– تعریف عملیاتی مؤلفه آگاهی های اجتماعی: در این پژوهش آگاهی اجتماعی عبارت از نمرهای است که هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۱۵-۱۶-۱۷-۱۸-۱۹-۲۰-۲۱ پرسشنامه هوش اجتماعی سیلورا، مارتین یوسن داهل به دست می آورند.
ب) رفتار شهروندی سازمانی
– تعریف مفهومی: رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری فردی و داوطلبانه است که مستقیماً به وسیله نظام رسمی پاداش در سازمان طراحی نشده اما با این وجود باعث ارتقای اثربخشی و کارایی عملکرد سازمان می شود( کوهان و کول[۲۳]، ۲۰۰۴: ۱۲۰)
– تعریف عملیاتی: در این پژوهش رفتار شهروندی سازمانی عبارت است از نمرهای که هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به سؤالات پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی ارگان و کانوسکی (۱۹۹۶) به دست می آورند.
– تعریف مفهومی مؤلفه جوانمردی: این رفتار اشاره به شکیبایی در مقابل موقعیت های نامطلوب،بدون اعتراض و گلایه مندی اطلاق دارد (کاسترو[۲۴]، ۲۰۰۴: ۹).
– تعریف عملیاتی مؤلفه جوانمردی: در این پژوهش مؤلفه جوانمردی عبارت از نمرهای است که هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۷-۸-۹-۱۰ رفتار شهروندی سازمانی ارگان به دست می آورند.
– تعریف مفهومی مؤلفه نوع دوستی: به رفتارهایی مفید و سود بخش از قبیل ایجاد صمیمیت، همدلی و میان همکاران اشاره دارد (همان منبع).
– تعریف عملیاتی مؤلفه نوع دوستی: در این پژوهش مؤلفه نوع دوستی عبارت از نمرهای است که هر یک ازشرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۱-۲-۳ رفتار شهروندی سازمانی ارگان به دست می آورند.
– تعریف مفهومی مؤلفه وجدان کاری: اشاره به رفتارهایی از قبیل وقت شناسی، پیروی از مقررات و حفظ موقعیت های برتر در محل کار دارد (همان منبع: ۹).
– تعریف عملیاتی مؤلفه وجدان کاری: در این پژوهش مؤلفه وجدان کاری عبارت از نمرهای است که هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۴-۵-۶ رفتار شهروندی سازمانی ارگان به دست می آورند.
– تعریف مفهومی مؤلفه رفتار مدنی: شامل رفتارهایی از قبیل: حضور در فعالیت های فوق برنامه و اضافی آن هم در زمانی که این حضور لازم نباشد، حمایت از تغییرات توسط مدیران اشاره دارد (همان منبع).
تعریف عملیاتی مؤلفه رفتار مدنی: در این پژوهش مؤلفه رفتار مدنی عبارت از نمرهای است که هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۱۱-۱۲-۱۳ رفتار شهروندی سازمانی ارگان به دست خواهد آورد.
تعریف مفهومی مؤلفه ادب و ملاحظه: این بعد اشاره به نحوه رفتار افراد (با احترام و تکریم) با دیگران و همکاران دارد (همان منبع: ۹).
تعریف عملیاتی مؤلفه ادب و ملاحظه: در این پژوهش مؤلفه ادب و ملاحظه عبارت از نمرهای است که هر یک ازشرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به پرسشهای ۱۴-۱۵ رفتار شهروندی سازمانی ارگان به دست می آورند.
ج) خلاقیت سازمانی؛
تعریف مفهومی خلاقیت سازمانی: عبارت است از فرایند تولید ایده های نوین سازمانی و یافتن راه های جدید حل مسائل سازمان است (گلستان هاشمی، ۱۳۸۰)
تعریف عملیاتی خلاقیت سازمانی: در این پژوهش خلاقیت سازمانی عبارت است از نمرهای هر یک از شرکت کنندگان در پژوهش از پاسخ به سؤالات پرسشنامه خلاقیت سازمانی رندسیپ (۱۹۷۹) به دست می آورند.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مقدمه:
در جهان امروز بسیاری از فعالیت های اساسی و حیاتی مورد نیاز جامعه را سازمان های گوناگون انجام می‌دهند، یعنی پیشرفت و بقاء جامعه تابع عملکرد مؤثر سازمان ها است. بنابرین می‌توانیم جامعه امروز را جامعه سازمانی بنامیم (علاقه بند، ۱۳۸۷). با توجه به نقش حیاتی کارکنان در سازمان و مؤثر بودن متغیر هوش اجتماعی بر رفتار شهروندی و خلاقیت سازمان کارکنان در این فصل به توصیف هوش اجتماعی، رفتار شهروندی و خلاقیت سازمانی و پیشینۀ داخلی و خارجی موضوع پژوهش پرداخته می شود.
مبانی نظری و ادبیات تحقیق
هوش اجتماعی
تعریف و مفهوم هوش
هوش[۲۵] از لغت لاتین intellegere به معنای فهمیدن گرفته شده است. به معنی زیرکی، فراست، فهم، بینش، آگاهی، بصیرت نیز آورده شده است (آریان پور، ۱۳۸۷: ۱۱۳۰). مطالعه علمی هوش، در قرن نوزدهم با ایده تفاوتهای فردی درعلم ژنتیک و تکامل آغاز شد. روانشناسان معتقدند هیچ شاخهای از علم روانشناسی به اندازه مطالعه و ارزیابی هوش در بهزیستی انسان مؤثر نبوده است. اما به دلیل انتزاعی بودن مفهوم هوش و عینی نبودن آن ارائه تعریف دقیقی از آن مشکل می‌باشد و تاکنون تعریف واحدی از آن که مورد توافق همه صاحب‌نظران باشد ارائه نشده است (عبادی، ۱۳۹۱).
برای تعریف هوش، مجموعه ای از تعاریف طرح شده بویژه توسط دانشمندان مختلف از نیمه اول قرن بیستم را گردآوری کرده اند، این تعاریف به شرح زیر هستند:
۱- هوش، عبارت است از ظرفیت توانایی و یادگیری؛
۲- هوش، عبارت است از دانشپذیری و ظرفیت کسب آن؛
۳- هوش، عبارت است از سازگاری فرد با محیط؛
۴- هوش، توانایی تفکر بر حسب ایدههای انتزاعی است؛
۵- هوش، توانایی درک اشخاص و ایجاد رابطه با آن ها (هوش اجتماعی)، توانایی درک اشیاء و کار کردن با آن ها (هوش عملی) و توانایی درک نشانه های کلامی ـ ریاضی و کار با آن ها است؛
۶- هوش، عبارت است از توانایی فرد برای اینکه به طور هدفمند عمل کند، به طور منطقی بیندیشد و به طور مؤثر با محیط مبادله نماید (احمدی و ماهر، ۱۳۸۵: ۱۱۸).
بعضی از پژوهشگران هوش را ترکیبی از ساختار و عملکرد میدانند. ساختار، توانایی درک انتزاعات است و عملکرد، توانایی حل مسائل است. بنابرین هوش به عنوان یک سطح همه جانبه فردی برای توانایی ذهنی و اکتساب ذهنی تعریف شده است (کرون ، ۲۰۰۷: ۷). هنگامی که هوش مورد مطالعه قرار می‌گیرد، منظور رفتار یا عملکرد هوشمندانه است. بنابرین، به جای تفکر درباره هوش باید رفتار هوشمندانه را تحلیل کرد و مبنای رفتار هوشمندانه باید نوعی دانش و اطلاعات در کلّیترین معنای آن باشد که به طور رسمی یا غیر رسمی کسب شده‌اند. تأثیر هوش بر رفتار هوشمندانه با حافظه آغاز می شود. یک عامل مرتبط با آن، به یاد آوردن اطلاعات و اعمال آموختههای قبلی در وضعیت موجود، یعنی توانایی انتقال یا تصمیم گیری است. برخی از افراد نسبت به دیگران ظرفیت بسیار بیشتری برای انتقال دارند که نشان از هوش بالای آنان دارد. جنبه های دیگر و رفتار هوشمندانه شامل سرعت در رسیدن به راه حلها و پاسخها و توانایی حل مسئله است (فرانکووسکی[۲۶]، ۲۰۰۶: ۱۳۷). در مورد مفهوم هوش، روانشناسان به دو گروه تقسیم شده اند: گروه اول براین اعتقادند که هوش از یک استعداد کلی و واحد تشکیل می شود، اما گروه دوم معتقدند که انواع مختلف هوش وجود دارد. آنچه تعریف دقیق از هوش را دچار مناقشه می کند آن است که هوش یک مفهوم انتزاعی است و در واقع هیچگونه پایه محسوس، عینی و فیزیکی ندارد. هوش یک برچسب کلی برای گروهی از فرایندهاست که ازرفتارها و پاسخهای آشکار افراد استنباط می شود.
|
[پنجشنبه 1401-09-24] [ 02:55:00 ب.ظ ]
|
