FT-U

Italy

۰٫۹۲

۱٫۲

۷٫۵

–

۱۹۸۸

TC-V

CHINA

۰٫۶۷

۱٫۲

۱٫۴۳

۴٫۵

۱۹۹۲

تا زمانیکه شعله کشی آغاز شود پلاسما باید به شدت از خارج گرم شود. سه مکانیزم برای گرم کردن استفاده می­ شود، گرم کردن اهمی، گرم کردن توسط امواج با فرکانس بالا، و به وسیله تزریق اشعه های ذرات خنثی.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طرح گرم کردن اهمی: برخورد ذره­ها در پلاسما یک مقاومت پلاسما را بوجود می ­آورد، گرم کردن مطلوب از طریق این مقاومت وقتی که جریان از پلاسما عبور می­ کند بوجود می ­آید. اگرچه مقاومت پلاسما با افزایش دما کاهش می­یابد و فقط می­توان از آن در مراحل ابتدائی گرم کردن از آن استفاده نمود. بعد از آن مکانیزم های دیگر گرم کردن باید بکار رود.
گرم کردن از طریق امواج فرکانس بالا این مطلب را نشان می­دهد که در میدان مغناطیسی ویژه مدهای مختلفی برای یونها و الکترون های پلاسما وجود دارد. تابش امواج الکترومغناطیسی با فرکانسهای همسان می ­تواند به تشدید بیانجامد. و ذرات این انرژی ها را دریافت می­ کنند که موجب آهنگ بالای برخورد هسته­ها می­ شود. ویژه مدهای خاص که برای گرم کردن توسط امواج فرکانس بالا استفاده می­ شود موجب حرکت دایره­ای الکترون­ها و یون­ها دور خطوط میدان می­ شود. این ویژه مدها در شدت میدان مغناطیسی مربوطه برای یونها حدود ۱۰-۱۰۰ MHz و برای الکترون­ها ۶۰-۱۵۰ GHz می­باشد.
روش سوم برای گرم کردن پلاسما تزریق ذرات خنثی با انرژی چند ده کیلوالکترون ولت است. زمانی که ذرات وارد پلاسما می­شوند، توسط برخوردهای یونیزه می­شوند. و مانند ذرات سریع باردار دیگر در میدان مغناطیسی گرفتار می­شوند و انرژی خود را در برهمکنش با پلاسما در مدت زمان کوتاهی آزاد می­ کنند.
۱-۲-۱- نظریه مقدماتی همجوشی به روش محصورسازی اینرسی:
بر خلاف MCF، که سعی در محصورسازی پلاسما در چگالی های پائین (^۳- ۱۰^۱۴-۱۰^۱۵cm) برای چند ثانیه را داشت، ICF معیار لاوسن را از جهت دیگری برای برآورده می­ کند. در این جا زمان محصورسازی بینهایت کوتاه است (کمتر ازS 10^-10). اما چگالی نوعاً از (۱۰^۲۵ cm^-3) بزرگتر است (جدول (۱-۲) را ملاحظه کنید). در این طرح مقدار کمی از مواد قابل همجوشی به چگالی­ها و دماهای بسیار بالا توسط نیروی خارجی فشرده می­شوند.
شکل ۱-۵- طرحی از کپسول ICF در حالات مختلف.
که این با بهره گرفتن از کپسول کروی شامل یک پوسته کروی که توسط گاز دوتریوم و تریتیوم پر شده (کمتر از ) است انجام می­ شود. خود پوسته در لایه خارجی شامل موادی با عدد اتمی بالا می­باشد، که توسط D-T پر شده است، که توده سوخت را تشکیل می­دهد (شکل(۵-۱)). برای رسیدن به دما و چگالی بالای مورد نیاز برای همجوشی، کپسول احتیاج به اعمال انفجاری متقارن از انرژی تا حد ممکن دارد. انرژی مورد اعمال شده جهت انجام تمام فرایند­های مورد نیاز، بسیار بالا می­باشد. برای گرم کردن یک کپسول سوخت باقطر ۱ mm تا دمای ۱۰ keVنیاز به J 10⁵ انرژی است، که توسط نور شدید لیزر یا شعاع­های یونی امکان پذیر است. انرژی باید در حدود چند پیکو ثانیه به بخش بیرونی پوسته هدف برسد، پوسته گرم می­ شود، یونیزه می­ شود و به سرعت بخار می­ شود این فرایند را ابلیشن^[۱۱] (پراکندگی) می­نامند.
زمانی که بخش خارجی پوسته منفجر شد، بخش داخلی-اساساً سوخت- بعلت پایستگی تکانه با شدت به سمت مرکز کره شتاب می­گیرد. از بعضی جهات کپسول مانند یک راکت کروی رانشی عمل می­ کند. زمانی که سوخت به سمت مرکز کپسول انفجار رسید، تا چگالی­های بسیار بالا متراکم می­ شود و به دمای گرماهسته­ای می­رسد. تراکم حاصله توسط امواج شوک، سوخت را تا چگالی چند صد گرم بر سانتیمتر مکعب و دمای شعله کشیدن^[۱۲] همجوشی می­رساند، که در این زمان است که همجوشی شروع می­ شود. زمانی که همجوشی شروع شد، انرژی تولید شده توسط همجوشی یک فشار به سمت بیرون اعمال می­ کند که خیلی زود بر موج انفجاری به سمت داخل غلبه می­ کند و کپسول در مدت زمان کوتاهی منفجر می­ شود. در این روش چگالی و دمای مورد نیاز قابل دستیابی است. اما زمان محصورسازی چه می­ شود؟
زمان محصورسازی پلاسما توسط شعاع ® کپسول تعیین می­ شود. حرکت به سمت داخل توسط اموج حاصل از شوک بوجود می ­آید، که تقریباً با سرعتی برابر با سرعت صوت حرکت می­ کنند. زمان محصورسازی به طور تقریب توسط نسبت شعاع کپسول (حدود برای کپسول­های موجود) به سرعت صوت بدست می ­آید، یعنی . اما در شبیه سازی هایی با جزئیات بیشتر زمان­هایی در حدود ۲۰-۱۰ نانوثانیه واقعی­تر به نظر می­رسند.
در مورد ICF معیار لاوسن دوباره توسط رابطه بین چگالی سوخت و شعاع کره بیان می­ شود. برای کره­ای که آزادانه پراکنده می­ شود- که پراکندگی با سرعت صوت رخ می­دهد، زمان از هم پاشیده شدن توسط رابطه زیر تخمین زده می­ شود [۱۷]:
(۱۳-۱)
رابطه چگالی تعداد ذره با چگالی سوخت توسط داده می­ شود. با توجه به معیار لاوسن معادلۀ (۱۰-۱) داریم:
(۱۴-۱)
برای بازده دار بودن سوختن باید از معیار لاوسن بیشتر باشد. با بهره گرفتن از:
(۱۵-۱)
به تخمین اولیه زیر می­رسیم:
(۱۶-۱)
اگر مقاومت سوخت را نیز به حساب آوریم، کسر سوختن، ، در دمای سوختن۲۰-۴۰ keV به طور تقریب توسط رابطه زیر داده می­ شود:
(۱۷-۱)
رابطۀ بازده سوختن ( محصول همجوشی ) به طور مستقیم با کسر سوختن توسط داده می­ شود، که انرژی ویژه واکنش همجوشی می­باشد و ، جرم سوختی است که به سمت داخل انتشار یافته است.
در اوایل دهۀ ۱۹۶۰-۱۹۷۰ میلادی محققان تصور می­کردند که همجوشی از طریق محصورسازی لختی نسبتاً با سرعت انجام خواهد شد. زیرا دستیابی به انرژی مورد نیاز برای شروع واکنش سوخت زیاد به نظر نمی­­رسید. اما متأسفانه همۀ انرژی تولید شده بوسیله مولد انرژی را نمی­ توان برای شروع واکنش یا شعله کشی استفاده نمود. مقدار زیادی انرژی در فرآیندهای تبدیل از لیزر تا آخرین مرحلۀ سوختن هدر می­رود. این به این معنی است که برای تولید انرژی مورد نیاز همجوشی، به میزان قابل توجهی باید بیشتر از مقدار پیشبینی شده تولید شود و به مقدار قابل قبولی باید اتلاف انرژی کمینه شود.
مهمترین مرحله برای بررسی، بررسی روش تراکم سوخت تا چگالی بالا و دماهای بالا می­باشد. در روزهای اولیه تحقیقات همجوشی تصور می­شد که در انتهای مرحلۀ تراکم تمام سوخت باید تا شرایط همجوشی متراکم شود. این مفهوم به شعله­کشی حجمی معروف بود. که به این معنی بود که به مولد انرژی غیر واقعی تولید کننده ۶۰MJ انرژی نیاز داریم [۲۰].
در اینجا دو نکته کلیدی حائز اهمیت­اند: (۱) گرم کردن سوخت انرژی بر تر از متراکم کردن آن است. (۲) تراکم مواد داغ انرژی بر تر از مواد سرد می­باشد. به این دلایل بررسی مفهوم مشهور لکه داغ شکل (۱-۴) برای دستیابی به همجوشی مطلوب­تر به نظر می­رسد. در این رهیافت زمانی­ که انرژی مولد به سوخت می­رسد، سوخت با سرعتی در حال افزایش به سمت داخل حرکت می­ کند. نتیجه این شتاب این است که بخش داخلی سوخت با دمای بی­درروی بیشتری (keV ۱۰-۵) نسبت به بخش خارجی آن (۱ keV) متراکم می­ شود. هر دو بخش تا چگالی بالایی متراکم می­شوند، اما بخش داخلی داغ دارای چگالی کمتری ( ۱۰۰) نسبت به بخش خارجی ( ۸۰۰ ) است. چگالی کمتر بخش داخلی ناشی از این حقیقت است که سوخت با همان شتاب اولیه به سمت داخل پیش می­رود.
در داخل لکۀ داغ سوختن مواد همجوشی در ناحیه مرکزی آغاز می­ شود (که تقریباً حدود یک میلیمتر است و طول عمری حدود ( ps200-100) دارد). از آنجا جبهۀ سوزان گرماهسته­ای به سرعت به سمت بیرون در ناحیۀ اصلی سوخت انتشار می­یابد و بهره بالایی را بوجود می ­آورد. در اینجا بهره نسبت انرژی تولید شده توسط همجوشی به کل انرژی مصرفی در مولد انرژی شعاع لیزر می­باشد.
در طرح لکۀ داغ به این علت که مواد کمتری برای گرم شدن موجود می­باشد بازده بیشتری از اشتعال حجمی^[۱۳] دارد ( MJ2-1) و این مزیت را دارد که لایه سوخت خارجی چگال­تر دارای محصورسازی بهتری است. مطالعات نشاد داده که ساچمه باید طوری ساخته شود که لکۀ داغ مرکزی شامل دو درصد حجم کل سوخت باشد و گرم کردن لکه داغ و متراکم سازی سوخت به انرژی متناسب با آن نیازمند است. موضوع مهمی که باید به آن اشاره شود، این است که از هرگونه گرم کردن زودرس مواد تا حد امکان باید اجتناب شود، زیرا گرم شدن زودرس تراکم آن را بکلی به مخاطره می­ اندازد.
بجز شعله کشی حجمی یا لکه داغ، شعله­کشی دیگری نیز وجود دارد. اما در شرایط کنونی طرح غالب برای شعله­کشیدن یا شروع واکنش در ICF لکۀ داغ است. اطلاعات بیشتر در مورد شروع واکنش همجوشی حجمی در منابع [۲۱ و ۲۲] ذکر شده است.

-۲-۲-۱ مراحل همجوشی به روش محصورسازی اینرسی

توضیحات بالا تنها دورنمایی از شروع واکنش همجوشی و فیزیک سوختن به روش ICF ارائه می­دهد. در واقع مراحل مختلفی در فرایند ICF وجود دارند که به اختصار برای لکه داغ توضیح داده شد.
مرحلۀ برهمکنش:

‌
قاعده کلی کنترل برداری یا
کنترل جهت یابی میدان موتور القایی (FOC)
۱-۱-مقدمه
ماشین‌های القایی نسبتاً ارزان و مقاوم هستند زیرا آن‌ها را می‌توان بدون حلقه‌های لغزان یا کموتاتور ساخت. این ماشین‌ها بصورت گسترده ای در کاربردهای صنعتی استفاده می‌شوند. بدین خاطر باید توجه بیشتری به کنترل موتور القایی برای شروع به کار ، ترمز کردن ، عملکرد چهار ناحیه ای و غیره نمود. کنترل حلقه باز ماشین با فرکانس متغیر ممکن است هنگامی که موتور عملکردی در گشتاور پایدار با نیاز به تنظیم سرعت دارد، درایو با تغییر سرعت رضایت بخشی را ارائه دهد. اما زمانی که به یک درایو با پاسخ دینامیکی سریع و سرعت صحیح یا کنترل گشتاور نیاز است یک کنترل حلقه باز، رضایت بخش نیست. بنابراین نیاز است که موتور در مد حلقه بسته عمل کند. عملکرد دینامیکی سیستم درایو ماشین القایی روی عملکرد کلی سیستم اثر زیادی می‌گذارد. از آن جایی که کنترل موتور القایی یک مدل غیر خطی دارد، انجام آن، یک کار مشکل می‌باشد. چرا که متغیرهای رتور به ندرت قابل اندازه گیری هستند و پارامترهای آن تحت شرایط کار تغییر می‌کنند. برای کنترل سرعت موتور القایی از چندین تکنیک استفاده می‌شود.این طرح می‌تواند به دو گروه اصلی تقسیم بندی شود:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف) کنترل اسکالر : یکی از اولین روش های کنترل ماشین های القایی، کنترل سرعت ولت بر هرتز که آن را به عنوان یک روش اسکالر می‌شناسیم، می‌باشد که ماشین با نسبت ولتاژ به فرکانس ثابت ، به منظور ثابت نگه داشتن شار فاصله هوایی و تولید ماکزیمم حساسیت گشتاور ، تحریک می‌شود. این روش نسبتاً ساده است. اما نتایج رضایت بخشی برای کاربردهای با عملکرد سطح بالا ، به بار نمی‌آورد. این موضوع ناشی از این حقیقت است که در روش اسکالر یک کوپلینگ ذاتی بین گشتاور و شار فاصله هوایی وجود دارد و این امر موجب کندی پاسخ ماشین القایی می‌گردد.
ب) کنترل برداری یا کنترل جهت یابی میدان^[۱]: برای غلبه بر محدودیت های روش کنترل اسکالر ، روش های جهت یابی میدان توسعه داده شدند. دراین روش متغیرها به یک چهارچوب مرجع انتقال داده می‌شوند که از نظر دینامیکی همانند کمیت های dc می‌گردند. کنترل مجزا بین شار و گشتاور این اجازه را می‌دهد که ماشین القایی به یک پاسخ گذرای سریع برسد. بنابراین جهت یابی میدان درایو ماشین القایی می‌تواند برای کاربردهای با عملکرد بالا جایی که به طور سنتی ماشین های dc استفاده می‌شدند، استفاده شود. طرح های بهتر از کنترل سنتی به یک حس گر سرعت برای عملکرد حلقه بسته نیاز دارد. حس گر سرعت چندین عیب از نقطه نظر درایو نظیر قیمت ، قابلیت اعتماد و ایمنی در مقابل نویز دارد. اخیراً دیدگاه های مختلف سرعت بدون حس گر در مقالات مختلف پیشنهاد شده است. اما به دلیل وجود متغیرهای متعدد و غیر خطی دینامیک موتور القایی ، تخمین سرعت روتور و شار بدون اندازه گیری متغیرهای مکانیکی هنوز نیز کاری مشکل می‌باشد.
در یک درایو موتور القایی سه قسمت عمده اصلی وجود دارد : یک موتور القایی ، یک دستگاه الکترونیک قدرت و یک کنترل کننده .
۱-۲-کنترل جهت یابی میدان موتورهای القایی
یک موتور القایی را می‌توان به عنوان یک منبع کنترل شده گشتاور تصور کرد. گشتاور توسعه یافته در موتور القایی نتیجه بر هم کنش بین جریان در آرمیچر و میدان مغناطیسی تولید شده در موتور است. کنترل مستقل جریان تحریک و آرمیچر در موتور DC تحریک مستقل امکان پذیر است. در یک موتور القایی، جریان سیم پیچی استاتور میدان مغناطیسی را ایجاد می‌کند و جریان در سیم پیچ رتورمی‌تواند به عنوان وسیله مستقیم کنترل گشتاور به کار رود. در یک حالت مشابه با موتورهای DC ، کنترل سرعت موتور القایی می‌تواند بوسیله کنترل جداگانه شار و گشتاور انجام شود. عمل ثابت نگه داشتن زاویه فضایی متعامد بین شار میدان و mmf آرمیچر در ماشین های القایی برای رسیدن به کنترل جداگانه شار و گشتاور توسط جهت یابی جریان استاتور و به واسطه رابطه آن با شار رتور تقلید می‌شود. چنین کنترل کننده هایی ، کنترلرهای جهت یابی میدان نامیده می‌شوند. مفهوم اساسی که از کنترل جداگانه شار و گشتاور از جهت یابی میدان نتیجه می‌شود می‌تواند از مدل محورهای d-q یک ماشین القایی با محورهای مرجع گردان با سرعت سنکرون به دست آورده شود. این کنترل روی یک طرح که سه فاز زمانی و سرعت وابسته سیستم را به سیستم زمان ثابت دو محور متعامد (محورهای d و q) تبدیل می‌کند ، استوار است.
۱-۲-۱-تبدیل متعامد
ولتاژهای سه فاز، جریان ها و شارهای موتورهای القایی را می‌توان در جملات بردارهای فضایی مختلط تجزیه و تحلیل نمود. با توجه به جریان ها ، بردارهای فضایی را می‌توان به صورت های زیر تعریف کرد. فرض اینکه i_c , i_b , i_a جریان هایی لحظه ای در فازهای استاتور هستند و داریم:
i_a + i_b + i_c = ۰ و بردار جریان مختلط استاتور به صورت زیر تعریف می‌شود:

که در آن  و  اپراتور فضایی است و  .
دیاگرام زیر بردار فضایی مختلط جریان استاتور را نشان می‌دهد.

شکل ۱‌-۱- بردار فضایی جریان استاتور.
که (a,b,c) محورهای سیستم سه فاز هستند. این بردار فضایی جریان یک سیستم سه فاز لحظه ای را نمایش می‌دهد. این بردار فضایی هم چنین می‌تواند در یک چهار چوب مرجع دیگر تنها با دو محور متعامد  رسم شود. قسمت حقیقی بردار فضایی مساوی مقدار لحظه ای مؤلفه جریان استاتور روی محور مستقیم  است. قسمت موهومی ، برابر با مؤلفه جریان استاتور روی محور عمودی  می‌باشد. بنابراین بردار فضایی جریان استاتور در چهارچوب مرجع ساکن وابسته به استاتور می‌تواند به صورت زیر بیان شود:

بردارهای فضایی کمیت‌های دیگر موتور (ولتاژها ، جریان های رتور ، شارهای مغناطیسی) نیز می‌توانند به همان روش بردار فضایی جریان استاتور تعریف شوند.
۱-۲-۲-تبدیل کلارک
در ماشین های سه فاز متقارن محور مستقیم و متعامد جریان های استاتور که در شکل ۱-۱ نشان داده شده است مؤلفه های جریان دو فاز ساختگی هستند. با فرض یکسان بودن محور  با محور a ما روابط زیر را در ارتباط با جریان های سه فاز واقعی استاتور داریم:

ثابت  برای تبدیل غیر توانی ثابت است. در این مورد ، مقادیر  و  با هم برابر هستند.
اگر نتیجه این شود که i_a + i_b + i_c = ۰ ، مؤلفه‌های فاز متعامد می‌تواند با بهره گرفتن از تنها دو فاز از سیستم سه فاز بیان شود.

ج- تقویت عدم اعتماد به تفسیر نقلی
با توجه به اینکه روایات تفسیری بر خلاف روایات فقهی مورد جرح و تعدیل قرار نگرفته‏اند، لذا آنچه که به نام روایات وجود دارد، سخنان پیامبر (ص)، صحابه، اهل بیت (ع) و روایات اهل کتاب است. تشخیص این روایات کار دشوار و پیچیده‏ای است لذا این نقطه ضعف در آن دسته از روایات تفسیری که با روایات اهل کتاب آلوده شده است وجود دارد؛ و همین اختلاط و امتزاج موجب بیان نظرات عجیب و غریب درباره بعضی از آیات گشته به حدی که موجبات بدبینی تعداد زیادی از اندیشمندان نسبت به تفسیر نقلی را فراهم آورده است.
۴-۲-بررسی سودمندی­های موالی در تفسیر قرآن
۴-۲-۱-انبوهی موالی مفسر
موالی در همه دانش­های رایج آن روزها به­ ویژه در تفسیر قرآن کریم پیشتاز و پرچمدار بودند، وقتی آنها وارد امت اسلامی شدند عشق به دانش پیدا می­کردند. و قرآن کریم روحیه آن قوم را از قوم عرب برای اسلام مناسب­تر و آماده­تر می­داند به عنوان نمونه: در سوره محمد می­فرماید:« وَ ان تتلوا یستبدل قوماً غیرکم ثم لا یکونوا امثالکم»^[۸۴۵] در ذیل این آیه امام باقر(ع) می­فرماید:« منظور از قوم دیگر موالی هستند»^[۸۴۶] و نیز امام صادق(ع) فرمود:« این امر یعنی پشت کردن مردم عرب به قرآن، تحقق پیدا کرد و خداوند به جای آنها موالی را فرستاد^[۸۴۷] به عنوان نمونه تعدادی از موالی مفسر را نام می­بریم:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ابن صلت قمّى [ت: حدود ۲۰۰ ه] مؤلّف آن ابو طالب، عبد اللّه بن الصلت قمى راوى امام رضا (ع) و وکیل حضرت جواد (علیهما السلام) و یکى از مفسّران قرن دوّم هجرى است.
نجاشى، شرح زندگى علمى او را آورده است و گوید: «عبد اللّه بن الصّلت ابو طالب القمّى مولى بنی تیم اللّات، ثقه و مورد اعتماد و سکون مى‏باشد، او از امام رضا (ع) روایت مى‏کند: کتاب تفسیرى معروفى دارد که جمعى از اصحاب ما آن را خبر دادند^[۸۴۸]
ابن فضّال کبیر، ابو محمّد حسن بن علّى بن فضّال کوفى، تمیمى مولى تمیم اللّه بن ثعلبه از مفسّران قرن سوم اسلامى ( م ۲۲۴ه.ق) مى‏باشد گرچه مذهب و مسلک او، شیعه فطحى بود ولى بعدها از آن اعتقاد برگشت و توبه نمود و به امامیه پیوست. وقتى ابن فضّال گفته مى‏شود، شامل حسن بن على بن فضّال و فرزندانش على، احمد، محمّد مى‏گردد ولى مشهور همان حسن و فرزندش على است.^[۸۴۹]
ابن ندیم، تفسیر او را در الفهرست ذکر کرده است او را کتاب­هایى بنام «الشواهد من الکتاب» «النّاسخ و المنسوخ» است، وى در علوم قرآنى، تألیفات متعدّدى دارد.»^[۸۵۰]
احمد بن محمّد سبیعى [ت: ۳۳۳ ه. ق‏]:مؤلّف آن ابو العبّاس احمد بن محمّد بن سعید بن عقده کوفى زیدى جارودى یکى از مفسّران شیعه در قرن چهارم مى‏باشد صاحب الذریعه پس از ذکر کتاب­هاى او از جمعى از مشایخ خود روایت مى‏کند که من تفسیر قرآن او را دیده‏ام و آن تألیف زیبائى است ولى از فردى که در مورد تألیف او چیزى بگوید (منظور مذمّت و عیب‏جویى) ندیده‏ام.
زرکلى در الاعلام مى‏نویسد: ابن عقده (۲۵۰- ۳۳۲- ۸۶۴- ۹۴۴ م) ابو العباس احمد بن محمّد بن سعید بن عقده کوفى مولى بنى هاشم حافظ زیدى جارودى خود مى‏گفت: «صد هزار حدیث را با اسانید آن و سیصد هزار متن حدیث را مذاکره و مباحثه نموده‏ام ولادت و مرگش در کوفه بوده است کتاب­هاى او ششصد بار شتر بود او تصانیف و تألیفاتى دارد، که از آنها است: «التاریخ و ذکر من روى الحدیث» «الشیعه و اصحاب الحدیث» «صلح الحسن (ع) و معاویه» و کتابى در تفسیر قرآن مجید.^[۸۵۱] نجاشى او را با عظمت و جلالت یاد مى‏کند و حافظه و کثرت تألیفات او را مى‏ستاید او سپس تألیفاتش را نام مى‏برد: و از کتاب­هاى او: کتاب «التاریخ، و ذکر من روى الحدیث، کتاب السنن،کتاب من روى عن الحسن و الحسین (ع)، کتاب من روى عن علّى بن الحسین (ع) کتاب من روى عن ابى جعفر کتاب من روى عن زید بن علىّ، کتاب الرجال [ و آن کتاب من روى عن جعفر بن محمّد (ع) مى‏باشد] کتاب الجهر ببسم اللّه الرحمن الرحیم … کتاب الأداب.^[۸۵۲]
إسماعیل بن إبراهیم بن مقسم أسدی بصری‏. مولى بنی أسد بن خزیمه، کنیه او أبا بشر است، ومادرش علیه مولاه بنی أسد می­باشد. از جمله آثار او: «التفسیر»، «الطهاره»، «الصلاه»، «المناسک» و …^[۸۵۳]
إسماعیل بن إسحاق بن إسماعیل بن حمّاد بن زید بن درهم ابن بابک‏جهضمی أزدی ‏مولى آل جریر بن حازم، أبو إسحاق، أصل او از بصره است، و در بغداد زندگی می­ کند. از جمله تألیفات او: «القراءات»، و کتاب «أحکام القرآن» لم یسبق إلى مثله، و کتاب «معانی القرآن و إعرابه» کتاب «الاحتجاج بالقرآن» و….^[۸۵۴]
برقى کبیر [ت: در حدود ۲۳۰ ه] :مؤلّف آن ابو عبد اللّه محمّد بن خالد بن عبد الرحمن بن محمّد بن على کوفى برقى (منسوب به برقه رود از توابع قم) از یاران امام رضا (ع) مى‏باشد، او علاوه بر تفسیر، تألیفات دیگرى نیز دارد که از جمله آنها «التّنزیل و التعبیر» است.
نجاشى با چهار واسطه از او نقل روایت مى‏نماید و در رجال خویش گوید: «محمّد بن خالد بن عبد الرحمن بن محمّد بن على برقى مولى ابو موسى اشعرى برقی، است. او کتابهائى دارد که از آنها است:«التّنزیل و التعبیر» «کتاب یوم ولیله» «کتاب التفسیر» «کتاب مکّه و مدینه» «کتاب حروب اوس و خزرج» «کتاب العلل» «کتاب فى علم البارى» «کتاب الخطب» این کتاب­ها را احمد بن على بن نوح از حسن بن حمزه طبرى از احمد بن عبد اللّه بن ابى عبد اللّه محمّد بن خالد برقى از احمد بن ابى عبد اللّه ‏از پدرش خرداد روایت مى‏کند.»
ابن غضائری گفته است از موالى حریر بن عبد اللّه مى‏باشد حدیثش معروف و مورد انکار قرار مى‏گیرد اغلب از ضعیفان نقل حدیث مى‏کند و به مراسیل اعتماد و تکیه دارد و نجاشى هم او را تضعیف نموده است ولى شیخ طوسى که او را تعدیل نموده است ^[۸۵۵]
حجّاج بن محمد مصّیصی أعور أبو محمد، مولى أبی جعفر هاشمی ترمذی الأصل ، نزل بغداد ثم سکن المصّیصه. له: کتاب «ناسخ القرآن و منسوخه».^[۸۵۶]
۸-حسن بصری بن أبی حسن أبو سعید، مولى زید بن ثابت و گفته شده مولی جمیله بن قطبه بوده است. له: «التفسیر»^[۸۵۷]
۹-حسن بن سعید بن حماد اهوازى [ت: حدود ۲۴۰ ه] :ابو محمّد حسن بن سعید بن حمّاد بن مهران، مولى علّى بن حسین (ع) (حسن بن دندان) برادر حسین بن سعید اهوازى و همکار او در تالیف و تصنیف مؤلّف بیش از ۳۰ جلد کتاب و یکى از مفسّران قرن سوّم هجرى به شمار مى‏آید، او با مشارکت برادرش حسین ۵۰ جلد کتاب و رساله پدید آورد که از آنها است: الصّلوه، الزّکاه، النّکاح، التدبیر، الحج، المثالب، الزهد، حقوق المؤمنین و کتاب تفسیر القرآن و الملاحم و الوصایا. از اصحاب و یاران امامین رضا و جواد (علیهما السلام) بوده است و از روایت کنندگان کامل الزیارات مى‏باشد او در سلسله سند بیش از ۹۷۵ روایت قرار گرفته است.»^[۸۵۸]
۱۰- حسن بن محبوب سّراد أبو علی‏، مولى بجیله، له: «التفسیر»، «النکاح»، «الفرائض»، «الحدود» و «الدیات».^[۸۵۹]
۱۱- حسین بن سعید بن حماد بن سعید أهوازی‏، از موالی علی بن حسین از أصحاب امام رضا(ع). أوسع أهل زمانه علما بالفقه، و الآثار و المناقب، و غیر ذلک من علوم الشیعه، از پرکارترین نویسندگان و مؤلّفین اسلامى در قرن سوم مى‏باشد برادرش حسن بن سعید نیز در تألیف کتاب­ها با او مشارکت داشته رسالات و کتاب­هاى او بیش از ۵۰ جلد مى‏باشد که یکى از آنها تفسیر قرآن کریم مى‏باشد که افراد موثّق آنها را نقل نموده‏اند.
از آثار اوست: «التفسیر» «الأیمان و النذور» «الوضوء» «الصلاه» «الصیام» «النکاح» «الطلاق» «الأشربه» «الدعاء» «العتق و التدبیر».^[۸۶۰]
او در اسناد تعداد کثیرى از روایات قرار گرفته است که بالغ بر پنج­هزار و بیست و شش مورد مى‏باشد.»^[۸۶۱] حسین بن سعید بن حمّاد بن سعید بن مهران اهوازى کوفى، فقیه، جامع برخى از علوم از تصنیفات او، الصّلاه، الزّکاه، الفرائض، التفسیر و التقیه مى‏باشد.» ^[۸۶۲]
۱۲- حسین بن واقد قرشی مروزی قاضی‏. مولى عبد اللّه بن عامر بن کریز مکنی به أبا علی. از آثار او: «التفسیر»، «وجوه القرآن» و «الناسخ و المنسوخ».^[۸۶۳]
۱۳- رفیع بن مهران أبو العالیه رّیاحی‏، مولى زنی از بنی ریاح بطن از تمیم است، قرآن را بر أبی و غیر او قرائت کرد. و له «تفسیر».
۱۴- سعید بن جبیر بن هشام الأسدی^[۸۶۴]‏. مولى بنی والیه بن حارث از بنی أسد، کنیه او أبو عبد اللّه است^[۸۶۵] قدیمی­ترین تفسیری که از آن نشانی در دست است.
۱۵- سعید بن مسعده أبو الحسن الأخفش الأوسط. مولى بنی مجاشع بن دارم از أهل بلخ می­باشد، از آثارش:«تفسیر معانی القرآن»، «الأوسط» فی النحو»، «المقاییس فی النحو»، «الاشتقاق»، «المسائل الکبیر»، «الصغیر»، «العروض»^[۸۶۶]
۱۶- سفیان بن عیینه بن أبی عمران میمون‏،إمام مجتهد. حافظ شیخ إسلام أبو محمد هلالی کوفی. محدّث الحرم مولى محمد بن مزاحم أخی الضحاک بن مزاحم صاحب «التفسیر».
قال ابن مهدی: عند سفیان بن عیینه من المعرفه بالقرآن و تفسیر الحدیث ما لم یکن عند الثوری.و له: «جوابات القرآن».^[۸۶۷]
۱۷- سلیمان بن أبی القاسم نجاح أبو داود المقرئ‏، مولى أمیر مؤید باللّه بن مستنصر أموی أندلسی، تألیفات زیادی در معانی القرآن العظیم و غیر آن دارد.^[۸۶۸]
۱۸- صفّار [ت: ۲۹۰ ه]:او ابو جعفر محمّد بن الحسن بن فروخ صفّار از مفسّران قرن سوم هجرى مى‏باشد.
نجاشى‏گوید: «محمّد بن حسن بن فرّوخ صفّار مولى عیسى بن طلحه بن عبید اللّه بن سائب بن مالک بن عامر اشعرى یکى از معتبرین قمى‏ها فرد ثقه و جلیل القدر و قلیل السّقط در روایت مى‏باشد.
او را کتاب­هائى است که از آنها است: الصلاه، الوضوء، الجنائز، الصیام، الطلاق، العتق، التدبیر، المکاتبه، التجارات، المکاسب، الصید و الذبائح، الزّهد، الملاحم، التقّیه، المومن، الایمان و النذور و الکفّارات،المناقب،المثالب، کتاب بصائرالدّرجات، کتاب ما روى فى اولاد الائمه علیهم السلام،کتاب الجهاد،کتاب فضل القرآن … همه این کتاب­ها را (۴۰ جلد) جز کتاب بصائر ابو الحسین على بن احمد بن محمّد بن طاهر اشعرى قمى، از محمّد بن حسن بن ولید از ابو عبد اللّه بن شاذان از احمد بن محمّد بن یحیى از پدرش روایت نموده است و محمّد بن حسن صفّار در سال ۲۹۰ در قم به رحمت خدا پیوست.» ^[۸۶۹]
۱۹- طاوس بن کیسان‏ ، أبو عبد الرحمن الیمانی‏، در فقه و تفسیر کامل بود.^[۸۷۰]
۲۰- عبد الملک بن سراج بن عبد اللّه بن محمد سراج‏،^[۸۷۱] مولى بنی أمیه، من أهل قرطبه، یکنى: أبا مروان. إمام اللغه بالأندلس غیر مدافع. قال أبو علی: هو أکثر من لقیته علما بضروب الأدب، و معانی القرآن، و الحدیث^[۸۷۲]
۲۱- عطاء بن رباح أسلم‏ : مولى بنی فهر، مکنى به أبی محمد، عالم به قرآن و معانی آن بود.
۲۲- علقمه هم کتابی در تفسیر قرآن دارند.
۲۳- أبو عثمان عمرو بن عبید بن باب ‏، مولى بنی عقیل سپس آل عراده بن یربوع بن مالک.از آثار اوست: رسائل و خطب، و کتاب التفسیر عن الحسن البصری، و کتاب الرد على القدریه، و کلام کثیر فی العدل و التوحید، و غیر ذلک.^[۸۷۳]
۲۴- عکرمه بن عبد اللّه أبو عبد اللّه البربری ثم المدنی الهاشمی‏ ، عالم بالتفسیر(ازآشنایان با معارف عالیه قرآنى مى‏باشد که در قرن نخستین اسلامى مى‏زیست).
قال قره بن خالد: کان الحسن إذا قدم عکرمه البصره أمسک عن التفسیر و الفتیا ما دام عکرمه بالبصره^[۸۷۴].
۲۵- فضل بن خالد أبو معاذ نحوی مروزی‏، مولى باهله و از آثارش: «کتابا فی القرآن» می­باشد^[۸۷۵].
۲۶- فضل بن دکین ابونعیم^[۸۷۶] ( فضل بن عمرو بن حماد بن زهیر قرشی الأحول الملائی الکوفی، مولی أبی طلحه بن عبید الله، و دکین لقب عمرو. له تفسیر.^[۸۷۷]
۲۷- قاسم بن سّلام بتشدید اللام أبوعبید الترکی البغدادی، الأزد کان ابوه مملوکا رومیا، الفقیه، الأدیب صاحب تصنیف المشهوره، و العلوم المذکوره، من القراءات، والفقه، و الشعر.^[۸۷۸]
الخطیب می­گوید: أبو عبید قاسم بن سلّام ترکی، مولی الأزد، آثار زیادی نوشته از جمله:« غریب القرآن» و کتاب «غریب الحدیث» و کتاب« معانی القرآن» و « مجاز فی القرآن»، « عدد آی القرآن»، « فضائل القرآن».^[۸۷۹]
۲۸- قتاده بن دعامه السدوسی‏ ، الأعمى الحافظ، أبو الخطاب، أخذ القرآن و معانیه^[۸۸۰]
۲۹- مجاهد بن جبر، کنیه­اش أبو الحجاج المکی‏، قاری، مفسّر، إمام، مولى سائب بن أبی سائب مخزومی است. ^[۸۸۱] از جمله آثار او «تفسیر القرآن» مى‏باشد. و از مصعب نیز روایت شده است که: «مجاهد داناترین تابعان نسبت به تفسیر قرآن بود.»^[۸۸۲] تفسیر او در سال ۱۳۷۶ ه. ق به اهتمام مجمع البحوث الأسلامیه در پاکستان به چاپ رسیده است. پس از سعید بن جبیر، قدیمی­ترین تفسیری است که از آن نشانی در دست است.
۳۰- محمّد بن احمد صفوانى [زنده در سال ۳۴۶ ه]:ابو عبد اللّه محمّد بن احمد بن عبد اللّه قضاعه جمال مولى بنى اسد، شیخ طائفه و بزرگ آنان، ثقه، فقیه، فاضل و عالم داراى منزلت و موقعیت خوب پیش امیر و حاکم وقت بود. از علمای قرن چهارم است. تألیفات او:
۱ثواب القرآن؛ ۲٫ الرّد على ابن ریان الممطور؛ ۳٫ الرّد على الواقفه؛ ۴٫ کتاب الغیبه؛ ۵٫ کتاب الخبره؛ ۶٫ کتاب الامامه؛ ۷٫ کتاب الرّد على اهل الأهواء؛ ۸٫ الطّلاق الثلث؛ ۹٫ الجامع فى الفقه؛ ۱۰٫ انس العالم و ادب المتعلم؛ ۱۱٫ معرفه الفروض من کتاب یوم و لیله؛ ۱۲٫ غرر الأخبار و النّوادر و الأثار؛ ۱۳٫ کتاب التعرّف^[۸۸۳]
۳۱- محمد بن دلیف أبوعبدالله مولی ابن عبدوس، کان من أهل العلم، و الفصاحه، و الحفظ المعانی القرآن و تفسیره.^[۸۸۴]
۳۲- محمد بن سلّام بن عبد اللّه بن سالم الجمحی‏. ^[۸۸۵] مولى محمد بن زیاد، مولى قدامه بن مظعون.^[۸۸۶] ذکره الزبیدی فی الطبقه الخامسه من اللغویین البصریین، و قال: توفی سنه إحدى و ثلاثین و مائتین بالبصره له «غریب القرآن»

علاوه براین، یافته های پژوهشی نشان می دهد که فاجعه سازی والدین و پریشانی آنها، با افزایش ناتوانی، درد و پریشانی کودکان ارتباط دارد. به طور عکس، والدینی که در واکنش به درد کودکشان، احساس همدلی^[۹۳]دارند، کودکانشان، درد و پریشانی کمتری را تجربه میکنند. تاکنون، به وضوح مشخص نشده که فاجعه سازی والدین، چگونه گسترش می یابد، و چگونه با افزایش پریشانی و به دنبال آن با رفتارهای خاص والدین همراه است. تحقیقات بنیادی نشان داده اند که فاجعه سازی درد، مخصوصا زمانی که درد، مزمن می شود، منجر به کم تر شدن عملکرد انطباقی فرد می شود. در چنین شرایطی، ترس های مرتبط با درد ممکن است منجر به افزایش رفتارهای اجتنابی فرد و به دنبال آن تداخل بیشتر در عملکرد انطباقی شود. احتمالا، در بافت میان فردی، فرآیندهای مشابهی اتفاق می افتد. همسان با دیدگاه عاطفی – انگیزشی ^[۹۴]درد ، انتظار می رود که فاجعه سازی والدین در رابطه با درد کودکان، عمدتا احساس پریشانی والدین و درگیری آنها را در رفتارهای اجتنابی، از طریق محدود کردن فعالیت کودکشان، سبب ساز شود (کائز و همکاران، ۲۰۱۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به طور کلی با توجه به مطالب گفته شده می توان نتیجه گرفت که واکنش های نابهنجار والدین نسبت به تجربه ی درد کودکان، تاثیرات سوئی را بر عملکرد و میزان انطباق کودک با درد برجای می گذارد. از جمله این واکنش های نابهنجار می توان به رفتارهای حمایتگرانه ی والدین، افکار فاجعه آمیز، پریشانی والدین و به طور کلی توجه مثبت و منفی آنها نسبت به تجربه ی درد کودکان اشاره کرد. البته در این بین متغیرهای تعدیل کننده مهمی وجود دارند که تاثیر این واکنش ها را بردرد و عملکرد کودکان تنظیم می کنند که از جمله آن ها می توان به نقش خودارزشمندی کودک اشاره کرد. همان طور که اشاره شد مطالعات محدودی در رابطه با واکنش های والدین نسبت به تجربه ی درد کودکان وجود دارد. مخصوصا در این رابطه می توان محدودیت مطالعات مربوط به چگونگی تاثیر و چگونگی تعامل این واکنش ها را خاطر نشان ساخت.
۲-۹-۲ نقش ویژگی های کودکان
۲-۹-۲-۱ نقش خودارزشمندی کودکان
برخی از کودکان به دلیل ویژگی های روان شناختی خاصی که دارند مستعد مزمن شدن درد، واکنش بالقوه ناتوان کننده نسبت به درد و به تبع آن، واکنش متفاوت نسبت به رفتارهای دلسوزانه والدینشان، هستند. والکر، کلار و گاربر (۲۰۰۲)، به این نتیجه رسیدند که هر دو پیامد مثبت (مثل توجه مثبت، کمتر شدن کارهای روزمره) و پیامد منفی (مثل تنبیه والدین)، که به دنبال درد کودکان دیده می شوند، موجب تداوم نشانه های جسمانی سازی در آنها می شود، با این وجود، این وضعیت از طریق خود ارزشمندی کودک^[۹۵]، تعدیل می گردد. به عبارت دیگر ارتباط بین پیامدهای مثبت و منفی درد با نشانه های جسمانی سازی، در کودکانی قویتر است که خود ارزشمندی پایینی دارند. به دلیل اینکه چنین ویژگی های فردی، ممکن است برخی کودکان را برای ناتوانی کارکردی مستعد تر سازد، لازم است به این موضوع توجه شود که تحت چه شرایطی این ناسازگاری ها اتفاق می افتد. پریشانی های روان شناختی مثل نشانه های افسردگی به عنوان شاخصی از ناتوانی کارکردی در نظر گرفته می شود. تاثیر پریشانی کودک بر واکنشی که والدین نسبت به درد کودک نشان می دهند، مشخص نیست (پیترسون و همکاران، ۲۰۰۴).
۲-۹-۲-۲ نقش فاجعه سازی کودکان
ویژگی های فردی، ممکن است آسیب پذیری کودک را در انطباق با درد تحت تاثیر قرار دهد. به طور خاص، فاجعه سازی درد، که به صورت ارزیابی منفی و مبالغه آمیز درد تعریف می شود، تاثیر برجسته ای بر پیامدهای آسیب رسان درد، مثل ناتوانی افزایش یافته، بر جای می گذارد. علاوه بر این، مقالات روبه رشدی نشان داده اند که علاوه بر ویژگی های کودک، رفتارهای والدین هم بر میزان انطباق کودک با درد، می گذارد. با این وجود، یافته های تحقیقات نشان می دهد که واکنش های والدین و ویژگی های کودکان، بر پیامدهای ناشی از درد کودکان، تاثیر متقابل دارند. در واقع، کودکان از لحاظ میزان آسیب پذیری نسبت به واکنش های غیر انطباقی والدین، با یکدیگر متفاوتند. این موضوع مخصوصا زمانی اهمیت دارد که فاجعه سازی کودکان را نسبت به درد در نظر بگیریم . ثابت شده است که فاجعه سازی کودکان با افزایش ابراز درد و جست و جوی حمایت اجتماعی، ارتباط دارد و این موضوع به ترتیب موجب فراخوانی واکنش های دلسوزانه و تنبیه کننده ی اطرافیان می شود. بنابراین، کودکانی که سطح بالایی از فاجعه سازی را دارا می باشند، ممکن است نه تنها وابستگی بیشتری نسبت به مراقبانشان پیدا کنند، بلکه موجب فراخوانی واکنشی در محیط اطرافشان شوند که به دنبال آن، بیشتر شدن فاجعه سازی اتفاق افتد (ورورت و همکاران، ۲۰۱۱).
با وجودی که ثابت شده است، شدت درد، در فهم ناتوانی کودکان اهمیت بسزایی دارد، اما در رابطه با تداوم درد و ناتوانی کودکان، فاکتورهای دیگری هم تاثیر گذارند. به نظر می رسد که از میان فاکتورهای مختلف، فاکتورهای مهمی مثل، فاجعه سازی درد، مولفه ی برجسته ای در سازگاری کودکان و بزرگسالان نسبت به درد، می باشد. مطالعات مختلفی ارتباط بین فاجعه سازی درد و پیامدهای نامطلوبی مثل شدت درد و ناتوانی را نشان داده اند. اما چند مساله هنوز مورد توجه قرار نگرفته است. اول اینکه اکثر این مطالعات به صورت طرح های مقطعی است. دوم اینکه، اگر چه می دانیم ارزیابی فاجعه آمیز در همان ابتدای زندگی به وجود می آید، اما تاکنون مطالعه ای در رابطه با فاجعه سازی کودکان و نقش آن در تداوم درد و ناتوانی، صورت نگرفته است. تحقیقات مختلفی ارتباط بین اثرات خاص فاجعه سازی درد و سایر متغیرهای مرتبط با پریشانی، مثل اضطراب صفت – که به عنوان الگوی مداومی از ارزیابی منفی خودبه خودی تعریف می شود – را نشان داده اند. (ورورت و همکاران، ۲۰۱۲).
۲-۹-۲-۳ نقش راهکارهای مقابله ای کودکان
مطالعات کودکان مبتلا به درد مزمن، نشان داده که کودکانی که درد بیشتری را ادراک می کنند و راهکارهای مقابله منفعل تری را به کار می گیرند، درد شدیدتر و ناتوانی بیشتری را تجربه می کنند، هم چنین تعداد دفعات مراجعه به مراکز درمانی در آنها بالاتر است. با این وجود، هنوز مشخص نیست که بالا بودن ارزیابی درد و افزایش راهکارهای مقابله منفعل تر، با اختلال بیشتر در خانواده، ارتباط داشته باشد. احتمال دارد انطباق متفاوت کودکان با درد، در ناهمسانی ارتباط بین درد مزمن آنها و سازگاری خانواده (همان طور که در تحقیقات قبل مشاهده شد)، نقش داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است زمانی که کودکان ارزیابی بیشتری از درد دارند و راهکارهای مقابله منفعل تری را بروز می دهند، نسبت به زمانی که آنها درد را کمتر ارزیابی می کنند و راهکارهای مقابله فعال تر و سازگارانه تری را به کار گیرند، وضعیت درد آنها ارتباط قوی تری را با نگرانی های مادر و اختلال در خانواده نشان دهد (لیپانی^[۹۶] و همکاران، ۲۰۰۶). تجربه ی قبلی کودکان نسبت به درد و هم چنین، نوع راهکار مقابله ای، واکنش به تجربه ی کنونی درد را تحت تاثیر قرار می دهد. مشکلات قبلی در رابطه با درد، ممکن است تلاش های فعال برای مقابله با درد را تحت تاثیر قرار دهد و میزان اضطراب و نشخوار ذهنی را بالا ببرد (چارلتون^[۹۷]،۲۰۰۵).
چندین مطالعه، ارتباط بین راهکارهای مقابله با درد و رفتارهای مرتبط با درد را در کودکان و نوجوانان نشان داده اند. به عنوان مثال، راهکارهای مقابله منفی – که به طور کلی مربوط به عدم توجه به استرسورها می باشد و عبارت است از خود – انزوایی^[۹۸]، فاجعه سازی و عقب نشینی ^[۹۹]- با سطح بالای درد، نشانه های جسمانی سازی، نشانه های افسردگی و ناتوانی عملکرد، ارتباط دارد. در مقابل، مقابله سازگارانه که تلاش برای پذیرش یا انطباق با استرسورها را دربرمی گیرد (از قبیل، پذیرش، خفیف سازی درد، خود تشویقی ^[۱۰۰]و انحراف توجه)، با کاهش درد در اغلب زمان ها، شکایات جسمانی کمتر و سطوح پایین نشانه های اضطراب و افسردگی، در ارتباط است (سیمونز^[۱۰۱] و همکاران،۲۰۰۸).
مطالعات مربوط به راهکارهای مقابله با درد کودکان، عمدتا مبتنی بر سنجش های خود گزارش دهی می باشد و از روش هایی مثل درجه بندی دیگران (مثل والدین، همسالان) یا مشاهده ی راهکارهای مقابله ای کودکان، به ندرت، استفاده شده است. فیپز^[۱۰۲]، فیرلا^[۱۰۳] و مالهرن^[۱۰۴] (۱۹۹۵)، درمیان کودکان سرطانی و کودکان سالم، همبستگی ضعیف تا متوسطی را بین درجه بندی این کودکان و درجه بندی والدینشان از راهکارهای مقابله ای، گزارش کردند. این میزان همبستگی برای راهکارهای ساده ^[۱۰۵] (مثل اجتناب از اطلاعات تهدید کننده)، بیش از راهکارهای هشدار دهنده ^[۱۰۶] (مثل جست و جوی اطلاعات) بود. پیترسون ^[۱۰۷]و تالر^[۱۰۸] (۱۹۸۶)، نشان دادند که بین واکنشی که کودکان اعتقاد دارند به درمان های پزشکی نشان می دهند و درجه بندی والدین از شیوه ی واکنش آنها، همبستگی متوسط تا ضعیفی وجود دارد (۴۶/۰ - ۲۵/۰= r). هم چنین همبستگی بین درجه بندی والدین از مقابله کودکان در حین تست خون و درجه بندی خود کودکان از این مقابله، در حد ضعیف گزارش شده است (۲۴/۰- ۲۱/۰= r). در پژوهش بنل – برنسون^[۱۰۹] و کریج^[۱۱۰] (۱۹۹۳)، راهکارهای مقابله کودکان از نگاه والدینشان، مورد بررسی قرار گرفت، اما ارتباط بین درجه بندی والدین و کودکان از آن راهکارهای مقابله ای بررسی نشد. نتایج مطالعه رید^[۱۱۱]، گیلبرت^[۱۱۲]و مک گرا^[۱۱۳](۱۹۹۸)، نشان داد که کودکان، نسبت به والدین، راهکارهای مقابله ای را به صورت مثبت تری ابراز می کنند و والدین نسبت به کودکان، راهکارهای مقابله ای درونی سازی شده را بیشتر گزارش می کنند (رید^[۱۱۴] و همکاران، ۱۹۹۹).
۲-۹-۲-۴ نقش پریشانی هیجانی کودکان
برخی فاکتورهای روان شناختی ممکن است در تداوم دردهای مزمن کودکان نقش داشته باشند. در کودکانی که نمی توانند ترس ها و اضطرابشان را به وضوح نشان دهند، ممکن است، درد، راهی برای ابراز این ترس و اضطراب باشد. به عبارت دیگر، تجربه ی درد مزمن، برخی” فواید ثانویه” را به دنبال دارد. به عنوان مثال، بهبود اضطراب (یا فوبی مدرسه)، می تواند بهبود درد را به دنبال داشته باشد. هم چنین، تجربه ی درد مزمن ممکن است در خانواده نقش مهمی را داشته باشد و تقریبا، درد، به عنوان عضو جدیدی از خانواده در نظر گرفته شود. ممکن است درد کودکان موجب شود که تمرکز خانواده از مشکلاتی مثل درگیری های والدین و رفتارهای مشکل آفرین فرزندان، به سمت کودک و دردش، جلب شود. بدین ترتیب، مداخله ی روان شناختی کودکان مبتلا به درد مزمن باید ابتدا با بررسی این موارد آغاز شود (چن^[۱۱۵] و همکاران، ۱۹۹۷).
هم چنین، در بررسی پترسون و پالرمو (۲۰۰۴)، که برروی کودکان مبتلا به سردرد، روماتیسم و بیماری سلول داسی شکل صورت گرفته بود، مشخص گردید که در کنار ارتباط واکنش های حمایت گر والدین و ناتوانی کودک، پریشانی عاطفی کودک به عنوان تعدیل گر این رابطه شناخته می شود. همان طور که پیش بینی شده بود، تاثیر واکنش های حمایت گر والدین بر ناتوانی کارکردی کودک، از طریق نشانه های اضطراب و افسردگی کودک، تعدیل شد. بدین ترتیب، در کودکانی که سطح بالایی از پریشانی هیجانی را نشان می دهند، واکنش های حمایت گر والدین تاثیر بیشتری را بر ناتوانی آنها بر جای می گذارد (کلار و همکاران، ۲۰۰۸).
۲-۹-۲-۵ نقش تفاوت های جنسی و سنی کودکان
درد مزمن، چندین علت دارد و به جای یک علت خاص، غالبا هر دو مولفه ی روان زاد و جسمانی، در ابتلا به آن نقش دارند. فاکتورهای روانی اجتماعی (شناختی، رفتاری و عاطفی)، در تجربه ی درد کودکان و پریشانی هیجانی و ناتوانی جسمانی مرتبط با درد آنها نقش دارند. ممکن است فاکتورهای روانی اجتماعی در دختران و پسران متفاوت باشد. به عنوان مثال، دختران، بیشتر رفتارهای درونی سازی شده را از خود نشان می دهند مثل اضطراب و افسردگی و پسران بیشتر رفتارهای برونی سازی شده و تخریب گر را از خود نشان می دهند. ممکن است احتمال تداوم درد و مراجعه به مراکز درمانی و استفاده از روش های دارویی و غیر دارویی کنترل درد در دختران بیشتر باشد. در حال حاضر تحقیقات زیادی در رابطه با ریسک فاکتورهای درد مزمن، مخصوصا اینکه چرا دختران (نسبت به پسران) و نوجوانان (نسبت به کودکان)، نسبت به تداوم درد مزمن آسیب پذیرند، در حال انجام است. در حالی که تفاوت های جنسی و سنی، رفتارهای مربوط به درد مزمن کودکان و حساسیت به درد را تحت تاثیر قرار می دهد اما در رابطه با کنش متقابل فاکتورهای فرهنگی و رشدی که تعدیل کننده ی چنین تفاوت هایی هستند، اطلاعات کمی داریم(والکر^[۱۱۶] ،۲۰۰۸).
شیوع دردهای مزمن کودکان، همراه با بالارفتن سن، افزایش می یابد. میزان شیوع دردهای مزمن خاص در دختران بیشتر از پسران است. به عنوان مثال، یافته های بالینی نشان می دهد که سندرم درد ناحیه ای پیچیده ^[۱۱۷]، در دختران بیشتر از پسران است و نسبت آن ۹:۱ می باشد (انجمن بین المللی مطالعات درد ^[۱۱۸]، ۲۰۰۷) و در آغاز دوران نوجوانی شایع است و دردهای نامشخص و اختلالات جسمانی سازی، با بالا رفتن سن نوجوانی شیوع بیشتری پیدا می کند (مک گرا ^[۱۱۹]و همکاران، ۲۰۰۹(. تفاوت های جنسی، هم چنین، در تجربه ی نوع درد (بالا بودن سردرد و دردهای شکمی در دختران و بالا بودن کمر درد و دردهای دست و پا در پسران)، تاثیر گذار است (والکر،۲۰۰۸).
بر اساس پژوهش های مک گرا و همکاران (۱۹۸۷، ۱۹۹۰)، سن و سطح رشدی کودکان، بر ادارک درد آنها تاثیر گذار است. هم چنین برخی مطالعات نشان می دهد که فهم کودکان نسبت به درد، راهکار مقابله ایشان و اثرات درد، با بالارفتن سن، افزایش می یابد. با این وجود، مشخص شده که اثرات مختلف سن، بستگی به نوع درد و ماهیت تجارب قبلی درد کودکان دارد (چارلتون،۲۰۰۵).
به طور کلی می توان نتیجه گرفت که برخی از ویژگی های کودکان، آنها را مستعد مزمن شدن درد می کند. از جمله این ویژگی ها می توان به پایین بودن خودارزشمندی کودک، افکار فاجعه آمیز، راهکارهای مقابله ای منفعل و پریشانی هیجانی اشاره کرد. به عبارت دیگر، این ویژگی ها مشابه با همان ویژگی ها و واکنش های والدین هستند که بر تجربه ی درد کودکان و عملکرد آنها تاثیر گذار است. از طرف دیگر این خصوصیات فراخوانی واکنش های غیرانطباقی والدین را سبب ساز می شود و به دنبال این فراخوانی، افزایش افکار فاجعه آمیز، راهکارهای مقابله ای منفی مشاهده می گردد. بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که واکنش ها و ویژگی های کودکان نسبت به درد و واکنش های والدین نسبت به آن ، چرخه ی معیوبی را به راه می اندازد.
۲-۱۰ اثرات تجربه درد کودکان
۲-۱۰-۱ تاثیر بر والدین
پژوهش های اخیر مربوط به کودکان مبتلا به درد مزمن، نشان می دهد که شرایط این کودکان ممکن است بهزیستی اعضای خانواده و همین طور عملکرد و فعالیت های متداول خانواده را به عنوان یک کل تحت تاثیر قرار دهد. با این وجود، برخی شواهد نشان می دهد که حضور کودک مبتلا به درد مزمن، ممکن است همه ی خانواده ها را به یک اندازه تحت تاثیر قرار ندهد. به عنوان مثال، مطالعه ی والاندر^[۱۲۰] و وارنی ^[۱۲۱](۱۹۹۸)، ارتباط ناهمسانی را بین پارامترهای بیماری و سازگاری مادر، ارائه کرد و این وضعیت نشان دهنده ی این است که برای سازگاری خانواده باید به دنبال ویژگی هایی فراسوی خود شرایط به تنهایی باشیم (لیپانی و همکاران، ۲۰۰۶).
والدینی که کودکان مبتلا به درد مزمن دارند، پریشانی های زیادی را در ارتباط با کودکشان تجربه می کنند. سطوح استرس این والدین، به لحاظ بالینی معنادار است و آنها پریشانی و تعارض زیادی را در رابطه با پرورش ^[۱۲۲]کودکشان، تجربه می کنند. والدین، با تشخیص اینکه میل به محافظت از کودکشان ممکن است زیانبخش باشد، درگیری و کشمکش زیادی را از یک سو برای درمان کودکشان و از سوی دیگر برای تامین آسودگی آنها، تجربه می کنند. بسیاری از خانواده ها نسبتا قادرند مکانیسم های موفقیت آمیزی را برای تامین نیازهای کوتاه مدت کودکان مبتلا به درد، داشته باشند، اما یک کودک مبتلا به درد مزمن، به دنبال تداوم ارضای نیازهای مالی، جسمانی و هیجانی، است (کلینک واکلستون،۲۰۰۹).
۲-۱۰-۲ تاثیر بر کودکان
درد مزمن، رنج، ناتوانی، اضطراب و پریشانی هیجانی را در بسیاری از کودکان و نوجوانان، به دنبال دارد. (چارلتون،۲۰۰۵). کودکان مبتلا به درد مزمن،آشفتگی خواب، خلق بی ثبات، کاهش اشتها، افسردگی (که اغلب در این جمعیت ها دیده می شود)، انزوای اجتماعی و وابستگی به والدین را گزارش می کنند. همه ی این شرایط به طور مزمن تجربه می شود و می تواند تداوم درد و ناتوانی را به دنبال داشته باشد. هم چنین، دشوار است که بتوان این نشانه ها را از نشانه های دیگر متمایز کرد. بخشی از این وضعیت در شکل زیر ارائه شده است (کلینک واکلستون،۲۰۰۹).
شکل ۲-۳ بازنمایی نموداری تاثیرات گسترده ی درد مزمن کودکان، اقتباس از کلینک واکلستون(۲۰۰۹)
( آموزش ) :"من مدرسه را دوست دارم اما سال گذشته ۸۰ درصد غیبت داشتم “
(خواب) “من ساعت ۱۱ به رختخواب می روم اما تا ساعت ۳ خوابم نمی رود “
(زندگی اجتماعی)“من دوستانم را بیشتر اوقات نمی بینم “
( سلامتی ) “من قبلا مسیر مدرسه را می دویدم اما الان قادر نیستم بدون درد وخستگی قدم بزنم
(خانواده) “مادرم نگران من است . او کارش را به خاطر من رها کرده “
( وابستگی ) ” من بدون کمک مادرم حتی نمی توانم به دستشویی بروم “
( اشتها )“من احساس می کنم که میل به خوردن صبحانه ندارم .من در طول روز چیزهای مختلف میخورم
( خلق ) “من عصبانی و خشمگین هستم . من فقط به اتاقم می روم و نمی خواهم با کسی صحبت کنم .
۲-۱۰-۲ -۱ تاثیر بر رشد بعدی کودکان
اگر چه بسیاری از تئوری پردازان روان شناسی از فروید و روان تحلیل گران تا اسکینر و رفتار گرایان، معتقدند که تجربه ی درد در کودکی، تاثیرات عمیقی بر رشد بعدی کودک می گذارد، اما مطالعات بسیار کمی در این زمینه وجود دارد. بوش^[۱۲۳] (۱۹۹۱) و الند^[۱۲۴](۱۹۹۷) نشان داده اند که تجربه ی درد غیر قابل کنترل دردوران کودکی ( یعنی، تجربه ی دردی که کودک به نحو قابل ملاحظه ای از آن رنج می برد و آن را به صورت غیر قابل کنترل ادراک می کند )، درشکل گیری باورها و نگرش های منفی نسبت به مراقب و محیط اطراف، نقش دارد. به دنبال چنین وضعیتی، کودک، اضطراب بالا و خود اثربخشی پایینی^[۱۲۵] را در مقابله با درد از خود نشان می دهد. برخی از شواهد پژوهشی نشان می دهد که باورها و نگرش های مرتبط با سلامتی، ترس های شرطی شده و الگوهای اجتنابی که در دوران کودکی شکل می گیرند، تا دوران بزرگسالی، تداوم می یابند. از طرف دیگر، برخی شواهد نشان می دهد که تجربه ی دردی که در دوران کودکی، به خوبی کنترل و مقابله می شود، تاثیرات مثبتی بر رشد احساس کفایت نسبت به مقابله با درد، نگرش های مثبت نسبت به مراقب و تحمل بهتر درد در دوران بزرگسالی بر جای می گذارد (چن و همکاران، ۱۹۹۷).
برخی شواهد موجود نشان می دهند که تجربه ی درد مداوم در دوران کودکی، از طریق کاهش آستانه ی تحمل درد، افزایش گیرنده های درد و افزایش ادراک نورون های حسی مربوط به درد، بر سیستم عصبی درد تاثیر گذارند. علاوه بر این، آشکار است که کودکان از رفتارهایی که تلفیقی از رنج و آسیب های مرتبط با درد است، الگو می گیرند(چن و همکاران، ۱۹۹۷).
۲-۱۰-۲ -۲ تاثیر بر الگوی پردازش اطلاعات کودکان
شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می دهد، بیماران مبتلا به دردهای مزمن، سوگیری های تفسیری ^[۱۲۶]و یادبود^[۱۲۷] خاصی نسبت به موضوعات مرتبط با درد پیدا می کنند. هم چنین، ثابت شده است که درد مزمن، نقص توجه را به دنبال دارد، با این وجود، الگوی کلی سوگیری توجه در پژوهش های مختلف با یکدیگر همسان نیست (کوتانتجی^[۱۲۸] و همکاران، ۱۹۹۹).
به نظر می رسد سوگیری توجه در بیماران درد مزمن، بیشتر در رابطه با واژگان مربوط به خود فرد باشد تا واژگان مربوط به دیگران (برای اطلاعات بیشتر، کوتانتی ^[۱۲۹]، ۱۹۹۲؛ پینکس^[۱۳۰] و همکاران، ۱۹۹۳)، و این وضعیت نشان دهنده ی این است که تجسم های مرتبط با درد، ارتباط نزدیکی با طرحواره های خود فرد دارند. در پژوهش پیرس^[۱۳۱] و همکاران (۱۹۹۰)، که درد، را به طور آزمایشی در آزمودنی ها به وجود آوردند، به دلیل موقتی و گذرا بودن درد، در تکالیف یادآوری آزمودنی ها، هیچ سوگیری توجه ای مشاهده نشد. هم چنین بررسی ادورادز^[۱۳۲] و همکاران (۱۹۹۵)، نشان داد که بهبود مرتبط با درد های طولانی مدت، با بهبود سوگیری های توجه، همراه است. با این وجود، ما نسبت به دوره های سوگیری های توجه، ارتباط آن با مراحل اولیه مشکلات درد و شواهد مربوط به آن در کودکان یا نوجوانان مبتلا به دردهای کوتاه مدت و بلند مدت، اطلاعات محدودی داریم.بررسی جانسون ^[۱۳۳]و اسپنس ^[۱۳۴](۱۹۹۳)، یکی از محدود بررسی هایی بود که الگوی پردازش اطلاعات را در کودکان مبتلا به درد مورد توجه قرار داده بود. آنها چهار گروه از کودکان را مورد مقایسه قرار دادند، این چهار گروه عبارت بودند از: ۱) گروه مبتلا به درد حاد بعد از عمل جراحی ۲) گروه مبتلا به دردهای مزمن روماتیسم و دو گروهی که هیچ دردی نداشتند و یکی از آنها در داخل بیمارستان و دیگری در خارج از بیمارستان بود. در پژوهش آنها، تکلیف یادآوری، محتوی واژگان توصیف کننده ی درد (که از پرسش نامه ی درد مک گیل^[۱۳۵] (MPQ) گرفته شده بود) و واژگان بیمارستانی مرتبط با درد، مثل اشعه ی ایکس، پرستار و لغات هیجانی منفی و هم چنین لغات خنثی بود. نتایج این پژوهش نشان داد که گروه کودکان مبتلا به درد حاد و دو گروهی که هیچ دردی نداشتند، مثل گروه کودکان مبتلا به درد مزمن، به طور معناداری واژگان بیمارستانی مرتبط با درد را یادآوری کردند و هیچ تفاوت معناداری از لحاظ یادآوری واژگان منفی بین آزمودنی ها وجود نداشت. آزمودنی هایی که سطح بالاتری از درد را تجربه می کردند، به طور معنادارتری، واژگان توصیف کننده ی درد را یادآوری کردند. بالاتر نبودن واژگان مرتبط با درد، در گروه کودکان مبتلا به درد مزمن، احتمالا به این خاطر بود که واژگان به کار گرفته شده، به معنای واقعی توصیف کننده ی درد نبودند و در مورد واژگان توصیف کننده ی بیمارستان (مثل ، پرستار) می توان گفت که انتظار نمی رفت این واژگان، فی نفسه، با درد مزمن ارتباط داشته باشد. تحقیقات بیشتری نیاز است تا الگوی سوگیری توجه را در کودکان مبتلا به درد مزمن نشان دهد، هم چنین لازم است که در این ارتباط تفاوت های سنی کودکان از لحاظ مهارت های کلامی و برچسب زدن به واژگان منفی، مورد توجه قرار گیرد (کوتانتجی و همکاران، ۱۹۹۹).
۲-۱۰-۲ -۳ تاثیربرعملکرد کودکان
درد در کودکان، تجربه ی رایجی است و ممکن است به گونه ی معناداری با عملکرد روزمره کودکان تداخل کند (ورورت و همکاران، ۲۰۱۱). ناتوانی عملکرد، یا به عبارت دیگر، ناتوانی در فعالیت های جسمانی، اجتماعی و روانی مرتبط با سن کودک، پیامدهای درد این کودکان می باشد. با این وجود، متغیرهای شخصیتی^[۱۳۶] ، می توانند بدون توجه به نوع یا شدت بیماری، بر فراوانی و شدت درد و هم چنین محدودیت عملکرد روزمره، تاثیر گذار باشند. مدل های زیادی تاکنون برای فهم ادراک درد و ناتوانی مرتبط با درد در جمعیت بزرگسالان ارائه شده اند از جمله ی این مدل ها می توان به مدل زیستی روانی اجتماعی درد، مدل ترس و اجتناب و مدل خود اثربخشی اشاره کرد. محوراین مدل ها، ارتباط درونی میان فاکتورهای جسمانی، شناختی، عاطفی و اجتماعی موثر بر درد و ناتوانی می باشد (هوف ^[۱۳۷] و همکاران، ۲۰۰۶).
کودکان، بر اساس بافت رشدی جامعه، چگونگی زندگی با درد مزمن را می آموزند. اخیرا یک مطالعه نشان داده که نوجوانان مبتلا به درد مزمن، فعالیت های اجتماعی کمتری را نسبت به همکلاسی هایشان گزارش می کنند. ارتباطات قوی با همسالان، عامل مهمی در کاهش پریشانی های هیجانی و کاهش راهکارهای مقابله ناسازگار در کودکان مبتلا به درد مزمن، شناخته شده است (کلینک واکلستون،۲۰۰۹).
به طور کلی می توان نتیجه گرفت که درد مزمن کودکان، بر ابعاد مختلف زندگی آنها تاثیر گذار است. این ابعاد، بعد جسمانی،شناختی، هیجانی و رفتاری کودک را در بر می گیرد. در رابطه با بعد جسمانی می توان به تاثیرات درد مزمن بر سیستم عصبی درد مثل کاهش آستانه ی تحمل درد، اشاره کرد. در رابطه با بعد شناختی می توان سوگیری توجه نسبت به محرک های درد آور را مورد توجه قرار داد، در رابطه با بعد هیجانی می توان به پریشانی هیجانی کودکان (مثل اضطراب)، اشاره کرد و در رابطه با بعد رفتاری و عملکردی می توان تاثیر درد مزمن بر مولفه های مختلف عملکرد کودکان را مورد توجه قرار داد. یکی از مهمترین این عملکردها، عملکرد مربوط به مدرسه می باشد که درد مزمن از طریق افزایش تعداد دفعات غیبت، کاهش توجه و آشفتگی خواب، بر این عملکرد تاثیر می گذارد. علاوه بر این، درد مزمن، عملکرد اجتماعی کودکان را هم تحت تاثیر قرار می دهد. نکته قابل توجه این است که این اثرات درد مزمن، به خودی خود، تداوم درد مزمن و مشکلات ناشی از آن را به دنبال دارد.
۲-۱۱ سنجش درد کودکان
در دهه ی اخیر سنجش درد کودکان، پیشرفت زیادی کرده است. درد کودکان، می تواند از طریق خود گزارش دهی (آنچه کودکان می گویند)، شاخص های بیولوژیکی (واکنشی که بدنشان نشان می دهد) و رفتار (آنچه کودکان انجام می دهند)، مورد بررسی قرار گیرد. به دلیل اینکه درد به طور ذهنی تجربه می شود، از بین این بررسی ها، اطلاعات مربوط به خود گزارش دهی مناسبت تر است. متاسفانه، در بسیاری از نوباوگان، کودکان کوچک یا کودکانی که مبتلا به آسیب های شناختی یا فیزیکی هستند، نمی توان به اطلاعات مربوط به خودگزارش دهی دست پیدا کرد و بهتر است از سنجش های بیولوژیکی و رفتاری استفاده کرد (مک گرا و همکاران، ۱۹۹۵).
۲-۱۱-۱-۱ خود گزارش دهی
کودکان از سن ۲ سالگی قادرند دردشان را بیان کنند، اما در این مقطع سنی قادر نیستند شدت دردشان را درجه بندی کنند. در صورتی که کودکان احساس کنند شجاع هستند، یا اینکه نخواهند دردشان را به فرد غریبه ای بگویند، یا اگر نخواهند تزریقی داشته باشند و یا اگر ترسو باشند، ممکن است درد را انکار کنند و آن را ابراز نکنند. با این وجود، مصاحبه با کودک در مورد درد، امری ارزشمند است. در این رابطه بهتر است از سوالاتی استفاده گردد که واژگان آن برای کودک آشنا باشد. غالبا بهتر است در این مواقع از والدین کمک گرفت، به عنوان مثال از آنها پرسیده شود که"چگونه باید در مورد درد کودکتان از او سوال کنم؟ این موضوع در خانواده ی شما چگونه گفته می شود؟”
درد کودکان ۴ تا ۵ ساله را می توان با بهره گرفتن از ابزارهای استاندارد مورد سنجش قرار داد. قطعات (بازی) پوکر هستر^[۱۳۸]، یکی از ابزارهایی است که اعتبار مناسبی دارد و به دلیل عینی بودنش، در این مقطع سنی مناسب است. در هنگام به کار گیری این ابزار، ۴ قطعه ی آن در جلوی کودک گذاشته می شود و هر قطعه به عنوان قسمتی از درد در نظر گرفته می شود. قطعه ی اول به عنوان ” فقط یک درد جزیی"، قطعه ی دوم به عنوان “دردی که یک مقدار بیشتر است"، قطعه ی سوم به عنوان “درد زیاد” و قطعه ی چهارم به عنوان “بیشترین دردی که شما می توانید داشته باشید"، توصیف می گردد. بعد از اینکه کودک قطعات را نشان داد، برای تایید او، از عباراتی مثل “این به معنای این است که شما درد کمی دارید"، استفاده می گردد.

سرمایه فکری، مواد فکری از قبیل دانش و اطلاعات و مالکیت (دارایی) معنوی و تجربه است که باعث ایجاد ثروت می شوند و هنوز تعریف جهانشمولی برای آن وجود ندارد(استوارت^[۶] ، ۱۹۹۷).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سرمایه فکری جستجو و پیگیری استفاده موثر از دانش (کالای ساخته شده) در مقایسه با اطلاعات (مواد خام ) است(بونتیس، ۱۹۹۸).
سرمایه فکری یک دانش وسیع و گسترده­ای که مخصوص و منحصر به فرد برای هر شرکتی است که به شرکت اجازه می­دهد تا بطور پیوسته خود را با شرایط در حال تغییر و تحول انطباق دهد(موریتسن^[۷]، ۱۹۹۵) .
سرمایه فکری یک جریان دانشی در درون شرکت است(دیرکز و کول^[۸]، ۱۹۸۹).
سرمایه فکری بصورت گروهی از دارایی های دانشی تعریف می‏شود که به یک سازمان اختصاص دارند و جزو ویژگی­های یک سازمان محسوب می­شوند و به طور قابل ملاحضه­ای از طریق افزودن ارزش به ذینفعان کلیدی سازمان، به بهبود وضعیت رقابتی سازمان منجر می­ شود (مار^[۹]، ۲۰۰۴).
با اینکه قریب به اتفاق مقالاتی که در زمینه سرمایه های فکری نوشته شده است روی متدها و چارچوب­ها و مدل­ها و سیستم­ها آگاهی­ های خوبی به ما داده­اند ولی شرکت‏ها اکثرا به این موضوع بی­تفاوت بوده و مقدار کمی از سازمآن‏ها و شرکت‏ها به طور گسترده به ارزیابی سرمایه های فکری خود پرداخته­اند(کلین^[۱۰]، ۱۹۹۸). بر طبق نظر کلین (۱۹۹۸) بسیاری از سازمآن‏ها سرمایه ­های فکری خود را با متغیر­هایی همانند تحصیلات و سابقه اندازه گیری می‏کنند.
در حقیقت با توجه کردن به سرمایه فکری به چیزی جز دانش ^[۱۱]در سازمان توجه نکرده ایم و دانش در سازمان می تواند در سطوح^[۱۲] مختلفی باشد. مفهوم دانش از نیمه دوم قرن بیستم اهمیتی بیشتر در بنگاه­ها و سازمآن‏ها به خود گرفت به حدی که اتحادیه اروپا استفاده از دانش را برای تبدیل شدن به قطب صنعتی در دنیا را بسیار مهم دانست. برای سال­های متمادی تئوری­های راهبردی شرکت‏ها بر این موضوع تاکید می­کرد که سازمآن‏ها یک بدنه از دانش را در بر می­گرفتند. با حرکت ما از عصر صنعتی به عصر دانش محور دانش تبدیل به عنصر کلیدی در رقابت­ها بین سازمآن‏ها و بنگاه ها و حتی ملت ها شد. دانش باید به صورتی مدیریت شود که مردم و سازمآن‏ها را به سمت تولید و نگه داری رفاه بیشتر سوق دهد. بر طبق گفته زک ^[۱۳] توانایی ساخت دانش و ادامه دادن آموزش یک مزیت رقابتی می­باشد، زیرا دانش نوآورآن‏های که امروزگسترش پیدا کرده همان دانش پایه­ای برای فردا است(مارتینز تورس ^[۱۴]، ۲۰۰۶).
دانش مزیت رقابتی بود که سازمآن‏ها و بنگاه ها با داشتن آن می­توانستند در دنیای رقابت پیشرفت بسیاری داشته باشند و باید دانست که دارایی‌های فکری سازمان مهمترین بخش دانش سازمانی است و نیاز به شناخت و اندازه‌گیری دارد (مار و چیوما^[۱۵]، ۲۰۰۶). پس بنابراین تعریف سرمایه فکری هم می تواند شامل خود دانش (که به مالکیت فکری و یا دارایی فکری یک شرکت تبدیل شود) و هم نتیجه نهایی فرایند انتقال آن باشد. در مدلی به نام جایگاه ارزش سرمایه فکری به ۳ جزء اصلی تقسیم بندی می­ شود که این تقسیم بندی عبارتند از : سرمایه انسانی^[۱۶]، سرمایه ساختاری ^[۱۷]یا سازمانی و سرمایه مشتری ^[۱۸]یا ارتباطی(ادوینسون و مالون ، ۱۹۹۷).
مفهوم سازی سرمایه فکری و اجزای سرمایه فکری
تشخیص داده شده است که سرمایه فکری از جنبه های بسیاری در اقتصاد، جامعه شناسی ، سیاست و گسترش مدیریتی مورد توجه قرار گرفته است(پتی و گاتری^[۱۹]، ۲۰۰۰)، که سرمایه فکری را به یک تحقیق برجسته در کسب و کار تبدیل کرده است (بونتیس و سرنکو^[۲۰]، ۲۰۰۴). یکی دیگر از تحقیقات نشان می دهد که درک کامل از تکامل سرمایه های فکری زمینه در ریشه های تاریخی آن است.
در آخر ویژگی های سرمایه فکری در زیر مشخص شده است :
ناملموس بودن
حقیقتی که ارزش را ایجاد می کند
اثر رشد عمل جمعی
پس درانتها طبقه بندی مشترکی به وجود آمده است که در آن سرمایه فکری در ۳ جنبه آمده است:
سرمایه انسانی
سرمایه ساختاری
سرمایه ارتباطی
اخیرا ، چهارمین عنصر هم به این ۳ مورد اضافه شده است. روتبرگ و اریکسون (۲۰۰۲) سرمایه رقابتی را به عنوان یک عنصر مهم در سرمایه فکری معرفی کردند، هنگامی که داویس و مگووان (۲۰۰۲) سرمایه اجتماعی را انتخاب می­ کنند ، بحث می­ کنند که سرمایه فکری بر روی تغییرات و ترکیبات دانش که از ارتباطات جامعه پدیدار شده اند ساخته شده است.
اجماعی در این زمینه وجود دارد که هیچ یک از ابعاد به تنهایی با ارزش نیست. ارزش در میان تعامل موثر۳ مولفه سرمایه فکری ساخته وایجاد می‏شود.سرمایه فکری دارای ۲ مرتبه و ۳ جزء به شکل زیر می باشد که توسط اعتماد و فرهنگ حمایت می‏شود.
شکل ‏۱‑۱- اجزای مختلف سرمایه فکری از دیدگاه بونتیس
در زیر به تعریف و بررسی هر یک از این اجزا می‌پردازیم :
سرمایه‌های انسانی
سرمایه‌های انسانی به قابلیت‌ها، مهارت‌ها و تخصص اعضای انسانی یک سازمان اتلاق می‌شود (مالکوم^[۲۱] ، ۲۰۰۲) . سرمایه انسانی به عنوان یک عنصر از سرمایه فکری در نظر گرفته می­ شود و مهمترین سرچشمه پایدار مزیت رقابتی می­باشد (ادوینسون و مالون ، ۱۹۹۷).
عنصر فکر در سرمایه‌های انسانی عنصری مهم می‌باشد . هدف اولیه از سرمایه‌های انسانی، نوآوری در کالا و خدمات و نیز بهبود فرایندهای بازرگانی است(مانریتسن، ۲۰۰۱).
اقتصادانان اعتقاد دارند که سرمایه انسانی یک قسمت مهم از ثروت یک ملت است که سرمایه ­گذاری انسانی به طور قابل ملاحظه­ای کیفیت کار را بهبود می‏بخشد که مهمترین منبع از رشد اقتصادی می باشد. (کولتز ، ۱۹۶۱).
سازمآن‏ها در محتوی­های مختلفی عمل می­ کنند انتخاب سرمایه انسانی حاکی از مهمترین چیزی است که باید گزارش داده شود (اوردونز دی پابلوس^[۲۲]، ۲۰۰۳) .
در یک سطح مشخص ، سرمایه انسانی ترکیبی از ۴ عنصر است:
میراث ژنتیکی
تحصیلات
تجربه
نگرش در مورد زندگی و کسب و کار(هودسن^[۲۳] ، ۱۹۹۳) .
بونتیس^[۲۴] (۱۹۹۸) تشریح می کند که چشم انداز سازمانی ، به سرمایه انسانی به عنوان منبع نوآوری و تجدید استراتژی است. اگرچه سرمایه انسانی باید با عناصر ارتباطی و ساختاری در یک سازمان برای ایجاد ارزش آمیخته شود.
می توان گفت که سرمایه انسانی شامل تحصیلات شخصی ، مهارتها ، ارزش ها و تجربیات است این عناصرنمی توانند در سازمان به صورت دائم وجود داشته باشند(بونتیس ، ۲۰۰۸).
سرمایه‌های ساختاری(سازمانی)
بهترین تعریف از سرمایه‌های ساختاری در تعریف مونریتسن قابل ارائه می‌باشد: سرمایه‌ ساختاری دانشی است که، در پایان هر روزکاری در سازمان باقی می‌ماند، به کل سازمان تعلق دارد و قابل تولید شدن مجدد و به اشتراک گذاشتن با دیگران است (مونریتسن ، ۲۰۰۱). این نوع سرمایه به وسیله‌ مزایای رقابتی یک شرکت به اضافه‌ی توانایی‌های کارکنان آن ایجاد می‌شود و شامل مواردی نظیر شهرت، تجربه، محصولات، خدمات و روش‌های تولید آن می‌گردد(رودو و لیلیارت^[۲۵] ، ۲۰۰۲). سرمایه ساختاری یک دارایی با ارزش است که در حیطه دارایی­ های غیرانسانی شامل سیستم­های اطلاعاتی ، روال­ها، رویه­ ها و پایگاه­های داده است. این اسکلت بندی یک سازمان است زیرا ابزارها و معماری برای حفظ ، بسته بندی و جابجایی دانش در میان زنجیره ارزش را ایجاد می کند.
سرمایه‌ مشتری(ارتباطی)
سرمایه‌ ارتباطی، وابستگی‌های برون سازمانی مانند وفاداری‌مشتریان، حسن شهرت‌سازمان و روابط شرکت با تامین کنندگان منابع آن را شامل می‌شود. این موضوع از راه ارزش دریافت شده‌ یک مشتری از انجام داد و ستد با سازمان، تعریف می‌شود (مالکوم، ۲۰۰۲). در حقیقت دانشی است که در ارتباط با مشتریان، تامین‌کنندگان، انجمن‌های صنعتی یا دیگر سهام‌داران که روی زندگی سازمانی تاثیر می‌گذارند دیده می‌شود(بونتیس، ۲۰۰۸). بونتیس (۱۹۹۹) مفهوم سرمایه مشتری را برای تمام ارتباطات خارجی مانند : تامین‌کنندگان، اتحادیه‌های صنفی و سرمایه گذاری‌های مشترک^[۲۶] گسترش داد. سرمایه ارتباطی در حقیقت در ارتباط با دانش جاسازی شده در ارتباط با مشتریان، تامین کنندگان ، انجمن های صنعتی یا تمام سهام‏دارانی که روی زندگی سازمان تاثیر می گذارند.
بونتیس (۱۹۹۹) مفهوم سرمایه مشتری را که شامل تمام روابط خارجی است را گسترش داد ( مانند تامین کنندگان ، انجمن های تجارتی و سرمایه گذاری مشترک). بونتیس همچنین بحث کرد که سرمایه ارتباطی می تواند به عنوان یک وظیفه بلند مدت باشد که قابل اندازه گیری است و دفاع می کند که مفهومش را از بازارگرایی بدست آورده است(کوهلی و جاوروسکی^[۲۷] ، ۱۹۹۰).
بازارگرایی به عنوان سازمان - نسل باز ، انتشار و پاسخ به هوش بازار است. هوش بازار یک مفهوم گسترده است که شامل نیازهای کلامی شده مشتریان و تنظیمات و تجزیه و تحلیل عناصر برون زاد که روی نیازها و ترجیحات تاثیر می گذارند. اگرچه به وسیله متغیرهای داخلی و خارجی متعادل شده اند ، شواهد زیادی در ارتباط با رابطه مثبت بین ارتباط و بازار گرایی وجود دارد :
کارایی کسب و کار
کارایی محصول جدید
نوآوری یا
یادگیری سازمانی (نارور و اسلاتر^[۲۸] ، ۱۹۹۵) .
فرهنگ و اعتماد
فرهنگ در حقیقت عامل نگه دارنده ای است که بنگاه را کنار هم نگه می دارد. در طول زمان تکامل می یابد، از دانش عمیق از قابلیت های داخلی سازمان، چشم انداز، سنت ها و ارزش است. یک فرهنگ ، که مردم آن احساس راحتی می‏کنند با شکست و تشویق شرکت و نوآوری ارتقا می یابد. اعتماد یکی از ساختار های اساسی در زندگی سازمانی است(روزات^[۲۹] و همکاران، ۱۹۹۸) .