بهزیستی روان شناختی

پذیرش خود

رشد و بالندگی فردی

تسلط بر محیط

خودمختاری

هدف در زندگی

رابطه مثبت با

دیگران

شکل (۲ ـ ۱ ) بهزیستی روان شناختی و مؤلفه‌ های آن برگرفته از ریف و کیز (۱۹۹۵) برگرفته از ( ریف و کیز، ۱۹۹۵)

امیدواری:

یکی از متغیرهایی که ارتباط نزدیکی با بهزیستی روانشناختی دارد، امیدواری است. امید متغیری است که می‌تواند بهزیستی روانشناختی افراد را پیش‌بینی کند. تحقیقات متعددی (رودریگز، ۲۰۰۶)، نشان می‌دهد که سبک تبیین و رضایت از زندگی، شادی و امید با هم رابطه دارند. در تحقیقات متعددی نشان داده شد که مشخص کردن هدف در زندگی می‌تواند موجب افزایش امید در زندگی افراد شود. آموزش امید به افراد می‌تواند موجب کاهش افسردگی در افراد شود و میزان کارایی و عزت نفس آن ها را افزایش دهد.

عمده تحقیقات و نظریه های مربوط به امیدواری و اثرات آموزشی و درمانی آن به اسنایدر و همکاران او بر می‌گردد. او در دهه ۱۹۸۰ اصول اساسی «نظریه امید^[۳۸]» را بنا نهاد. او برای این که بفهمد مردم موقع اشتباه کردن و عملکرد ضعیف، چگونه عمل می‌کنند، تحقیقاتی انجام داد (اسنایدر، هیگن واستوکی^[۳۹]۲، ۱۹۸۳). او ‌در گفتگو با شرکت کنندگان در تحقیق بعد از اجرای آزمایش از آن ها می خواست که به هم دیگرتوضیح دهند آن ها چه انگیزه ای برای انجام دادن تکالیف دارند. به چه چیز مطلوبی می خواهند برسند. این تغییرات و تحقیقات منجر ‌به این شد تا او چارچوب نظریه امیدواری را در قالب مقاله ای طراحی کند (اسنایدر، ۱۹۸۹).

او برای این کار ادبیات مربوط به انگیزش را از دهه ۷۰_۱۹۶۰ مطالعه کرد. موضوع مشترکی که بین همه تحقیقات پیداشد چیزی بود که «جستجوی اهداف مطلوب» نام داشت (کانتریل^[۴۰]، ۱۹۶۴، فاربر^[۴۱]، ۱۹۹۸، فرانک^[۴۲]، ۱۹۷۵، استوتلند، ۱۹۶۹، اسنایدر، ۲۰۰۲). او از مردم می خواست تا هدف هایشان را برای آن روز بگویند. آن ها می توانستند اهدافشان را بگویند اما اسنایدر قصد داشت شیوه بیان اهداف آن ها را بهبود بخشد، لذا آشکارا اهدافشان را مورد سوال قرار می‌داد. امیدواری به اعتقاد اسنایدر (۲۰۰۲) ابتدا یک روش تفکر است، احساساتی است که نقش مهم ولو کمک کننده بازی می‌کند.

امیدواری نوعی احساس امکان پذیر بودن یک فرایند یا رویداد مطلوب در آینده است. درادبیات روانشناسی، امید یک موقعیت انگیزشی مثبت و یک فرایند شناختی تعریف می شود که منجر به حرکت هدفمندی به سوی یک هدف مشخص می شود (اسنایدر، ۲۰۰۹).

امید نیروی هیجانی است که تخیل را به سمت موارد مثبت هدایت می‌کند. امید به انسان ها انرژی می‌دهد و مجهزشان می‌کند و همانند کاتالیزوری برای کار و فعالیت عمل می‌کند. امید به ما انعطاف پذیری، نشاط و توانایی خلاص از ضرباتی را که زندگی به ما تحمیل می‌کند، می‌دهد و باعث افزایش رضایت از زندگی می شود (پریچت، ۲۰۰۴). امیدواری پیوندی است میان رفتارهای مرتبط با هدف و باورهای فرد برای رسیدن به هدف. در سال های اخیر، اسنایدر به عنوان پیشگام و متقدم مطالعه در زمینه امید، به معنا به عنوان یک عامل کنترل خود می نگرد که به کمک آن انسان می‌تواند از عزت نفس خود مراقبت نماید. اسنایدر تعریف ویژه ای از کنترل دارد و آن را سازه روانشناختی می‌داند که افراد برای ادراک و فهم بهتر نتایج اعمال خود و رسیدن به پیامدهای مطلوب و پرهیز از پیامدهای نامطبوع، ازآن بهره می‌برند. ‌به این ترتیب زندگی هنگامی معنادار است که فرد امکان کنترل زندگی اش را داشته باشد و برای رسیدن به اهدافش تلاش نماید. به اعتقاد اسنایدر، برگزیدن هدف های مناسب و تلاش برای رسیدن به آن ها همان چیزی است که می توان آن را امید نامید.

امید یک حالت روحی و روانی برانگیزاننده انسان به کار و فعالیت است. پژوهشگران بر این باورند که امید برای سلامت روان انسان ضروری است. پس مطمئنا امیدواری یک نیاز اساسی برای دانش آموزان و دانشجویان است (پارکینز^[۴۳]، ۱۹۹۷). ازسویی امید یک سیستم انگیزشی شناختی پویا است که با افزایش امکان دستیابی به هدف، دانشجویان را با تمرکز به موفقیت برای فائق آمدن برمشکلات توانمند می‌سازد. از دیدگاه اسنایدر امید یک هیجان انفعالی نیست که تنها در لحظات تاریک زندگی پدیدار می شود، بلکه فرایندی شناختی است که افراد به وسیله آن، فعالانه اهداف خود را دنبال می‌کنند. از نظر او امید فرایندی است که طی آن افراد اهداف خودرا تعیین می‌کنند، راهکارهایی برای رسیدن به آن اهداف خلق می‌کنند و انگیزه لازم برای به اجرا درآوردن این راهکارها را ایجادکرده و در طول مسیرحفظ می‌کنند (اسنایدر، ۱۹۹۴).

رابینسون^[۴۴] (۱۹۹۴)، معتقداست امید یکی ‌از پایه های اصولی توازن وقدرت روانی است که مشخص کننده دستاوردهای زندگی است. امید، توانایی باور یک احساس بهتر از آینده است. امید با نیروی نافذ خود، سیستم فعالیتی را تحریک می‌کند تا سیستم بتواند تجارب نو را کسب کرده و نیروهای تازه در ارگانیسم ایجاد نماید و در نتیجه امید، انسان را به تلاش و کوشش واداشته و او را به سطح بالایی از عملکردهای روانی و رفتاری نزدیک می‌کند و از سویی امید یکی از نشانه های سلامت روانی است.

از دیدگاه هوش هیجانی امیدوار بودن ‌به این معنا است که افراد ‌در مقابل‌ اضطراب فشارآور، نگرش حاکی از شکست یا افسردگی در رویارویی با چالش ها با موانع دشوار تسلیم نخواهدشد (گلمن^[۴۵]، ۱۹۹۵).

امید نقش مقتدرانه و شگفت آوری در زندگی ایفا می‌کند و در حیطه های گوناگون از موقعیت های تحصیلی گرفته تا تحمل مشاغل پر زحمت، مزایایی به همراه دارد. بیلی^[۴۶] و اسنایدر(۲۰۰۷) آن را به گونه ای دقیق تر تعریف می‌کنند: امید یک حالت انگیزش مثبت با در نظرگرفتن اهداف روشن برای زندگی است. در امید از یک سو انگیزه خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف نهفته است. ‌بنابرین‏ کارکرد امید در زندگی به عنوان یک مکانیزم حمایتی است و باعث رشد و پیشرفت کیفیت زندگی انسان می‌باشد.

امید از نظر ساختاری و ترکیب، ابعاد بسیار پیچیده ای ندارد و یا به عبارت دیگر امید از عوامل بسیار پراکنده و گسترده ساخته نشده است، بلکه می توان در یک محدوده کوچک امید را مورد بحث و بررسی قرارداده و آن را با تمام وجود مورد شناسایی نمود.

مؤلفه‌ های امیدواری: