در فرهنگ ایرانی به مناسبتهای مختلف عیدهایی مانند نوروز، سیزده بدر، چهارشنبه سوری، مهرگان ، جشن سده، شب یلدا (چله و…)برگزار می‌شوند که هر کدام نمادهای خاصی از این فرهنگ کهن و باستانی هستند، که توجه به آن ها و معرفیشان می‌تواند علاقه مندان زیادی را به خود جذب کند. به لحاظ فرهنگی وآداب و رسوم ‌هر گوشه از ایران دارای شرایط ویژه و منحصرب هفردی می‌باشد که در قسمت های دیگر و جود ندارد. هر نقطه از ایران دارای فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود است. به عنوان نمونه، از آداب مرسوم در ایران میتوان به رقص ها و بازی‌های محلی در گوشه و کنار آن اشاره کرد. موسیقی و رقص تمام مناطق ایران قابل توجه اند. رقص های کهن آیینی و نیایشی هر قوم و ملتی ارتباط او را با مبدأ جهان بیان می‌کند. در کشورمان رقص و پای کوبی از قدمت زیادی برخوردار است، به همین دلیل میتوان از این آداب به عنوان یکی از عناصر فرهنگی ایران یاد کرد. رقص های خاص در مناطق مختلف کشورمان، همچون رقص قاسم آبادی در شمال، رقص های آذربایجانی، رقص تربت جام، باباکرم، رقص های کردی ورقص های مخصوص مناطق جنوبی کشورمان و بسیاری رقص های دیگر که هر کدام ویژگی و آداب و ارزش مخصوص به خود را دارند، می‌تواند به عنوان بخشی از فرهنگ کشورمان، نقش مهمی در صنعت گردشگری و جذب علاقه مندان خاص خود داشته باشد (شمس و امینی، ۱۳۸۸: ۸۹).

۲-۱۲-۳ ادبیات و شخصیت های اسطوره ای ایران

از وظایف و نقشهای بسیار مهم ادبیات فارسی در طول تاریخ ایران و حیات پرارزش آن، احیا و غنا بخشیدن به هویت فرهنگی ایرانیان بوده و از آنجا که اغلب موضوعات و مطالب فرهنگی با بیان والای ادبی، در خلال متون زیبای نظم و نثر و در قالب انواع مختلف بازگو میشده همواره مورد توجه همگان بوده است.

اسطوره ها، شخصیت های ادبی و تاریخی، شاعران و نویسندگان و قهرمانان اساطیری کشور نیز بخشی از هویت ایرانی و می توان گفت آسیایی هستند. امروز همه کس می‌داند که شاعری مانند فردوسی، بزرگترین شاعر ایران، و شاهنامه ی او ارزنده ترین شاهکار جاودانی زبان و اندیشه و فرهنگ ایرانی است و بسیاری از محققان به حق آن را بزرگترین حماسه ی جهان خوانده اند. داستانهایی چون؛ زال و رودابه، رستم و سهراب، بیژن و منیژه، بیژن و گرازان، و جز این ها، و بعضی داستان های دیگر به طور خاص چون رستم و اسفندیار و یا همان رستم و سهراب از شاهکارهای مسلم ادبیات جهان به شمار می‌آیند که علاقه مندان زیادی در سرتاسر جهان دارند.

علاوه بر فردوسی، آثار شاعرانی چون حافظ، مولانا، سعدی، بابا طاهر، عطار نیشابوری، پروین اعتصامی، اخوان ثالث و … به عنوان شاهکارها و گنجینه های بی نظیری هستند که افتخار داشتن آن ها تنها نصیب کشور ما شده و وجود آن ها نقش ویژه ای در فرهنگ ایران دارد. به ویژه در میان آن ها سعدی و حافظ شهرت جهانی پیدا کرده‌اند. آرامگاه این دو شاعر همواره پذیرای جهانگردان بسیاری از سراسر جهان می‌باشد (شمس و امینی، ۱۳۸۸: ۸۹).

۲-۱۲-۴ معماری ایرانی

معماری هر کشور و ملتی شناساننده وجه مادی تمدنها و الگویی برای دیگر فرهنگ هاست. کشور ایران، بهشت باستان شناسان است و بیش از ۶۰۰۰ سال تاریخ پیوسته دارد. معماری در کشورهایی که صاحب تاریخ و فرهنگ باستانی هستند، از مهمترین پایه های تمدن دیرینه به شمار می‌آید. ایران با پیشینه مدنیت چندین هزار ساله خود، دارای راهکارهای معماری است. از نظر مردم علاقه مند به رشته‌های گوناگون، این هنر حائز اهمیت است. بناهای منحصر به فرد تاریخی، بناهای مذهبی مختلف، تپه های تاریخی تأثیر تمدنهای مختلف در شکل گیری تمدن ایران را نشان می‌دهند. به عنوان نمونه گفته می شود که در شکل گیری تخت جمشید عناصر تمدن هایی مثل مصر و میان رودان نقش داشته اند. بناهای شهری منحصر به فردی مثل چغازنبیل، سازه‌های آبی شوشتر، آتشکده نوشیجان در ۲۰ کیلومتری غرب ملایر، ارگ بم، بناهای مساجد ایران، که بسیار منحصر به فردند، تپه هایی مانند تپه زاغه، تپه گنج دره، تپه علی کش، گودین تپه، تپه هگمتانه، بابا خان تپه و … آتشکده ها، معابد هندوها، زیرزمین ها، مثل شهر زیرزمینی که در سامن و روستاهای ننج و کسب شهرستان ملایر است، وبسیاری موارد دیگر که همه معرف معماری اصیل ایرانی هستند اگر شناسایی و معرفی شوند قابلیت‌های بسیاری دارند و می‌توانند باعث جذب گردشگران خاص خود شوند. شاید معماری کهن ایران که در شکل و فرم جدیدش به بهترین و صحیح ترین وجهی معماری اسلامی را از نظر هنر و طرز تأثیرش بر تمدن کهن ایرانی به ما می شناساند حداقل پنج هزار سال پیش از میلادتا عصر حاضر نمونه هایی مشخص ارائه نموده که از سوریه یا شامات تا هندوستان شمالی و کناره های چین و قفقاز پراکنده شده اند. پروفسور پوپ در این زمینه می‌گوید:” بناهای ایرانی گوناگون است و از کلبه های دهقانی و قهوه خانه ها و کوشک ها گرفته تا زیباترین و باشکوه ترین ساختمان هایی که جهان به چشم خود دیده است، از نظر مذهبی و هدف در ایران وجود دارد. آثار معماری ایران بیش از هر چیز مذهبی است.” (شمس و امینی، ۱۳۸۸: ۹۰).

۲-۱۲-۵ تنوع قومی در ایران

در چهار گوشه کشورمان اقوام مختلفی زندگی می‌کنند. این تنوع قومی هم می‌تواند برای کشور ما فرصت باشد و هم تهدید. چنانچه به زمینه‌های انسجام ملی بی توجهی شود و چنانچه سرمایه های فرهنگی مختلف اقوام ایرانی نادیده گرفته شود، بی گمان تنوع قومی کشور به مرکز گریزی و رشد گفتمان های حاشیه‌ای و قومی خواهد انجامید. اما چنانچه سرمایه های فرهنگی قوم های مختلف ایرانی شناخته گردد، به آن ها بها داده شود و از هر یک از آن ها در جهت تقویت هویت ملی استفاده گردد و هویت ملی ایرانی متشکل از عناصر فرهنگی و هویتی همه اقوام ایرانی معرفی گردد، تنوع قومی در ایران نه تنها تهدید نیست بلکه فرصتی است برای رشد و شکوفایی کشور. برای نمونه، تقریبا در تمامی نواحی مرزی ما قوم هایی زندگی می‌کنند که در بیرون از مرزهای ایران دارای دنباله ها و همبستگی هایی هستند. از این میان می توان به کردها در غرب و شمال غرب ایران اشاره کرد، که در کشورهای همسایه ما چون عراق، ترکیه و ارمنستان و کشورهای غیر همسایه چون سوریه دارای دنباله هایی هستند. چنان چه زمینه‌های لازم فراهم شود، تبادلات مختلفی که بین کردان ایران و کردان کشورهای صورت می‌گیرد موجب جذب کردان دیگر کشورها به ایران و سرازیر شدن سرمایه های آن ها به ایران می شود. و یا در خراسان شمالی وجود قومیت های گوناگون کرمانج، فارس(تات)، ترک، ترکمن، کرد و اقلیت های بلوچ، عرب، لر و ترک ها با همه ویژگی های فرهنگی خاص خود شان سبب شده لقب “گنجینه فرهنگ ها” برازنده این استان باشد.

۲-۱۲-۶ ادیان ها و آیین ها و اقلیت های مذهبی در ایران