۲-۱-۵-۱- هدف های آموزشی و انتخاب رسانه:
علی آبادی، ۱۳۹۰، رسانه­ای که رسیدن به هدف­های آموزشی را معین کند، وجود ندارد. لیکن نظر این است که برخی رسانه ­ها برای آموزش برخی اهداف مناسب­تر هستند. در زیر طبقه­ای از رسانه ­ها که متناسب با اهداف آموزشی قید شده اند، مشاهده می­کنید:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • رسانه­های دیداری ثابت: برای اطلاعات کلامی، تمیز دادن و مقایسه کردن اجسام، آموزش قواعد، اصول و مفاهیم می­توان از آن­ها استفاده کرد. لیکن برای یادگیری نگرش­ها زیاد کاربرد ندارد. در آموزش مهارت­ های حرکتی می­توان لحظات مهم را در حرکت نشان داد.

• • رسانه­های شنیداری: برای یادگیری اطلاعات کلامی و مهارت­ های ذهنی، برای تمیز دادن انواع محرک­های شنیداری، برای تمیز دادن نحوه­ تلفظ صحیح واژه­ های خارجی، یا آواهایی در یک زبان موجودند، آموزش­های اصول و قواعد، کاربرد آن در تغییر نگرش و ایجاد حالات عاطفی می­توان استفاده کرد. لیکن برای مهارت های حرکتی نقش چندانی ندارد.

• • رسانه­های شنیداری- دیداری شفاف و غیر شفاف ثابت: این رسانه ­ها برای آموزش قواعد و اصول، یادگیری اطلاعات کلامی و تمیز دادن انواع محرک­های دیداری و شنیداری، استفاده در آموزش مهارت­ های حرکتی جهت تمرین و تکرار، کاربرد دارد ولی برای تغییر نگرش ها کاربردشان محدود­تر از رسانه­های شنیداری- دیداری متحرک است.

• • رسانه­های دیداری متحرک و شنیداری- دیداری متحرک (مثل فیلم، تلویزیون): مفید واقع شدن این مواد در آموزش اطلاعات کلامی مثل تاریخ، نام­ها و محل­ها، یاددادن مهارت­ های حرکتی مانند طرز استفاده از ابزار و یاد­دادن مهارت­ های ذهنی مثل انجام اعمال ریاضی جمع، تفریق و توان و… برای تغییر نگرش می­توان از تلویزیون استفاده کرد. تنها ایرادی که به این رسانه وارد شده است، این است که فاقد عنصر دریافت پاسخ و دادن بازخورد است.

• • کامپیوتر: دادن بازخورد به یادگیرندگان و آموزش مهارت­ های ذهنی مفید است.

۲-۱-۵-۲- ویژگی­های دانش آموزان:
یکی از ویژگی­های دانش آموزان در انتخاب رسانه ها، سن آن­هاست.
از دیگر ویژگی­های دانش ­آموزان، قدرت آن­ها در خواندن است. رسانه­های شنیداری خاص یادگیرندگان که از نظر خواندن ضعیف هستند.
عامل دیگر، فاصله­ی یادگیرندگان از هم است. اگر با دانش ­آموزان سرکار دارید که توانایی جمع کردن آن­ها در یک مکان امکان پذیر نیست می توانید از تلویزیون و رادیو استفاده کنید.
۲-۱-۵-۳- فنون آموزشی و انتخاب رسانه ­ها:
از دیگر عواملی که انتخاب رسانه ­ها را محدود می­ کند، فنون آموزشی است. اگر روش تدریس معلم، بحث گروهی است، رسانه­های ضبط صوت و تلویزیون به هیچ عنوان مناسب نیست چون در این رسانه ­ها تبادل اندیشه که مورد نیاز بحث گروهی است وجود ندارد بلکه یادگیری از طریق خود یادگیرندگان و معلم به عنوان منابع انسانی صورت می گیرد. یا در استفاده از روش سخنرانی برای گروه ­های بزرگ استفاده از مواد سه بعدی کوچک بی­فایده است. باید از طلق شفاف و اسلاید استفاده کرد. در گردش علمی در هوای آزاد امکان نشان دادن فیلم نیست بلکه از مشاهده مستقیم استفاده می­ شود. پس هر کدام از فنون آموزشی رسانه­ی خاص خود را می­طلبد.

• • • • • • 1. 1. محرک­های مورد نیاز موضوع درسی:

             

         

     

محرک­های مورد نیاز شامل: رنگ، صدا، حرکت، کلمات چاپ شده و تصاویر.
گرچه رنگ برای جلب توجه، برانگیختن علاقه و زیباشناسی مفید است ولی نتیجه­ تحقیقات نشان داده است که رنگ هیچ اثر مشخصی بر میزان یادگیری ندارد مگر اینکه جزء محرک­های مورد نیاز یادگیری باشد. مثلا اگر آموزش نحوه­ تهیه­ رنگ سبز از دو رنگ اصلی زرد و آبی مورد نظر باشد رنگ جزء محرک مورد نیاز است.
در مورد صدا نیز مثل مورد رنگ است. یعنی اگر صدا جزء محرک­های مورد نیاز است باید از رسانه­هایی که دارای صداست استفاده کرد. مثلا اگر نحوه­ تلفظ لغات خارجی مورد نیاز است بهتر است از رسانه­های شنیداری که دارای صداست استفاده کنید.
رسانه­هایی که قادرند تصور حرکت را ایجاد کنند (فیلم، تلویزیون، نوار ویدئو) رسانه­های گران قیمتی هستند و به همین دلیل استفاده از آنها محدود است. ولی اگر حرکت جزء مواردی است که باید یاد داده شود بهتر است از رسانه­هایی که قادرند تصور حرکت را ایجاد کنند استفاده شود.
اگر محرک مورد نیاز یادگیری کلمات باشند می توان از کتاب، پلی کپی، اسلاید و فیلم استریپ، آموزش برنامه­ای چارت و حتی پوستر استفاده کرد. باید کلمات خوانا نوشته شده باشند. فاصله­ی کلمات از یکدیگر و فاصله سطور از هم به اندازه­ای باشد که چشم را خسته نکند. برای خوانندگانی که در خواندن ضعیف هستند بهتر است کلمات با تصویر همراه باشند.
گاه محرک مورد نیاز یادگیری تصویر است. در اینگونه موارد از کلیه رسانه­هایی که تصویر در آنها ارائه شده می­توان استفاده کرد. پوستر، کاریکاتور، اسلاید، فیلم استریپ، تصاویر بریده شده از مجلات و تصاویر تجاری موجود در بازار نیز کارساز خواهد بود. البته همیشه باید موظف بود که تصویر مورد استفاده به یادگیری مطلب کمک کند.
۲-۱-۵-۵- شرایط عملی:
یکی از شرایط عملی که در انتخاب رسانه ­ها تاثیر می­ گذارد، عبارت است از هزینه­ تولید، نگهداری و به کار اندازی. البته اگر انتخاب یک رسانه منجر به یادگیری سریعتر و بادوام­تر می­ شود نباید هزینه­ آن مطرح باشد ولی در شرایط عملی بالا بودن هزینه­ تولید یک رسانه سبب می­ شود که آن رسانه انتخاب نشود.
عامل دیگری که در انتخاب تاثیر می­ گذارد وقت است. گاه تولید یک رسانه در مدت زمان محدود امکان پذیر نیست و همین امر سبب می­ شود که رسانه­ی دیگری که از نظر دستیابی به هدف­ها در سطح پایین تری قرار دارد انتخاب گردد.
یکی دیگر از عوامل عملی، توافق معلم با رسانه است. گاهی معلمان به دلیل عدم آشنایی با یک رسانه در مقابل آن احساس خطر می­ کنند. گاه نحوه­ کار با یک رسانه را نمی­دانند و آن را به کار نمی­گیرند. طراح آموزشی باید هنگام انتخاب و پیشنهاد یک رسانه برای آموزش شرایط عملی کاربرد آن رسانه را نیز مورد توجه قرار دهد.

۲-۱-۶- تقسیم بندی مواد و وسایل آموزشی:

مواد و وسایل آموزشی از دیدگاه متخصصان مختلف و با توجه به معیارهای خاص به گونه ای متفاوت مورد تقسیم بندی قرار گرفته است که عبارت اند از:

• • برقی و غیر برقی: عده­ای دسته­ای از مواد و وسایلی که به نیروی برق نیاز دارند در یک دسته و در دسته­ی دیگر بقیه ی مواد و وسایل قرار داده می­شوند.

• • ارزان قیمت و گران قیمت: ایرادی که به این تقسیم بندی وارد شده اینکه حد و مرزی میان دو دسته امکان پذیر نیست. با این حال عده­ای از این تقسیم ­بندی استفاده کردند. رسانه­هایی نظیر چارت، پوستر، نقشه، کره، طلق شفاف، اسلاید و نظایر اینها را در دسته­ی ارزان قیمت و تجهیزاتی نظیر پروژکتورهای فیلم، اسلاید، فیلم استریپ، اورهد و … در دسته­ی گران قیمت قرار می­ دهند.

• • نرم­افزار و سخت­افزار: طرفداران استفاده از این تقسیم ­بندی رسانه­هایی نظیر، چارت، پوستر، نمودار، طلق شفاف، مدل، ماکت، برش و نظایر اینها را در دسته­ی نرم­افزار و تجهیزاتی نظیر پروژکتورهای فیلم متحرک، اسلاید، اوپک، اورهد و نظایر اینها را در دسته­ی سخت­افزار قرار می­ دهند.

• • چاپی و غیر چاپی: عده­ای رسانه­های نظیر کتاب، جزوه، مجله، منابع برنامه­ای شده چاپی و نظایر اینها را در گروه چاپی و بقیه را در گروه غیر­چاپی قرار می­ دهند.

• ساده و پیچیده: رسانه­هایی نظیر کتاب، مجله، طلق شفاف و نظایر اینها در گروه ساده و تجهیزاتی نظیر پروژکتورهای فیلم متحرک، اسلاید، اوپک، اورهد، دستگاه های ضبط شنیداری و دیداری و نظایر اینها را در گروه پیچیده قرار می­ دهند.