این آزمون به عنوان یکی از حساس ترین آزمون‌های مربوط به قشر جلوی پیشانی و پشتی جانبی در نظر گرفته می شود. (گلدبرگ و وین برگر، ۱۹۹۸).

لزاک (۱۹۹۵) میزان روایی این آزمون را برای سنجش نقایص شناختی به دنبال آسیب های مغزی بالای ۸۶/۰ ذکر ‌کرده‌است.

پایایی این آزمون نیز بر اساس ضریب توافق ارزیابی کنندگان در مطالعه اسپرین و استراوس (۱۹۹۱) معادل ۸۳/۰ گزارش گردیده است. نادری (۱۳۷۳) این آزمون را در جمعیت ایران با روش بازآمایی ۸۵/۰ ذکر ‌کرده‌است.

این آزمون شامل ۶۴ کارت است که بر روی آن ها یکی الی چهار نماد به صورت مثلث قرمز، ستاره سبز، صلیب زرد و دایره آبی نقش بسته است و هیچ دوکارتی شبیه به هم یا تکراری نبودند. وظیفه آزمودنی این است که بر اساس استنباط از الگوی مورد استفاده آزماینده نسبت به جای گذاری کارت ها اقدام نماید این الگو عبارت است از یک مثلث قرمز، دو ستاره سبز، سه صلیب زرد و چهار دایره آبی. اصل دسته بندی و جای گذاری کارت ها به ترتیب رنگ، شکل و تعداد نمادها می‌باشد که آزمون گر بدون اطلاع آزمودنی در نظر می‌گیرد. وقتی آزمودنی بتواند ده کارت را به طور متوالی بر اساس رنگ دسته بندی کند، آزمون گر ملاک را تغییر می‌دهد و آزمودنی باید این تغییر را با توجه به گفته «درست است» و «درست نیست» آزماینده متوجه شود و اصل جدید را پیدا کند. آزمون تا آنجا ادامه می‌یابد که آزمودنی جایگزینی ده کارت را برای شش مرتبه انجام دهد یا به طور خود به خودی اصل زیربنای مذکور را گزارش دهد مثلاً بگوید «شما مرتباً اصل را تغییر می دهید». به طور معمول بعد از این که ۳۰ الی ۴۰ کارت به طور اشتباه جای گذاری شده باشد و به نظر برسد که آزمودنی رغبتی در درک و فهمیدن تکلیف ندارد، آزمون را متوقف می نمایم (لزاک، ۱۹۹۵).

این آزمون را می توان چندین روش نمره داد. رایج ترین شیوه نمره گذاری، ثبت تعداد طبقات به دست آمده و خطاهای در جاماندگی می‌باشد. طبقات به دست آمده به تعداد دوره های صحیح یا به عبارت دیگر ده جای گذاری صحیح متوالی اطلاق می شود که این تعداد در دامنه ای از صفر تا شش که در این حالت آزمون طبیعتاً متوقف می شود، قرار می‌گیرد. مواقعی که آزمودنی بر طبق اصل موفقیت آمیز قبلی دسته بندی را ادامه می‌دهد و همچنین زمانی که در اولین سری، در دسته بندی بر اساس یک حدس غلط اولیه پافشاری می‌کند، خطای درجاماندگی وجود دارد. خطای درجاماندگی برای مستند کردن در زمینه شکل گیری مفاهیم، سود بردن از تصحیح و انعطاف پذیری ادارکی مفید و قابل استفاده است. خطاهای خاص شامل خطاهای دیگر غیر از خطاهای درجاماندگی می‌باشد. (لزاک، ۱۹۹۶).

۳-۵-۴ آزمون کلمه و رنگ استروپ

آزمون کلمه و رنگ استروپ (گلدن ، ۱۹۸۷) برای سنجش انعطاف پذیری شناختی، مقاومت در برابر تداخل محرک‌های بیرونی، و توانایی بازداری کردن یک پاسخ کلامی غالب یا مسلط به کار می رود. عملکرد آزمودنی در سه تکلیف مورد مقایسه قرار می‌گیرد : خواندکلمات، نامیدن رنگ‌ها، و نامیدن کلمات رنگی، در تکلیف آخر، بیمار باید بجای خواندن کلمه رنگ جوهری را که کلمه با آن نوشته شده است(و با لغت مربوط به آن رنگ ناهماهنگ است) با حداکثر سرعت بگوید. در حال حاضر داده های هنجاری این آزمون برای سنین ۷ تا ۸۰ ساله موجود است هبن، میلبرگ (۲۰۰۲، ترجمه حق شناس، ۱۳۸۵).

در این پژوهش از آزمون کلاسیک استروپ استفاده شده. این آزمون سه مرحله دارد. مرحلۀ اول به صورت تصادفی اسم تعدادی رنگ می‌آید و آزمودنی باید با سرعت هر چه تمام تر و بدون اشتباه کلمات را بخواند.

در مرحله دوم همان رنگ‌ها نقاشی می‌شوند و آزمودنی می بایست آن ها را نام ببرد و در مرحلۀ سوم نام رنگهای آمده ولی کلمه رنگی که نوشته شده با خود رنگ فرق دارد (مثلاً آبی به رنگ سبز نوشته می شود).

آزمودنی باید کلمات را نادیده گرفته و فقط رنگ را نام ببرد. (استروپ ، ۱۹۳۵).

فاطمه قدیری و همکاران در سال ۱۳۸۵ ضریب بازآمایی برای زمان واکنش مرحله اول ۶/۰ و برای تعداد خطاهای همین مرحله ۵۵/۰ به دست آورند و در مرحله دوم آزمایش برای زمان واکنش ضریب پایایی ۸۳/۰ و برای تعداد خطاها ضریب ۷۸/۰ محاسبه گردید و در مرحله سوم ضریب پایایی برای زمان واکنش ۹۷/۰ و برای تعداد خطاها ۷۹/۰ بود.

۳-۶-روش اجرا

در این پژوهش آزمودنی ها از بین بیماران اعصاب و روان دکتر محرری بر اساس ملک تشخیصی DSM-IV و تشخیص روانپزشک و مصاحبه بالینی روانشناس بیمارستان انتخاب شدند. بدین طریق آزمون بر روی بیمارانی که به درمانگاه جهت پیگیری درمان نزد روانپزشک آمدند و همچنین افراد بستری که طول درمان را طی کرده و در سدد ترخیص بودند انجام شد.

برای اطمینان از اینکه بیماران بدون علائم روانپریشی هستند از آنان خواسته شد که پرسشنامه GHQ را انجام دهند، و افرادی که نمرات بالاتر از ۲۲ داشتند از این آزمون حذف شدند (فتحی آشتیانی، ۱۳۹۱). بعد از انتخاب آزمودنی ها با آزمون GHQ با سه آزمون، هوش مهک، آزمون کلمه و رنگ استروپ ، آزمون جور کردن ‌کارت‌ها ویسکانسین مورد ارزیابی قرار گرفتند.

۳-۷- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :

با توجه به هدف تحقیق و همچنین فرضیه های مطرح شده در پژوهش حاضر از روش آمار توصیفی از قبیل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و آمار استنباطی از قبیل : روش تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون بن فرونی و آزمون f یک طرفه به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد.

فصل چهارم

یافته های پژوهش

۴-۱ مقدمه

در این فصل یافته ­های پژوهش در دو بخش آمار توصیفی و جمعیت­شناختی، و پاسخ به فرضیه ­های پژوهش ارائه می­گردد. در بخش توصیفی به ارائه­ نتایج توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش، اعم از میانگین، انحراف استاندارد ، حداقل و حداکثر نمرات، پرداخته می­ شود. و در بخـش دوم از طریق تحلیل واریانس چند متغیره به تأیید فرضیه ­های پژوهش پرداخته می­ شود.

۴-۲ توصیف داده ­ها

در این بخش، یافته ­های توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و حداقل و حداکثر نمره ­های متغیرهای مورد مطالعه­ پژوهش حاضر بررسی می­گردد، که به ترتیبی که در پی می ­آید، ارائه می­گردد:

۴-۲-۱ توصیف متغیرهای جمعیت شناختی

نسبت مردان به زنان در گروه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی یکسان (۱۵ به ۱۵) ، در گروه بیماران مبتلا به افسردگی اساسی یکسان(۱۵ به ۱۵) ، و در گروه بهنجار یکسان (۲۰ به ۲۰) ‌می‌باشد.

همان گونه که داده ­های مربوط به توزیع میزان سن در جدول ۴-۱، نشان می­دهد، میانگین متغیر­ سن در بین بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی (۹۳/۳۸) بالاتر از میانگین سنی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی (۶/۳۵) و گروه نرمال (۵/۲۹) ‌می‌باشد. اما بررسی انحراف استاندارد­های سه گروه نشان دهنده انسجام بیشتر در گروه بیماران مبتلا به افسردگی اساسی نسبت به بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و افراد بهنجار ‌می‌باشد. بررسی معناداری تفاوت­های میانگین­ها با بهره گرفتن از آزمونf، نشانگر تفاوت معنادار سه گروه بیماران مبتلا به اسکیزوفرن، افسردگی اساسی و افراد بهنجار در متغیر سن ‌می‌باشد.