغام شرکت‌های تجاری ساده معمولا یک شرکت تجاری که سرمایه و امکانات بیشتری دارد، شرکت تجاری کوچکتر و انفعالی تر را در خود جذب می‌کند. شرکت تجاری باز مانده در نتیجه سرمایه خود را افزایش می‌دهد. شرکت تجاری ادغام شده، جزئی از شرکت تجاری بازمانده می‌شود و وجود و ماهیت خود را از دست می‌دهد. در ادغام ساده انتقال دارایی‌ها و بدهی‌ها یک شرکت به شرکت دیگر منتقل می‌شود و شرکت‌های ادغام شونده منحل می‌شوند. لکن شرکت تجاری موجود نام و هویت خود را حفظ می‌کند و دارایی و بدهی‌های آن به میزان جمع و دارایی و بدهی شرکت‌های ادغام شونده اضافه می‌شود.

در این نوع ادغام با جذب و یا ضمیمه کردن شرکت دیگر را جذب می‌کند. در این حالت، شرکت‌های مجذوب نیز به یکباره حذف و سرمایه شرکت جاذب افزایش می‌یابد^[۲۴].

ادغام شرکت‌های تجاری ترکیبی عبارت است از اینکه دو یا چند شرکت تجاری یک شرکت تجاری جدید ایجاد می‌کنند که در آن شرکت جدیدترکیب شوند و شخصیت حقوقی شرکت‌های تجاری موجود از بین رفته و منحل گردد. ^[۲۵]

در این نوع از ادغام، ادغام بر پایه برابری با تشکیل شرکت دیگر دو یا چند شرکت به یکباره از بین رفته و در شرکت جدید که برای این منظور تأسيس شده وارد می‌گردد. ‌به این ترتیب، قواعد عمومی شرکت‌ها بی کم و کاست به اجرا در می‌آید^[۲۶].

لذا در ادغام ترکیبی انتقال دارایی‌ها و بدهی‌های یک یا چند شرکت به شرکت جدید تجاری صورت می‌پذیرد. به طوری که شرکت‌های ادغام شونده منحل و میزان دارایی و بدهی‌های شرکت جدید معادل دارایی و بدهی‌های شرکت‌های ادغام شونده خواهد بود. در بند (ز) آیین نامه ماده ۱۱۱ اصلاحی قانون مالیات مستقیم، ادغام ترکیبی را با انتقال دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت به شرکت جدید، به طوری که شرکت‌های ادغام شونده منحل شده و میزان دارایی و بدهی شرکت جدید معادل جمع درایی‌ها و بدهی‌های شرکت ادغام شوند می‌باشد، در نظر گرفته است.

گاهی سهام یک شرکت توسط شرکت دیگر خریداری می‌شود. مثلا شرکت‌های زیر مجموعه یک بانک عامل، تمامی سهام یک شرکت فنی و مهندسی را خریداری می‌کند. در این حالت مدیریت شرکت فنی و مهندسی و ارکان و اجزا و سرمایه آن توسط بانک عامل تامین می‌شود به نحوی در تملک آن قرار خواهد گرفت، در این فرض ادغام به معنی خاص صورت نپذیرفته است و نمی توان مقررات خاص ادغام را در این مورد در نظر گرفت.

در لایحه جدید قانون تجارت نیز ادغام شرکت‌های تجاری بدون تعریف به دو قسم ساده و مرکب تقسیم بندی شده است. به جذب یک یا چند شرکت در شرکت دیگر، ادغام ساده و به تشکیل شرکت جدید از طریق ادغام حداقل دو شرکت در یکدیگر، ادغام مرکب اطلاق می‌شود. در ادغام ساده شرکت جذب‌ شده و در ادغام مرکب شرکت‌های طرف ادغام، شخصیت حقوقی خود را از دست می‌دهند.

در این لایحه برخی از ادغام شرکت‌های تجاری نیز ممنوع شده است که از جمله می‌توان به ادغام شرکت‌های سهامی عام در شرکت سهامی خاص و یا ادغام شرکت‌های سهامی عام در شرکت با مسئولیت محدود نام برد.

گفتار سوم: ادغام شرکت‌های دولتی

در بخش سیاست‌های عمومی قانون برنامه دوم توسعه کاستن از حجم بخش دولتی از طریق حذف برخی تشکیلات، ادغام وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و واگذاری برخی از‌فعالیت‌ها به بخش‌های خصوصی و تعاونی از طریق وضع قوانین مورد نیاز و تجدید نظر در نظام مدیریت شرکت‌های دولتی و تغییر روش موجود سیاست‌گذاری و نظارت بر شرکت‌ها از طریق مجامع عمومی شوراهای عالی‌ و به وجود آوردن امکان کنترل دقیق‌تر عملکرد شرکت‌های دولتی و ایجاد زمینه‌های لازم جهت انجام حسابرسی سالانه شرکت‌های دولتی و تدوین گزارشات پیش‌بینی شده بود.

همان‌ طور که بیان شد دیگر دولت‌ها مانند زمان گذشته نیازی بر اعمال تصدی گیری ندارند و دولت تاجر، معنا و مفهوم قبلی خود را از دست داده و به نحوی فعالیت دولتی در امور تجاری محدود شده است، لذا امروزه دولت‌های دولت حاکم می‌باشند نه دولت تاجر. از طرفی شرکت‌های خصوصی در رقابت با بخش دولتی توان رقابت ندارند. لذا در همین راستا و همسو با مؤلفه‌ ای تجارت آزاد و غیر انحصاری دولت به واگذاری برخی از شرکت‌های زیر مجموعه و متبوعه خود اقدام نموده است. در ماده چهارم قانون برنامه سوم توسعه نیز به منظور ساماندهی و استفاده مطلوب از امکانات شرکت‌های دولتی و افزایش بازدهی و بهره وری و اداره مطلوب شرکتهایی که ضروری است در بخش دولتی باقی بمانند و نیز فراهم کردن زمینه واگذاری شرکتهائی که ادامه فعالیت آن ها دربخش دولتی غیرضروری است، به دولت اجازه داده می شود نسبت به واگذاری، انحلال، ادغام و تجدید سازمان شرکت‌های دولتی، اصلاح گردید. لذا ادغام شرکت‌های دولتی به منظور کوچک شدن بدنه تصدی گری دولت صورت پذیرفته بود.

در ماده ۶ قانون برنامه چهارم توسعه نیز درچارچوب‌ سیاست‌های‌ کلی‌ برنامه‌ چهارم‌ توسعه‌ اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فرهنگی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ از جمله‌ موارد مشمول‌ در صدر اصل‌ چهل‌ و چهارم‌ (۴۴) قانون ‌اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، به‎ منظور تداوم‌ برنامه‌ خصوصی‌سازی‌ و توانمندسازی ‌بخش‌ غیردولتی‌ در توسعه‌ کشور ادغام‌ شرکت‌ها دولتی بیان گردیده بود .

مرحله چهارمفعالیت سایت های خرده فروشی به نام سایت های دات کام و عمومی شدن تجارت الکترونیک۱۹۹۰مرحله پنجماستفاده از انواع مدل های تجارت الکترونیک در مبادلات بین تجار و تاجران و مشتریاناواخر ۱۹۹۰

۲-۴- ضرورت و اهمیت تجارت الکترونیک

اهمیت تجارت الکترونیک از رشد سریع و بی سابقه آن پیدا‌ است . دولت ها و شرکت ها آن چنان منافع و مزایای استفاده از تجارت الکترونیک را دریافتند که در عرض ۱۵ سال شیوه تجارت کاملاً دگرگون شد و همچنین موضوع نشان از ضرورت به کارگیری مدل تجارت الکترونیکی دارد . در دنیای پر از رقابت کنونی ، سرعت است که تعیین کننده جایگاه هر کشوری در مبادلات بیین اللملی است و تجارت الکترونیک این امکان را برای تجار و شرکت ها فراهم می آورد که با بیشترین سرعت مراودات تجاری خود را به انجام برسانند . امروزه تجارت بیش از ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را در عرصه جهانی در بر می‌گیرد و بر اساس برآوردها پیش‌بینی می شود این مقدار در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۵۰ درصد برسد. با توجه ‌به این حجم عظیم از تعاملات تجاری، بهره‌گیری بهینه از ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات گریزناپذیر است. طبق بررسی‌های آنکتاد در سال ۲۰۰۶، اتلاف زمان یکی از مهمترین موانع غیر فیزیکی در تجارت است و هر روز صرفه‌جویی معادل نیم‌درصد تعرفه تجاری است و از طرف دیگر، هفت درصد تجارت بین‌المللی صرف هزینه اداری امور لجستیک می شود. در سال ۲۰۰۲ نیز اسکاپ طی گزارشی اعلام کرد که به طور کلی، هفت تا ده درصد از ارزش تجارت روزمره بین‌المللی صرف تشریفات اداری می شود و هر معامله تجاری مشتمل بر ۳۰ فعالیت، ۴۰ سند و ۲۰۰ عنصر اطلاعاتی است که ۶۰ درصد از آن ها حداقل یک بار بازنویسی می‌شوند.فقدان شفافیت و دوباره‌کاری امور در تجارت سنتی باعث افزایش هزینه های عمومی بویژه در کشورهای در حال توسعه می شود. بر اساس بررسی های آنکتاد در سال ۲۰۰۶، می‌توان با بهره‌گیری از نظام های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در تجارت بین‌المللی هر ساله بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرد. در مجموع، سه عامل تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران و ذینفعان را بر آن داشته است تا در امور تجاری از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کنند.

این سه عبارتند از: پیشرفت های فناوری، توسعه تجارت الکترونیک و دسترسی به روابط اقتصادی در گستره جهانی. دو عامل اول باعث کاهش چشمگیر هزینه ها و افزایش بهره‌وری شده‌اند، در حالی که عامل سوم افزایش سطح دسترسی و همنوایی بین بنگاه های اقتصادی اقصی‌نقاط دنیا را مورد توجه قرار می‌دهد.

امروزه دیگر زمان آن نیست که ‌در مورد ضرورت به کارگیری تجارت الکترونیک بحث کنیم . روند کنونی دنیا لزوم استفاده از ان را به ما اثبات ‌کرده‌است . باید دانست که کنار گذاشتن تجارت الکترونیک ، موقعیت رقابتی ما در جهان به سرعت تضعیف خواهد شد ، معاملات به کندی انجام خواهد گرفت و فرصت های طلایی از دست خواهد رفت . با توجه به منسوخ شدن شیوه های کاغذی تجارت ، تداوم و بکارگـــیـری شیوه های سنتی نتیجه ای جز منزوی شدن کشور در عرصه های تجارت جهانی نخواهد داشت .

۲-۵- تعریف تجارت الکترونیک

باید توجه داشت که تعریف واحدی ‌در مورد تجارت الکترونیک وجود ندارد و هر نویسنده ای از تعریف خود برای معرفی تجارت الکترونیک استفاده می‌کند ولی همه تعاریف یک اساس مشترک دارند و آن این است که تجارت الکترونیک عبارت است از فعالیت‌های تجاری که به صورت الکترونیکی هدایت می شود .

در تعریف تجارت الکترونیک می توان اینگونه نوشت : ( استفاده از فناوری رایانه و شبکه ی جهانی اینترنت جهت فعالیت های تجاری و کسب و کار به صورت آن لاین در فضای مجازی )

که در مفهوم عام شامل تبلیغات ، عرضه اینترنتی ، پرداخت اینترنتی ، انعقاد قرارداد به صورت الکترونیک و ….. می شود .

نکته ی حائز اهمیت اینکه کالای مورد خرید و فروش در تجارت الکترونیک ممکن است کالایی باشد که قابلیت تحویل اینترنتی داشته باشد مانند نرم افزار ها و تصاویر و فیلم هایی که می توان آن را به صورت آنلاین دریافت کرد و ممکن است چین نباشد مانند کالاهایی که حیثیت حقیقی داشته در فضای مجازی قابل تحویل نیستند ، مثل کالاهای خوراکی و پوشاکی و ….

نویسنده ای در این زمینه چنین آورده است 🙁 اجمالاً در تعریف تجارت الکترونیک می توان گفت : کاربرد تکنولوژی اطلاعات در تجارت است . در تجارت الکترونیک به کمک ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری ارائه شده توسط فناوری اطلاعات و امکان ایجاد مکانیزم های تجاری و بازارهای الکترونیک در شبکه خریدار یا فروشنده یا واسطه های تجاری می‌توانند با بهره وری بیشتر ، به فعالیت های تجاری مختلف بپردازند . ( بهروز نوعی پور ۱۳۸۳ )

لاورنس( ۲۰۰۰) ، تجارت الکترونیکی را به عنوان گروهی از شبکه ها تعریف کرد که شامل اینترانت ، شبکه خصوصی داخل سازمان ، اکسترانت ، شبکه خصوصی با شرکای تجاری و اینترنت که یک شبکه وسیع جهانی و عمومی که برای ارتباط با سایرین ، می‌باشد .( خدامی ۱۳۹۱)

تبلیغات

اکسترانت ( سطح بین سازمانی )

• • سفارشها

• • معاملات

• تبادل داده

اینترانت ( سطح سازمان )

• • ایمیل

• • اداره

• • اطلاعات

• تیم‌های مجازی

شکل ۲-۲– نقش شبکه های مختلف در تجارت الکترونیک ( لاورنس ۲۰۰۰)

تعریفی که کنسرسیوم صنعت از تجارت الکترونیکی ارائه می‌دهد ، عبارت است از : استفاده از کامپیوترهای یک یا چند شبکه برای ایجاد و انتقال اطلاعات تجاری که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات ، کالا و خدمات از طریق اینترنت مرتبط می‌باشد . رسالت تجارت الکترونیکی فقط ارتباط نیست ، بلکه پی ریزی و تقویت روابط تجاری است . تجارت الکترونیکی انقلابی است که در حال تغییر روش های تجارت ، خرید و حتی نحوه تفکر ماست .( خدامی ۱۳۹۱)

در مقوله ی تجارت الکترونیکی به عنوان مثال می توان از : تبلیغات و بازاریابی آنـــلاین ، روش ها و تکنیک های فروش اینترنتی کالا ، معاملات بازرگانی و تبادل اطلاعات تجاری ، حراج آنلاین و حتی بانکداری آنلاین سخن گفت .

مطابق تعریف کمیسیون اروپایی ، تجارت الکترونیکی مبتنی بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها شامل متن ، صدا و تصویر است . این تجارت فعالیت های گوناگون از قبیل مبادله ی الکترونیکی کالاها و خدمات ، تحویل فوری مطالب دیجیتال ، انتقال الکترونیکی وجوه ، مبادله ی الکترونیکی سهام ، بارنامه الکترونیکی ، طرح های تجاری ، طراحی و مهندسی مشترک ، منبع مالی ، خرید های دولتی ، بازاریابی مستقیم و خدمات پس از فروش را شامل می شود .

۲-۶- تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی

۵- در موردی که شخص بازداشت شده یا زندانی از بازداشتگاه یا زندان و یا در حال انتقال فرار نماید از اقدامات دیگر برای دستگیری و یا توقیف وی استفاده کرده و ثمری نبخشیده باشد.

تبصره: آیین نامه اجرایی این بند توسط وزارتخانه های کشور و دادگستری تهیه و پس از تصویب هیات وزیران به اجرا گذاشته خواهد شد.

۶- برای حفظ اماکن انتظامی (مقر نیروهای انتظامی از قبیل مرکز فرماندهی ستاد, پاسگاه, پایگاه, انبار سلاح یا مهمات و مراکز آموزشی)

۷- برای حفظ سلاحی که جهت انجام مأموریت‌ در اختیار آنان می‌باشد.

۸- برای حفظ اماکن طبقه بندی شده به ویژه اماکن حیاتی و حساس در مقابل هر گونه هجوم و حمله جهت ترور تخریب آتش سوزی غارت اسناد و اموال گروگانگیری و اشغال

۹- برای جلوگیری و مقابله با اشخاصی که از مرزهای غیرمجاز قصد ورود و یا خروج را داشته و به اخطار مامورین مرزبانی توجه نمی نمایند.

۱۰- برای حفظ تأسیسات, تجهیزات و اماکن نظامی و انتظامی و امنیتی.

تبصره۱: در موارد فوق در صورت اقتضای شرایط اخطار قبلی الزامی است.

تبصره۲: نیروهای مسلح در مواردی که در چهارچوب بندهای مذکور مأموریت‌ داشته باشند مجاز به استفاده از سلاح می‌باشند.

تبصره۳: مامورین مسلح در کلیه موارد مندرج در این قانون در صورتی مجازند از سلاح استفاده نماید که اولاً چاره ای جز به کارگیری سلاح نداشته باشند ثانیاًً در صورت امکان مراتب:

الف) تیر هوایی ب) تیراندازی کمر به پایین ج) تیراندازی کمر به بالا را رعایت نمایند.

ماده۴- مامورین انتظامی برای اعاده نظم و کنترل راهپیمایی های غیرقانونی فرونشاندن شورش و بلوا و ناآرامی هایی که بدون به کارگیری سلاح مهار آن ها امکان پذیر نباشد حق به کارگیری سلاح را به دستور فرمانده عملیات در صورت تحقق شرایط زیر دارند. الف) قبلاً از وسایل دیگر مطابق مقررات استفاده شده و مؤثر واقع نشده باشد. ب) قبل از به کارگیری سلاح با اخلالگران و شورشیان نسبت به به کارگیری سلاح اتمام حجت شده باشد.

تبصره۱: تشخیص ناآرامیهای موضوع ماده ۴ حسب مورد بر عهده رئیس شورای تامین استان و شهرستان و در غیاب هر یک بر عهده معاون آنان خواهد بود و در صورتی که فرماندار معاون سیاسی نداشته باشد این مسئولیت را به یکی از اعضای شورای تامین محول خواهند نمود.

تبصره۲: در مواردی که برای اعاده نظم و امنیت موضوع این ماده نیروهای نظامی طبق مقررات قانون مأموریت‌ پیدا نمایند از لحاظ مقررات به کارگیری سلاح مشمول این ماده می‌باشند.

تبصره۳: آیین نامه اجرای ماده فوق توسط وزارتخانه های کشور و دادگستری و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران به اجرا گذاشته خواهد شد^[۴۰].

۱-۲-۵-۳- سایر قوانین و مقررات

ماده ۵: مامورین نظامی و انتظامی برای اعاده نظم و امنیت در راهپیمایی های غیرقانونی مسلحانه و ‌ناآرامی‌ها و شورشهای مسلحانه مجازند از سلاح استفاده نمایند. مامورین مذکور موظفند به دستور فرمانده عملیات و بدون تعلل نسبت به برقراری نظم و امنیت، خلع سلاح و جمع‌ آوری مهمات و دستگیری افراد و معرفی آنان به مراجع قضایی اقدام نمایند.

ماده۶- تیراندازی به سوی وسایل نقلیه به منظور متوقف ساختن آن ها توسط مامورین موضوع این قانون در موارد زیر مجاز است. الف) در صورتی که وسایل نقلیه بنا به قرائن و دلایل معتبر و یا اطلاعات موثق مسروقه یا حامل افراد متواری یا اموال مسروقه یا کالای قاچاق یا مواد مخدر و یا به طور غیرمجاز حامل سلاح و مهمات باشد.

ب) در صورتی که از وسیله نقلیه برای تهاجم عمدی به مامورین و یا مردم استفاده شده باشد.

تبصره۱: مامورین مذکور موظفند که در ایستگاه های ایست و بازرسی وسایل هشدار دهنده به اندازه لازم (اعم از موانع، تابلو، چراغ گردان) تعبیه نمایند.

تبصره۲: ماموین مذکور در صورتی می‌توانند به وسایل نقلیه تیراندازی نمایند که علاوه بر انجام امور تبصره ۱ با صدای رسا و بلند به راننده وسیله نقلیه ایست داده و راننده به اخطار ایست توجهی ننموده باشد.

ماده۷- مامورین موضوع این قانون هنگام به کارگیری سلاح باید حتی المقدور پا را هدف قرار بدهند و مراقبت نمایند که اقدام آنان منجر به فوت نشود و به اشخاص ثالث که دخیل در ماجرا نمی باشند آسیب نرسد.

تبصره: مواظبت و مراقبت از حال مجروحین بر عهده مامورین انتظامی است و باید در اولین فرصت آنان را به مراکز درمانی برسانند.

ماده۸- روسا و فرماندهان مربوطه مکلفند قبل از اعزام مامورین حدود اختیارات و مسئولیت‌های آنان را گوشزد نمایند.

ماده۹- مامورینی که آموزش کافی ‌در مورد سلاحی که در اختیار آنان گذارده شده است ندیده اند باید مراتب را به فرمانده خود اطلاع دهند و در صورتی که ماموریتی ‌به این قبیل افراد محول شود فرمانده مسئول عواقب ناشی از آن خواهد بود مشروط بر اینکه مامور در حدود دستور فرمانده اقدام کرده باشد.

ماده ۱۰- سلاحی که در اختیار مامورین موضوع این قانون قرارداده می شود باید متناسب با موضوع مأموریت‌ و وظیفه آنان باشد.

ماده۱۱- نیروهای نظامی و امنیتی در مواردی که طبق قانون و ماموریتهای محوله با نیروهای انتظامی همکاری می‌کنند طبق ضوابط این قانون از سلاح استفاده خواهند نمود.

تبصره: آیین نامه اجرای این ماده توسط وزارتخانه های کشور، اطلاعات و دفاع با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده۱۲- مامورینی که با رعایت مقررات این قانون مباردت به به کارگیری سلاح نمایند از این جهت هیچگونه مسئولیت جزایی یا مدنی نخواهند داشت.

ماده۱۳- در صورتی که مامورین با رعایت مقررات این قانون سلاح به کارگیرند و در نتیجه طبق آرا محاکم صالحه شخص یا اشخاص بیگناهی مقتول یا مجروح شده یا خسارت مالی بر آنان وارد گردیده باشد. پرداخت دیه و جبران خسارت بر عهده سازمان مربوطه خواهد بود و دولت مکلف است همه ساله بودجه ای را ‌به این منظور اختصاص داده و برحسب مورد در اختیار نیروهای مسلح قرار دهد.

تبصره- مفاد این ماده ‌در مورد کسانی هم که قبل از تصویب این قانون مرتکب اعمال مذکور شده اند جاری است.

ماده ۱۴- نیروهای مسلح می‌توانند در مواردی که مقتضی بدانند علاوه بر جبران خسارت وارده در قبال صدمات جانی و ضرر و زیان مالی که مامورین مسلح در جهت انجام وظیفه طبق این قانون متحمل شده اند مطابق مقررات به مأموران مذکور کمک مالی نمایند.

ماده۱۵- نحوه تامین و پرداخت وجوه مذکور در مواد ۱۳ و ۱۴ به موجب آیین نامه ای خواهد بود که توسط وزارتخانه های کشور- اطلاعات -دفاع و امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده ۱۶- هرگاه مامور برخلاف مقررات این قانون اقدام به به کارگیری سلاح نماید حسب مورد به مجازات عمل ارتکابی وفق قوانین تحت پیگرد قرار می‌گیرد^[۴۱].

۱-۲-۶ قاعده الخراج بالضمان

قاعده الخراج بالضمان عین حدیث نبوی مشهور است که هم در کتاب های اهل تسنن و هم در کتاب های شیعه آمده ولی، سند آن تنها از طریق اهل تسنن است.مفهوم آن مبهم و این ابهام ناشی از اختصار لفظ است و از این روباید با دقت در معنای کلمات مفهوم و منظور را فهمید.

۲-۲-۸- سبک های یادگیری کلب

سبک‌های یادگیری خود به سه دسته: سبک شناختی ،سبک عاطفی و فیزیولوژیکی تقسیم می‌گردد. در این میان سبک شناختی ‌به این مفهوم اشاره می کند که یادگیرنده چگونه مطالب را درک می‌کند و به خاطر می سپارد چگونه اندیشیده و مسائل را تحلیل می کند. سبک‌های یادگیری شناختی نیز دارای طبقه بندیهای مختلفی هستند که از آن جمله می توان به سبک های وابسته به زمینه و مستقل از زمینه،سبک های تکانشی و تأملی و سبک‌های یادگیری بر مبنای الگوی یادگیری تجربی کلب اشاره نمود(کلباسی^[۳۴]، ۲۰۰۸) . بر اساس نظر کلب یک الگوی یادگیری بر اساس یک چرخه چهار مرحله ای به وجود می‌آید:

در مرحله تجربه عینی افراد بیشتر براحساس ها و توانایی‌های خودشان متکی هستند تا یک رویکرد منظم نسبت به حل مسئله و موقعیت ها. افراد از طریق احساس، تجربه های خاص، ارتباط با دیگران یاد می گیرند و نسبت به احساس خود و افراد دیگر حساس هستند. در مرحله مشاهده تأملی فرد به حوصله و عینیت و قضاوت دقیق متکی است ولی الزاماًً اقدامی انجام نمی دهد. افراد برای تشکیل عقاید خود، به افکار و تئوری ها مراجعه می‌کنند. معمولاً از راه گوش دادن و دیدن، مشاهده دقیق قبل از پیش داوری، دیدن امور از زوایای مختلف، و جستجو برای یافتن معانی امور یاد می گیرند.در مرحله مفهوم سازی انتزاعی برای درک مسائل و موقعیت ها بیشتر از منطق و اندیشه استفاده می شود تا از احساس و نهایتاًً در مرحله چهارم که شیوه آزمایشگری فعال است یادگیری از راه انجام دادن کارها،یعنی به صورت تجربه کردن با تاثیرگذاری و تغییر موقعیت صورت می‌گیرد(همایونی^[۳۵]، ۲۰۰۳).

از تفریق دو به دوی نمره ها حاصل از چهار مرحله یادگیری، یعنی تفریق مفهوم سازی انتزاعی از تجربه عینی و آزمایشگری فعال از مشاهده تأملی، دو نمره به دست می‌آید. این دو نمره بر روی دو محور مختصات(با توجه به منفی و مثبت بودن نمره حاصل) قرار می‌گیرد. یکی محور عمودی یعنی تجربه عینی_مفهوم سازی انتزاعی و دیگری محور افقی یعنی مشاهده تأملی_آزمایشگری فعال است که نوع سبک هر فرد را مشخص می‌کند(والی زاده^[۳۶]، ۲۰۰۷). ‌در سبک واگرا افراد در دیدن موقعیتهای عینی از دیدگاه های مختلف، بیشترین توانایی را دارند. رویکرد آن ها به موقعیت‌ها بیشتر مشاهده کردن است تا عمل کردن(حسینی لرجانی^[۳۷]، ۲۰۰۱). در سبک همگرا افراد بیشترین توانایی را در کاربرد عملی اندیشه ها و نظریه ها دارند. آن ها بیشتر ترجیح می‌دهند با تکالیف و مسائل فنی سروکار داشته باشند تا با مسائل اجتماعی، ‌بنابرین‏ مشاغل فنی و تخصصی مناسب این افراد است(همان ماخذ).در سبک جذب کننده افراد می‌توانند مقدار زیادی از اطلاعات را درک و به طور منطقی از آن ها استفاده نموده در نتیجه به مفاهیم انتزاعی توجه بیشتری نشان می‌دهند. این سبک یادگیری برای مشاغلی که مستلزم اطلاعات و دانش اند مؤثر است(مهیاری^[۳۸]، ۲۰۰۹ الف). و نهایتاًً افرادی که سبک آن ها انطباق یابنده است از طریق تجربه کردن و انجام دادن می آموزند توانایی این افراد کارکردن با اشیاء و کسب تجربیات جدید در هنگام انجام فعالیت است، این افراد توانایی بالقوه بازاریاب یا فروشنده موفق شدن را دارند(مهیاری، ۲۰۰۹ ب).

دیوید کُلب (۱۹۷۴) به منظور فراهم ساختن درک بهتری از روش‌های متفاوت افراد در یادگیری و حل مسئله، نظریه سبک‌های یادگیری خود را مطرح ساخت. وی که سبک یادگیری را روش فرد در تأکید بر برخی از توانایی‌های یادگیری نسبت به دیگر توانایی‌های یادگیری می‌داند، معتقد است آگاهی افراد از پیامدهای سبک‌های یادگیری خود و دیگر روش‌های یادگیری در دسترس مزیت‌هایی برای آنان دارد (کلب، ۱۹۷۶).

نظریه اساس نظریه کُلب است. از آنجا که این نظریه بر نقش محوری تجربه در فرایند یادگیری تأکید می‌کند، یادگیری تجربی نامیده می‌شود.. در این نظریه، یادگیری فرایندی توصیف می‌شود که از تغییر شکل تجربه، دانش یا علم تولید می‌کند. از نظر کُلب، یادگیرندگان در هنگام یادگیری دو وظیفه اصلی دارند که با ترجیحات دوقطبی متمایزی آن‌ ها را انجام می‌دهند. اولین وظیفه آنان کسب تجارب یا درک اطلاعات است، که با یکی از این دو روش انجام می‌گیرد: عینی یا انتزاعی. دومین وظیفه یادگیرندگان نیز پردازش یا تبدیل اطلاعات است، که به یکی از این دو روش انجام می‌گیرد: مشاهده‌ تأملی یا آزمایشگری فعال(همان). به طور کلی در نظریه کُلب، چهار شیوه اصلی برای یادگیری وجود دارد: ، ، و . این چهار بعد را شرح می‌دهیم:

شکل۲-۶- شیوه های یادگیری نظریه کلب و سبک های یادگیری هانی و مانفورد(سیف، ۱۳۸۶)

۲-۲-۸-۱- تجربه‌ عینی:

در این مرحله از چرخه‌ی یادگیری، فرد از طریق تجارب ویژه، ارتباط با مردم و حساسیت به احساسات افـراد را یاد می‌گیرد. در ایـن مرحله از چرخه یـادگیری فـرد بیشتر بر احساسات درونی و توانایی‌های خود متکی است تا بر یک رویکرد نظام‌دار نسبت به حل مسئله و موقعیت‌ها. وی در این مرحله به احساسات خود اعتماد می‌کند و نمی‌تواند ذهنی باز داشته باشد و نسبت به امور و قضایا به صورت انعطاف‌پذیر عمل کند. تجربه عینی را می توان معادل فعل احساس­کردن^[۳۹] دانست(کلب و کلب، ۲۰۰۵).

۲-۲-۸-۲- مشاهده‌ تأملی:

این بعد مشاهده دقیق قبل از قیاس و قضاوت، نظاره چیزها و اشیاء از جنبه‌های مختلف و جست‌وجوی مفاهیم و معنای چیزها را دربرمی‌گیرد. بیشتر اندیشه‌ها و موقعیت‌ها را از دیدگاه‌های متفاوت درک می‌کند. وی به عینیت، حوصله و قضاوت دقیق متکی است، ولی الزاماًً اقدامی انجام نمی‌دهد. همچنین، فرد برای تشکیل عقاید خود به افکار و نظریه ها مراجعه می‌کند.مشاهده تاملی را می توان معادل فعل تماشاکردن^[۴۰] دانست.

۲-۲-۸-۳- مفهوم‌سازی انتزاعی:

خلاقیت به عنوان فرایند^[۱۲۸]

یکی از سؤال‌‌های مهم در باره خلاقیت آن است که انسان‌های مختلف چگونه خلاقیت خود را بروز می‌دهند ؟ عده ای از پژوهشگران مثل می (۱۹۵۹) اندرسون ( ۱۹۵۹) والاس ( ۱۹۲۶) اتریک ( ۱۹۷۴) آلبرشت ( ۱۹۸۷) قائل به مرحله ای و فرآیندی بودن آن هستند. ممکن است چنین بپنداریم که ایده های نو به یک باره در ذهن ظاهر می‌شوند اما واقعیت امر چنین نیست به طور کلی ظهور هر ایده خلاقانه از یک فرایند هفت گانه تبعیت می‌کند که عبارتند از :

1. 1. آماده سازی^[۱۲۹] : ذهن ‌بر اساس تجارب وآموزشها چهارچوب بروز خلاقیت را فراهم می‌سازد.

1. 1. 1. بررسی^[۱۳۰] : ذهن برای درک روشنتر از ایده جدید و شناخت عناصر آن به تحقیق و بررسی می پردازد.

   

1. 1. تغییر^[۱۳۱] : ذهن تفاوت‌ها و شباهت‌های اطلاعات مربوط را با بهره گرفتن از تفکر واگرا و همگرا شناسایی می‌کند.

1. 1. دوره کمون^[۱۳۲] : ضمیر ناخودآگاه اطلاعات جمع‌ آوری شده را برای مدتی راکد و سپس منعکس می‌کند.

1. 1. جرقه^[۱۳۳] : ذهن با پردازش اطلاعات قبلی ، ایده جدیدی را شکل داده و ارائه می‌دهد. دانته در تأیید این مطلب می‌گوید:” شعله های بزرگ ناشی از جرقه های کوچک است “

1. 1. تأیید^[۱۳۴] : فرد با آزمایش ایده جدید در یک مقیاس کوچکتر امکان عملی شدن آن را تجربه می کند.

1. اجراء^[۱۳۵] : فرد نتیجه ایده خلاقانه و آزمایش عملی موفقیت آمیز خود را به مرحله اجرا می‌گذارد (همتی ، ۱۳۷۸،ص ۱۸ ).

دیدگاه دیگر که متعلق به آلبرشت ( ۱۹۸۷) است یک فرایند پنج مرحله ای برای بروز خلاقیت به شرح زیر مطرح می کند:

1. 1. جذب^[۱۳۶] : منظور توجه ویژه و شیفته شدن به یک موضوع است که اغلب نیازمند اطلاعات جدید است .

1. 1. الهام^[۱۳۷] : منظور رخنه ناگهانی و سریع یک راه حل است که به ذهن می‌رسد و فرد ” آهان ” می کوید.

1. 1. آزمایش^[۱۳۸] : منظور به مرحله اجراء گذاشتن ایده ها ست تا درستی و نادرستی آن معلوم گردد.

1. 1. پالایش^[۱۳۹] : منظور ایجاد اصلاحات و تغییرات لازم در ایده جدید جهت کاربردی کردن آن است .

1. عرضه^[۱۴۰] : منظور وجود خریدار و مشتری برای ایده جدید است تا به جامعه عرضه گردد .

آلبرشت معتقد است که شخص خلاق ، اطلاعات پیرامون خود را جذب و برای بررسی مسائل ، رهیافتهای مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهد زمانی که ذهن فرد خلاق از اطلاعات خام انباشته شد به طور غیر محسوس شروع به کار می‌کند و پس از تجزیه وتحلیل و ترکیب اطلاعات ، رهیافتی برای مسئله ارائه می‌کند (شهرآرا ، مدنی پور، ۱۳۷۵ ، ص ۴۱) البته مرحله سوم و چهارم نیازمند صرف وقت و انرژی زیادی است ( سیدعامری ، ۱۳۸۱، ص ۹۴ و ۹۵).

والاس^[۱۴۱] فرایند خلاقیت را شامل مراحل زیر می‌داند (البته این دیدگاه تا حدودی شبیه دیدگاه کلی است که ابتداء شرح داده شد ) :

1. 1. آمادگی^[۱۴۲] : شامل ایجاد توجه ویژه و تمرکز بر روی یک مسئله به منظور حل آن است .

1. 1. نهفتگی^[۱۴۳] : شامل غفلت موقتی و ناخودآگاه از مسئله است که به آن مرحله خواب روی مسئله^[۱۴۴] هم گفته می شود.

1. 1. پافشاری^[۱۴۵] : شامل تلاش و درگیری جدی با مسئله که همراه با پشتکار و جمع‌ آوری اطلاعات است.

1. 1. بصیرت^[۱۴۶] : شامل نیل ناگهانی به حل مسئله است که با تجزیه وتحلیل عوامل و ترکیب آن ها ایجاد می شود.

1. رسیدگی و ارزیابی^[۱۴۷] : شامل سنجش اعتبار ، سودمندی و مطلوبیت ایده است چرا که هر نتیجه ای الزاماً مفید نیست ( چاندن ، ۱۹۹۷ ؛ سیدعامری ، ۱۳۸۱، ص ۹۶ ؛ حسن زاده ، ۱۳۸۳، ص ۳۶ و ۳۷) .

استین ( ۱۹۶۲) فرایند خلاقیت راشامل سه مرحله زیر می‌دانست:

1. 1. فرضیه سازی : بر مبنای هدف انجام بهتر کار و ویژگی‌های شخصیتی و عوامل شناختی انجام می‌گیرد .

1. 1. آزمون فرضیات : بررسی عملی نتیجه بخش بودن یک ایده خلاق خصوصی به تجربه عمومی است .

1. انتقال نتایج : فرد با روش مناسب ، نتایج به دست آمده را به دیگران انتقال می‌دهد ( حسن زاده ، ۱۳۸۳، ص ۳۸ ).

البته نباید فراموش کرد اعتقاد به مرحله ای بودن جریان بروز خلاقیت ، نباید ما را به خطای فرمولی بودن آن دچار سازد. این مراحل نه علمی است و نه عملی . بلکه به عنوان یک راهنما در درک چند مرحله ای بودن ، حل خلاقانه مسائل می توان آن را به کار برد ( ازبورن^[۱۴۸] ، ۱۳۸۱ص ۶۹).

خلاقیت استعدادی برای تمام عمر

شاید خیلی از افراد تصور می‌کنند خلاقیت استعدادی است که در سنین کودکی ‌و جوانی بروز داده می شود اما تحقیقات صورت گرفته آن را تأیید نمی کند . انسان‌ها درطول عمر حتی بزرگسالی می‌توانند خلاق باشند . به عبارت دقیق تر بروز خلاقیت بیش از آنکه تابع ” سن زمانی ” باشد تابع ” سن شغلی ” است . مفهوم دقیق این مطلب ، اهمیت درک شرائط محیطی را ایجاب می‌کند . یک قرن پیش پژوهش ها نشان دادند که دستاوردهای خلاق در اوایل بزرگسالی افزایش می‌یابد ، در اواخر سی سالگی و اوایل چهل سالگی به اوج می‌رسد و به تدریج افت می‌کند . افرادی که خلاقیت را زود شروع کرده‌اند ، زودتر به اوج و افول می‌رسند ، در حالی که ” افراد دیر شکوفا شده ” در سنین بالاتر توان کامل خود را نشان می‌دهند . روند خلاقیت در رشته‌های گوناگون نیز متغییر است . برای مثال ، نقاشان و موسیقیدانان معمولا ظهور زودهنگام خلاقیت را نشان می‌دهند ، شاید ‌به این علت که قبل از اقدام به نوآوری به تحصیلات رسمی زیاد ، نیازی ندارند . دانشمندان معمولا دستاوردهای خود را دیرتر نشان می‌دهند ، زیرا باید به مدارج عالیتری دست یابند و سالها تحقیق کنند تا خدمات ارزشمندی ارائه دهند ( سیمونتون ، ۱۹۹۱) . در هر حال بروز خلاقیت محدود به سنین خاصی نیست . بررسی زندگی هنرمندان تجسمی مشهور ۶۰ ساله و مسن تر نشان داده است که آن ها کیفیت کار خود را ‌به این صورت ارزیابی کردند که همواره در ۴۰ تا ۶۰ سالگی بهتر شده است … خلاقیت در میانسالی می‌تواند بیانگر انتقال از علاقه خودمحور به ابراز وجود ، به سمت اهداف نوع دوستانه نیز باشد . بعد از اینکه افراد میانسال بر توهم جوانی که ” زندگی می‌تواند مادام العمر باشد ” غلبه می‌کنند ، میل کمک کردن به بشریت و پرمایه کردن زندگی دیگران ، بیشتر می شود ( داکی ، ۱۹۸۹). این تغییر می‌تواند تا اندازه ای سبب افت کلی بازدهی خلاق در میانسالی باشد. ( سید محمدی ، ۱۳۸۵، ص ۱۳۵ و ص۲۳۷).

نقش ویژه مدارس^[۱۴۹] در پرورش خلاقیت