در این مرحله انتظار می رود نظام مورد ارزشیابی ضمن کسب آگاهی لازم از وضعیت خود، در جهت تسجیل کیفیت و تأیید همتایان بیرونی از نظام گام بردارد . اگر ارزشیابی درونی در یک نظام آموزشی تأثیر ات خود را برجای گذاشته و ضرورت و فلسفه آن درک شده باشد، معمولاً در جهت کسب تأیید هیئت همگنان با اشتیاق و داوطلبانه اقدام به مهیا ساختن پیش بایست ها و مقدمات انجام ارزشیابی بیرونی و اعلام داوطلبی برای انجام آن می نمایند .

ب:ارزشیابی بیرونی^[۴۹]

همان گونه که اشاره شد الگوی اعتبارسنجی دارای دو قسمت است، ارزشیابی درونی مرحله اول کاربرد الگوی اعتبارسنجی است، چنانچه ارزشیابی درونی انجام شده باشد می‌توان به انجام ارزشیابی بیرونی پرداخت. معمولاً اعتبارسنجی مترادف با ارزشیابی بیرونی درنظر گرفته می‌شود. (بازرگان، ۱۳۸۰ به نقل از میرزامحمدی،۱۳۸۵)

ارزشیابی بیرونی به عنوان مکمل ارزشیابی درونی بایستی به صورت یک چرخه انجام شود. چرا که ارزشیابی درونی و برونی همپوشی و کنش متقابلی در جهت بهبود و توسعه راهبردهای درون نظام آموزشی به منظور بهبود کیفیت فعالیت های آن ها و بهبود سطوح خدمات ارائه شده و تضمین این که بودجه و منابع دریافتی به مناسب ترین صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد، دارند(دابیوس^[۵۰]،۱۹۹۸به نقل از میرزامحمدی،۱۳۸۵).

مراحل انجام ارزشیابی بیرونی

همان گونه که قبلاً ذکر شد دو هدف برای ارزشیابی در نظام آموزشی می توان در نظر گرفت(میرزامحمدی،۱۳۸۵).:

الف) بهبود کیفیت،

ب) ‌پاسخ‌گویی‌

مراحل رویکرد ارزیابی بیرونی :(بازرگان،۱۳۸۰)

۱٫ تشکیل کمیته ارزشیابی بیرونی به وسیله یک سازمان تخصصی در رشته ذی­ربط و حصول اطمینان از دسترسی به گزارش ارزشیابی درونی،

۲٫ تدوین سیاست ها و دستورالعمل برای اجرای ارزشیابی بیرونی و تشکیل هیئت بازدیدکننده (هیئت همگنان ) برای ارزشیابی بیرونی با توجه به الزامات،

۳٫ آشنا ساختن هیئت همگنان با فرایند بازدید از نظام (برنامه)،

۴٫ بازدید هیئت همگنان از نظام (برنامه) و بازبینی گزارش ارزشیابی درونی،

۵٫ تدوین گزارش ارزشیابی بیرونی

نقش اعتبارسنجی در کیفیت آموزش و پرورش:

از آنجا که جهان در حال تغییراست و روز به روز بر حالت عدم قطعیت آن افزوده می شود، ‌بنابرین‏ موقعیت مراکز آموزش در قبال کیفیت بسیار پیچیده است و تمامی آن ها زیرفشارند تا پاسخ های مطلوبی در قبال نیازهای سازمان ارائه کنند .تجربه ثابت نکرده است که این مراکزدر صورتی می ­توانند به حداکثر بهره ­وری برسند که دائم دغدغه بهبودکیفیت خدمات آموزشی خود را داشته باشند(وانزار و ‌همکاران^[۵۱]،۲۰۰۰)^[۵۲]. ادوارد سالیس متعقد است که مراکز آموزشی می بایستی چهار الزام :حرفه­ای، اخلاقی، رقابتی و مسئولیت پذیری را در سرلوحه اقدامات اجرایی خود قرار دهند.(سالیس^[۵۳]،ترجمه صدیقی،۱۳۸۰). کاتن پنج ضرورت تعالی سازمانی را: برنامه­ ریزی استراتژیک، اعتبارسنجی برای تعالی، رهبری همکارانه، مشارکت دادن کارکنان و الزام به رعایت استانداردها معرفی نموده و تحقق آن ها را منوط به ارزیابی مستمر کیفیت فرایندها ارزیابی می‌کند(کاتن^[۵۴]،۱۹۹۰). بازرگان، بهبود کیفیت آموزش و فراهم کردن زمینه ‌پاسخ‌گویی‌ را دوکارکرد مهم اعتبار سنجی بر می شمرد (بازرگان،۱۳۸۰ به نقل از رحیمی،۱۳۸۲). ون دام، نیز از بهبود کیفیت آموزش، ‌پاسخ‌گویی‌، ارائه اطلاعات شفاف و هدایت نظام آموزش در بهره گیری مناسب از منابع در اختیار، به عنوان کارکردهای چهار گانه اعتبار سنجی نام می‌برد.(بازرگان، ۲۰۰۲) با توجه به آنچه گفته شد ‌می‌توان بهبودکیفیت، ‌پاسخ‌گویی‌ و سازماندهی مجدد را به عنوان کارکردهای اصلی اعتبار سنجی برشمرد. برآیند حاصله، به سازمان این اطمینان را خواهد داد که برنامه های آموزشی، کاملا در چارچوب استانداردها و ضوابط از پیش تعیین شده قرار داشته، منطبق با اصول کیفیت اجرا می­شوند. ‌بنابرین‏ اعتبار سنجی به عنوان شناخته شده ترین الگوی ارزیابی کیفیت می‌باشد که مبنای مؤثری برای سنجش میزان توجه مراکز آموزش، به رعایت استانداردهای لازم را ایجاد کرده و با شفاف سازی امور، این اطمینان را به سازمان خواهد داد که برنامه ها منطبق با معیارهای از پیش تعیین شده پیش می‌روند(بازرگان،۱۳۸۴).

بخش پنجم ؛پیشینه تحقیق:

الف:داخلی

۱-یادگارزاده (۱۳۸۸) پژوهشی را تحت عنوان «اعتبارسنجی در آموزش و پرورش» انجام داده که در این پژوهش اعتبارسنجی را به عنوان یک الگوی ارزشیابی بررسی و ضمن مرور تعاریف و سابقه اعتبارسنجی در نظام های آموزشی،درباره هدف ها و روش های آن بحث کرده.همچنین در این پژوهش الگوی اعتبارسنجی را به عنوان یک الگوی مبتنی بر ملاک درونی معرفی کرده سپس چالش های پیش روی استقرار نظام اعتبارسنجی در مدارس رو مورد بحث قرار داده است.از جمله چالش ها می توان به : آمادگى مدرسه ها به عنوان خردترین زیرسیستم در اجراى ارزشیابى درونى و استفاده از نتایج براى بهبود کیفیت است،مدرسه ها با محدودیت تصمیم گیری ،منابع و اختیارات مواجه هستند و در این حالت، انجام ارزشیابى هاى درونى و بیرونى ممکن است به وظایف جاری مدرسه تحمیل شود و آن ها نتوانند استفاده هاى لازم را از آن ببرند.مدرسه هاى ما با ساختار فعلى به دشوارى مى توانند خود را ارزشیابى کنند. این امر دو دلیل عمده دارد اولى متمرکز بودن نظام و دومى روش هاى رایج ارزشیابى می‌باشد.

۲-یادگارزاده (۱۳۸۸) در پژوهش خود تحت عنوان «اعتبارسنجی در آموزش و پرورش، فرصت ها و تهدیدها» انجام داده که در این پژوهش فرصت ها و تهدید ها برای اعتبارسنجی به مدارس پرداخته است.سپس بحث می‌کند که اعتبارسنجی می‌تواند موارد زیر را یک برنامه یا مؤسسه را پوشش می‌دهد:تأیید این که مؤسسه به سطح استاندارد مدرن و رسمی رسیده یا خیر،کمک به دانش آموزان و دانشجویان در امر شناسایی مؤسسات و برنامه های معتبر،کمک به شناسایی مؤسسات و برنامه ها به منظور سرمایه گذاری بخش خصوصی،افزایش سطح استانداردهای برنامه و مؤسسه آموزشی،محافظت در مقابل فشارهاى و زیان های بخش درونى و بیرونى،تعیین معیارها و ملاک ها براى صدور گواهى نامه هاى و پروانه تخصصى و ارتقاى کیفى، فراهم آوردن معیارها و شرایطى به عنوان ابزار تعیین شایستگى و استحقاق دریافت کمک مالى از دولت مرکزى .

۳-پازارگادی (۱۳۸۲) پژوهشی با عنوان «ارائه الگویی برای اعتبارسنجی(تضمین کیفیت) برای آموزش و پرورش» پرداخته که در این پژوهش برای ارائه الگوی پیشنهادی خود به بررسی فلسفه و اهداف مدرسه،ساختار نقش و وظایف، و همچنین به بررسی۹ مؤلفه‌ برای اعتباربخشی پرداخته است که این ۹ عامل شامل:رسالت و اهداف،برنامه آموزشی و درسی،سنجش دانش آموزان،دانش آموزان،کادر آموزش/کارکنان،منابع آموزشی،ارزشیابی برنامه،مدیریت،بازنگری برنامه ها می‌باشد که برای هر کدام استاندارد پایه را تعریف کرده و پس از آن استاندارد ارتقای کیفی برای آن مؤلفه‌ را بیان ‌کرده‌است.پژوهشگر در این پژوهش به پنج مرحله برای اجرای این الگو پرداخته که این پنج مرحله شامل:

-تشکیل شورای اعتبارسنجی در وزارت آموزش و پرورش،

-تشکیل دبیر خانه شورای اعتباربخشی وزارت آموزش و پرورش در سه دوره ابتدایی،راهنمایی و متوسطه،

-تشکیل کمیسیون های منطقه ای در مناطق مختلف آموزش و پرورش در سه سطح ابتدای،راهنمایی و متوسطه