از آنجا که مدرسه یک نظام کاملاً انسانی است، مدیریت را با تکیه بر بعد انسانی آن از یک سو و با توجه به هدف الهی آن از سوی دیگر، چنین تعریف کرده‌اند:

مدیریت یعنی کارکردن با مردم، میان مردم، برای مردم و به خاطر خدا.

۲-۴-۱- اهداف اساسی و کلی مدیریت آموزشی

۱) مهمترین هدف مدیریت آموزشی رسیدن به اهداف کلی تعلیم و تربیت است.

۲) برقراری هماهنگی بین مانع و فعالیت‌های مختلف واحد آموزشی.

۳) اصلاح و بهبود جریان آموزش و پرورش.

۴) شناساندن و تفهیم ‌هدف‌های‌ تعلیم و تربیت به معلمان و کارکنان مدرسه.

۵) حمایت و تقویت واحد آموزشی منبع رفع مشکلات معلمان.

۶) ایجاد زمینه‌های شور و تبادل نظر و به وجود آوردن احساس مسئولیت مشترک در واحد آموزشی.

۷) برقراری، حفظ و گسترش روابط انسانی مطلوب و احترام متقابل در مدرسه.

۲-۴-۲- ذاتی یا اکتسابی بودن مدیریت و رهبری

‌در مورد ذاتی یا اکتسابی بودن مدیریت و رهبری نظرهای متفاوتی توسط گذشتگان ارائه شده است. بعضی صفات و توانایی‌های مدیریت و رهبری را ذاتی دانسته و تقدیر الهی می دانند که فردی را برای رهبری خلق می‌کند و برخی بر اکتسابی بودن صفات رهبری تکیه دارند. ویژگی هایی مانند سلامت جسمی، شهامت، تحمل، صبر، تواضع، ایثار، عفو، شجاعت، هوش بالا، فرهی، قوت اراده، اعتماد به نفس، مصصم بودن و امانت داری را عامل مدیریت و رهبری در افراد می دانند.

با توجه ‌به این که بسیاری از صفات مدیریت و رهبری اکتسابی و بر اثر تجربه تکامل پیدا می‌کنند و از طرف دیگر افرادی باهوش بالا نه تنها نتوانسته اند در دیگران نفوذ کنند، بلکه مشکل ارتباطی نیز داشته اند و هم چنین بسیاری از افرادی که در مدیریت نیز نبودند چنین صفاتی داشتند، می توان گفت مدیریت و رهبری صرفاً ذاتی نیست. اگر چه اعتقاد به ذاتی بودن ویژگی های مدیریت از قطعیت افتاده است. مع ذالک هر کسی نمی تواند بدون داشتن زمینه ها، استعداد ها و قابلیت هایی به رهبری یا مدیریت بپردازد. داشتن استعداد یادگیری، شناخت و تطبیق با محیط می‌تواند عاملی برای کسب موفقیت در مدیریت به حساب آید.

بهترین صفاتی که در رهبران یا مدیران غالباً وجود دارد، هوش، برون گرایی، اعتماد به نفس و دل سوزی است. از این صفات غیر از عامل هوش، بقیه صفات از قابلیت تعمیم کمی برخوردارند.

اصولاً این فکر که مدیریت امری ذاتی است و نیاز به آموزش ندارد، فکری نادرست و زیان بار است. درجه زیان باری آن در مدیریت آموزشی بیشتر از سایر مدیریت هاست. آنچه ما از مطالعه درباره انسان، مدیریت و رهبری دریافت می‌کنیم این است که موفقیت در رهبری علاوه بر خصوصیات فردی رهبر، به ویژگی های زیردستان یا پیروان، محیط و درک عوامل مؤثر بر همه آن ها مربوط می شود.

۲-۴-۳- توانایی‌های مدیریت و رهبری آموزشی

۲-۴-۳-۱- توانایی‌های عمومی

۱) سلامتی جسمی: مدیر آموزشی باید از سلامتی کامل برخوردار باشد تا بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد عقل سالم در بدن سالم.

۲) سلامتی روانی: سلامتی روانی به مراتب از سلامتی جسمی مهمتر است . افرادی که سلامتی روانی ندارند، نه تنها زندگی را به خود، بلکه به همه اطرافیان خود تلخ و ناگوار می‌کنند و سبب ناراحتی، دلسردی، سرگشتگی، افسردگی و رفتار تهاجمی افراد و هم چنین سبب بهم خوردگی محیط و اختلال در رفتار زیردستان می‌شوند.

۳) سلامتی عاطفی: عاطفه در حقیقت جنبه‌های کیفی زندگی و رفتار را به وجود می آورد که تاثیر فراوانی در موفقیت انسان‌ها دارد. بسیاری از جذبها و دفع ها از طریق عاطفه انجام می‌گیرد. مدیر باید نه بی عاطفه و نه مبالغه آمیز پرعاطفه باشد.

۴) سلامتی عقل و قدرت تفکر و ادارک: تفکر منطقی اساس کار مدیریت است. او باید با تفکر منطقی از شناسایی مسئله تا پیداکردن راه حلهای مناسب برای مشکلات و مسائل پیش رود.

۵) ایمان: ایمان یعنی باور، یقین و تصدیق تفکر، عمل و وجود کسی و یا چیزی مبنی بر اینکه با حقیقت هماهنگی و مطابقت داشته باشد. ایمان توحیدی و تشکیلاتی برای مدیر آموزشی مطرح است و باید مقید باشد.

۶) تقوی و تعهد: تقوی به معنی خودنگهداری می‌باشد. تقوی اصل حفظ مدیریت از خطاها و بازکردن راه برای انجام کارهای خیر است. تعهد به معنی پایبندی به اصول و فلسفه و یا قرارداد هایی که انسان به آن ها معتقد است.

۲-۴-۳-۲-توانایی‌های بلوغی

۱) دانش: مدیران آموزشی به دو نوع دانش عمومی و دانش تخصصی نیاز دارند تا بتوانند مسائل و موضوع های اجتماعی، انسانی، سازمانی و آموزشی مربوط به کار خود را درک کنند. مدیر باید یک انسان تحصیلکرده باشد و در رشته یا کار خود توان و آگاهی تخصصی و مهارت های فنی، انسانی و ادارکی را کسب کرده باشد.

۲) تجربه: بهترین مدیر آموزشی کسی است که علاوه بر آموزش های کلاسیک و علمی، به طور علمی در مدارس به تدریس پرداخته و تجربیات لازم را کسب کرده باشد.

۳) قدرت تشخیص: قضاوت، تصمیم گیری و حل مسائل: مدیر باید مسائل و مشکلات محیط آموزشی را درک کند و به موقع راه حلهای مناسب برای حل آن ها ارائه دهد. درک رفتار انسان‌ها و تشخیص علل رفتار آن ها و قضاوت درست دربارۀ آن ها مسائل مهم مدیریت است. تشخیص صحیح، مقدمه قضاوت درست است.

۴) هدفدار بودن و انگیزه داشتن: هدفدار بودن مدیر آموزشی دو جنبه دارد یکی مربوط به اهداف نظام و واحد آموزشی و دیگری هدفدار بودن خود مدیر است.

۵) نگرش و جهان بینی: در مدیریت اعتقادات و برداشت‌های مدیر منشا رفتار ، روش‌ها و سبک‌های مدیریتی اوست.

۶) اخلاق و رفتار مناسب: حسن خلق و سلوک از گران بهاترین سرمایه های انسان است. بیشتر موفقیتها و شکست های ما در زندگی حاصل خوبی و یا بدی اخلاق ماست. پیامبر (ص) فرموده: خلق و خوی بد رفتار را تباه می‌سازد.

۲-۴-۳-۳- توانایی‌های رهبری

۱) قدرت پاداشی: فردی که توانایی دادن پاداش‌های مثبت مادی و تامینی داشته باشد و بتواند عده ای را بر اساس نیازهایشان مورد حمایت قرار دهد، دارای قدرت پاداشی است.

۲) قدرت اجباری : کسی که می‌تواند عده ای را جریمه، از کارشان اخراج و یا به زندان بیاندازد، دارای قدرت اجباری است. افراد از ترس به تبعیت می پردازند.

۳) قدرت قانونی: قدرتی است که قانون به فرد می‌دهد و دیگران را وادار به تبعیت می‌کند. احترام به قانون و یا چاره نداشتن از اطاعت آن منبع قدرت است.

۴) قدرت مرجعیت: این قدرت بیشتر مربوط به ویژگی‌های فردی است. مدیری که در زمان بحرانی و هنگام بروز مشکلات غیر مترقبه، با خونسردی و اطمینان راه حلهای مناسب و منحصر به فرد ارائه می‌دهد، از قدرت مرجعیت برخوردار است.

۵) قدرت تخصصی: دانش و تخصص فرد و پیدا کردن راه حل های عملی برای مشکلات منبع دیگر قدرت است.

۲-۴-۴- وظایف اساسی مدیریت آموزشی

۱) تصمیم گیری: بخش مهمی از وقت و کار مدیران صرف حل مشکلات و تصمیم گیری می شود. وظایف اساسی برنامه ریزی ، سازماندهی، رهبری و کنترل، مستلزم تصمیم گیری است. تصمیم گیری فرایند انتخاب بهترین راه حل ممکن از میان راه حل های موجود برای یک مسئله است.