۷۰۶۶۴

ضریب تغییرات (%)

۳۳/۱۰

۷۰/۲

۲۳/۵

ns، * و **، به‌ترتیب غیرمعنی‌دار و معنی‌دار بودن در سطح ۵% و ۱%
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین مقدار MAI (22357855) در تیمار ۱۰۰٪+۵۰٪ (آفتابگردان+سویا) دیده شد که البته تفاوت معنی‌داری با تیمار ۱۰۰%+۴۰% و ۵۰٪ (آفتابگردان+لوبیا چشم بلبلی) نداشت و پایین‌ترین مقدار این شاخص در تک کشتی آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم بلبلی در شرایط تداخل با علف‌های هرز دیده شد که مقدار آن صفر بدست آمد. همچنین شاخص مزیت پولی مخلوط (MAI) در هریک از تیمارهای تک کشتی آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم بلبلی در شرایط تداخل تمام فصل علف‌های هرز نسبت به کنترل تمام فصل علف‌های هرز مقدار ۱۰۰٪ کاهش نشان داده‌اند (شکل۴-۴۶).

شکل۴-۴۶- مقایسه میانگین MAI در الگوهای کشت مخلوط آفتابگردان با سویا و لوبیا چشم بلبلی
۴-۵-۸- مجموع ارزش نسبی (RVT)
نتایج حاصل از تجزیه واریانس شاخص‌های بررسی شده کشت مخلوط نشان داد که مجموع ارزش نسبی (RVT) تحت تأثیر تیمارهای کشت مخلوط آفتابگردان با سویا و لوبیا چشم بلبلی قرار گرفت (جدول ۴-۱۷).
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین مقدار مجموع ارزش نسبی (۲۹/۱) در تیمار کشت خالص آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۰۳/۰) در الگوی کشت خالص لوبیا چشم بلبلی در شرایط تداخل تمام فصل علف‌های هرز مشاهده شد. همچنین مقدار RVT در الگوهای تک کشتی در شرایط کنترل علف‌های هرز بیشتر از تک کشتی در شرایط تداخل علف‌های هرز بدست آمد (شکل۴-۴۸).

شکل۴-۴۷- مقایسه میانگین RVT در کشت مخلوط آفتابگردان با سویا و لوبیا چشم بلبلی
مجموع ارزش نسبی در تیمارهای تک کشتی آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم بلبلی در شرایط کنترل تمام فصل علف‌های هرز نسبت به شرایط تداخل تمام فصل علف‌های هرز، به‌ترتیب ۲۹، ۵۹ و ۱۵۴٪ افزایش نشان داده است (شکل۴-۴۸).
۴-۵-۹- شاخص بهره‌وری سیستم (SPI)
نتایج حاصل از تجزیه واریانس شاخص‌های بررسی شده کشت مخلوط نشان داد که شاخص بهره‌وری سیستم (SPI) تحت تأثیر تیمارهای کشت مخلوط آفتابگردان با سویا و لوبیا چشم بلبلی قرار گرفت (جدول ۴-۱۷).
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین مقدار SPI (2/8611) در تیمار کشت خالص لوبیا چشم بلبلی در شرایط کنترل تمام فصل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۳/۹۲۳۳) هم در الگوی تک کشتی لوبیا چشم بلبلی در شرایط تداخل علف‌های هرز مشاهده شد که البته تفاوت معنی‌داری با کشت‌های خالص سویا و آفتابگردان (۳۴۰۶) در شرایط تداخل علف‌های هرز نداشت. مجموع ارزش نسبی در تیمارهای تک کشتی آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم بلبلی در شرایط کنترل تمام فصل علف‌های هرز نسبت به شرایط تداخل تمام فصل علف‌های هرز، به‌ترتیب ۲۹، ۵۹ و ۱۵۳٪ افزایش نشان داده است (شکل ۴-۴۹).

شکل۴-۴۸- مقایسه میانگین SPI در کشت مخلوط آفتابگردان با سویا و لوبیا چشم بلبلی
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱- آفتابگردان
۵-۱-۱- عملکرد دانه
عملکرد دانه آفتابگردان در این پژوهش در شرایط تک کشتی بیشتر از کشت مخلوط بدست آمد که این به دلیل استفاده‌ی بیشتر آفتابگردان از منابع قابل دسترس در شرایط تک کشتی نسبت به کشت مخلوط برمی‌گردد، ولی در بسیاری از آزمایش‌های کشت مخلوط که اجزای آن یک گیاه بقولات و یک گیاه غلات می‌باشند، عملکرد نسبت به تک کشتی برتری نشان داده است که این افزایش می‌تواند ناشی از کاهش رقابت بین دو گیاه و سازگاری بیشتر آنها باشد (ماهاپاترا، ۲۰۱۱). همچنین کشت مخلوط لوبیا چشم بلبلی- ارزن، عملکرد ارزن را ۱۳ تا ۱۵% افزایش داد (هولت و گوسی، ۲۰۰۰). در کشت مخلوط ذرت و سویا افزایش عملکرد ذرت و کاهش عملکرد سویا بدلیل سایه‌اندازی ذرت و کاهش تثبیت بیولوژیک نیتروژن و محدودیت مواد فتوسنتزی مشاهده شد (بوهنر و فرانسیس، ۱۹۹۳). ولی راعی و همکاران (۱۳۸۶) در کشت مخلوط سویا و سورگوم کاهش عملکرد دانه سویا را به‌ترتیب به میزان ۶۳ و ۵۷% گزارش کردند. رحیمیان و همکاران (۱۳۷۱) نیز گزارش دادند که در کشت مخلوط آفتابگردان و ذرت نه تنها هیچ مزیتی نسبت به عملکرد هر یک از آنها در کشت خالص نداشت بلکه افزایش عملکرد یکی از گیاهان زراعی در هر یک از این دو تیمار نتوانست کاهش عملکرد گیاه زراعی دیگر را دقیقاً جبران کند. نجفی و همکاران (۱۳۹۲) به نقل از موکالا و همکاران (۲۰۰۵) اشاره داشتند که با افزایش تراکم ذرت در کشت مخلوط آن با لوبیا، عملکرد دانه لوبیا کاهش یافت.
۵-۱-۲- قطر طبق
در حالت کشت مخلوط، لوبیا به علت فرم رشدی رونده از بوته آفتابگردان بالا رفته و با سایه اندازی روی برگهای آفتابگردان، مقدار فتوسنتز این گیاه را کاهش داده و مقدار ماده فتوسنتزی کمتری به بخش زایشی (طبق) آفتابگردان منتقل شده و در اثر آن رشد طبق کاهش یافته و از قطر آن کاسته شده است. یوج جینا ایج و همکاران (۱۹۹۱)، ایبرار و همکاران (۲۰۰۰) و مورالس و همکاران (۲۰۰۹) نیز با کشت مخلوط آفتابگردان و لوبیا اعلام کردند که در کشت مخلوط رقابت برون گونه‌ای نسبت به رقابت درون گونه‌ای افزایش یافت و در اثر آن رشد بوته و قطر طبق آفتابگردان کاهش یافت که نتایج حاصل با نتایج این آزمایش مطابقت دارد.
۵-۱-۳- ارتفاع بوته
در شرایط تک‌کشتی، افزایش تراکم گیاه زراعی بدلیل افزایش رقابت نوری درون گونه‌ای بین بوته‌ها معمولا باعث افزایش ارتفاع گیاه زرعی می‌گردد. راعی (۱۳۷۸) نیز در بررسی کشت مخلوط سورگوم و شبدر برسیم، بالا بودن ارتفاع سورگوم در کشت خالص نسبت به کشت مخلوط را گزارش نمود. ولی افزایش ارتفاع کنجد در پائین‌ترین تراکم کشت کنجد در الگوی جایگزینی در این تحقیق شاید به افزایش رقابت نوری بین کنجد با تراکم‌های بالای لگوم‌هایی که مخلوط با آن کشت شده بودند برگردد. ارتفاع بیشتر برای جذب نور بالاتر و افزایش تشعشعات فعال فتوسنتزی و مواد غذایی بیشتر می‌باشد. در تراکم‌های بالاتر بدلیل کاهش نفوذ نور و سایه‌اندازی بیشتر، نسبت نور قرمز به قرمز دور کاهش می‌یابد و کاهش رسیدن نور به قسمت‌های پائین‌تر گیاه باعث تجزیه بیشتر هورمون اکسین و کوتاه شدن ارتفاع بوته می‌شود (مورالس و همکاران، ۲۰۰۹).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۱-۴- شاخص برداشت
با توجه به نتایج تجزیه واریانس بیشترین شاخص برداشت در تیمار ۱۰۰%+۲۰% (سویا+آفتابگردان) مشاهده گردید که مقدار آن (۸۰/۳۴) بدست آمد. پورامیر و همکاران (۱۳۸۹) نیز به تأثیر معنی‌دار الگوهای کشت مخلوط روی شاخص برداشت اشاره داشتند و بیان کردند که کمترین میزان شاخص برداشت در شرایط تک‌کشتی بدست آمد. مقدار پائین شاخص برداشت در تیمارهای تک‌کشتی و یا تراکم‌های بالاتر گیاه در کشت مخلوط به افزایش بیشتر عملکرد بیولوژیک در برابر عملکرد اقتصادی برمی‌گردد. ولی رحیمی و همکاران (۱۳۸۱) در کشت مخلوط ذرت و سویا بیان کردند که تیمارهای مختلف کشت بر روی شاخص برداشت تأثیری ندارد و دلیل این امر را تغییرات هماهنگ عملکرد دانه و بیولوژیک در واحد سطح اشاره داشتند.
شاخص برداشت در گزارش سیدی و همکاران (۱۳۹۰) در الگوهای کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی افزایش معنی‌داری نشان داد و کمترین میزان شاخص برداشت در تیمار خالص نخود بدست آمد. دهقان نیری (۱۳۷۴) در تحقیق خود بر کشت مخلوط گاودانه (Vicia ervilia) و جو بهاره اظهار داشتند شاخص برداشت گاودانه در کشت مخلوط با جو افزایش نشان داد.
۵-۱-۵- تعداد دانه
از آنجاییکه در حالت کشت مخلوط لوبیا به علت فرم رشدی رونده از بوته آفتابگردان بالا رفته و با سایه اندازی روی برگهای آفتابگردان، رشد طبق را کاهش داده بود بنابراین در اثر آن از تعداد دانه در طبق کاسته شده است. یوج جینا ایج و همکاران (۱۹۹۱) و مورالس و همکاران (۲۰۰۹) نیز با کشت مخلوط آفتابگردان و لوبیا اعلام کردند که در کشت مخلوط رقابت برون گونه‌ای افزایش یافت و در اثر آن قطر و تعداد دانه در طبق آفتابگردان کاهش یافت.

۵-۱-۶- تعداد دانه پر
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین تعداد دانه پر (۳۳/۱۲۰۱) در تک کشتی آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۳۳/۸۲۵) در تیمار تک کشتی آفتابگردان در شرایط تداخل علف‌های هرز دیده شد که البته با تیمارهای ۲۰ و ۵۰% لوبیا چشم بلبلی در تیمارهای افزایشی کشت مخلوط آفتابگردان- لوبیا چشم بلبلی و ۴۰ و ۵۰% سویا در تیمارهای افزایشی کشت مخلوط آفتابگردان- سویا تفاوت معنی‌داری نداشت (شکل ۴-۶). تعداد دانه پر آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز نسبت به شرایط تداخل علف‌های هرز ۴۶٪ افزایش نشان داد. همچنین مقدار این صفت در تیمار تک کشتی آفتابگردان در شرایط تداخل علف‌های هرز نسبت به تیمار ۲۰، ۳۰، ۴۰٪ افزایش لوبیا چشم بلبلی در کشت مخلوط (لوبیا چشم بلبلی+آفتابگردان) و تیمارهای ۲۰، ۳۰، ۴۰ و ۵۰٪ افزایش سویا در کشت مخلوط (سویا+آفتابگردان)، به‌ترتیب ۳۹، ۳۱، ۳۲، ۲۷، ۲۸، ۳۵، ۳۵٪ افزایش و نسبت به تیمار ۵۰% لوبیا چشم بلبلی ۲% کاهش نشان داد (شکل ۴-۶).
۵-۱-۷- درصد پوکی دانه
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین درصد پوکی دانه (۸۶/۱۸%) در تیمار تک کشتی آفتابگردان در شرایط تداخل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۰۳/۹%) در تیمار تک کشتی آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز دیده شد که البته با تیمارهای ۲۰، ۴۰ و ۵۰% لوبیا چشم بلبلی در تیمارهای افزایشی کشت مخلوط آفتابگردان- لوبیا چشم بلبلی و ۲۰، ۳۰ و ۵۰% سویا در تیمارهای افزایشی کشت مخلوط آفتابگردان- سویا تفاوت معنی‌داری نداشت (شکل۴-۷).
درصد پوکی دانه آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز نسبت به شرایط تداخل علف‌های هرز ۵۲٪ کاهش نشان داد. همچنین مقدار این صفت در تیمار تک کشتی آفتابگردان در شرایط تداخل علف‌های هرز نسبت به تیمار ۲۰، ۳۰، ۴۰ و افزایش لوبیا چشم بلبلی در کشت مخلوط (لوبیا چشم بلبلی+آفتابگردان) و تیمارهای ۲۰، ۳۰، ۴۰ و ۵۰٪ افزایش سویا در کشت مخلوط (سویا+آفتابگردان)، به‌ترتیب ۱۴، ۱۷، ۱۶، ۱۵، ۷، ۲۴، ۱۷ و ۴۲٪ کاهش و نسبت به تراکم ۵۰% لوبیاچشم بلبلی ۸۷% افزایش نشان داد (شکل ۴-۷).