معلمان و به ویژه دبیران باید متناسب با پیشرفت زمان دانسته های خود را توسعه داده و از یافته ­های جدید رشته تحصیلی و مورد تدریس خود آگاه شوند.

اگر دبیران به مطالب فرا گرفته زمان تحصیل خود اکتفا کنند و یا به محتوای کتب مورد تدریس بسنده نمایند. نقش چندانی در توسعه علوم بشری نخواهند داشت. در نتیجه دانش آموزان آن­ها از تحولات علمی بی خبر مانده و توانایی تطبیق با شرایط جدید اجتماعی سیاسی و علمی را به دست نخواهند داشت. ‌بنابرین‏، ضروری است در برنامه­ ریزی­های کلان نیروی انسانی جایگاه ویژه­ای برای آموزش­های مداوم برای دبیران در نظر گرفته شود و تدابیر لازم برای تشویق آنان به شرکت در دوره ­های دانش افزایی به کار گرفته شود. داشتن معلومات عمومی از یک طرف و اطلاعات لازم و کافی در رشته و موضوع تدریس از طرف دیگر برای یک معلم خوب و شایسته لازم است، اما کافی نیست. معلم علاوه بر شایستگی عقلانی و صلاحیت علمی نه تنها باید دارای اطلاعات و نگرش­های تربیتی لازم باشد. بلکه بتواند آن ها را در عرصه عمل یعنی آموختن و هدایت کردن به مورد اجرا بگذارد. ‌به این مناسبت است که در اکثر کشورها آموزش و پرورش معلم بویژه در نیم قرن اخیر از اهمیت خاصی برخوردار است.

۲-۱۱آموزش ضمن خدمت

تلاش نظام­های آموزشی برای ایجاد و توسعه آموزش­های ضمن خدمت به خاطر اهمیت و تاثیری است که این آموزش­ها بر عملکرد معلمان می‌گذارد در اکثر نظام­های آموزشی ارتقاء سطح مهارت­ های معلم و کمک به او در استفاده از تکنولوژی جدید تدریس و یافته ­های جدید علمی در رشته مورد تدریس از اهداف آموزش ضمن خدمت است.

آموزش ضمن خدمت، اگر موثرتر از آموزش قبل از خدمت نباشد در مجموع کمتر از آن نیست. این آموزش روش مؤثری در اجرای اصلاحات آموزشی یا معرفی تکنولوژی یا روش­های آموزشی جدید است. آموزش ضمن خدمت صرفاً در نظام تعلیم و تربیت صورت نمی­گیرد. زمان صرف شده در کار یا کسب مهارت در بخش اقتصادی یا نزدیک کردن دانش و فنون به هم منافع بسیاری در بر دارد. جهان به طور کلی با چنان سرعتی دارد دگرگون می­ شود که معلمان هم مانند دیگر گروه ­های حرفه­ای باید با این واقعیت روبرو شوند که آموزش­های اولیه آنان در بقیه عمرشان چندان کارساز نخواهد بود. آن­ها باید در سرتاسر زندگی شغلی دانش خود را تقویت و روز آمد کنند. باید موازنه­ای دقیق میان موضوع تدریس و صلاحیت تدریس برقرار گردد. در بعضی از کشورها نظام آموزشی به دلیل نادیده گرفتن تدریس و در بعضی دیگر به دلیل تأکید بیش از اندازه ‌به این روش مورد انتقاد قرار ‌می‌گیرد.

۲-۱۲ویژگی­های دوره آموزشی معلمان

‌در مورد ویژگی­های دوره آموزشی مناسب برای معلمان دیدگاه­ های متفاوتی وجود دارد. به تناسب دوره­ای که معلم در آن مشغول به تدریس است یا رشته تحصیلی وی و یا تغییرات ایجاد شده در محتوای دروسی که معلم تدریس می­ کند ‌می‌توان دوره ­های آموزشی را طراحی کرد. به هر حال یک دوره آموزشی معلمان باید کسب دانش و مهارت­ های زیر را برای آن ها میسر سازد.

دانش پایه لازم درباره موضوع درسی، کسب تجربه درباره فعالیت­های یادگیری، اطلاعاتی درباره چگونگی تدوین برنامه ­های درسی، فهمیدن هدف­های برنامه درسی و برقراری ارتباط بین تجربه ­های یادگیری و هدف­ها.

درک نقش معلم در به کار بردن برنامه اصول سازماندهی کلاس و نوع برقراری ارتباط با دانش آموزان.

مهارت اداره کلاس و تضمین پیشرفت دانش آموزان فرصتی برای خودسازی و رشد مداوم.

۲-۱۳ اهمیت فراگیری مهارت‌های تدریس

انتقال اطلاعات، برقراری ارتباط بین معلم و دانش آموز و هدایت جریان یاددهی ـ یادگیری از جمله مهارت­ هایی است که بیشتر از مسیر آموزش کسب می­شوند. اگر چه داشتن معلومات تخصصی در رشته تدریس امری ضروری است اما، بدون به کارگیری شیوه ­های برقراری ارتباطی مؤثر در فرایند تدریس معلومات تخصصی به موضوعات قابل درک برای دانش آموز تبدیل نمی­ شود. ‌در مورد اینکه تدریس از کدام نوع مهارت­هاست و آیا مبنای علمی مشخصی دارد میان صاحب‌نظران اختلاف نظرهایی وجود دارد.

آیا تدریس یک فن است؟ یا یک هنر؟ و چگونه ‌می‌توان بر آن مبنای علمی در نظر گرفت؟ تدریس عبارت است از هر فعالیتی که از جانب یک فرد به منظور تسهیل یادگیری فرد دیگری انجام می­پذیرد تدریس به عنوان یک هنرعملی، لازم است به منزله فرآیندی که نیازمند شهود خلاقیت فی البداهگی و آشکارسازی مکنونات است شناخته شود. همچنین زمانی که تدریس به صورت ارتباط رو در روی معلم و فراگیر جریان می­یابد ‌می‌توان چهره زیبایی شناختی تدریس را مشاهده کرد. تدریس به مثابه یک فن رویکرد دیگری است که در آن معلم روش­های مختلف یاد دهی را ماهرانه انجام می­دهد و عمل او یک فعالیت تکنیکی است مانند فن پرسش و پاسخ یا مهارت ایجاد انگیزه. گیج^[۹] مبنای علمی هنر تدریس را متشکل از روابط متغیرها و تعامل­های پیچیده آن می­داند که تکلیف تعامل­های پیچیده را بایستی معلم در مقام یک هنرمند روشن سازد. فعالیت یاددهی هم در یک رویکرد مهارتی، هم هنری و هم علمی تحت تاثیر دوره ­های آموزشی است که برای معلمان طراحی می­ شود.

مطالعه در نظام­های آموزشی­ای که کارایی در آن ها در سطح پائینی قرار دارد نشان داده است که: یکی از عوامل پائین بودن کارایی، شیوه های تدریس معلمان است. بعبارت دیگر برای داشتن آموزش و پرورش کارا تدریس نیز باید کار آمد باشد.

تدریس کارآمد، فعالیتی پیچیده است که با دانش تخصصی در زمینه موضوع، چگونگی یادگیری دانش ­آموزان، راه­های شناخت آنان و همچنین آشنایی باشیوه­های مختلف تدریس و مهارت در به کارگیری این شیوه ها سروکار دارد. علاوه بر ویژگی­های شخصی و علاقمندی درونی به آموزش و یاد دهی (که این ویژگی نیز در اثر آموزش و تجربه کسب شدنی است) بسیاری از ویژگی­های تدریس کارآمد را ‌می‌توان از طریق آموزش به معلم و فراهم آوردن شرایط مناسب برای تدریس بوجودآورد. ایجاد برنامه ­های مناسب آموزش قبل از خدمت- ضمن خدمت ،ایجاد شرایط مناسب حمایتی- تخصصی، تشکیل جلسات بحث و گفتگو،سمینارهای تخصصی در زمینه‌های مختلف یاددهی ـ یادگیری زمینه ساز رشد دانش، نگرش و مهارت معلم برای تدریس کارآمد خواهد بود.

۲-۱۴ برنامه های آموزشی تربیت معلم

برنامه های درسی تربیت معلم از هدف­های تربیت معلم ناشی می­ شود. هدف تربیت معلم، از آن مجموعه توانایی­هایی که از یک معلم آزموده انتظار می­رود تاثیر می­پذیرد.

شایستگی و اهلیت معلم را برای اشتغال در کار آموزش و پرورش را در سه بعد اساسی زیر باید دید.

ـ بهره­مند شدن از آن ویژگی­های روانی و عقیدتی و اخلاقی که با رسالت کار معلم و مربی تناسب داشته باشد و نفوذ آن­ها را در جامعه به عنوان الگوی مطلوب و سرمشق آرمانی زندگی انسان­ها بتوان تأیید کرد.

ـ کسب دانش و اطلاعات کافی در حد لازم برای اشتغال به تدریس در هر رشته و مقطع تحصیلی. مضافاً معلم باید به صورتی ساخته شود که در همه دوران خدمت برای کارآموزی و بازآموزی بتوان مخصوصاً از طریق خود آموزی و یاد گیری شخصی و اعتلای معلومات آمادگی داشته باشد.

ـ کسب مهارت و آمادگی فنی در به کار گرفتن روش مطلوب عرضه اطلاعات و انتقال معلومات و مهارت ­ها به صورتی که کلاس درس آموختن و یاد گیری را برای آموزنده سریع و تسهیل کند و در محیط مدرسه نوجوانان را به ارزش‌های تربیتی زمان سوق دهد.

۲-۱۵گرایش تحصیلی دبیری