مقدمه

یکی از اساسی ترین مسائل در هر نظام آموزشی و تربیتی مسئله انتخاب محتوای مناسب برای آموزش و تدریس است. این امر در گذشته به صورت انتقال تجربیات و دانسته ها از نسلی به نسل دیگر صورت می گرفت ولی از سالهای ۱۹۱۸ به بعد مفاهیم جدیدی چون چگونگی انتخاب اهداف آموزشی، نحوه انتخاب محتوای درسی و سازماندهی فعالیت های آموزشی به صورت عملی مورد توجه قرار گرفته است و امروزه هم مشاهده می شود که وظیفه نظامهای آموزشی دیگر تنها انتقال تمدن و میراث فرهنگی گذشته جامعه نیست، بلکه به قانونی برای پذیرش تحولات و انطباق با نوآوری علمی و تکنولوژی تبدیل شده که سعی می کند برنامه های آموزشی را متناسب با این تحولات و براساس نیازهای فراگیران تدوین کند و در این باره سعی شده محتوا، اهداف و روش های آموزشی انتخاب شده در هر نظام با شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه و نیاز های فراگیران متناسب باشد.علاوه بر مسئولیت هایی که بر نظام های آموزشی و برنامه ریزان بر شمردیم این نظام ها موظفند در جهت هماهنگی مطالب با تحولات جهانی و رفع نیازهای جدید افراد، هر چند سال یکبار محتوا کتاب ها را مورد تجزیه قرار دهند و نسبت به تغییر، اصلاح، حذف یا افزایش مطالب اقدام کنند. لذا برای انجام این کار نیاز به استفاده از الگوها و مدلهای تحلیل محتوا و همچنین نظر معلمین محترم می باشد که هر کدام از زوایای خاص به تحلیل مطالب و متون مورد نظر بپردازند که در این تحقیق پژوهشگر کتابهای علوم تجربی پایه های اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم ابتدایی را به روش ویلیام رومی مورد بررسی قرار می دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بنابراین در این فصل، روش اجرای پژوهش توضیح داده می شود، بدین منظور در ابتدا روش مورد نظر معرفی می شود. یعنی از آن جامعه آماری و نمونه مورد تحقیق به طور کامل مشخص می گردد.در ادامه، ابزار گردآوری اطلاعات مورد استفاده معرفی می شود و در بخش انتهایی روش آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوطه به اجرای محتوا بیان می گردد و سپس درباره ضریب درگیری مطلوب توضیحاتی داده می شود.
روش تحقیق:

روش انجام شده پژوهش : (روش تحقیق )

دراین تحقیق از روش تحلیل محتوا با روش ویلیام رومی استفاده می شود . در این روش تحلیل محتوای یک کتاب در متن ، پرسش ها وتصاویر و جداول و نظریه های آن انجام میگیرد. هر کدام از اجزا ی محتوا به صورت مقوله های جمله ای پرسشی و تصوری در می آید ( امام جمعه:۱۳۷۷ ص ۱۴۲)
و پس با بهره گرفتن از مقوله های آنها را تحلیل می کند . هدف در این روش آن است که بررسی کنیم تا چه حد مقولات اشاره شده دانش آموزان رانسبت به فراگیری متن پرسشها و تصاویر جذب نموده و ضریب درگیری دانش آموزان با متن ، پرسش ها و تصاویر تا چه اندازه است . پس این روش برسر مقوله متن ، پرسشها و تصاویر استوار که هرکدام از این بخش ها مقوله هایی دارد به دوبخش فعال و غیر فعال تقسیم می شود و آنگاه میزان توجه آنها به فعالیت دانش آموز فعال کرده او بررسی و تحلیل می شود.

جامعه آماری:

جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر پنج جلد کتاب علوم تجربی دوره ابتدایی در سال تحصیلی (۸۸-۱۳۸۷)پایه های اول ، دوم ، سوم ، چهارم ، پنجم، تدوین شده است می باشد .

نمونه آماری :

با توجه به گستردگی جامعه آماری که کتاب علوم تجربی ۵ پایه را شامل می شود از هر کدام از کتابهای هر پایه نمونه ای به صورت تصادفی انتخاب می گردد و با بهره گرفتن از شاخصهای مورد تحلیل قرار می گیرد.

ابزارهای جمع آوری داده ها :

به منظور گرد آوری اطلاعات مورد نیاز هر یک از اجزای محتوای کتابهای مورد نظر شامل متن تصاویر پرسشها از جدول های ثبت اطلاعات و فیش مطالعات استفاده می شود و با بهره گرفتن از تکنیکهای پیشنهاد شده توسط «ویلیام رومی » در هر یک از اجزای محتوا میزان فراوانی هر روش ارائه میگردد ، و با بهره گرفتن از این جدول ها ضریب درگیری دانش آموزان از فرمول زیر بدست می آید :
مقوله های فعال
= ضریب درگیری دانش آموزان
مقوله های غیر فعال

روش تجزیه و تحلیل داده ها :

به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص یا ضریب درگیری یادگیرنده با محتوا که توسط «ویلیام رومی » پیشنهاد شده است استفاده خواهد شد . این شاخص با توجه به فراوانی مقوله ها محاسبه می شود .
علاوه بر این از روش های آماری توصیفی از قبیل فراوانی در جدولهای ارائه محتوا در مقوله های مختلف و درصد ورسم نمودار استفاده خواهد شد
در این پژوهش جهت دستیابی به اهداف پژوهش از روش « تحقیق توصیفی » از نوع تحلیل محتوا که جنبه عینی و وصف نگاری دارد استفاده شده است. در پژوهش هایی که با بهره گرفتن از روش توصیفی انجام می گردد پژوهشگر درصدد است تا آنچه که هست را بدون هیچ گونه دخالت و یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایجی عینی از موقعیت بدست آورد (نادری و سیف نراقی، ۱۳۷۶، ص ۷۲).
بنابراین در این پژوهش آنچه مورد نظر است بررسی شیوه ارائه محتوا بدون کم و کاست و استنتاجات ذهنی است.لازم به ذکر است در این پژوهش، محتوای کتابهای علوم تجربی پایه های اول ابتدایی، دوم، سوم، چهارم و پنجم ابتدایی یعنی متن ها، تصاویر و پرسش ها مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.
روش تحلیل داده ها
روش آماری تحلیل محتوای ویلیام رومی بر این اصل استوار است که می توان در هر یک از ابعاد مختلف محتوا یعنی متن ، پرسش ، تصاویر را به سه قسمت تقسیم نمود .
بخش اول محتوا : شامل مقوله هایی است که به ارائه غیر فعال محتوا می پردازد به عبارت دیگر اطلاعات و دانستنی هایی که به طور مستقیم در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد مانند مقوله های بیان حقایق،a ؛اصول کلی،b؛بیان تعاریف،c؛پاسخ سوالات توسط مولف،d؛پاسخ سوالات توسط دانش آموز در قسمت متن و یا مقوله a در قسمت تصاویر و مقوله های a و b را در قسمت پرسش ها می توان ذکر کرد .
بخش دوم محتوا : قسمت هایی است که به صورت فعال ارائه شده اند و در حقیقت این قسمت از محتوا است که دانش آموز را در تجربیات یادگیری می نماید مانند مقوله های h,g,f,e در قسمت متن یا مقوله های d,c دو قسمت پرسش ها و مقوله b در قسمت تصاویر می توان درج نمود .
بخش سوم محتوا : قسمت هایی است که جزء اهداف درسی نبوده ، ولی جهت تسهیل ارائه سایر قسمت های محتوا بکار برده شده است . در واقع این مقولات خنثی و بی اثر هستند و می توان در محاسبه میزان ارائه فعال محتوای کتاب ، از آنها صرف نظر نمود . مانند مقولات j,I در قسمت متن کتاب و مقولات d,c در قسمت تصاویر از این نوع هستند .
در روش ویلیام رومی به منظور تعیین میزان درگیری یا فعالیت دانش آموز در یادگیری از « ضریب درگیری » استفاده می شود . ضریب درگیری شاخصی است که از تقسیم مقوله های فعال محتوا به مقوله های غیر فعال بدست می آید . برای بدست آوردن ضریب درگیری در هر یک از قسمت های محتوا از فرمول های ذیل استفاده می شود :
۱ ـ متن کتاب :
e+f+g+h مجموع مقوله های فعال
= = ضریب درگیری دانش آموزان در متن های کتاب
a+b+c+d مجموع مقوله های غیر فعال
۲ ـ پرسش های کتاب :
C+d مجموع مقوله های فعال
= = ضریب درگیری دانش آموزان در پرسش های کتاب
a+b مجموع مقوله های غیر فعال
۳ ـ تصاویر کتاب :
b مجموع مقوله های فعال
= = ضریب درگیری دانش آموزان در تصاویر های کتاب
a مجموع مقوله های غیر فعال
مشخصات هر کتاب به شرح جدول (۱ ـ ۳)، (۲ ـ ۳)، (۳ ـ ۳)، (۴ـ ۳)، (۵ ـ ۳) آمده است.
جدول شماره (۱ ـ ۳): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی