۱۹.۶۷

(Nov) /11/2001

۱۹.۴۰

(Dec) /12/2001

http://www.eia.gov/dnav/pet/hist/LeafHandler.ashx?n=PET&s=RCLC1&f=M
از آنچه گفته شد مشخص می‌گردد وقوع حوادث تروریستی یازده سپتامبر دارای تأثیری بسیار سطحی و گذرا بر قیمت نفت بوده و با سیاست‌های اتخاذ شده از سوی اوپک و وجود رکود اقتصادی بین‌المللی نه تنها منجر به افزایش طولانی مدت قیمت این حامل انرژی نگردیده بلکه به کاهش قیمت نفت نیز انجامیده است. به عبارت دیگر با بررسی سیر حوادث قبل از یازده سپتامبر مشخص می‌شود که افزایش عرضه و کمبود تقاضا به موجب کاهش رشد اقتصادی، وضعیت کاهش قیمت نفت را فراهم آورده بود که وقوع حوادث تروریستی یاد شده صرفاً به عنوان یک عامل مقطعی در افزایش قیمت مؤثر بوده است؛ و تصمیمات اوپک نیز اگرچه منجر به تقدیر جهانی از این سازمان گردید لکن با پایین نگه داشتن قیمت‌ها تصمیمی متناسب با نیاز ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ که مصرف کنندگان عمده نفت هستند اتخاذ شده و این مسئله به نفع عمده اعضا اوپک که به دنبال فروش ذخایر نفتی خود با قیمت بالاتر هستند نبوده است. هر چند با ادامه روند کاهش قیمت نفت، این سازمان در اجلاس صد و هیجدهم خود در نوامبر سال ۲۰۰۱ ضمن درخواست همکاری از اعضای غیراوپک تصمیم به کاهش ۲ میلیون بشکه در روز از عرضه نفت گرفته تا بدین وسیله طی یک اقدام عملی نسبت به تنظیم قیمت‌ بازار نفت اقدام نماید. (۳۱)
یادداشت‌ها:
۱- حسین دهشیار، «۱۱ سپتامبر، استراتژی بزرگ آمریکا»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور ۱۳۸۱، صص ۸۲ - ۸۳.
۲- همان، ص ۸۵.
۳- امیرعلی ابوالفتح، «۱۱ سپتامبر و بازتاب‌های آن بر جامعه آمریکا»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور ۱۳۸۱، ص ۱۲۴.
۴- جان ایکنبری، «استراتژی آمریکا در عصر ترور»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور ۱۳۸۱، ص ۳۱.
۵- انور مسعود، اسلام ستیزی، تهران: پژوهشکده مطالعات و امنیت، ۱۳۸۸، ص ۱۷.
۶- سهراب اسدی تویسرکانی، ۱۱ سپتامبر جنایتی جهانی در پرده ابهام، تهران: راه ظفر، ۱۳۸۲، صص ۳۸ - ۳۹.
۷- همان، صص ۴۷ - ۴۸.
۸.- پیشین، ص ۵۶.
۹- پیشین، ص ۱۱۰.
۱۰- پیشین، ص ۱۰۰.
۱۱- پیشین، ص ۵۶.
۱۲- http://www.Opec.org/Opec_Web/en/Search.jsp.
۱۳- http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911119000337.
۱۴- گاودات باگت، «ژئوپلتیک جدید نفت ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه»، ترجمه زهرا پیشگاهی فرد، فصلنامه راهبرد، شماره ۴۰، تابستان ۱۳۸۵، ص ۲۳۶.
۱۵- همان، ص ۲۴۶.
۱۶- پیشین، ص ۲۴۸.
۱۷- انور مسعود، اسلام ستیزی، تهران: پژوهشکده مطالعات و امنیت، ۱۳۸۸، ص ۳۲۱.
۱۸- موزس نعیم، «جنگ آمریکا با تروریسم»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور، ۱۳۸۱، ص ۱۵۷.
۱۹- http://www.Opec.org/Opec_Web/Static_files_Project/.
۲۰- جان ایکنبری، «استراتژی آمریکا در عصر ترور»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور، ۱۳۸۱، صص ۵۸ - ۵۹.
۲۱- امیرعلی ابوالفتح، «۱۱ سپتامبر و بازتاب‌های آن بر جامعه آمریکا»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور، ۱۳۸۱، ص ۱۲۶.
۲۲- همان، ص ۷۱.
۲۳- پیشین، ص ۷۲.
۲۴- مقتدر خان، «دیدگاه‌های کارشناسان درباره حمله به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون»، گزیده تحولات جهان ۷ (ویژه ۱۱ سپتامبر)، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، شهریور ۱۳۸۱، ص ۹۳.
۲۵- ابوالفتح، همان، ص ۱۳۰.
۲۶- http://www.Opec.org/opec Bulletin september 200, p.19.
۲۷- مسعود درخشان، «مروری بر پیامدهای اقتصادی واقعه ۱۱ سپتامبر»، پژوهش‌های اقتصادی، برگرفته از پایگاه مجلات تخصصی نورمگز، شماره ۲، تابستان و پائیز، ۱۳۸۰، صص ۱۱ - ۱۲.
۲۸- گاودات باگت، همان، صص ۲۴۰-۲۳۹.
۲۹- پیشین، ص ۲۴۸.
۳۰- http://www.Opec.org/opec Bulletin October 2001, p.23.
۳۱- http://www.Opec.org/opec Bulletin November 2001, p.31.
فصل ششم
پیامدهای حمله آمریکا به عراق درسال ۲۰۰۳ بر سیاست‌های اوپک
با ساقط شدن حکومت طالبان در افغانستان، فشار آمریکا بر عراق و صدام حسین، افزایش یافته و همه تلاش‌ها معطوف به سرنگونی رئیس جمهوری عراق شد. بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر، مقام‌های ایالات متحده همانند معاون وزیر امور خارجه آمریکا، «پاول ولفوویتز» درخصوص حوادث ۱۱ سپتامبر اصرار داشتند که چنین حمله‌ای در این سطح نیاز به حمایت یک دولت دارد، از نظر مقامات آمریکایی، دولت مذکور دولت عراق بود. حتّی بعدها گزارشی درخصوص ارتباط یکی از هواپیماربایان به نام «محمد عطا» با بغداد منتشر شد که البته نتیجه‌ای در بر نداشت. هر چند براساس استناد دولت آمریکا تا آن زمان به غیر از آن که مأموران صدام می‌خواستند بوش پدر را در سال ۱۹۹۳ ترور کنند، دولت عراق متهم به هیچ حمله تروریستی مستقیم دیگری علیه ایالات متحده نشده بود.
بعد از گذشت شش‌ماه از ۱۱ سپتامبر، بوش در مراسم رسمی که به همین مناسبت برگزار شد و تعداد زیادی از دیپلمات‌ها و سیاستمداران و افراد دیگری چون بستگان قربانیان حوادث نیز در آن حضور داشتند، تأکید کرد جنگ علیه تروریسم (پس از مهار طالبان در افغانستان) وارد مرحله دوم خود شده است. بوش گفت: تصمیم گرفته است با کشورهایی چون عراق که در تلاش برای دستیابی به سلاح‌های شیمیایی، بیولوژیکی و اتمی هستند، مبارزه نماید. درست همزمان با این سخنرانی، «دیک چنی» در تدارک انجام سفر ده روزه خود در منطقه خلیج فارس بود و در زمینه طرح آمریکا برای ادامه جنگ با تروریسم آماده مذاکره با رهبران کشورهای عربی و اسلامی شد. در همین حال: تونی بلر در ملاقات با دیک چنی در لندن اعلام کرد: «هیچ شکی وجود ندارد که تهدیداتی از جانب صدام حسین و سلاح‌های کشتار جمعی که در اختیار دارد در جهان احساس می‌شود» امّا ریچارد بولیت، کارشناس خاورمیانه دانشگاه کلمبیا نظر دیگری در این خصوص داشت. وی معتقد بود اکنون احساس همدردی کمتری با بوش در فاز دوم جنگ علیه تروریسم وجود دارد. بوش همچنین در جریان یکی از سخنرانی‌های خود از عبارت محور شرارت در مورد عراق و دو کشور دیگر استفاده کرد. او نظر واشنگتن را در قبال عراق در چند جمله بیان نمود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-عراق به دشمنی با آمریکا ادامه می‌دهد و از تروریسم حمایت می‌کند.
۲-بیش از یک دهه است که عراق در حال توسعه تولید گازهای شیمیایی و سیاه‌زخم و همچنین سلاح‌های اتمی است.
۳-بغداد از گازهای سمی جهت کشتار جمعی شهروندان خود استفاده کرده است.
۴-عراق کشوری است که موافقت نموده است بازرسان بین‌المللی وارد آن کشور شوند. امّا سپس آنها را بیرون کرد، پس این رژیم، چیزی دارد که می‌خواهد آن را از جهان پنهان کند.
۵-واشنگتن و لندن معتقدند سلاح‌های کشتار جمعی تهدیدی نه تنها برای منطقه بلکه برای تمام جهان است.
در مجموع تلاش‌ها برای مقصر جلوه دادن رژیم بعث با موفقیت انجام شد و نهایتاً سازمان ملل متحد نیز در گزارشی که در ماه مارس سال ۲۰۰۳ یعنی زمان وقوع جنگ علیه این کشور انتشار یافت؛ تأکید کرد که عراق سلاح‌های بیولوژیکی و شیمیایی در اختیار دارد امّا عراق این گزارش را رد کرد. (۱)
۶-۱- حوادث ۱۱ سپتامبر و حمله به عراق
همانطور که ذکر آن شد حوادث ۱۱ سپتامبر شرایط کاملاً متفاوتی را برای ایالات متحده آمریکا خصوصاً از جهت سیاست خارجی این کشور فراهم نمود و دولت این کشور با استناد به این رخدادها و پیامدهای پس از آن، استراتژی دفاع پیشدستانه با منش نظامی‌گری را خط‌مشی سیاست خارجی خود قرار داد. بوش رئیس جمهور وقت آمریکا در ۲۹ ژانویه اظهار نمود: «آمریکا از عمل نظامی پیشدستانه برای مقابله با تهدیدات علیه آمریکا و متحدان محوری‌اش استفاده می‌کند». دکترین جنگ پیشدستانه جورج بوش به عنوان بخشی از راهبرد امنیتی آمریکا در سند امنیت ملی مصوب سپتامبر ۲۰۰۲ این گونه فرمول بندی شد: «در حالی که آمریکا می‌کوشد حمایت جامعه بین‌المللی را جذب کند، امّا هراسی نداریم که در مواقع ضروری تنها عمل کنیم تا حق خود را در عمل پیشدستانه علیه تروریست‌ها و باز داشتن آنها در آسیب رساندن علیه ملّت و کشورمان اجرا کنیم». این سند عنوان می‌کند که ایالات متحده نباید منتظر حمله دشمن به خاک خود باشد و سپس به مقابله برخیزد، بلکه باید فتنه را از همان شکل‌گیری و قبل از اینکه به منافع آمریکا در داخل و خارج کشور آسیبی وارد شود؛ خاموش نماید. این دکترین نظامی در واقع به دولت واشنگتن اجازه می‌داد تا در هر نقطه جهان علیه کشورهایی که قصد داشته باشند علیه آمریکا حمله نظامی انجام دهند از نیروهای نظامی خود استفاده کند. قبلاً دولت آمریکا به موجب قوانین بین‌المللی نمی‌توانست چنین عملیات‌هایی را دنبال نماید، به این دلیل که ممکن بود در آینده از سوی کشوری مورد حمله قرار گیرد و علیه آن حمله نظامی اقدام نماید. اما بوش معتقد بود که نباید منتظر شد تا دشمن علیه آمریکا حمله تروریستی انجام دهد و اعلام کرد که دولت‌های سرکشی در نظام بین‌الملل وجود دارند که درصدد دستیابی به جنگ‌افزارهای ویژه کشتار جمعی اعم از بیولوژیک، شیمیایی یا هسته‌ای هستند. در راستای این راهبرد امنیتی، آمریکا با اهدافی چون نابودی سلاح‌های کشتار جمعی، مبارزه با تروریسم و ایجاد دموکراسی به عراق حمله کرد. (۲)
۶-۲- زمینه‌سازی حمله به عراق در صحنه‌های دیپلماتیک و رسانه‌ای
در مورد تأثیر نخست وزیر انگلستان تونی بلر به عنوان ایفاگر نقشی اساسی در آماده‌سازی افکار عمومی بین‌المللی قبل از آغاز جنگ عراق از طریق دیپلماسی، مسائل زیادی قابل طرح است. وی در جریان سخنانی قبل از شروع جنگ اعلام کرد: «باز گذاشتن دست صدام حسین در دست‌یابی به تسلیحات کشتار جمعی، عملی غیر مسؤلانه خواهد بود و عراق دیگر نباید به بازی خود برای طفره رفتن از انجام دستورات سازمان ملل متحد ادامه دهد». بلر تأکید کرد، «واشنگتن و لندن معتقدند، خطر جنگ‌افزارهای کشتار جمعی عراق باید یک‌بار و برای همیشه از میان برداشته شود». تعدادی از مقامات دولت آمریکا نیز اعلام کردند، جهان نمی‌تواند صبر کند و شاهد دستیابی صدام حسین به تسلیحات کشتار جمعی باشد. ژاک شیراک، رئیس جمهوری فرانسه نیز با ارائه یک طرح دو مرحله‌ای در مورد عراق، پیشنهاد کرد چنانچه عراق پس از اعلام یک ضرب‌الاجل سه هفته‌ای از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگشت بازرسان تسلیحاتی به خاک خود، مخالفت ورزد؛ آنگاه با صدور قطعنامه‌ای دیگر از سوی شورای امنیت، هدف اقدام نظامی قرار گیرد. اتحادیه عرب هم هشدار داد اقدام نظامی علیه عراق، درهای دوزخ را خواهد گشود. (۳)