دانش آموزان : فراگیرانی که در پایهً پنجم ابتدایی آموزش و پرورش منطقه دشمن زیاری ‌در سال‌ تحصیلی ۸۸-۸۷ مشغول به تحصیل می‌باشند .

فصل دوم

پیشینه تحقیق

َ

۲ – ۱ مقدمه

تکلیف شب به عنوان یک موضوع تربیتی در سال ۱۸۴۲مورد مباحثه متخصصین علوم تربیتی در انگلستان قرار گرفت .پژوهش هایی در این زمینه در سال ۱۹۱۳ میلادی صورت گرفت که در این پژوهش ها با مدیران اداری ،پزشکان و والدین درخصوص اثرات تکلیف شب مصاحبه و نظر خواهی شد . نتایج این تحقیق مبدأ و مدخل مباحثات در خصوص کاهش یا افزایش تکلیف شب در قلمرو و فرایند تعلیم و تربیت تلقی گردید،وزمینه را برای بسیاری از پژوهش ها فراهم کرد(نجاریان ، ۱۳۷۰).

در این فصل ابتدا تاریخچه ای از تکلیف شب بیان شده است . پس از آن به مفاهیم نظری و ادبیات تحقیق پرداخته شده و به بررسی تأثیر ارائه تکلیف به روش حل تمرین بر عملکرد تحصیلی اشاره می شود و در نهایت پیشینه های عملی تحقیق معرفی شده اند .

۲-۲ مبانی نظری

منظورازتکلیف شب عبارت است ازانجام مطالب نوشتنی ،حل کردنی و حفظ مطالبی که به صورت تمرین در کتاب‌های درسی مشخص شده است و معلمان روزانه برای دانش‌آموزان مشخــص می ‌کنند تادر خانه آن‌ ها را انجام دهند (رنجه بازو،۱۳۷۷).

درباره تکلیف شب،نظرات گوناگونی ارائه شده است. برخی آن را عامل فعالیت،تمرین،تثبیت و خلاقیت آموزشی تلقی نموده،بعضی آن را یک مصیبت می ‌خوانند و گروهی ‌دیگران را عامل تزلزل خانواده و تضاد و الدین می ‌دانند،افراطیون از آن به عنوان یک هیولای تربیتی که عامل ضایع‌کننده تمایلات، رغبت‌ها و استعدادها در عصر موج سوم (عصر کامپیوتر و الکترونیک) است، ذکر کرده، آن را عامل اساسی شکنجه روانی محصلان می دانند(رنجه بازو،۱۳۷۷).

تکلیف در فرهنگ فارسی دکتر معین چنین معنا شده است

۱- به رنج افکند ن .

۲- به گردن گذاشتن،کار های سخت وشاق را به عهده کسی گذاشتن .

۳- رسیدن به سن بلوغ و رشد .

۴- وظیفه ای که بایدانجام شود(مانند مشق خطومسائل).

۵- از نظرآموزش و پرورش،تکلیف شب به معنای مجموعه فعالیت هایی است که به منظور تعمیق یادگیری دانش آموزان، درساعتی که در آموزشگاه حضور ندارد صورت می‌گیرد(شایان،۱۳۷۷).

وقتی معلم به دانش آموزبه جای تکلیف شب چند صفحه رونویسی می‌دهد یا از او می‌خواهد با کمک والدین تکالیفش را انجام بدهد،چگونه می توان انتظار داشت که این دانش آموز خلاقانه عمل کند؟تکلیف شب به مثابهً یک رخداد آموزشی،جزءپایداری از اجزای آموزشی است .

بدون شک تکلیف شب فرصتی برای تمرین وایجاد یادگیری است . تکلیف شب به منزله پنجره ای است که از طریق آن والدین زندگی روزمرهً تحصیلی و علمی فرزندانشان را در مدارس تماشامی کنند . تکلیف شب به عنوان پشتوانه رسمی مدارس درمنزل تلقی می شود واز آن به عنوان پل انسانی ما بین مدرسه و خانه یاد می‌کنند(گروه آموزشی مدیران، ۱۳۸۶).

۲-۲-۱ تاریخچه تکلیف شب

تکلیف شب به عنوان یک موضوع تربیتی ‌در سال‌ ۱۸۴۲مورد مباحثه متخصصین علوم تربیتی درانگلستان قرارگرفت ودرسال۱۹۸۲درنخستین شماره های دائره المعارف تعلیم وتربیت آمده است که بچه های کمتر از۹سال آماده نیستند که تکالیف جدیدی در خانه انجام دهند.

سیمای تکالیف در اوایل قرن بیستم جهت خاصی پیدا کرد و آن بدان جهت بود که ذهن انسان را به مثابه عضله ای فرض می‌کردند که می‌تواند به وسیله تمرین ذهنی یا حفظ کردن تقویت شودو از آنجا که حفظ کردن می‌توانست در منزل صورت می‌گیرد ،‌بنابرین‏ به عنوان موضوعی مثبت تلقی می شد(نجاریان،۱۳۷۰).

بدین ترتیب تکلیف شب با پشتوانه ای علمی راهی مدارس شد و جزء لاینفک آن گردید. این طرز تلقی ادامه داشت تامحققان درصدد بررسی تجربی پیرامون تکلیف شب برآمدند. نخستین پژوهش تجربی ‌در سال‌ ۱۹۰۴میلادی درآلمان صورت گرفت ‌و در سال ۱۹۱۳میلادی پژوهشی توسط مجله خانم های خانه دار صورت گرفت که در این پژوهش با مدیران اداری،پزشکان،والدین درخصوص اثرات تکلیف شب در کشور امریکا مصاحبه و نظر خواهی شد و نتایج آن در مجله درج و قویا توصیه گردید که تکلیف شب بایددرمدارس دولتی متوقف شود. نتایج این تحقیق مبداءومدخل مباحثات منسجم درخصوص کاهش یا افزایش تکلیف شب در قلمرو و فرایند تعلیم وتربیت تلقی گردید ‌و محرک بسیاری از پژوهش ها شد که در این خصوص می توان تحقیقات سایمونزدر سال ۱۹۲۱و دینا پولی در سال ۱۹۳۷در امر تکلیف را نام برد.

بیشترین محور پژوهش ها ی فوق حول مفهوم تمرین و تثبیت در امر یادگیری و تکلیف شب بود. در اواسط دهه ۱۹۴۰ میلادی تأکید زیادی بر روی فعالیت های فوق برنامه درسی به عمل آمد و تکلیف شب مورد غفلت قرار گرفت،که این امر بالاخص درجنگ دو کره صادق بود(نجاریان،۱۳۷۰).

۲-۳ انواع ارائه تکلیف

۲-۳-۱ تکلیف تمرینی

شاید مانوس ترین و سابقه دار ترین نوع تکلیف شب ، تکالیف تمرینی باشد که هدف آن تامین فرصتی برای انجام مهارت های کسب شده و به کارگیری آموخته های جدید است.تکالیف تمرینی مؤثر آن هایی هستند که ‌از دانش آموزان بخواهند تا آموخته های جدید را با روش شخصی و به طور قابل فهم به کار گیرند ( گروه آموزشی مدیران،۱۳۸۶).

۲-۳-۲ تکلیف آمادگی و آماده سازی

این نوع تکلیف یکی از رایج ترین تکالیف به ویژه در کلاس های بالاتر است و هدف آن وادار کردن دانش آموزان به کسب اطلاعات به منظور آماده شدن برای بحث درس روز بعد است ،این نوع ارائه تکلیف اگر با رهنمود و راهنمایی معلم همراه نباشد کاملاٌ بی تفاوت است ( گروه آموزشی مدیران ،۱۳۸۶) .

۲-۳-۳ تکالیف بسطی و امتدادی

تکالیف بسطی مجموعه ی فعالیت هایی را در بر می‌گیرد که انجام دادن آن ها سبب درک عمیق تر و پایدارتر موضوع درسی می شود . انجام دادن این نوع تکالیف ، نیازمند همدلی و همکاری مسئولان آموزشگاه و والدین می‌باشد.‌زیرا در این نوع تکلیف نیمی از فکر متعلق به معلم ‌و نیمی دیگر مربوط به دانش آموز است .

والدین باید با نظارت بر فعالیت های بسطی در خارج از محیط مدرسه و اجازه دادن به دانش آموزان برای حضوردراجتماع ‌در ساعات فراغت از مدرسه به منظور انجام دادن این فعالیت ها همکاری لازم را داشته باشند.نتایج تحقیقات وجمع آوری شواهد و مدارک در جریان انجام دادن تکالیف بسطی باید درجریان تدریس مورد استفاده قرار گیردومعلم مکلف است نمره هایی را در ارزشیابی تکوینی و نهایی به تکالیف بسطی اختصاص دهد و دانش آموزان کوشارا تشویق کند(گروه آموزشی مدیران،۱۳۸۶) .

۲-۳-۴ تکلیف خلاقیتی

خود شاگرد تکلیف را مشخص می‌کند که درزمره ی پیچیده ترین انواع تکلیف است ، ممکن است انجام دادن این تکلیف فردی یا گروهی باشد .این نوع تکلیف کمتر می توان به صورت یک تکلیف یک شبه نگاه کرد.یکی از خصوصیات آن تمرکز بر تولید چیزهای بکر و جدیداست . معلم مسلماًً بایددرجریان رسیدگی ‌به این گونه تکالیف خلاقیتی ، موارد متعددی را در نظر بگیرد و نمره ی شایسته ای را به دانش آموز بدهد.تشویق، دادن جایزه ، اطلاع دادن به والدین دانش آموز خلاق و تمایز دانش آموزخلاق و کوشا از جمله وظایف معلم در این زمینه است(استروتر^[۴] ،۱۳۸۴).

۲-۴ نظر اندیشمندان تعلیم و تربیت درباره ارائه تکلیف

۲-۴-۱ برونر^[۵]