بوتا^[۶۳]، نیمن^[۶۴]، و ورن^[۶۵] (۲۰۰۶) در تحقیقی به ارزیابی برنامه آموزش کارآفرینی در زنان پرداختند که نتایج نشان داد که بین گروه آزمایش که تحت آموزش قرار گرفته بودند و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد و آموزش موجب افزایش کارآفرینی زنان شده است.

استربیک و همکاران (۲۰۱۰، به نقل از فکری،شفیع‌آبادی، رفاهی، و زابلی، ۱۳۹۲) با انجام پژوهشی به بررسی ” اثر بخشی آموزش کارآفرینی بر ارزشیابی دانش آموزان از مهارت‌های کارآفرینی ” پرداختند

و متوجه شدند که این آموزش­ها برارزیابی دانشجویان از مهارت‌های کارآفرینی خود ناچیز و بر تبدیل شدن به یک کارآفرین حتی منفی بوده است.

ورن و بوتا (۲۰۱۰) در تحقیقی به کاربرد عملی مدل‌های آموزش کارآفرینی در آفریقای جنوبی پرداختند و در این پژوهش از سه مدل آموزشی شامل آموزش شغلی اولیه،آموزش شغلی پایه وآموزش شغلی پیشرفته استفاده کردند و بعد از گرفتن پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بعد از سه هفته ‌به این نتیجه رسیدند که اجرای هر سه مدل آموزشی بر عملکرد شغلی بهتر، اثر بخش بوده است.

آیدگو و همکاران (۲۰۱۱، به نقل از فکری و همکاران،۱۳۹۲) در تحقیقی به بررسی اثربخشی آموزش کارآفرینی بر افزایش مهارت‌های کارآفرینی دانش آموزان سال آخر در یک پلی تکنیک در نیجریه پرداختند ‌و متوجه شدند که بین آموزش کارآفرینی و افزایش مهارت‌های مدیریتی کارآفرینی همبستگی مثبت وجود دارد.

هنگ^[۶۶]، هنگ^[۶۷]، کوی^[۶۸]، و لاژوانگ^[۶۹] (۲۰۱۲، به نقل از فکری، شفیع‌آبادی، رفاهی، و زابلی، ۱۳۹۲) در پژوهشی به ” بررسی عوامل مؤثر بر کارآفرینی و نقش آموزش کارآفرینی بر کارآفرین شدن دانشجویان ” پرداختند و متوجه شدند که کارآفرینی بیشتر به کیفیات پس از تولد وابسته است تا توانایی‌های قبل از تولد. همچنین مشخص شد که آموزش کارآفرینی اثر آشکاری در پرورش دانشجویان کارآفرینان، تقویت دانش کسب و کار، و افزایش کیفیت کارآفرینی دارد.

بایرون^[۷۰] (۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی اثر بخشی نظریه یادگیری اجتماعی بندورا و خودکارآمدی کارآفرینانه بر توسعه آموزش کارآفرینی دانش آموختگان پرداخت و ‌به این نتیجه رسید که هر دو در توسعه آموزش کارآفرینی بسیار مفید و اثر بخش می‌باشند.

سادهرسون، مادسرعلی، سرمکنی^[۷۱] (۲۰۱۳، به نقل از فکری، شفیع‌آبادی، رفاهی، و زابلی، ۱۳۹۲) در تحقیقی به ” بررسی اثر بخشی دوره اموزش کارآفرینی بر کارآفرین شدن دانشجویان علوم کامپیوتر و مهندسی ” پرداختند. آنان یک دوره آموزش کارآفرینی شامل دو بخش عمومی برای همه دانشجویان و بخش اختصاصی برای دانشجویانی که می‌خواستند تبدیل به یک ‌کارآفرین بشوند و علاقه بیشتری به جزئیات داشتند برگزار کردند. نتایج نشان داد بیش از نیمی از دانشجویان علاقمند به یادگیری کارآفرینی شدند و یک سوم علاقه بسیار زیادی به یادگیری کارآفرینی پیدا کردند.

بخش دوم: تحقیقات انجام شده در داخل کشور:

مصحف، عابدی و بهرامی (۱۳۸۴، به نقل از فکری و شفیع‌آبادی،۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی اثربخشی مشاوره شغلی به شیوه نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز در تغییر نگرش کارآفرینانه دانشجویان دانشگاه اصفهان پرداختند. نتایج نشان داد که مشاوره شغلی به شیوه نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز در پس آزمون در تغییر نگرش کارآفرینانه دانشجویان مؤثر نبوده اما در آزمون پیگیری که پس از دو هفته اجرا شده معنا دار بوده است.

مهرابی (۱۳۸۵، به نقل از فکری و شفیع‌آبادی، ۲۰۱۳) در مطالعه‌ای به بررسی اثربخشی مشاوره شغلی به شیوه نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز بر تغییر نگرش و افزایش رفتارکارآفرینانه کارجویان اداره شهر اصفهان پرداخت. نتایج نشان داد که مشاوره شغلی به شیوه نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز در تغییر نگرش کارآفریناه و افزایش رفتارکارآفرینانه کار جویان مؤثر بوده است.

پژوهشی به نقل از خوب (۱۳۸۸) که ‌در مورد کارآفرینی کودکان ۸ تا ۱۶ ساله در آمریکا

اجرا شد نشان داد ۹۳% افرادی که در دوره آموزشی شامل (تدارک و آماده سازی کودکان در بهره برداری از فرصت‌های محیطی و زمینه‌های کارآفرینی، آموزش مفاهیم کارآفرینی از جنبه علمی، ترکیب و ادغام مباحث کارآفرینی با دیگر موضوعاتی نظیر: ریاضیات، علوم اجتماعی، حل مسئله، یادگیری گروهی و تفکر در شرایط بحرانی) شرکت کرده بودند به خوبی اصول و مفاهیم کسب و کار و کارآفرینی را یاد گرفته اند.

صیادی و همکاران (۱۳۸۹) در تحقیقی به بررسی اثربخشی دو برنامه آموزشی مبتنی بر مدل چند محوری شفیع‌آبادی و مدل شناختی توماس و ولتهوس بر میزان توانمندسازی روان شناختی مشاوران پرداختند و متوجه شدند که هر دو روش در توانمند سازی مشاوران مؤثر است اما بین میزان تاثیر‌گذاری این دو روش تفاوت معناداری مشاهده نشده است.

فکری، شفیع‌آبادی، نورانی پور، و احقر (۱۳۹۰) در پژوهشی ” اثربخشی مشاوره شغلی به شیوه الگوی چند محوری شفیع‌آبادی را روی مهارت‌های کارآفرینی زنان سرپرست خانوار” سنجیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که الگوی چند محوری شفیع‌آبادی موجب افزایش مهارت‌های کارآفرینی در زنان سرپرست خانوار گردید.

برماس و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه‌ای به بررسی تأثیر مشاوره شغلی بر تغییر نگرش و افزایش رفتار کارآفرینانه و اشتغال زایی دانشجویان پرداختند. در این پژوهش گروه آزمایش تحت آموزش برنامه های مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی کرامبولتز بر تغییر نگرش کارآفرینانه و افزایش رفتار کارآفرینانه مؤثر بوده است.

جلالی و همکاران(۱۳۹۰) در پژوهشی به بررسی تأثیر مشاوره شغلی گروهی به روش یادگیری کرامبولتز بر خودکارآمدی، باورهای ناکار آمد حرفه ای و باور به مهارت‌های دانش آموزان پرداختند که نتایج تحلیل‌ها نشان داد مشاوره شغلی به روش یادگیری کرامبولتز اثر بخش می‌باشد.

آقایی و همکاران (۱۳۹۰) به بررسی تأثیر مشاوره شغلی گروهی به روش یادگیری کرامبولتز بر انگیزش پیشرفت، انگیزش تحصیلی، نگرانی‌های آینده تحصیلی – شغلی و پیشرفت تحصیلی پرداختند که نتایج نشان داد که مشاوره شغلی گروهی به روش یادگیری کرامبولتز بر انگیزش پیشرفت، انگیزش تحصیلی و نگرانی‌های آینده تحصیلی – شغلی مؤثر بوده است اما بر پیشرفت تحصیلی آنان اثر معنا داری نداشته است.

فکری، شفیع‌آبادی، نورانی پور، و احقر (۱۳۹۲، الف-۲۰۱۲، ب-۲۰۱۲، ۲۰۱۳) در پژوهشی به “بررسی و مقایسه اثربخشی الگوی چندمحوری شفیع‌آبادی با نظریه محدودیت و سازش گاتفردسون بر مهارت‌های کارآفرینی و رفتار کارآفرینانه دانشجویان دوره کارشناسی ارشد علوم انسانی دانشگاه آزاد

فصل دوم: پیشینه پژوهش

فرد سرزنشگر کاملا مخالف سازشگر است. حالت سرزنشگر یکی شیوه ناهماهنگ برای منعکش کردن قانون جامعه است مینی بر اینکه ما باید از خودمان دفاع کنیم و عذرها، مزاحمت­ها یا سوء­استفاده از شخص دیگری را نپذیریم. ما نباید«ضعیف»باشیم. ما برای محافظت کردن از خودمان، افراد دیگر را در موقعیت­های مختلف آزار داده و آن ها را محکوم می­کنیم. سرزنش کردن، نادیده گرفتن دیگران است. این سبک ارتباطی نیز بیشتر در دخترانی که با شیوه فرار کردن ازدواج ‌می‌کنند دیده می شود، زیرا دختر نمی­خواهد و نمی­تواند خود را ضعیف نشان دهد در نتیجه بر خلاف نظر خانواده خود اقدام به ‌ازدواج می­ کند.

فرد ابر منطقی، خود و شخص دیگر را نادیده ‌می‌گیرد. ابر منطقی بودن به معنای عمل کردن با احترام در موقعیت خاص و بیشتر در سطح منطق است. ما به خودمان یا دیگران اجازه توجه به احساسات نمی دهیم. این قانون جامعه را منعکس می‌کند مبنی بر اینکه بلوغ به معنای حرکت نکردن، نگاه نکردن، لمس نکردن یا احساس نکردن عواطف است.

چهارمین حالت حیاتی بی ربط­گو بودن است که عموما با حالت سرگرم کننده یا دلقک وار بودن گیج می شود. الگوی بی­ربط بودن آنتی­تز الگوی ابرمنطقی بودن است. هنگامی که مردم بی­ربط هستند، آن ها به طور پیوسته حرکت ‌می‌کنند. این تلاش برای منحرف کردن توجه افراد از موضوعات مورد بحث است.آن ها بر تغییر دادن عقاید خود تداوم می­ورزند و می­خواهند فعالیت­های زیادی را به طور همزمان انجام دهند(ستیر، ۱۹۹۷). وی در فرایند درمان سعی می­کرد خانواده را از ارتباط تدافعی به سمت ارسال پیام‌های واقعی، اصیل، مستقیم و در بافت مناسب سوق دهد، چرا که رشد اعضای خانواده نتیجه کیفیت ارتباط آن ها با سایر اعضای خانواده ‌می‌باشد. به اعتقاد وی رشد همیشه امکان پذیر است و با مداخله کردن در سطح«فرایند»^[۴۰] به جای «محتوا»^[۴۱] به بهترین نحو تسهیل می­ شود و فرایند همان شیوه تبادل پیام بین اعضای خانواده است که ارتباط متقابلی با سطح عزت نفس اعضا دارد(گودرزی، ۱۳۸۶).

۲-۱-۲-۴- مفاهیم پایه ای نظریه ارتباطی ستیر

۱- نشانه های بیماری و توازن خانواده: سیستم خانواده را یک نظام متوازن می‌دانست مخصوصاً او مایل بود بهایی را که هر عضو نظام برای حفظ توازن کلی آن واحد «می‌پردازد»

فصل دوم: پیشینه پژوهش

تعیین کند. ستیر می‌گوید نشانه ‌های شخصی پریشان حال در حقیقت می‌تواند علامتی باشد مبنی بر اینکه او دارد در برابر عدم تعادل خانواده واکنش نشان می‌دهد و به خاطر آنکه

می‌کوشد درد و ناراحتی خانواده‌اش راکاهش دهد و در خود مستحیل کند رشد و نمو خویش را مخدوش می‌سازد یعنی نشانه را می‌توان تدابیر تحکیم کننده‌ای تلقی کرد که به قصد کاهش فشارهای روانی خانوادگی و بازگرداندن خانواده به دامنه بهنجار رفتار رایج آن پدیدار می‌شوند.

۲- رشد و کمال فردی: ستیر معتقد است که انسان‌ها همگی در پی رشد و کمال هستند و هر یک از ما تمامی منابع مورد نیاز برای شکوفایی توان خویشتن را در اختیار داریم، البته در صورتی که بتوانیم ‌به این منابع دست یافته و آن ها را بپرورانیم. ستیر سه دسته عوامل مؤثر بر رشد و تحول را معرفی می‌کند.

۱- میراث ارثی تغییرناپذیری که توان بدنی، عاطفی و خلق و خوی ما را تعیین می‌کنند.

۲-عوامل طولی که ماحصل یادگیریهای ما در طی فرایند رشد و کمال است

۳- تعامل همیشگی ذهن و بدن

۲-۱-۳- طلاق

یکی از معضلات مهم در زمینه زندگی زناشویی، پدیده ای به نام طلاق است که شیوع روز افزون آن پژوهشگران و نظریه­پردازان حوزه خانواده و ازدواج را بر آن داشته که ‌در مورد علل و عوامل تاثیرگذار بر آن، به بررسی و تحقیق بپردازند (گاتمن، ۱۹۹۱).

طلاق در لغت، به معنی گشودن گره و رها کردن است، رها شدن از قید نکاح و رهایی زناشویی است (عراقی، ۱۳۶۹). طبق تعریف، طلاق فرآیندی است که با تجربه بحران عاطفی هر دو زوج شروع می­ شود و با تلاش برای حل تعارض از طریق ورود به موقعیت جدید با نقش­ها و سبک زندگی جدید خاتمه می­یابد (گاتمن، ۱۹۹۱). انحلال زناشویی مفهوم وسیعی است که طلاق تنها یکی از اسباب آن است، از اسباب دیگر همانند مرگ یکی از دو همسر، فسخ ازدواج، بذل مدت و جدایی می توان نام برد (به نقل از؛ جعفری لنگرودی، ۱۳۵۵، ۱۳۶۳).

پدیده طلاق، راه حل رایج و قانونی عدم سازش زن و شوهر، فرو ریختن ساختمان خانواده، قطع پیوند زناشویی و اختلال ارتباط پدر و مادر با فرزند است، برای درک طلاق، شناخت خانواده، فرزندان و ازدواج ضروری است و این سه پدیده در پیوستگی با یکدیگر قرار

فصل دوم: پیشینه پژوهش

دارند (والچاک، ترجمه طاهری، ۱۳۶۶، ساروخانی، ۱۳۷۶). در واقع طلاق نوعی اعتراف علنی به شکست در زندگی زناشویی است (گاتمن، ۱۹۹۳؛ والچاک، ترجمه طاهری، ۱۳۶۶).

۲-۱-۳-۱- نگاهی به تاریخچه طلاق در بین اقوام و دوران های مختلف

سابقه طلاق به قرن‌ها قبل بر می­گردد (پیران، ۱۳۶۹). طلاق در بسیاری از سرزمین­های باستانی از جمله؛ میان یونان، ایران، مصر و چین وجود داشته است، کنستانتین محدودیت های بسیاری برای طلاق ایجاد کرد و در قرن دهم میلادی کلیسای مسیحی آن را طلاق را ممنوع دانست، هنری هشتم برای نخستین بار از مجلس کلیسای انگلیس خواست که ازدواج او را فسخ نماید، در دین بهائی طلاق به درخواست زن نیز صورت ‌می‌گیرد و این به عنوان یکی از موارد رعایت یکی از تعالیم دین بهائی با نام تساوی حقوق زن و مرد برشمرده می­ شود، به مرور زمان کشورهای اروپایی و مسیحی حق طلاق را برای زن و شوهر به رسمیت شناختند، با این حال، در سال ۱۹۸۶ در ایرلند مجلس طلاق را غیرقانونی اعلام کرد، در انگلستان، در سال ۱۹۶۹

لایحه قانونی اصلاح طلاق به تصویب رسید که گرفتن طلاق را برای زن و شوهر آسان­تر کرد، بین سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ، میزان طلاق در بریتانیا به طور ثابت هر سال ۹ درصد افزایش یافت (به نقل از ساروخانی، ۱۳۸۵؛ والچاک، ۱۹۸۴؛ ترجمه طاهری، ۱۳۶۶).

۲-۱-۳-۲- شرایط احراز طلاق

در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مرد با مراجعه به دادگاه حق تقاضای طلاق دارد، زن نیز در شرایط خاصی می ­تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کند (به نقل از جعفری لنگرودی، ۱۳۵۵، جهانگیر، ۱۳۸۴).

بعضی از این شرایط عبارت اند از:

– ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه

اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر

ابتلای زوج به یکی از انواع مشروبات الکلی

محکومیت قطعی زوج به بیش از پنج سال حبس

ضرب و شتم یا سوء رفتار زوج که برای زوجه غیرقابل تحمل است.

ابتلای زوج به بیماری های صعب العلاج روانی و جسمانی

۲-۱-۳-۳- ویژگی های طلاق

فصل دوم: پیشینه پژوهش

در یک جمع بندی کلی طلاق دارای ویژگیهایی به شرح زیر است (به نقل از ساروخانی، ۱۳۷۶؛ کاوه، ۱۳۸۶؛ گاتمن، ۱۹۹۱) :

۲) دیدگاه بدبینانه ای نسبت به آینده

۳) بیزاری ازخود

بک علت هر سه دیدگاه تحریف شده را مجموعه مشترکی از خطاهای منطقی فرض نمود .

دیوید برنز (۱۹۸۰) ، همانند بک ، یک شناخت درمانگر می‌باشد و مشابه او ده خطای شناختی را که منجر به حال بد می‌شوند ، ذکر می‌کند. این ده خطای شناختی به طور خلاصه عبارتند از :

۱) تفکر همه یا هیچ :‌ همه چیز را سفید و در غیر اینصورت سیاه دیدن .

۲) تعمیم مبالغه آمیز : هر حادثه منفی را شکستی تمام عیار و تمام نشدنی تلقی کردن.

۳) فیلتر ذهنی : تحت تأثیر یک حادثه‌ منفی همه واقعیتها را تار می بیند و به جزئی از حادثه منفی توجه می‌کند و بقیه را فراموش می‌کند .

۴) بی توجهی به امر مثبت : با بی ارزش شمردن تجربه های مثبت ،‌اصرار بر مهم نبودن آن ها دارد .

۵) نتیجه گیری شتاب زده : بی آنکه زمینه‌ محکمی وجود داشته باشد نتیجه گیری شتابزده می‌کند .

۶) درشت نمایی : اشتباهات خود را مبالغه آمیز جلوه دادن و از سوی دیگر اهمیت ندادن به جنبه‌های مثبت زندگی خود .

۷) باید ها :‌ انتظار دارید که اوضاع آنطور که شما می خواهید ‌و انتظار دارید باشد .

۸) برچسب زدن : فرد خود و دیگران را محکوم به آن صفت می‌کند .

۹) شخصی سازی و سرزنش : خود را بی جهت مسئول حادثه ای قلمداد می‌کند .

۱۰) استدلال حسی : احساسات منفی را انعکاس از واقعیتها می‌داند . مثلاً اگر احساس غمگینی می‌کند ، استدلال می‌کند که حتماً آدم افسرده ای است .

در مدل شناختی بک، نظر بر این است که تجربه در افراد به تشکیل فرض ها و یا طرحواره هایی درباره خویشتن و جهان می‌ انجامد و این فرض ها یا طرحواره ها، در سازمان بندی ادراک و در کنترل و ارزیابی رفتار، مورد استفاده قرار می گیرند، توانایی پیش‌بینی تجربه های فردی و معنی بخشیدن به آن ها سودمند و در واقع ضروری برای کارکرد بهنجار است، اما برخی از فرض ها انعطاف ناپذیر، افراطی و مقاوم در برابر تغییرند و در نتیجه “ناکارآمد” هستند.

این فرض ها به مسائلی مربوط می‌شوند درباره اینکه مثلاً مردم برای پیدا کردن خوشبختی چه کار باید بکنند (مانند این فرض که “اگر کسی افکار خوبی راجع به من نداشته باشد، من نمی توانم احساس خوشبختی کنم”) و این که برای به وجود آوردن احساس ارزشمندی در خویشتن چه کار باید بکنند و چگونه باید باشند (مانند این فرض که “هر کاری را که به عهده می گیرم باید خوب انجام دهم”).

فرض های ناکارآمد به تنهایی نمی توانند افسردگی مرضی را توجیه کنند، مسائل وقتی مطرح می‌شوند که اتفاقات مهمی بیفتد، اتفاقاتی که با نظام اعتقادی خود فرد سازگاری داشته باشند. بدین ترتیب، این باور که ارزش هر کس منحصراًً به موقعیت بستگی دارد، در صورت شکست ممکن است به افسردگی منجر شود و این اعتقاد که برای خوشبختی فرد لازم است دیگران او را دوست داشته باشند در صورت طرد شدن، ممکن است افسردگی را دامن بزند. وقتی فرض های ناکارآمد فعال شدند، “افکار خودآیند منفی” را بر می انگیزند. از این نظر ‌به این افکار “منفی” می گوییم چون با هیجان های ناخوشایند مربوط هستند و از این نظر به آن ها “خودآیند” می گوییم چون خود به خود به ذهن افراد می‌آیند و برخاسته از هیچ گونه استدلال آگاهانه ای نیستند. این افکار، ممکن است تفسیرهایی از تجارب جاری باشند، یا پیش‌بینی هایی درباره آینده و یا یادآوری چیزهایی که در گذشته اتفاق افتاده اند؛ و این افکار به نوبه خود سایر نشانه های افسردگی را پدید می آورند (هاوتون و دیگران^[۱۳]، ۱۹۴۲).

پیشرفت علم، فناوری و گسترش روزافزون اطلاعات در سبز فایل از یک سو شرایط زندگی را تسهیل ‌کرده‌است و از سوی دیگر دگرگونی های سریع اجتماعی، تغییر سبک زندگی و پیچیدگی های زندگی امروزی سلامت، بهداشت و آرامش را تهدید می‌کند و مشکلات زندگی آسیب پذیری انسان ها را افزایش می‌دهد (کوتلر^[۱۴]، ۱۳۸۵)، به همین دلیل افراد اغلب از اضطراب، افسردگی، رنجش بی دلیل یا بی کفایتی در رویارویی با مشکلات زندگی رنج می‌برند (پالمر^[۱۵]، ۱۳۸۳). خشنود زیستن در دورانی که تغییرات سریع اجتماعی و فناوری به وقوع می پیوندند کار آسانی نیست. افزایش داروهای آرام بخش، قرص های خواب آور، الکل، جنایت های خشونت بار و توسل روزافزون به مراقبه و انواع شیوه های درمانگری برای دستیابی به تسکین، دلیل این مدعاست (فرانکل^[۱۶]، ۱۳۸۶).

۲-۱-۲-۷-۴- نظریه درمان عقلانی ـ عاطفی (الیس)

از نظر آلبرت الیس (۱۹۷۳) انسان‌ها تا حد زیادی خود موجد اختلالات و ناراحتیهای روانی خود هستند . انسان با استعداد و آمادگی مشخص برای مضطرب شدن متولد می شود و تحت تأثیر عوامل فرهنگی و شرطی ‌شدن‌های اجتماعی این آمادگی را تقویت می‌کند . در عین حال ، انسان این توانایی را هم دارد که به کمک تفکر و اندیشه ، از آشفتگی و اضطراب خود جلوگیری کند .

در اکثر موارد آن ها از تفکر انحرافی و رفتار و عواطف نامناسب خود دست برخواهند داشت ، به تغییرات اساسی و چمشگیر در عقاید بیماری زای خود دست خواهند زد و نتیجتاً بهبود خواهند یافت .

۲-۱-۲-۷-۵ـ نظریه های یادگیری :

الف ـ رویکرد تقویت

نظریه های یادگیری درباره افسردگی ،‌ بیشتر بر شیوه های زندگی فعلی فرد تمرکز دارند تا تجارب گذشته او . رویکرد تقویت بر این اصل استوار است که افراد ‌به این علت افسرده می‌شوند که محیط اجتماعی آنان کوچک‌ترین تقویت مثبتی فراهم نمی آورد .

بسیاری از رویدادهایی که موجب بروز افسردگی می‌شوند ، (مانند مرگ یکی از عزیزان ، شکست در شغل و نداشتن سلامت) در عین حال امکان ‌تقویت‌های معمولی را کاهش می‌دهند . وقتی افراد افسرده و نافعال می‌شوند ، هم دردی وتوجه نزدیکان و دوستان به صورت منبع عمده تقویت برای آنان در می‌آید . مردم از مصاحبت با کسی که پذیرای شادی نیستند ، زود خسته می‌شوند ، به طور خلاصه از دیدگاه یادگیری یا رفتاری ، تقویت نه تنها برای یادگیری پاسخ‌ها مهم است ، بلکه برای تحکیم آن ها نیز ضروری است . ‌بنابرین‏ یکی از نتایج احتمالی فقدان تقویت در محیط افسردگی است. افسردگی در این دیدگاه بیانگر کاهش رفتار و یا کمتر شدن میزان پاسخ است . فرد افسرده ‌به این خاطر پاسخ نمی دهد که تقویت مثبت در محیط او به چشم نمی خورد . ‌بنابرین‏ رفتار شخص افسرده نهایتاًً باعث بیزاری حتی نزدیک ترین کسانش می شود و این خود هم تقویت های دریافتی او را بیش از پیش کاهش می‌دهد و هم بر انزوای اجتماعی و ناکامی او می افزاید .

ب ـ درماندگی آموخته شده^[۱۷] :

سلیگمن^[۱۸] (۱۹۷۵) که پیشنهاد کننده این مفهوم است ، بین درماندگی و افسردگی روابطی مشاهده ‌کرده‌است . بنظر او درمان افسردگی باید با تجارب یادگیری باطل کننده احساس درماندگی ‌در مورد آنچه که انجام می‌دهد صورت بگیرد . توضیح سلیمگن از پدیده درماندگی آموخته شده این است که حیوان یا انسان می آموزد که رویدادها از کنترل وی خارج است . سپس این باور که رویدادها از واکنش ارگانیزم مستقل است ، پیامدهای عاطفی ،‌شناختی و هیجانی زیر را به همراه خواهد داشت :

۱) رویدادهای غیرقابل کنترل ، انگیزه ارگانیزم را برای بروز پاسخهایی که ممکن است موقعیت را تحت کنترل درآورد تضعیف می‌کند .

۲ – ۲ – ۱۵ – فرایند ارزیابی عملکرد

هر فرایندی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات با توالی و ترتیب خاص منطقی و هدفدار می‌باشد. در فرایند ارزیابی عملکرد نیز هر مدل و الگویی که انتخاب شود، طی مراحل و رعایت نظم و توالی فعالیت‌های ذیل ضروری می‌باشد.

۱- تدوین شاخص‌ها و ابعاد و محورهای مربوطه و تعیین واحد سنجش آن ها

شاخص‌ها مسیر حرکت سازمان ها را برای رسیدن به اهداف مشخص می‌کند. نگاه اول در تدوین شاخص‌ها متوجه چشم‌انداز^[۱۴]، مأموریت^[۱۵]، اهداف کلان، راهبردهای بلندمدت و کوتاه‌مدت و برنامه های عملیاتی، و به فعالیت‌های اصلی متمرکز می‌شود. منابع احصاء و اقتباس برای تدوین شاخص‌‌های ارزیابی عملکرد سازمان های دولتی، قوانین و مصوبات مجلس و هیات دولت و برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین سند چشم‌انداز بیست ساله کشور و استراتژی توسعه صنعتی کشور می‌باشد. در بخش غیردولتی اساسنامه و برنامه های عملیاتی و سهم بازار و هر هدفی که مد نظر سازمان می‌باشد ملاک قرار می‌گیرد. شاخص‌های ارزیابی عملکرد تدوین شده باید ویژگی یک سیستم SMART & D‌ را داشته باشند که عبارتند از:

مخصوص^[۱۶]، معین و مشخص باشد. یعنی شاخص‌ جامع و مانع، شفاف و ساده و واضح و رسا و صریح باشد به طوری که برداشت یکسانی از مفاهیم ایجاد نماید. قابل اندازه‌گیری^[۱۷] باشد. سنجش آن ها به سادگی مقدور باشد. یعنی علاوه بر عملکرد کمی، قابلیت تعریف عملکرد کیفی شاخص در قالب‌های متغیر کمی را نیز داشته باشد. قابل دستیابی^[۱۸] باشد. واقع‌گرایانه^[۱۹] باشد. یعنی با فعالیت‌ها و مأموریت‌‌ها و خط مشی و راهبردهای واقعی سازمان و با حوزه های حساس و کلیدی عملکرد سازمان مرتبط باشد(رحیمی،۱۳۸۵).

چهارچوب^[۲۰] و محدوده زمانی، یعنی شاخص دوره ارزیابی معین داشته باشد. بانک اطلاعاتی^[۲۱]، یعنی داده ها و اطلاعات لازم و مربوط به شاخص وجود داشته باشد.

۲- تعیین وزن شاخص‌ها، به لحاظ اهمیت آن ها و سقف امتیازات مربوطه.

‌به این معنا که اهمیت هر کدام از ابعاد و محور شاخص‌ها چقدر است؟ آیا شاخص‌ها اهمیت یکسان دارند یا متفاوتند؟ کدام شاخص از بیشترین و کدام یک از کمترین اهمیت برخوردار است؟ برای تعیین ضرایب و اوزان شاخص‌ها روش‌هایی از جمله می‌‌توان روش لیکرت، روش گروه غیرواقعی، روش بوردا^[۲۲]، روش انتخاب نظریات کارشناسان^[۲۳] و روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی^[۲۴] را می‌توان نام برد.

۳- استاندارد گذاری و تعیین وضعیت مطلوب هر شاخص

تعیین معیار عملکرد و مقدار تحقق شاخص به صورت کمی یا کیفی، و نرخ رشد عملکرد در سال‌های گذشته به صورت میانگین و یا میانگین متحرک برای دو یا چند سال گذشته، با در نظر گرفتن اهداف خاص تعیین شده برای آن دوره و پدیده‌های مؤثر در نحوه تحقق آن شاخص، استخراج و معین می‌گردد. در تعیین وضعیت مطلوب عملکرد شاخص باید واقع‌گرایانه و غیر بلند پروازانه عمل‌ کرد و توافق واحدهایی که وظیفه انجام و عمل به آن شاخص را بعهده دارند جلب نمود.

۴- ابلاغ و اعلان انتظارات و شاخص‌ها به ارزیابی شونده.

در روش های متداول ارزیابی عملکرد معمولاً بدون اینکه ارزیابی شونده از شاخص‌های ارزیابی مطلع باشد ناگهان با نمرات و قضاوت‌های ارزیاب روبرو می‌شود. اگر هدف اساسی ارزیابی را رشد و توسعه ارزیابی شونده بدانیم، ‌بنابرین‏ ضرورت دارد که قبل از شروع دوره ارزیابی انتظارات مورد نظر در قالب شاخص ها به پرسنل سازمان اعلام گردد تا آن ها بتوانند برنامه‌ریزی، سازماندهی، برقراری ارتباط مناسب و سایر فرآیندهای عملکرد مورد انتظار را محقق نمایند.

۵- سنجش و اندازه‌گیری از طریق مقایسه عملکرد واقعی پایان دوره‌ ارزیابی، با استاندارد مطلوب از قبل تعیین شده.

در این مرحله فعالیت‌ها و دستاوردهای کارکنان سازمان در ارتباط با هر شاخص مورد سنجش قرار می‌گیرد. همچنین برای هر شاخص، عملکرد واقعی را با بهره گرفتن از مجموع واقعیت‌های موجود مشخص و با استاندارد عملکرد مطلوب مقایسه می‌کنیم و نسبت به وضعیت تحقق اهداف آن شاخص بررسی‌های لازم انجام می‌شود. در این مرحله قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات سازمانی در راستای حصول به اهداف مورد نظر شناسایی می‌شوند.

۶- استخراج و تحلیل نتایج: در نهایت تحلیل لازم انجام و در صورت لازم باید اقدامات اصلاحی جهت بهبود عملکرد در آن شاخص را معین نمود. یک نکته اینکه در نتایج عملکرد، معمولاً رویکرد و دیدگاه حاکم در ارزیابی عملکرد مورد توجه خاص قرار می‌گیرد. مثلا اگر ارزیابی عملکرد یک فرایند مورد توجه باشد، نتایج این اندازه‌گیری منتهی به تعیین وضعیت مطلوب یا نامطلوب بودن عملکرد آن فرایند می‌گردد. اگر فرایند موجب افزایش ارزش افزوده برای سازمان شود عملکرد آن مطلوب، و گرنه علت منفی بودن عملکرد فرایند را باید بررسی کرد(رحیمی،۱۳۸۵).

۲ – ۳ – گفتار دوم :

با مطالعات انجام شده و نظر صاحب‌نظران و با توجه به نیازها و زمینه‌های سازمان مورد مطالعه پنج عنصر در این پژوهش به عنوان مؤلفه‌های بهبود نیروی انسانی مهم به نظر می‌رسند که عبارتند از: انگیزش، رضایت، خلاقیت، آموزش و قابلیت‌های فردی می‌باشند که به صورت مختصر به تعریف هر یک خواهیم پرداخت.

۲ – ۳ -۱ – بهسازی عملکرد:

بهسازی عملکرد عبارت است: از فرایند شناسایی نارسایی‌ها یا شکاف‌ها ، درک علل آن ها و سرانجام تدوین استراتژی‌هایی برای از میان بردن آن ها(گودرزی ،۱۳۸۲).

جامعه تحقیق

به دلیل اینکه در شرکت‏های نرم­افزاری دانش و نیروهای متخصص حرف اصلی را می­زنند و بیشتر کارمندان این شرکت‏ها نیروهای متخصص می­باشند پس این تحقیق در سطح مدیران ارشد و میانی و کارمندان متخصص در شرکت‏های نرم­افزاری درسطح شهر تهران انجام می­ شود.

پیشینه تحقیق

در کشورمان و در دنیا به جهت اهمیت موضوع در حوزه سرمایه های فکری تحقیقات فراوانی انجام شده است، ولی ‌در مورد موضوع این پروپوزال یعنی سرمایه فکری و رابطه آن با عملکرد سازمانی در تهران تحقیقات چندانی علل خصوص در حوزه نرم افزار و در صنعت نرم افزار صورت نگرفته است. تحقیقات مربوط ‌به این موضوع در سطح گسترده مربوط به مقالات و کتب دکتر نیک بونتیس استاد دانشگاه مک مستر کانادا می‌گردد ، با توجه به اینکه در این پروپوزال نیز از مدل ارائه شده توسط ایشان استفاده شده است در زیر به شرح مقالات منتشر شده در حوزه سرمایه های فکری توسط بونتیس پرداخته می‏ شود. لازم به ذکر است که هدف بونتیس از سنجش سرمایه فکری و رابطه آن با عملکرد سازمانی به جهت رسیدن به یک پرسشنامه همه گیر و جهانی در صنایع مختلف و بخصوص صنایعی که با تکنولوژی های برتر و دارای نیروهای متخصص و کارشناس و خبره هستند می‌باشد.

• عنوان اصلی تحقیق :

Bontis, N. (2002). “Intellectual Capital Disclosure in Canadian Corporations.” Journal of Human Resource Costing & Accounting.

سرمایه فکری در شرکت های کانادایی توسط بونتیس سال ۲۰۰۲ :

چکیده

همیشه توجه و اهمیت زیادی به سرمایه های فکری داده می شده . بسیاری از شرکت های اسکاندیناوی با انتشار گزارشات سرمایه فکری حرکت رو به جلویی را آغاز کرده‌اند. با این حال، به رغم درخواست های جهانی و تغییر باورهای اطراف، ارزش سرمایه های فکری، آن را همچنان از گزارش سالانه شرکت های بزرگ کانادا مستثنی ‌کرده‌است. در این مقاله به تحلیل بیش از ۱۰۰۰۰ گزارش مالی در شرکت های کانادایی پرداخته می‏ شود.یک لیستی از اصطلاحات مربوط به سرمایه فکری در درون گزارشات سالانه گزارشات سالانه که به افشای میزان توجه به آن را نشان می‌دهد وجود دارد..این طرح در ابتدا ممکن است که برای اهداف مدیریت داخلی مورد استفاده قرار گیرد با این حال گزارش کانون سهام‌داران خارجی به احتمال زیاد بیش ‌از هدف های نا محدود خواهد بود.

• عنوان اصلی تحقیق :

Bontis, M. d. R. C. a. N. “intellectual capital and business performance in the Portuguese banking industry.” Journal of Technology Management 43.

سرمایه فکری و عملکرد کسب و کار توسط مارتینز و بونتیس

چکیده

تحقیقات قبلی نشان داد که سرمایه فکری عنصر تاثیر گذاری بر روی عملکردکسب و کار می‌باشد.هدف از این تحقیق بررسی رابطه درونی بین سرمایه فکری و عملکرد کسب و کار و همچنین تعامل بین اجزای سرمایه فکری و عملکرد کسب و کار در صنعت بانکداری کشور پرتغال می‌باشد. مفهوم سرمایه ارتباطی در سهامدار گرایی آورده شده است. توسعه مدل و آزمون فرضیات ما را برای استفاده از PLS بروی ۲۵۳ پاسخگو در ۵۳ سازمان هدایت ‌کرده‌است.

• عنوان تحقیق:

Sharabati, A.-A. A., S. N. Jawad, Nick Bontis ,et al. (2010). “Intellectual capital and business performance in the pharmaceutical sector of Jordan.” Management Decision 48(1): 105-131.

سرمایه فکری و بهره وری کسب و کار در قسمت داروسازی کشور اردن

چکیده

در این مقاله به بررسی سرمایه فکری و رابطه آن با عملکرد کسب و کار در شرکت های دارو سازی در اردن پرداخته شده است. بررسی از طریق پرسش نامه در سطح مدیران ارشد و میانی در بین ۱۵ شرکت دارو سازی صورت گرفته است. هدف از این تحقیق تست رابطه میان سرمایه فکری (یعنی سرمایه انسانی ، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی) و عملکرد کسب و کار می‌باشد.

• عنوان رساله دکترا :عبدل ناصر شجاعی،” شناسایی تعاملات بین اجزای سرمایه فکری با بهره گرفتن از تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری در صنعت بانکداری ایران”، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج ، پاییز ۱۳۸۹٫

چکیده:

سرمایه فکری که عمدتاً تحت عنوان دارایی های نامشهود تعریف می‌گردد، ممکن است به عنوان منبعی برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار مورد استفاده قرار گیرد. اجزای سرمایه فکری در صورت داشتن تعامل با یکدیگر منجر به ایجاد ارزش خواهند گردید. هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت سه عنصر سرمایه فکری (یعنی سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری) و تعاملات بین آن‏ها در صنعت بانکداری ایران است. این تحقیق از طریق یک پرسشنامه روان سنجی معتبری که نسخه اصلی آن برای اولین بار در کانادا تهیه و اجرا گردید، انجام شد. به و روابط خطی (PCA) منظور اکتشاف سازه‌ها و بسط گویه ها، از روش تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده گردید. مدل حاصله از این تحقیق بیانگر وجود یک ارتباط معنادار (LISREL) ساختاری بین اجزای سرمایه فکری می‌باشد. طبق یافته های تحقیق، در صنعت بانکداری ایران سرمایه انسانی هم بر سرمایه ساختاری و هم بر سرمایه مشتری تأثیرمثبت داشته و از طرف دیگر سرمایه ساختاری نیز باعث تقویت و رشد سرمایه مشتری می‌گردد.

• • عنوان رساله دکترا: حسن سراجی، ” سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار سهام شرکت های بورس اوراق بهادار تهران”، دانشگاه تربیت مدرس، بهار ۱۳۸۴

چکیده: