1. 1. جهانی شدن و مسائل مرتبطِ با آن و گسترش رسانه ای ارتباط جمعی بین‌المللی و رسمی شدن زبان انگلیسی سبب شده است که فروش و عرضه محصولات مالکیت فکری، از مرزهای ملی و قارّه ای پا فراتر نهاده و در بسیاری از موارد، بویژه در آثار و اختراعات موفّق، بیش از آنچه در کشور خود به فروش می‌رسد در سایر کشورها مورد امعان نظر و توجّه قرار گیرد.

   

1. حمایت و ضمانت اجرای مالکیت فکری در عرصه جهانی با تصویب تریپس و سایر کنوانسیون ها قوت گرفته است و موجب افزایش دادخواست های مطروحه در محاکم و تعدّد پرونده های قضایی شده است که غالباً خود حاوی یک عنصر خارجی است.

این موارد همه و همه سبب شده است تا ضمانت اجرای مالکیت فکری، بدون حقوق بین الملل خصوصی بی اثر باشد؛زیرا همان‌ طور که گفته شد، دعاوی حقوق مالکیت فکری در بسیاری از موارد، حاوی عنصر خارجی است و این یعنی محلّ دخالت حقوق بین الملل خصوصی.

تعارض قوانین عموماًدر دو مفهوم به کار برده شده است، مفهومی گسترده و مفهومی محدود، تعریف مضیق به معنای بررسی قانون حاکم است که دومین مرحله در حقوق بین الملل خصوصی است و در اکثر کتب و مقالات این معنا به کار رفته است و در ایران هم ادعای گزافه ای نیست اگربگوییم تمام مولفین تعارض قوانین را در این معنابه کار برده اند؛ اما اگر دقیق بنگریم تعارض قوانین، مفهومی اعم از این دارد و در معنای حقوق بین الملل خصوصی است (در فرهنگ حقوقی آکسفورد تعارض قوانین در معنای حقوق بین الملل خصوصی گرفته شده است ) به هر تقدیر چون اصول ماکس پلانک از عبارت تعارض قوانین استفاده نموده و شامل بر هر سه قسم صلاحیت قضایی بین الملل،قانون حاکم و اجرای احکام خارجی نموده است و آن را درمعنای حقوق بین الملل خصوصی به کار برده و در توانایی تدوین کنندگان آن، نمی توان شک را مجال جولان داد، ما هم در این رساله چنین کاری کرده ایم.

موضوع این رساله همانا بررسی اصول تعارض قوانین ماکس پلانک و نظام حقوق بین الملل خصوصی مالیکت فکری ایران با دید تطبیقی است.

۱-۲٫پیشینه مطالعات

در زمینه حقوق بین الملل خصوصی مالکیت فکری در خارج از کشور اقدامات نسبتا گسترده و جامعی صورت گرفته است مانند :

• • • 1. 1. Annette Kur,Principles Governing Jurisdiction, Choice of Law and Judgments in Transnational Disputes: A European Perspective,(2003) CRi 65.
      1. 1. Annette Kur, Rochelle Dreyfuss, Graeme B. Dinwoodie, The Law Applicable to Secondary Liability in Intellectual Property Cases, New York University Journal of International Law and Politics, Vol. 42,
      1. 1. BenedettaUbertazzi, Intellectual Property Rights and Exclusive (Subject Matter) Jurisdiction: Between Private and Public International Law, Marquette Intellectual Property Law Review, Volume 15 | Issue 2 Article 5,
      1. 1. Commentary on Principles of Private International Law on Intellectual Property Rights(Joint Proposal Drafted by Members of the Private International Law Association of Korea and Japan) Waseda University Global COE Project October 14, 2010
      1. 1. Dinwoodie, Graeme B., Developing a Private International Intellectual Property Law: The Demise of Territoriality? (November 8, 2009). William & Mary Law Review, Forthcoming; Oxford Legal Studies Research Paper No. 52/2009. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1502228
      1. 1. Final report to the study on intellectual property and conflict of law , study contract:ETD/99/B-3000/E/16,april 18 , 2000.
      1. 1. Graeme B. Dinwoodie, International Intellectual Property Litigation: A Vehicle for Resurgent Comparativist Thought?, 49 Am. J. Comp. L. 429, 429 (2001)
      1. 1. J. Fawcett & Paul Torremans, Intellectual Property and Private International Law 621 (1998).
      1. 1. Jake S. TyshowThe Act of State Doctrine and the Reinterpretation ofInternational Comity, 43 VA. J. INT’L L. 280, 290 (2002)
      1. 1. james j. Fawcett paultorremans ,intellectual property and private international law secend edition oxford universitypress 2011,
      1. 1. Josef Drexl, The Proposed Rome II Regulation: European Choice of Law in the Field of Intellectual Property, in Intellectual Property and Private International Law: Heading for the Future 151, 152 (2005).
      1. 1. Jürgen Basedow, Intellectual Property in the Global Arena157-178, 171-172 (Mohr Siebeck 2010);
      1. 1. Jürgen Basedow, Toshiyuki Kono , Axel Metzger,Mohr Jurisdiction, Applicable Law, and the Recognition of Judgments in Europe, Japan and the US / ed. Siebeck,2010,Pages 239-292.
      1. 1. Kai Burmeister،Jurisdiction, Choice of Law, Copyright,and the Internet: Protection Against Framing in an International Setting،Fordham Intellectual Property, Mediaand Entertainment Law Journal،۱۹۹۹،Volume 9, Issue 2.
      1. 1. Oestreicher, Y., Recognition and Enforcement of Foreign Intellectual Property Judgments: Analysis and Guidelines for a New International Convention (Dissertation, North Carolina, 2004) (Also available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=939093).
      1. 1. P Torremans,Star Wars Rids Us of Subject Matter Jurisdiction: The Supreme Court does not like Kafka either when it comes to Copyright,(2011) E.I.P.R. 813.
      1. P. L. C. Torremans, Intellectual Property and Private International Law: Heading for the Future, 5 Eur. Intell. Prop. Rev. 312, 469 (2006).

در ایران به جرات می توان گفت که نه تنها هیچ کتابی که به حقوق بین الملل خصوصی مالکیت فکری اشاراتی کرده باشد وجود ندارد به جز مقاله ای از خانم دکتر لیلا رئیسی تحت عنوان «دادگاه صلاحیت دار در دعاوی حقوق مالکیت معنوی در روابط بین الملل خصوصی » (اندیشه‌های حقوق خصوصی سال پنجم، شماره سیزدهم، پاییز و زمستان ۱۳۸۷ )که فارغ از اصول ماکس پلانک است، مقاله ای که موضوع این رساله را مورد بررسی قرارداده باشد در دست نیست.

۱-۳٫مجموعه های تدوین شده درباره اصول تعارض قوانین مالکیت فکری

۲٫ بیع فاسد اثرى در تملیک ندارد و اگرکسى به بیع فاسدى‌، مالى را قبض کند باید آن را برگرداند.

۳٫ عقد بیع‌، بایع را به تسلیم مبیع و مشترى را به پرداخت ثمن ملزم می‌کند.

۴٫ کیفیت تسلیم در انواع مبیع متفاوت است و در تمام موارد، حکم عرف، ملاک صدق تسلیم است.

۵٫ اگر مبیع پیش از آن در تصرف مشترى بوده باشد نیازى به قبض جدید نیست و در ثمن نیز چنین است.‌

۶٫ در صورت تأخیر در تسلیم مبیع یا ثمن‌، ممتنع‌، اجبار به تسلیم مى‌شود (موسویان, ۱۳۸۸).

تقسیمات بیع‌. قرارداد بیع از جهت‌های گوناگون قابل تقسیم است:

بیع مؤجّل و حالّ‌. بیع بر حسب حال یا مدت‌دار بودن ثمن یا مبیع یا هر دوى آن ها چهار قسم می‌شود‌:‌

أ. بیع نقد. بیعى که در آن هم مبیع و هم ثمن حالّ (نقد) باشد بیع نقد گویند.

ب. بیع نسیه. بیعى که در آن مبیع حالّ اما ثمن مؤجّل باشد بیع نسیه گویند که خود به دو نوع دفعی و تدریجی (اقساطی) تقسیم می‌شود.

ضوابط بیع نقد و نسیه.

۱٫ اطلاق عقد بیع مقتضى آن است که ثمن و مبیع، نقد باشند‌.

۲٫ در معامله نسیه‌، باید زمان پرداخت ثمن معیّن شود ‌مگر نه بیع باطل مى‌شود. ‌

۳٫ در بیع نسیه پیش از تمام‌شدن مدت، بایع نمى‌تواند ثمن را از مشترى مطالبه کند.

۴٫ اگر فروشنده‌، قیمت نسیه مبیع را گران‌تر از قیمت نقدى آن اعلام کند، به‌طورى که مشترى از قیمت نسیه و نقدى آن‌ خبر داشته باشد، معامله صحیح است.

۵٫ مدت‌دار کردن بیعى‌که در اصل به صورت نقدى منعقد شده است، در برابر افزودن چیزى بر ثمن آن‌، جایز نیست اما عکس آن، یعنى کم‌کردن مقدارى از ثمن برای پرداخت زودتر، جایز است.

ج. بیع سَلَف یا سلم‌. سلف عکس نسیه بوده و آن بیعی است که مبیع مدت‌دار بوده اما ثمن نقد است.

شرایط بیع سَلَف. در بیع سلف باید شرایط ذیل رعایت شود:

۱٫ ویژگی‌های مبیع که قیمت به واسطه آن ها فرق می‌کند، از نظر جنس و وصف باید مشخص باشد تا حدى که عرفاً، جهالت درباره آن کالا رفع شود.

۲٫ ثمن در معامله سلف نقد است و کل آن باید در مجلس عقد تحویل بایع شود.

۳٫ در صورتی که مبیع، طلا یا نقره است ثمن آن طلا یا نقره نباشد. (..و. ی

۴٫ زمان تحویل کالا به روز، ماه و سال تعیین شود.

۵٫ مقدار مبیع با مقیاس خاص خودش (با کیل، وزن، شمردن یا متر کردن) مشخص شود.

۶٫ مکان تحویل کالا مشخص شود، اگر قرینه براى آن وجود دارد ذکر مکان لازم نیست.

د. بیع کالی به کالی. بیعى است که در آن مبیع و ثمن مدت‌دار باشد و عملاً حین عقد چیزى معاوضه نشود (مراجع تقلید،.

چند نکته درباره بیع کالى به کالى.‌

۱٫ عبارت کالى به کالى در فقه امامیه وجود ندارد و از فقه اهل سنت اقتباس شده است.

۲٫ این بیع بنابه قول مشهور فقیهان باطل است و ملحق به بیع دَین به دَین مى‌شود. برخی فقط بیع دَین به دَین را باطل مى‌دانند اما بیع کالى به کالى را صحیح مى‌دانند.‌

ه‍ . بیع دَین.‌ اگر کسى دَینى بر عهده دیگرى داشته باشد، فروش آن به ثمنى کمتر از مقدار دَین یا مساوی یا بیشتر از آن، به خود مدیون یا شخص ثالث را در اصطلاح بیع دَین می‌گویند. مشهور فقیهان شیعه، بیع دین به شخص ثالث (مانند بانک) را در صورتى که دین حقیقى باشد (ناشی از معامله واقعى باشد)، جایز می‌شمرند.

کاربرد قراردادهای بیع در مالیه اسلامی. قراردادهای بیع نسیه اقساطی و دفعی، بیع سلف و بیع دین می‌توانند گسترده‌ترین کاربردها را در سیستم مالیه اسلامی با رعایت ضوابط ذیل داشته باشند:

۱٫ بانک اسلامی می‌تواند کالاهای مورد نیاز خانوارهای متوسط به بالای جامعه را به صورت نقد خریداری و با احتساب سود بانکی به صورت نسیه دفعی یا اقساطی به آنان بفروشد.

۲٫ بانک اسلامی می‌تواند مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی را به صورت نقد خریداری و با احتساب سود بانکی به صورت نسیه دفعی یا اقساطی به آنان بفروشد.

۳٫ بانک اسلامی می‌تواند جهت تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی بخشی از محصول‌های تولیدی آن ها را با احتساب سود بانکی، به صورت بیع سلف بخرد.

۴٫ بانک اسلامی می‌تواند در موارد بیع سلف، فروشنده سلف را وکیل در فروش و تسویه نقدی کند.

۵٫ بانک اسلامی می‌تواند جهت تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی اسناد مالی مدت‌دار آنان را خرید دین (تنزیل) کند. البته باید توجه داشت که بیع دین فقط از طرف مشهور فقیهان شیعه و برخی از فقیهان شافعی مورد تأیید است.

۶٫ بانک اسلامی برای انجام قراردادهای بیع می‌تواند از سرمایه خود بانک یا از سپره‌های سرمایه‌گذاری استفاده کند.

۷٫ اولویت نخست کاربرد فروش نسیه اقساطی و دفعی درکالاهای مصرفی و واسطه‌ای است، این قرارداد برای کالاهای بادوام و کالاهای سرمایه‌ای اولویت دوم را دارد، برای این نوع کالاها اولویت نخست قرارداد اجاره به شرط تملیک است که شرح آن می‌آید.

۸٫ اولویت نخست کاربرد عقد سلف و بیع دین برای سرمایه در گردش و نیازهای مقطعی و کوتاه‌مدت است و برای نیازهای میان‌مدت و بلندمدت، بانک را وارد ریسک بالایی می‌کند که به صلاح بانک نیست.

۲-۳-۲-۳ اجاره به شرط تملیک.

قرارداد دیگری که به صورت گسترده در بانک‌های اسلامی استفاده می‌شود اجاره به شرط تملیک است.

تعریف. اجاره در لغت به معنای رهانیدن و به فریاد رسیدن است. در اصطلاح نیز عقدی است که به سبب آن مستأجر در برابر مال معیّنی برای مدت معیّن، مالک منفعت عین مستأجره یا عمل أجیر می‌شود و اجاره به شرط تملیک، قرارداد اجاره‌ای است که در آن شرط می‌شود؛ چنان که مستأجر به مفاد قرارداد عمل کند، موجر در پایان قرارداد اجاره، عین مستأجره را به ملکیت مستأجر در‌آورد (موسویان, ۱۳۸۸).

ارکان عقد اجاره و شرایط آن.

أ. ایجاب و قبول: اجاره مانند تمام عقدهای دیگر از حیث شرایط انعقاد و آثار، تابع قواعد و احکام عمومی قراردادها است.

ب. طرفین عقد (متعاقدان): در اجاره اشیا کسی که اجاره‌دهنده است، موجر و کسی که اجاره‌کننده است، مستأجر نامیده می‌شود. در اجاره اشخاص، فردی که عملی انجام می‌دهد اجیر و کسی که اجاره می‌کند مستأجر نامیده می‌شود.

ج. عوضین: عوضین عبارت است از منفعت عین مستأجره (در اجاره اشخاص این منفعت، عمل اجیر است) که از طرف موجر به مستأجر تملیک می‌شود و اجرت (اجاره‌بها) که از طرف مستأجر به موجر پرداخت می‌شود. درباره شرایط عین مستأجره و عوض و منفعتی که واگذار می‌شود نکته های ذیل به تفکیک بیان می‌شود.

شرایط عین مستأجره و منافع آن

۱٫ عین مستأجره باید از چیزهایی باشد که با بهره گرفتن از منافع آن، اصلش از بین نرود. ‌بنابرین‏ اجاره نان و امثال آن برای خوردن صحیح نیست.

۲٫ عین مستأجره باید معیّن باشد؛ ‌بنابرین‏ اگر مردد بین چند چیز باشد اجاره آن درست نیست.

۳٫ عین مستأجره باید معلوم باشد و معلوم‌بودن آن به مشاهده یا به ذکر اوصاف است.

۴٫ عین مستأجره قابل تسلیم به مستأجر باشد.

۵٫ عین مستأجره باید ملک مؤجر باشد (موسویان, ۱۳۸۸).

شرایط عوض (اجاره‌بها)

همچنین در خارج از کشور پژوهش هایی انجام گرفته در این مورد،شاخص ترین آن ها را مطرح می‌کنیم از جمله:

استانداردهای اعتبارسنجی در مدارس ویرجینیا،که استانداردهای اعتبارسنجی را در مدارس ویرجینیا،شناسایی،دسته بندی و مورد بررسی قرار داده است(وزارت آموزش و پرورش ویرجینیا،۲۰۱۱)،همچنین پژوهش دیگری تحت عنوان استانداردهای پیشرفته اعتبارسنجی برای مدارس،در این پژوهش استانداردهای پیشرفته اعتبارسنجی را شناسایی،دسته بندی و برای سیستم کیفیت مدارس کشور هنگ کنگ پیشنهاد داده است.(وزارت آموزش و پرورش هنگ کنگ،۲۰۱۱و۲۰۱۲)،پژوهشی تحت عنوان تحت عنوان استانداردهای اعتبارسنجی برای مدارس ایالت فیلادلفیا،در این پژوهش استانداردهای اعتبارسنجی برای مدارس ایالت فیلادلفیا را تدوین کرده و برای سیستم اعتبارسنجی مدارس ،پیشنهاد کرده (وزارت آموزش و پرورش فیلادلفیا،۲۰۰۹) ،پژوهش دیگر با عنوان شاخص های تضمین کیفیت در آموزش متوسطه می‌باشد در این پژوهش شاخص های تضمین کیفیت برای مدارس متوسطه کشور کلمبیا را تدوین کرده (اَندرسون،۲۰۱۰^[۱۰]).

پژوهش حاضر با مورد بررسی قرار دادن تحقیقات انجام گرفته داخلی و خارجی در این مورد، مهمترین و اساسی ترین عامل ها^[۱۱]،ملاک ها و شاخص های اعتبارسنجی(ارزیابی دورنی) را شناسایی و در قالب پرسشنامه ای با طیف پنج درجه ای لیکرت تدوین و توسط کارشناسان صفی و ستادی آموزش و پرورش استان کهگیلویه و بویراحمد و متخصصین دانشگاهی اعتباربخشی کرده،سپس ضمن مشخص کردن سطح امتیاز و مطلوبیت هر یک از این عامل ها و ملاک ها و شاخص های ارزیابی کیفیت، اهم پیشنهادات کارشناسان و متخصصین درباره این عامل ها،ملاک ها و شاخص ها را در نظر گرفته و در نهایت به ارائه چارچوبی منظم برای تضمین کیفیت «به شیوه ارزیابی درونی» در آموزش متوسطه پرداخته و همچنین این چارچوب پیشنهادی برای تضمین کیفیت (به شیوه ارزیابی درونی) در آموزش متوسطه کشور را در مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد به طور آزمایشی اجرا کرده،تا وضعیت کیفیت مدارس متوسطه این استان را مشخص دارد.‌به این امید که اعضاء(مسؤلین،مدیران)را نسبت به وضع موجود و حرکت به سمت وضع مطوب و بهبود وضعیت کیفیت و برنامه ها ترغیب و تشویق کند.از این جهت می توان گفت این پژوهش میان کارهای انجام گرفته،پژوهشی نو و مورد نیاز باشد.

با ملاحظه مبانی نظری و سابقه پژوهش مذکور،مسئله اساسی پژوهش حاضر این می‌باشد که عامل ها،ملاک ها و شاخص های اعتبارسنجی(ارزیابی درونی)برای تضمین کیفیت (به شیوه ارزیابی درونی) در مدارس متوسطه کشور کدامند؟و با توجه به ‌به این عامل ها،ملاک ها و شاخص های اعتبارسنجی(ارزیابی درونی) وضعیت کیفیت مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد چگونه می‌باشد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق:

الف: اهمیت و ضرورت نظری تحقیق :

۱- کمک به توسعه دانش نظری در حوزه تضمین کیفیت و اعتبارسنجی در آموزش و پرورش

۲ –کمک به توسعه و شناسایی عامل­ها،ملاک­ها و شاخص­ های ارزیابی درونی می ­تواند زمینه مناسبی را برای بسط و گسترش عامل­ها،ملاک­ها،شاخص ­ها ارزیابی درونی برای آموزش و پرورش استان کهگیلویه و بویراحمد باشد

ب: اهمیت و ضرورت عملی تحقیق :

۱- کمک به تطبیق وضعیت کنونی کیفیت مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد با استانداردهای از پیش تعیین شده

۲- تامین ملاکی برای سنجش میزان کارایی و اثربخشی مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد

۳- تامین ملاکی برای درجه­بندی مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد

۴- تأمین ملاک و معیاری برای تخصیص منابع مالی،مادی،تسهیلات دولتی و سرمایه ­گذاری­های خصوصی در آموزش متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد

هدف های پژوهش :

هدف اصلی:

ارائه چارچوب برای تضمین کیفیت (به شیوه ارزیابی درونی)در آموزش متوسطه کشور با بهره گرفتن از الگوی اعتبارسنجی و اجرای آن به­ طور آزمایش در مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد

اهداف فرعی:

۱-شناسایی عامل­ها اعتبارسنجی (ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه

۲-شناسایی ملاک­های اعتبارسنجی (ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه

۳- شناسایی شاخص­ های اعتبارسنجی (ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه

۴- مشخص کردن وضعیت کیفیت مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد بر طبق چارچوب ارائه شده«عامل­ها،ملاک­ها و شاخص­ های اعتبارسنجی(ارزیابی درونی)»

سؤال های تحقیق :

۱- عامل­های اعتبارسنجی(ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه کدامند؟

۲- ملاک های اعتبارسنجی(ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه کدامند؟

۳- شاخص­ های اعتبارسنجی (ارزیابی درونی) برای تضمین کیفیت در آموزش متوسطه کدامند؟

۴- وضعیت کیفیت مدارس متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد بر طبق چارچوب ارائه شده«عامل ها،ملاک ها و شاخص های (اعتبارسنجی) ارزیابی درونی » چگونه می‌باشد؟

تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق:

الف: تعاریف نظری:

تضمین کیفیت: این نظام مبتنی بر پیش‌بینی و تدارک از قبل است تا خطاها و اشتباهات موجود تا حد امکان شناسایی و حذف شوند و زمینه‌های مناسب برای تحقق شاخص های کیفیت فراهم گردد و می­ کوشد موقعیتی فراهم کند که امکان درست انجام دادن کاری در اولین بار بسیار زیاد باشد(عبداللهی،۱۳۸۶).

اعتبارسنجی:فرایندی است که در طی آن برنامه”نظام آموزشی،سازمان،مراکز آموزشی،مدرسه” مورد نظر از طریق ارزیابی درونی درباره وضعیت موجود خود در مقایسه با هدف های مطلوب مورد قضاوت قرار می‌گیرد؛هدف این ارزیابی آن است که اعضا را نسبت به وضعیت موجود و حرکت به سمت وضع مطلوب و بهبود وضعیت برنامه ترغیب و تشویق کند(استافل بیم^[۱۲]،ترجمه یادگار زاده،۱۳۸۶).

واژه “سرمایه”دلالت می‌کند که سرمایه اجتماعی همانند سرمایه انسانی یا اقتصادی ماهیتی زاینده ومولد دارد ،یعنی مارا قادر می­سازد ارزش ایجاد کنیم ،کارها را انجام دهیم ، به اهدافمان دست یابیم مأموریتهایمان را در زندگی به اتمام رسانیم وبه سهم خویش در دنیایی که درآن زندگی می‌کنیم ،کمک کنیم وقتی می گوییم سرمایه اجتماعی “زاینده ومولد “هستند، منظور این است که هیچکس بدون آن موفق نیست وحتی زنده نمی ماند.این عقاید ریشه در اسطوره فردگرایی^[۲۰]دارد،یعنی فرهنگی که معتقد است هر فردی ‌بر اساس تلاش‌ها ‌و توانایی‌های فردی موفق می شود یا شکست می‌خورد.علی رغم اسطوره فرد گرایی ،سرمایه اجتماعی در دستیابی به موفقیت فردی ، موفقیت شغلی وحتی یک زندگی شادورضایت بخش ،نقش مهمی را ایفا می‌کند (الوانی به نقل از واین بیکر،۱۳۸۲: ۱۵).

پورتز (۱۹۹۸): سرمایه اجتماعی را به ‌عنوان توانایی کنشگران برای به دست آوردن وحفظ کردن منابع ، براثر عضویت در شبکه های اجتماعی تعریف می‌کند وی بیشتر بر روابط و شبکه های اجتماعی در تحلیل سرمایه اجتماعی تمرکز دارد.(صالحی هیکویی،۱۵:۱۳۸۴).

ولکاک (۱۹۹۸): سرمایه اجتماعی را اطلاعات ، اعتماد و هنجارهای عمل متقابل که جزء جدایی ناپذیر شبکه اجتماعی فرد هستند ،تعریف می‌کند.

به تعریف بولن و اونیکس (۱۹۹۸): سرمایه اجتماعی ماده خام جامعه مدنی است که از بین هزاران کنش متقابل روزانه مردم به وجود می‌آید .سرمایه اجتماعی میان شخص خاص یا دربین ساختارهای اجتماعی قرار ندارند،بلکه در فضای بین مردم وجود دارد.

سرمایه اجتماعی ، دارایی سازمان ، بازار یا دولت نیست ، بلکه یک پدیده از پایین به بالا است که با شکل گیری پیوندها ‌و شبکه های اجتماعی افراد بر مبنای اصول اعتماد ، عمل متقابل وهنجارهای کنش به وجود می‌آید(بولن و اونیکس^[۲۱]،۱۹۹۸) .

مطابق تعریف ناهاپیت وگوشال (۱۹۹۸)که مجدداً توسط برلینو وترنلی (۲۰۰۲)به کار گرفته شده است ، سرمایه اجتماعی عبارت است از : مجموعه منابع وارزشی که در داخل شبکه ای از روابط فردی وسازمانی موجود است واز آن نشأت می‌گیرد.

لین^[۲۲] (۱۹۹۸)در تئوری منابع اجتماعی ^[۲۳]، سرمایه اجتماعی را به عنوان منابع جای گرفته در ساختار اجتماعی که از طریق کنش های هدف مند در دسترس افراد قرار می گیرند، تعریف می‌کند با توجه ‌به این تعریف مفهوم سرمایه اجتماعی سه عنصر را در بر می‌گیرد :

۱- منابع جای گرفته در ساختار اجتماعی؛

۲- توانایی دست یابی ‌به این منابع توسط افراد؛

۳- استفاده وبه حرکت در آوردن این منابع توسط افراد در کنش های هدف مند(لین،۱۹۹۹: ۳۴).

تعریف سرمایه اجتماعی عبارت از : یک هنجار غیر رسمی ایجاد شده است که همکاری میان دو یا چند شخص را افزایش می‌دهد.

هنجارهایی که سرمایه اجتماعی را شکل می‌دهند، می تواننداز رابطه متقابل بین دو دوست شروع شده وآیین های پیچیده وبغرنجی مانندمسیحیت وکنفوسیوسیسم راشامل گردند (فوکویاما،۱۹۹۹: ۱)

تعریف مختلفی از سرمایه اجتماعی ارائه شده است، به نظر رابرت پاتنام سرمایه اجتماعی :روابط بین افراد ، شبکه های اجتماعی وهنجارهای متقابل واعتماد اجتماعی است که از این طریق حاصل می شود.

پیر بوردیو نیز بین انواع سرمایه ها تمایز قائل می شود ،از دیدگاه وی اشکال سرمایه عبارتند از : شکل اقتصادی ، فرهنگی واجتماعی از نظر بورددیو ،سرمایه اجتماعی به ارتباطات ومشارکت اعضای یک سازمان توجه دارد و می‌تواند به ‌عنوان ابزاری برای رسیدن به سرمایه های اقتصادی باشد (وینتر،۲۰۰۰ :۲۰).

در این خصوص لاکی لی (۲۰۰۵)عنوان می کند: شبکه های ارتباطی به عنوان منبعی ارزش آفرین (سرمایه) برای افراد یا سازمان‌ها محسوب می شود.(الوانی وناطق،۴۰:۱۳۸۶).

رابرت پوتمن نشان داد که یک شاخص سرمایه اجتماعی حاصل از یک مجموعه وزنی شامل ۱۴ متغیر انتخابی برای تبیین درجه پیوند اجتماعی و تمایل به جامعه با بسیاری از پیامدهای اجتماعی مثل آموزش،سلامتی کودک،جرم و نرخ کل مرگ و میر همبستگی دارد.گرچه این همبستگی نمی تواند علت ‌و معلول را مشخص کند ولی ما می‌توانیم دریابیم که این شاخص،گزیده ای از عناصرش و یا اقدامات مشابه ثبت شده به طور بارز با متغیرهای سلامتی همبستگی دارد و تقریبا همیشه همسو با این فرضیه که سرمایه اجتماعی باعث ارتقاء سلامتی می شود،مزیت بالقوه این رابطه قابل توجه است،بخصوص اگر ثابت شود در زمان و مکان متفاوت به قوت خود باقی است و زمینه‌های آماری ثابتی دار و نهایتاً اگر ثابت شود این رابطه حالت علت و معلولی هم دارد(شرمن فولاند^[۲۴]،۲۰۰۷).

یکی از مشکلاتی که دانشمندان علوم اجتماعی ومدیریت باآن مواجه می‌باشند، ارائه تعریفی جامع از سرمایه اجتماعی است، تعریف رابرت پاتنام در علوم سیاسی ، جیمز کلمن در علوم اجتماعی ، فرانسیس فوکویاما در تاریخ اقتصادی اجتماعی و تحقیقات بانک جهانی از جمله اولین مطالعات در این زمینه است.این واژه توسط اکثر نویسندگان به عنوان شبکه ها، هنجارها اعتماد ‌و راهی که جوامع می‌توانند از طریق آن اهداف جمعی رابه صورت کاراتر انجام دهند، تعریف شده است. در جهت اندازه گیری سرمایه اجتماعی ، مشارکت در شکل متفاوت آن در امور مدنی از قبیل عضویت داوطلبانه در ‌گروه‌های سیاسی یا مذهبی ویا سطح اعتماد در بین مردم مدنظر قرار گرفته است(علوی،۳۴:۱۳۸۰).

شاید بهترین تعریف سرمایه اجتماعی را بتوان در بیت شاعر غزل سرای ایرانی “حافظ” یافت که می‌گوید:

آسایش دو گیتی تفسیر این دوحرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا

توجه صاحب نظران بر مفاهیمی چون ارتباطات ، تعاملات ، شبکه ها و…… می‌باشد. به نظر حافظ برای رسیدن به سر منزل مقصود حتی با دشمنان نیز باید ارتباط داشته باشیم که این ارتباط همانا« مدارا کردن» است واین مهم حاصل نمی شود، مگر آنکه سرمایه اجتماعی حفظ وتقویت شود (صالحی امیری وکاوسی،۱۳۸۷).

پاتنام ، سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیمی مانند: اعتماد، هنجارها و شبکه ها می‌داند که به موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک اجتماع می شود و در نهایت منابع متقابل آنان را تامین خواهد کرد. او سرمایه اجتماعی را به ‌عنوان وسیله ای برای رسیدن به توسعه سیاسی و اجتماعی در نظام های مختلف سیاسی می‌داند و تأکید عمده وی بر مفهوم اعتماد می‌باشد.

اواکاکس سرمایه اجتماعی را فرایند های بین فردی ، که اعتماد وهنجارهای اجتماعی ‌و شبکه روابط را می‌سازد ‌و همکاری وهماهنگی متقابل راتسهیل می‌کنند، تعریف می‌کند.

فوکویاما، سرمایه اجتماعی را یک هنجار اجتماعی محسوب می‌کند که همکاری بین دو یا چند نفررا تقویت می بخشد وآن را ویژگی عمل متقابل بین دو دوست می‌داند ومعتقد است که اعتماد ، شبکه های ارتباطی وجامعه مدنی همگی محصول سرمایه اجتماعی هستند، از نظر او هنجارهایی سرمایه اجتماعی هستند که به همکاری در گروه ها منجر شوند.

تعریف رایج سرمایه اجتماعی در جریان اصلی جامعه شناسی آمریکایی به ویژه در روایت کارکردگرایانه عبارت از روابط دو جانبه، تعاملات ‌و شبکه هایی که در میان ‌گروه‌های انسانی پدیدار می‌گردند وسطح اعتماد که در میان گروه وجماعت خاصی به عنوان پیامد تعهدات و هنجارهایی پیوسته با ساختار اجتماعی یافت می شود.

تعریف لغت شخصیّت ریشه در کلمه ی لاتین دارد واین کلمه به نقاب یا ماسکی گفته می شود که بازیگران تئاتر در یونان قدیم به صورت خود می بستند .به مرور معنای آن گسترده تر شد ونقشی را که بازیگر ،ایفا می کرد را در بر گرفت . بنا بر این مفهوم اصلی وا ولیّه ی شخصّیت ، تصویری از صوری واجتماعی است وبراساس نقشی که فرد در جامعه بازی می‌کند ، ترسیم می شود .یعنی در واقع ،فرد به اجتماع خود شخصیّتی ارائه می دهدکه جامعه ‌بر اساس آن ،اورا ارزیابی می کند . شخصیّت را ‌بر اساس صفت بارز یا مسلّط ویا شاخص فرد نیز تعریف کرده‌اند وبراین اساس است که فرد یا درون گرا ویا برون گرا پر خاش گر و امثال آن می دانند ‌و نظری اجمالی به تعاریف شخصیّت،نشان می‌دهد که تمام معا نی شخصیّت را نمی توان در یک نظریه خاص یافت . بلکه بستگی دارد به نوع تئوری یا نظریه ی هر دانشمند ،برای مثا ل کارل راجرز^[۲۲] : شخصیّترایک خویشتن سازمان یافته ی دائمی می‌داند که محور تمام تجربه های وجودی ماست یا آلپورت^[۲۳] از شخصیّت به عنوان یک مجموعه ی عوامل درونی که تمام فعّا لیت های فردی را جهت می‌دهد نام می‌برد .

گوردون آلپورت ^[۲۴](۱۹۳۷)شخصیّت را چنین تعریف ‌کرده‌است : سازمان پویایی از سیستم های روان تنی فرد است که رفتارها وافکار خاص اورا تعیین می‌کند (سیاسی،علی اکبر -۱۳۷۲).

هر کس ویژگی ها وخصلت هایی دارد که اولا مشابه یا به اصطلاح کپی شده دیگران نیست .دیگر آن که این صفات در طی زمان نسبتا پایدار ند .بنا بر این اگر امروز کسی را با هوش ،وظیفه شناس می‌دانیم احتمال آن که درماه ها ویا حتی سال های آینده خصلت هایی نظیر فوق از خود نشان دهد بسیار زیاد است .(لارسن^[۲۵] ۱۹۸۵)،کوستا ومک کرا^[۲۶] ۱۹۸۸ بارون وگرین برگ^[۲۷] ۱۹۹۰،به نقل از ابوقداره ۱۳۷۵).

در حال حاضر شخصیّت به روند اساسی ‌و مداوم درباره ی فرد انسان ،اطلاق می شود وتعریف آن از دیدگاه هر دانشمند ،یا هر مکتب وگروهی به نظریه یا تئوری خاص آن بستگی دارد . لیکن تعریف نسبتا جامع این که شخصیّت عبارت است از مجموعه سازمان یافته و واحد متشکل از خصوصیّات نسبتا پایدار ‌و مداوم که برروی هم یک فرد را از سایر افراد متمایز می‌کند.

در زبان روزمره مردم یکدیگر را با عباراتی مانند «بسیار با شخصیّت » توصیف می‌کنند.معمولا این راهی است برای بیان این مطلب که فرد مورد نظر به مجموعه متنوعی از رفتارهای جالب توجه اجتماعی را از خود نشان می‌دهد.اما از زبا ن یک روانشناس گفتن اینکه فرد از شخصیّت بیشتر یا کمتر برخوردار است کاملا بی معنی خواهد بود.هرچند جنبه‌های فردی شخصیّت از قبیل درجه برون گرایی را می توان اندازه گرفت اما خود شخصیّت مفهومی گسترده و پیچیده است که کمیّت در نمی آید.مسئله قضاوت اخلاقی درباره ی اینکه چه ویژِگی هایی به وجود آورنده ی شخصیّت خوب یا بد است مورد نظر ما نیست.گرچه این نکته روشن است که وجود خاصی از شخصیّت یک فرد می‌تواند از دید اجتماع کم و بیش مطلوب باشد.برخی از نظریه پردازان شخصیّت را به معنای کلیه صفات پایدار یک فرد تلقی کرده‌اند در حالی که دیگران این واژه را ‌در مورد ویژِ گی های قابل مشاهده ای که ماهیت بارز شناختی ندارد به کار برده اند.یعنی اینکه شخصّیت شامل ویژگی هایی نظیر هوش و استعداد نیست(مامن پوش،مریم -۱۳۸۵).

بعضی از این پژوهشگران که در این حوزه نیز به تحقیق اشتغال دارند شخصیّت را بر حسب تجارب فرد از جهاتی که در آن زندگی می‌کند تعریف می‌کنند که در نوشته های نظریه پردازان دیگر به تجرب فردی اشاره ی کمتری شده است.(یا حتی اشاره نشده است)در این آثار رفتار فردی مورد تأکید قرار گرفته است.با توجه ‌به این چندگانگی دید گاه ها می توان چنین نتیجه گرفت که شخصیّت تعریف ساده و صحیحی ندارد و هر کس تعریف خود را بر اساس آنچه از نظر او مهم است و با توجه به کاربردی که از نظر شخصیّت در ذهن دارد انتخاب می‌کند.بدین ترتیب اگر گرایش به رویکرد فروید داشته باشید ممکن است اهمیّت نقش ناخودآگاه را در تعریفی که از شخصیِّت می کنید بگنجانید.اما یک تعریف رفتار گرا بر اساس رفتارهای آموخته و قابل مشاهده خواهد بود (شکلتون و فلچر ^[۲۸]) برای اینکه شخصیت را دقیق تر تعریف کنیم می توان به منبع آن نگاهی بیندازیم.شخصیّت از واژه لاتین پرسونا^[۲۹] گرفته است که به نقابی اشاره دارد که هنر پیشه ها در نمایش به صورت خود می زدند.پی بردن به اینکه چگونه پرسونا به ظاهر بیرونی اشاره دارد یعنی چهره علنی که به اطرافیانمان نشان می‌دهیم آسان است.

تعریفی از شخصیّت در یکی از واژه های استاندارد با این استدلال موافق است.این تعریف می‌گوید : شخصیّت به گونه ای که بر دیگران اثر می‌گذارد است.در دهه ی ۱۹۶۰ والتر میشل^[۳۰] روانشناس باعث مجادله ای در روانشناسی ر شد که درباره تاثیر نسبی متغیّر های شخصیّتی پایدار مثل صفات و نیازهای متغیّر های مربوط به موفقیّت بر رفتار بود.(میشل ۱۹۷۳، ۱۹۶۸ به نقل از شولتز^[۳۱] ) یک تعریف معمول و نسبتا کلی که مورد توجه اغلب روانشناسان است را به عنوان تعریف شخصیّت بیان می‌کند. هنگامی که درباره شخصیّت صحبت می شود مقصود این نیست که یک شخصیّت گیرا ونافذ دارد نگرشی مثبت یا منفی به زندگی دارد . هنگامی که روانشناسان درباره ی شخصیّت صحبت می‌کنند مقصودشان مفهومی پویا است که بیانگر رشد ‌و تکامل کل سیستم روانی شخص است(همان منبع) .

گو ردن ال پورت (۱۹۳۷)شخصیّت ،همان شخصیّت پویا دردرون فرد است که از سیستم های روانی ‌و فیزیکی تشکیل شده و تنها عاملی است که تعیین کننده ی سازش فرد با محیطش می‌باشد (سیاسی ، علی اکبر-۱۳۷۳)

شخصیّت ‌را می‌توان جمع کل راهایی دانست که یک نفر بدان وسیله در برابر دیگران از خودش واکنش نشان می‌دهد .شخصیّت یک انسان بالغ به وسیله ارث ومحیط تشکیل وبا موقعیّت ها ی مختلف تعدیل می شود .در خصوص عامل وراثتی باید گفت که شخصیّت فرد عبارت است از :

ساختار مولکولی ژن ها که در کروموزوم قرار دارند

ویژگی های شخصیّتی

اولین اقداماتی که در زمینه شناخت ساختار شخصیّت صورت می‌گیرد بر محور اقداماتی می چرخد که در زمینه ی شناسایی وتشخیص خصوصیّات همیشگی است ونشان دهنده ی رفتار می‌باشد . این ویژگی ها عبارتند از کم رویی ،پرخاشگری ،حجب ،ریا ،تنبلی ،وفاداری وبزدلی .(قربانی ، الیاس -۱۳۸۲)

مرادی در یک تحقیق تعداد خصوصیات فردی را به ۱۷۱ مورد رسانید ولی متوجه شدکه نمی تواند برای همه آ نها تعریف دقیقی ارائه بکند .نتیجه کار این شد که تعداد خصوصیّات فردی را به ۱۶عامل شخصیّت کاهش بدهد (مرادی،داود- ۱۳۸۱)

شانزده ویژگی شخصیّتی :

۱-خوددار درمقایسه با متجاوز

۲-کم هوش درمقایسه با پرهوش

۳-تحت تاثیر احساس ‌در مقابل‌ با پایدار در برابر هیجان

۴-سلطه پذیر در مقایسه با سلطه گر

۵-جدی در مقابل تن آسا – بیعار

۶- مصلحت بین – خود غرض در مقایسه با با وجدان – وظیفه شناس

۷-ترسو در مقابل با متهور

۸- یک دنده در مقایسه با حساس

۹- قابل اعتماد در مقایسه با بد گما ن

۱۰- اهل عمل در مقایسه با تخیلی – خیال پرداز

۱۱-بی غل وغش – ساده درمقایسه با زیرک – موذی

۱۲-متکی به نفس در مقایسه با بیمناک

۱۳-محافظ کار در مقایسه با ‌آب‌دیده مجرب

۱۴-وابسته به گروه در مقایسه با خود بسنده

۱۵- مهار نشده – بی اراده درمقایسه با کنترل شده – با اراده