در شکل ۲-۹ بین رضایت مشتری و وفاداری رابطه مستقیمی مشاهده می شود که با بالارفتن میزان رضایت مشتریان، میزان وفاداری آن ها نیز افزایش می‌یابد(Harrison,2000:129).

شکل۲-۹: چهار حالت وفاداری(Harrison,2000:129)

همانطورکه در شکل ۲-۱۰ مشاهده می شود اعتماد، به عنوان یک پیامد از رضایت مشتری و به عنوان
مقدم های بر تعهد و وفاداری مشتری در نظر گرفته می شود. همچنین در این نمودار نقاط مرجع، تعهد مشتری و اعتماد مشتری است(Donio et al,2006:407).

شکل۲-۱۰: عوامل پیش­زمینه وفاداری مشتری(Donio et al,2006:407)

اولیور^[۷۷](۱۹۹۹) شش روش متنوع را در درک ارتباط متقابل این دو مفهوم(رضایت و وفاداری)، دسته بندی نموده اند(شکل۲-۱۱).

شکل۲-۱۱: شش برداشت از مفهوم وفاداری(Oliver,1999:36-40)

در شکل شماره ۲-۱۱، حالت(۱) برداشتی را نشان می‌دهد که در آن رضایت مشتریان وفاداری مشتری، هر دو پاسخی برای یک سوال تلقی شده اند.

حالت(۲) نشان می‌دهد که رضایت مشتری، هسته و مرکز ثقل مفهوم وفاداری مشتری است و وفاداری مشتری، توسط رضایت مشتری حفظ می‌گردد.

در حالت (۳) عنوان می شود که رضایت مشتری نباید به عنوان هسته و مرکز ثقل وفاداری مشتری تلقی گردد، بلکه باید فقط به عنوان جزئی از آن مطرح شود.

حالت (۴) نشان می‌دهد که وفاداری مشتری، درست مثل رضایت مشتری جزئی از یک مفهوم فراگیرتر به عنوان وفاداری همه جانبه می‌باشد.

در حالت (۵) عنوان می‌گردد که بخشی از مفهوم رضایت مشتری در مفهوم وفاداری مشتری قرار دارد، ولیکن رضایت مشتری به عنوان یک عامل کلیدی در دستیابی به همه جوانب وفاداری تلقی نمی شود.
در حالت (۶) عنوان شده است که رضایت مشتری پایه های فرآیندی را شکل می‌دهد که در نهایت منجر به وفاداری می شود(Oliver,1999,36).

۲-۶-۲) وجوه ممیّزه وفاداری به خدمت

وفاداری به خدمت مفهومی متفاوت با دیگر سازه‌های وفاداری است و تعاریف متعددی از آن وجود دارد. در جدول ۲-۱ برخی از این تعاریف ارائه شده است. اشنایدر^[۷۸](۱۹۸۶) معتقد است که مفهوم وفاداری به خدمت پیچیده تر از وفاداری به برند است که به طور معمول، برای کالاها به کار برده می شود. از دیدگاه وی، وفاداری به خدمت لزوماًً با اشکال دیگر وفاداری -مثل وفاداری به برند، وفاداری به فروشگاه و یا وفاداری به تأمین کننده- تطبیق پیدا نمی کند. اشنایدر عنوان می‌کند که وفاداری به خدمت، معیارهای سخت گیرانه تری در مقایسه با سایر اقسام وفاداری دارد و یک مشتری وفادار به خدمت می بایست هم وفادار به برند و هم وفادار به فروشگاه باشد. وفاداری می‌تواند متوجه خدمت یا ارائه دهنده آن باشد و همین امر بر پیچیدگی این نوع وفاداری می افزاید(حمیدی زاده و دیگران،۱۳۴:۱۳۸۸).

جدول۲-۱: دیدگاه صاحب‌نظران درباره وفاداری به خدمت

ردیف
محقق
سال
وفاداری به خدمت

۱

Javis and Mayo

۱۹۸۶

پدیده ای است که در بین مشتریانی که رفتارهای خرید تکراری از خود نشان می‌دهند، دیده می شود و نگرش مثبت و قوی نسبت به شرکت ایجاد می‌کند.

۲

Czepiel and Gilmore

۱۹۸۷

نگرشی است که تحت شرایط مشخصی ایجاد گردیده و نتیجه فرآیندهای روانشناختی خاصی است.

۳

Peabhu

۱۹۹۱

ترجیح و انتخاب مستمر یک خدمت ارائه شده توسط شرکت بر دیگر گزینه های موجود.

۳

Peabhu

۱۹۹۱

ترجیح و انتخاب مستمر یک خدمت ارائه شده توسط شرکت بر دیگر گزینه های موجود.

۴

Pritchard

۱۹۹۱

فردی است که خرید مکرّر کالا یا خدمت از وی مورد انتظار است و همچنین تعلق و تمایل نگرشی مثبت به آن کالا یا خدمت دارد.

۵

Lee and Cunningham

۱۹۹۴

نیت مشتری برای خرید مجدد از تأمین کننده خدمت که بر مبنای تجارب گذشته و انتظارات آتی می‌باشد.

۶

Backman

۱۹۹۸

با سطح مشارکت و بهره گیری مشتری از تأمین کننده خدمت و وابستگی روان شناختی او به تأمین کننده ارتباط دارد.

صاحب‌نظران، جنبه‌های متمایز دیگری نیز برای وفاداری به خدمت قائل هستند. برخی پیشنهاد کرده‌اند که ارائه دهندگان خدمت قادرند با مشتریان خود قراردادهای وفاداری قوی تری نسبت به تأمین کنندگان کالاها ایجاد نمایند.

بعضی دیگر اظهار داشته اند که وفاداری بین مشتریان خدمات مرسوم تر و بیشتر از مشتریان کالاهاست. همچنین گزپیل و گیلمور^[۷۹](۱۹۸۷) ابراز داشته اند که سه ویژگی خدمت (ناملموس بودن، ناهمگونی و همزمانی تولید و مصرف) فرصت های بیشتری برای تعاملات رو در رو ایجاد می‌کنند. این روابط و تعاملات، اهمیت محوری برای خدمات دارند و و اغلب خدمات، مبتنی بر تعاملات فرد به فرد است. این تعاملات فرصت مناسبی برای توسعه روابط قوی با مشتریان فراهم می آورد و همین امر زمینه را برای توسعه وفاداری هموار می‌سازد. همچنین محققان دریافته ا ند که اغلب، ریسک ادراک شده درخرید خدمات بیش از خرید کالا است. همین مسأله فضای مناسبی برای توسعه وفاداری فراهم می آورد؛ زیرا وفاداری می‌تواند به صورت ابزاری در جهت کاهش ریسک عمل کند.

با توجه به اینکه خدمات معمرلاً ناملموس و برای ریسک ادراک شده بالاتری هستند و ارزیابی آن ها نیز دشوارتر است، ایجاد وفاداری نسبت به برند خدمات، دشوارتر از ایجاد وفاداری نسبت به برند کالاهاست.
‌در مورد برخی از خدمات، جابجایی بین تأمین کنندگان، مشکلاتی را برای مشتری ایجاد می‌کند که این موارد در جابجایی بین برندهای مختلف کالا دیده نمی شود. به زعم زیتمل^[۸۰](۱۹۸۱) هزینه های جابجایی، تمایل وفاداری را در مشتریان خدمات، بیشتر از مشتریان کالاها ایجاد می‌کند. او ابراز می‌دارد که یک دلیل عمده برای این مطلب آن است که هزینه های جستجوی اطلاعات برای تغییر برند در حوزه خدمات بالاتر است.

به علت دشواری دستیابی به اطلاعات راجع به خدمات، ممکن است مشتریان حتی از وجود خدمات جایگزین، مطلع نباشند. دلیل دومی که زیتمل(۱۹۸۱) ارائه می‌کند آن است که در جابجایی بین ارائه دهندگان خدمت، هزینه های مالی سنگین تری به مشتری وارد می شود(حمیدی زاده و دیگران،۱۳۶:۱۳۸۸).

۲-۶-۳) عوامل مؤثر بر وفاداری مشتری

در این پرونده پذیرفته شده که چنانچه قرارداد اصلی به لحاظ نقض اساسی قرارداد^[۷۸]، یا نقض یک شرط عمده^[۷۹] یا انتفاء یا عقیم شدن قرارداد^[۸۰] منحل گردد، شرط داوری مندرج در آن به قوت خود باقی بوده و داوران صلاحیت تصمیم گیری در خصوص اینکه آیا قرارداد بدین گونه منحل شده است یا نه را دارند.

در عین حال، در همین پرونده دیوان عالی نظر داد که دادگاه می‌تواند در صورتی که ادعای کلاهبرداری نسبت به قرارداد اصلی شده باشد؛ حتی در حین رسیدگی داوری، دخالت کرده و داوری را متوقف نماید.

اعتقاد بر این است که این اصل به غلط اصل جدایی پذیری^[۸۱] نام گذاری شده است. این کلمه در تصمیمات یا اظهارنظرهای قضات دیده نمی شد تا وقتی که لرد اسکارمن^[۸۲] کلمه مجزا را در یکی از پرونده ها^[۸۳] به کاربرد. (Rubino-Sammartano, 2001, 259) قضات معمولاً از کلمات موازی، متمایز، وابسته جداشدنی استفاده می‌کردند که از طرف مجلس لردان در پرونده هایمن به کار رفته بود. (کلانتریان، ۱۳۷۴، ۱۳۸)

تفکیک پذیری در بخش ۷ قانون ۱۹۹۶ نیز آمده است با این مضمون که: «جز در مواردی که طرفین خلاف آن توافق نمایند، یک موافقتنامه داوری که بخشی از یک موافقتنامه دیگری را شکل می‌دهد یا قصد طرفین این گونه بوده است، نباید در صورت بی اعتباری یا عدم شکل گیری یا بی اثر گردیدن موافقتنامه دیگر یا بی اعتبار، شکل نگرفته و یا بی اثر تلقی گردد. ‌به این منظور باید یک موافقتنامه مجزا محسوب شود.»^[۸۴]

بخش ۳۰ همین قانون نیز در تأیید این مطلب عنوان می‌دارد: «۱- جز در مواردی که به طریق دیگر توافق کرده باشند، هیئت داوری می‌تواند نسبت به صلاحیت ماهوی خود در موارد زیر تصمیم بگیرد؛ یعنی نسبت به (الف) اعتبار قرارداد داوری موجود، (ب) تشکیل هیئت داوری به نحو صحیح و قانونی و (ج) موضوع های قابل رسیدگی بر طبق قرارداد داوری ۲- می توان به تصمیم داورها نسبت به صلاحیت آن ها نزد هیئت داوری اعتراض کرد.»^[۸۵]

۲- رویه قضایی و دعاوی مربوط

در گذشته در پاره ای از آرای قضایی به نفی اصل استقلال نظر داده شده بود؛ نظیر حکمی که در پرونده معروف^[۸۶] توسط دادگاه برمودا صادر شده است. در این پرونده یک شرکت روسی صدور نفت، نزد کمیسیون داوری تجارت خارجی مسکو، از یک شرکت اسرائیلی وارد کننده نفت به عدم اجرای قرارداد فی مابین، طرح دعوا کرده بود. دیوان داوری تصمیم گرفت که با وجود عدم اعتبار قرارداد اصلی، شرکت واردکننده نفت باید مبلغ دویست میلیون دلار بابت استرداد آنچه دارای بلاجهت شده است، به شرکت روسی پرداخت کند. دادگاه برمودایی ‌به این دلیل از اجرای رأی خودداری می‌کند که این مرجع قانع نشد با وجود تئوری تجزیه پذیری استقلال با هر نام و عنوانی که به آن داده می شود، ‌در مورد این قرارداد می‌تواند قابل اعمال باشد. (اسکینی، ۱۳۸۳، ۱۲)

جدای از پرونده هایمن به عنوان اولین قضیه مطرح در این زمینه، در قضیه هاربور نیز که در آن، مجلس لردها به درستی معتقد بود که مسایل کیفری و ادعاهای مربوط به آن، از قبیل کلاهبرداری، خیانت در امانت یا سرقت که در اثر یک قرارداد انجام شده باشد، کاملاً مستقل از شرط داوری مذکور در آن قرارداد است^[۸۷]. در واقع در سال ۱۹۴۲ نیز مجلس اعیان انگلیس بعد از وجود تناقضات نظریات قضایی، این اصل را تأیید کردو نیم قرن بعد نیز، در این رأی قضات به طور صریح این اصل را به عنوان قسمتی از حقوق انگلیس مطرح کردند. در این رأی آمده که در حقوق انگلیس، اصل استقلال می‌تواند این توانایی را به داوران بدهد تا نسبت به اعتبار یا عدم اعتبار شرط داوری تصمیم گیری کنند. (Stephen & Ramsey, 2012, 365)

همان طور که گفته شد، اولین پرونده در زمینه قبول اصل استقلال شرط داوری در انگلیس را می توان پرونده هایمن دانست که در پی قضایای متعدد و تصمیم گیری برجسته مجلس اعیان در اسال ۱۹۴۲ صادرگردید^[۸۸]. در این پرونده یکی از طرفین مدعی بود که چون طرف مقابل قرارداد اصلی را به کلی نقض ‌کرده‌است، قرارداد فسخ شده تلقی و در نتیجه شرط داوری نیز فسخ شده محسوب می شود. دادگاه رسیدگی کننده این استدلال را رد و اعلام می‌کند که ادعای یکی از طرفین به اینکه چون طرف دیگر، قرارداد را کاملاً نقض کرده تعهدی به آن ندارد مردود است؛ زیرا نقض، قرارداد را منتفی نمی کند. (Stephen & Ramsey, 2012, 365)

تجزیه و تحلیلی که ‌در مورد شرط داوری چنان که در پرونده هایمن آمده، در سال های اخیر مورد توجه مجدد مجلس لردان در چند پرونده مهم قرار گرفته است. به ویژه بیانات لرد دیپلاک^[۸۹] در تحلیل از پرونده برمر نشان از این توجه دارد که بیان داشته: «به طور کلی، انحلال قرارداد به تعهدات اصلی طرف که مرتکب قصوری نشده، به اجرای وعده های قراردادی او که تا لحظه انحلال اجرا نشده، پایان می‌دهد. با اینکه این یک قاعده کلی راجع به اثر انحلال قرارداد بر تعهداتی است که ریشه قراردادی دارند، اما امکان دارد در تعهدات اصلی استثنایی نیز وجود داشته باشند که علی رغم انحلال قرارداد همچنان به حیات خود ادامه دهد.» (Stephen & Ramsey, 2012, 365)

این تعهدات به هدف اصلی قرارداد پیوند دارند و البته این مربوط به حالتی است که طرف ها تعهدات اصلی خود را با رضای کامل اجرا نمایند. تعهد دو جانبه به ارجاع اختلاف به داوری، باید با عباراتی بیان شود که به وضوح ثابت نماید اراده مشترک طرف ها بر این بوده و بعضی تعهدات اصلی آن ها، علی رغم اینکه تعهدات اصلی دیگرشان پایان گرفته باشد، همچنان قابل اجرا باقی بماند. (کلانتریان، ۱۳۷۴، ۱۳۹)

در پرونده بریمر و ولکن، سوث ایندیا شیپینگ کورپوریشن (۱۹۸۱) و پرونده های بعدی نیز تحلیلی که در پرونده هایمن شده، به کار بسته شده و در این گونه پرونده ها شرط داوری به عنوان قراردادی مستقل از قرارداد اصلی مورد نظر قرار گرفت. در این پرونده، مجلس لردان تصمیم گرفت که شرط داوری را می توان به علت پر خرج بودن، عدم امکان اجرا^[۹۰] یا نقض یکی از طرف ها، بدین صورت که طرف دیگر امری را اجرا نکرد و این عدم اجرا سبب انحلال قرارداد داوری گردد، منحل نمود و قرارداد اصلی را همچنان معتبر باقی گذاشت.

در پرونده دیگری نیز^[۹۱] لرد ماستیل^[۹۲] تصمیم دیوان استیناف و مجلس لردان را بدین طریق تفسیر نمود که: «شرط داوری یک قرارداد جداگانه است که ممکن است، در اثر فسخ یا عدم امکان اجرا، پیش از موعد پایان یابد. یک رابطه قراردادی در میان نیست؛ بلکه دو مجموعه روابط قراردادی وجود دارد که حاکم بر داوری اختلافات به موجب قرارداد اصلی است.»

۱ـ۴ـ اهداف تحقیق

۱ـ۴ـ۱ـ هدف کلی :

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران کودکان ناشنوا می‌باشد.

۱ـ۴ـ۲ـ اهداف جزئی :

۱- تعیین اثربخشی آموزش تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی در بین مادران کودکان ناشنوا.

۲- تعیین اثربخشی آموزش تاب­آوری روانی بر امید به زندگی در بین مادران کودکان ناشنوا.

۱ـ۵ـ سوالات تحقیق

سوال اصلی

– آیا آموزش تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است؟

سوالات فرعی

۱-آیا آموزش تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است؟

۲-آیا آموزش تاب­آوری روانی بر امیدبه زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است؟

۱ـ۶ـ فرضیه ­های تحقیق

فرضیه اصلی

آموزش تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است.

فرضیات فرعی

فرضیه یک :آموزش تاب­آوری روانی بر کیفیت زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است.

فرضیه دو :آموزش تاب­آوری روانی بر امیدبه زندگی مادران کودکان ناشنوا مؤثر است .

۱ـ۷ـ متغیرهای پژوهش

۱ـ۷ـ۱ـ متغیرهای مستقل

متغیرهای مستقل متغیری است که روی متغیر وابسته به صورت مثبت یا منفی تاثیر می­ گذارد. (خاکی، ۱۳۸۹: ۷۶).

متغیر مستقل این تحقیق عبارت است اثربخشی آموزشی تاب­آوری روانی

۱ـ۷ـ۲ـ متغیر وابسته

متغیر وابسته متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش ­بینی تغییری­پذیری در آن است به عبارت دیگر آن یک مغیر اصلی است که به صورت یک مسئله حیاتی برای تحقیق مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. با تجزیه و تحلیل متغیر وابسته و شناسایی عوامل مؤثر بر آن ‌می‌توان پاسخ­ها یا راه ­حل­هایی را برای مسئله شناخت (خاکی، ۱۳۸۹: ۷۵).

در این تحقیق کیفیت زندگی و امید به زندگی به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته می­ شود.

۱ـ۸ـ تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

تعریف مفهومی به تعریف یک واژه توسط واژه دیگر اشاره دارد. تعریف مفهومی را باید به تعریف عملیاتی تبدیل کرده تا بتوان آن را مشاهده کرد. تعریف عملیاتی تعریفی است که بر ویژگی­های قابل مشاهده استوار است (سرمد و همکاران، ۱۳۸۹: ۴۰).

۱ـ۸ـ۱ـ تعریف نظری

تعاریف مفهومی:

1. تاب آوری

تاب­آوری به عنوان حفظ سلامتی و عملکرد موفقیت­آمیز یا سازگاری با یک بافت و موقعیت تهدیدآمیز یا آزارنده تعریف می­ شود (عزیزی ابرقوئی، ۱۳۸۹).

گارمزی و ماستن (۱۹۹۱( تاب‌آوری را‌ ”یک فرایند، توانایی، یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدیدکننده“، تعریف نمود‌ه‌اند. به بیان دیگر تاب‌آوری، سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است.

البته تاب‌آوری، تنها پایداری در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی‌باشد، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است. می‌توان گفت تاب‌آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی- روانی، در شرایط خطرناک است افزون بر این، پژوهشگران بر این باورند که تاب‌آوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (سیدمحمودی،۱۳۹۰: ۶).

کامپفر (۱۹۹۹) باور داشت که تاب­آوری، بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر (در شرایط تهدیدکننده) است و از این رو موجب سازگاری موفق در زندگی می­ شود. در عین حال کامپفر ‌به این نکته اشاره می­ کند که سازگاری مثبت با زندگی، هم می ­تواند پیامد تاب­آوری به شمار آید و هم به عنوان پیش آیند، سطح بالاتری از تاب­آوری را موجب شود. وی این مسأله را ناشی از ‌پیچیدگی تعریف و نگاه فرایندی به تاب­آوری می­داند (سیدمحمودی، ۱۳۹۰: ۶).

تاب­آوری به توانایی یک انسان گفته می­ شود که به طور موفقیت­آمیز شرایط نامطلوب را پشت سرگذارده و با آن ها تطابق می­یابد و علی‌رغم مواجهه با مشکلات زندگی به قابلیت تحصیلی و هیجانی و اجتماعی دست می­یابد (اینزلیچ و همکاران^[۵]، ۲۰۰۶: ۳۳۶ـ۳۲۳).

سازمان بهداشت جهانی در تعریف کیفیت زندگی به درک هر فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام­های فرهنگی و ارزشی پیرامون، در ارتباط با اهداف، انتظارات و استانداردها و علاقمندی آن ها، تأکید دارد. در این نگاه، کیفیت زندگی مفهومی فراگیر است که از سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روانشناختی، سطح استقلال، روابط اجتماعی و روابط با نهادهای برجسته محیط، تأثیر می­پذیرد و نیز بر ادراک فرد مبتنی است (بیاتیانی،۱۳۹۰: ۱۶۴).

با اینکه تعاریف تاب­آوری ممکن است متنوع باشد، بیشتر محققان متفقند که افراد تاب­آور در عوامل مشابهی مشترکند. برخی از این عوامل عبارتند از: هوش بالاتر، تعلق کمتر به همسالان بزهکار و عدم سوء مصرف مواد و بزهکاری.

محققان ویژگی­های مشترک دیگری را نیز در افراد تاب­آور بررسی کرده ­اند که عبارتند از: خودمختاری بالاتر، استقلال، همدلی، تعهد به کار، جدیت، مهارت‌های حل مسئله خوب و روابط خوب با همسالان. یکی از ویژگی­های فردی مؤثر در تاب­آوری، توانایی ایجاد خودنظم­دهی یا خودکنترلی است. در مجموع ویژگی­های شخصیتی همچون خودپنداره­ی مثبت، اجتماعی بودن، هوش، کفایت در کار آموزشی خودمختاری، عزت نفس، ارتباطات خوب، مهارت‌های حل مسئله و سلامت روانی و جسمانی از جمله عوامل مؤثر بر افزایش تاب­آوری به شمار می­رود (همایون نیا ودیگران،۱۳۹۱: ۲۵-۲۴).

1. کیفیت زندگی

واژه کیفیت زندگی سرچشمه روشنی ندارد. کیفیت زندگی اگرچه جذابیت و معنی عام دارد، یک تعریف پذیرفته عام ندارد. به هر حال در بیان کلی،کیفیت زندگی به مؤلفه‌ (های)کامیابی یا رضایت­مندی بیشتر یا کمتر در زندگی مردم مربوط می­ شود.

‌بر اساس آزمون پرسشنامه شخصیتی آیزنگ یک فرد درون گرا با رفتارهای کنترل شده، جدیت بدبینی و پایداری در ارتباط است. او تحت تأثیر عمل نمی کند و به وسیله آنچه دوست دارد برانگیخته نمی شود. از طرف دیگر یک فرد برون گرا با تمایلات جامعه پسند، خوش بینی، پرخاشگری و رفتارهای تکانشی در ارتباط است. او احساساتش را کنترل نمی کند و آنچه را که دوست دارد انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد که افراد برون گرا به میزان بیشتری برای تغییر قضاوت هایشان تحت تأثیر پیشنهادهای دیگران باشند، اگرچه زمانی که یک فرد درون گرا با فرد برون گرا که در یک موضوع خاص دیدگاه متفاوتی دارند مواجهه می شود، فرد درونگرا به احتمال بیشتر مایل می شد دیدگاهش را تغییر دهد (همان).

‌در مورد قطب های مخالف برون گرایی و درون گرایی آیزنگ نظر یونگ را تأیید می‌کند و ضمناً آن ها را دارای وجه شباهتی با تشریحی که فروید از روان ‌کرده‌است می‌داند، بدین معنی که نهاد ‌در مورد برون گرا دارای قدرت واسطه است در صورتی که من برتر ‌در مورد درون گرا قدرت بیشتری دارد. دیگر اینکه میان افراد کاملاً بهنجار از یک سو، و افرادی که در یکی از دو قطب نهایی روان نژندی و روان پریشی قرار دارند از سوی دیگر فاصله بسیار زیاد است. در این فاصله است که افراد ممکن است به سوی یکی از آن دو قطب نزدیک شوند، یعنی به تدریج صفات اختصاصی یکی از آن دو قطب را پیدا کنند، دیگر اینکه دو قطب روان پریشی و روان نژندی با هم ترکیب می‌شوند و قطبی تشکیل می‌دهند که افراد ممکن است ازخود بهنجاری به تدریج عدول کنند و به آن قطب مرکب متمایل گردند. آیزنگ معتقد است که این قطب مرکب خیلی بیشتر دیده می شود تا قطب خالص روان پریشی یا روان نژندی (همان).

در کل برون گرایی- درون گرایی، شامل صفت جامعه پذیری (معاشرتی بودن) است، که همچنین می‌تواند با هیجان در ارتباط باشد (یعنی علاقه، همان‌ طور که به سایر افراد ابراز می شود، در برابر خجالت). روان رنجور خوبی به صورت تهییج پذیری تعریف شده است، همچنین در نظر خلق و خو به صورت پاسخ های هیجانی به صورت پاسخ های هیجانی منفی غیرمعمول تعریف شده است (همان).

ایرادهایی که به نظریه های صفت وارد است این است که بیان می‌کنند که رفتار به صورت زیادی وابسته به موقعیت است و اینکه صفت هایی مانند «صداقت» به ویژه در مشخص کردن شخصیت و رفتار مفید نیستند. علی‌رغم این انتقادها، نظریه های صفات، الگوهای محبوبی برای کمی سازی شخصیت بوده اند (عظیمی نیا،۱۳۹۰).

انتقاد: مهم ترین انتقادی که بعضی از نظریه پردازان شخصیت به روش صفات وارد می دانند این است که رفتار ممکن است در شرایط مختلف بسیار متغیر باشد (اتکینسون و همکاران، ۱۳۸۸).

۲-۵-۲-۲ نظریه یادگیری اجتماعی شخصیت

نظریه پردازان یادگیری اجتماعی که به رفتارگرایی وفادارند، بر جنبه ای از رفتار، که رفتارگرایان از آن غافل مانده اند، یعنی بر چگونگی پردازش اطلاعات درباره ی دنیای اجتماعی، تأکید می‌کنند و در این باره، فرآیندهای شناختی را حلقه ارتباط بین محیط و رفتار می دانند. فرآیندهای شناختی با صفات درونی یکی نیستند و این نظریه پردازان فقط صفات درونی را انکار می‌کنند (جاویدی ،۱۳۹۰).

برجسته ترین نظریه روان شناسی که در این زمینه اظهار شده است مربوط به آلبرت بندورا کانادایی است. نظریه یادگیری اجتماعی بندورا، عملکرد روانی را ‌بر اساس تعامل دوسویه و دائم، اثرات رفتاری، شناختی و محیطی به تصویر می کشد. این مفهوم درباره رفتار انسان، افراد را نه در نقش گروگان هایی که تحت کنترل نیروهای بیرون هستند، مطرح می‌کند و نه عوامل آزادی که قادرند هرچه خواستند، بشنوند. بلکه این تأثیر دوسویه، نیروهای رفتاری و محیطی است که برجسته شده و یک فرایند پویا و سیال که در آن عوامل شناختی، نقش اصلی را در سازمان دادن و تنظیم فعالیت انسان بازی می‌کند را فراهم می آورد (همان).

۳-۲-۴-۲ نظریه تعامل صفات و شرایط:

یکی از نظریه پردازان یادگیری اجتماعی، یعنی والتر میشل (۱۹۷۹، ۱۹۸۳) با تلفیق بعضی از دیدگاه ها روش صفات و بعضی از دیدگاه های موقعیت گرایی، دیدگاهی به وجود آورد که رویکرد تعامل صفات و شرایط نامیده می شود. میشل می‌گوید: تغییر شخصیت فرد با تغییر موقعیت ها و حالات مختلف، این نکته را به ذهن متبادر می‌سازد که شخص دقیقاً از موقعیت های مختلف خارجی آگاه بوده، می‌داند چگونه از آن اطلاعات برای کنترل بیشتر در زندگی استفاده کند و چنین نیست که کاملاً تحت کنترل موقعیت ها باشد. تأکید دیدگاه میشل بر آن است که اگر شخص را به عنوان یک چاره یاب فعال و آگاه که جهان را می‌سازد و بر آن تأثیر می‌گذارد بنگریم، آنگاه بهتر می‌توانیم شخصیت او را بشناسیم، نه اینکه صرفاً او را در برابر موقعیت ها پاسخ دهنده ای منفعل فرض کنیم.

درباره ارتباط موقعیت های ویژه با صفات شخصیت فرد، نکاتی ذکر شده است که به نقل و بررسی آن ها می پردازیم:

هر چه صفت جزئی و محدودتر باشد به نظر می‌رسد بهتر می‌تواند رفتار را پیش‌بینی کند.برخی از افراد در بعضی از صفات ثابتند و برخی دیگر در صفات دیگری ثبات نشان می‌دهند. این نکته به خوبی قابل فهم است که همه افراد در یک ویژگی به طور یکسان ثابت یا متغیر نیستند.

وقتی فشار موقعیت کمتر است، صفات شخصیت تأثیر بیشتری بر روی فرد می‌گذارد. تعمیم این مشاهدات به همه مراحل رشد شخصیت مشکل به نظر می‌رسد؛ زیرا شخصیت کودک در ابتدا سادگی خاصی دارد و به همین دلیل می توان در حالت فشار و حالت های معمولی تفاوت هایی را مشاهده کرد، ولی در نوجوانی، جوانی و همچنین بزرگسالی که شخصیت ترکیب پیچیده تری می‌یابد، بهتر است به جای تأثیر منفی موقعیت فشارزا به تناسب موقعیت ها اشاره می شود. ‌بنابرین‏ چه بسا موقعیت های فشارزا، نه فقط دارای اثرات منفی نباشد، بلکه برای بروز و رشد بعضی از صفات شخصیت نیز بسیار مناسب باشد (عظیمی نیا،۱۳۹۰).

۴-۲-۴-۲ نظریه ی روان تحلیل گری شخصیت (روان کاوی)

یکی از پیشگامان برجسته نظریه های روان کاوی زیگموند فروید^[۱۵] (۱۸۵۶) اتریشی است. او معتقد بود که ساخت روانی انسان دربرگیرنده سه مؤلفه‌ ساختاری است: نهاد، خود و فراخود که:

نهاد: هسته غریزی شخص را نشان می‌دهد.

خود: مؤلفه‌ منطقی شخصیت و تحت فرمان اصل واقعیت است.

فراخود: ساختار پیشرفت نهایی و شاخه اخلاقی شخصیت (وجدان) است.

این تقسیم بندی سه گانه شخصیت تحت عنوان مدل ساختاری زندگی روانی شناخته می شود و فروید اعتقاد داشت که این ساختارها ‌به این علت ساختارهای فرضی در نظر گرفته شده که حوزه کالبدشناسی عصبی برای تعیین محل آن ها در سیستم عصبی مرکزی به اندازه کافی پیشرفته نبوده است.

کل نهاد ناهوشیار است در حالی که خود و فراخود هر دو، مواد ترتیب دهنده ناهوشیار، نیمه هوشیار و حالت های تجربی هوشیار هستند. ناهوشیار دربردارنده هر سه ساختار شخصیت است. اگرچه بخش عمده آن از تکه های نهاد ساخته شده است (همان).

۵-۲-۴-۲ نظریه پدیدارشناختی شخصیت

۳-۳- فرضیه تحقیق

فرضیه بیانیه ظنی است، که درباره روابط بین دو یا چند متغیر بحث می‌کند[۹]. علاوه بر این فرضیه یک پیشنهاد توجیه و به عبارت دیگر راه حل مسئله است، که هـم موجب استنـتاج می شود، و هم به یافتن نظم و ترتیب در بین واقعیات کمک می‌کند.

این پژوهش ‌درصد آن است، که آیا تکانه های جریان وجوه نقد متغیرهای( مستقل) مناسبی برای توضیح و تبیین ساختار دارایی وسرمایه (متغیرهای وابسته) هستند یا خیر؟

فرضیه های این تحقیق به شرح زیر بیان شده است.

۱- بین تکانه های جریان وجوه نقد ( تغییرات وجوه نقد عملیاتی ) با ساختار دارایی و سرمایه شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی داری وجود ندارد.

۲- بین تکانه های جریان وجوه نقد( تغییرات وجوه نقد عملیاتی ) با ساختار دارایی و سرمایه شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنی داری وجود دارد.

۳-۴- متغیرهای تحقیق و نحوه ی اندازه گیری آن ها

این تحقیق اثرتغییرات جـریان وجوه نقد عملیاتی ناشی از شوک های شدیدی که به طور سیستماتیک شناسایی نمی گردند ( تکانه وجه نقد )، بر روی ساختار دارایی و سرمایه شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران را بررسی می‌کند. از آنجا که هر پژوهشی دارای تعدادی متغیر( های) وابسته و مستقل است، در تحقیق حاضر نیز متغیر (های) مستقل، شامل وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی درطی سال های ۸۵،۸۴ و۸۶ شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و متغیرهای وابسته تحقیق شامل تغییرات در وجوه نقد نگـهداری شده، سرمایه گذاری، سود سهام، تامین مالی خارجی، بازده سرمایه گذاری ها وسود پرداختی بابت تامین مالی و مالیات بر در آمد سال جاری شرکت‌های مذبور می‌باشند. این متغیرها از طریق تبدیل اجزاء اصلی تشکیل دهنده صورت جریان وجوه نقد به یک معــادله ساده ریاضی ( معادله جریان وجوه نقد) و استخراج مدل های رگرسیون چند متغیره از این معادله، آزمون می شود.

بخش عمده ای از متغیر های این تحقیق را می توان با بهره گرفتن از اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی اساسی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از طریق بانک های اطلاعاتی رایانه ای، به دست آورد.

۳-۵- جامعه آماری

جامعه آماری، آزمودنی هایی هستند، که دارای تعدادی ویژگی های همگون و قابل اندازه گیری می‌باشند. حدود هر جامعه پژوهشی بر پایه تعریف آن مشخص می شود. ‌بنابرین‏ جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد، که از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۸۶ در بورس اوراق بهادار تهران فعالیت داشته اند.

۳-۶- نمونه تحقیق و روش نمونه گیری

نمونه، گروهی از اعضای یک جامعه تعریف شده است، که اطلاعات مورد نیاز پژوهشی به کمک آن حاصل می شود. معمولاً در تحقیقات علمی امکان پژوهش درباره کلیه اعضای جامعه وجود ندارد، زیرا جمع‌ آوری اطلاعات برای کل جامعه آماری مستلزم صرف هزینه و زمان زیادی می‌باشد، لذا به استخراج نمونه مبادرت می ورزند، هر چند نمونه گیری موجب کاهش قطعیت و اطمینان نتایج به دست آمده می شود. برای اینکه نتایج نمونه بیان کننده خصوصیات جامعه آماری باشد، باید در هنگام انتخاب نمونه به عواملی نظیر ماهیت تحقیق، توزیع جامعه و مقدار فاصله اطمینان برروی حجم نمونه، توجه داشت.

برای نمونه گیری روش های زیر وجود دارد[۱۰].

۱) روش نمونه گیری تصادفی ساده: در این روش محقق به کلیه آزمودنی ها در جامعه آماری فرصت انتخاب یکسان می‌دهد. که برای انجام آن بهترین روش انجام قرعه کشی است.

۲) روش استفاده از کامپیوتر و جدول اعداد: در این روش، از طریق کامپیوتر و با برنامه ریزی صحیح، تعداد مورد لزوم انتخاب می‌گردد. اسامی و یا شماره آزمودنی ها به ماشین داده می شود و بر اساس برنامه به صورت منظم، انتخاب صورت می‌گیرد. زمانی که دسترسی به کامپیوتر وجود نداشته باشد، از جدول اعداد استفاده می شود، که این جداول، اعداد را بدون نظم و ترتیب در خود جای داده‌اند، و محقق با برنامه ریزی انتخاب را صورت می‌دهد.

۳) نمونه گیری خوشه ای: هر گاه جامعه مورد بررسی خیلی وسیع باشد، می توان واحدهای نمونه گیری را تعریف کرد و سپس نمونه مورد نیاز را از بین این واحدها انتخاب کرد.

۴) روش نمونه گیری طبقاتی: محقق زمانی از این روش استفاده می کند که جامعه آماری به صورت طبقات مختلف شکل یافته باشد. در این روش معمولاً جامعه به ‌گروه‌های متجانس تقسیم می شود و تعداد نمونه نسبت به هر گروه مشخص شده با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب خواهد شد.

۵ ) روش نمونه گیری در دسترس: پژوهشگر زمانی از این روش استفاده می‌کند، که انتخاب نمونه به صورت تصادفی یا غیر تصادفی مشکل و یا غیر ممکن باشد، در این صورت محقق نمونه مورد نیاز خود را از طریق گروهی از اعضای جامعه که در دسترس هستند، انتخاب می‌کند[۱۰].

۶) روش نمونه گیری هدفدار: گاهی اوقات پژوهشگر بر اساس اطلاعات قبلی از جامعه و یا با عنایت به هدف های معینی، مطــابق با داوری و قضاوت شخصــی خود دست به انتخاب نمـونه می زند، که این روش را، روش نمونه گیری هدفدار می‌نامند[۱۰].

۷) روش نمونه گیری حذفی: بدین صورت که پژوهشگر برای انتخاب نمونه، شرایطــی را لحاظ می کند، چنانچه هر کدام از اعضای جامعه ویژگی های مورد نظر را داشته باشند، به عنوان نمونه انتخاب می‌شوند، در غیر این صورت از نمونه آماری حذف می‌شوند. این روش معمولاً بیشتر برای جامعه های محدود، به کار گرفته می شود.

در این تحقیق از روش نمونه گیری حذفی، برای انتخاب اعضای نمونه استفاده شده است. بدین ترتیب کلیه شرکت‌های عضو جامعه آماری که دارای شرایط زیر بوده اند، جزء نمونه آماری لحاظ شده اند. و آن دسته از شرکت های جامعه آماری که این شرایط را نداشته اند، از نمونه آماری حذف شده اند. شرایط مذکور به شرح زیر می‌باشد:

۱- شرکت‌ها در دوره زمانی ۱۳۸۴ تا پایان سال ۱۳۸۶ به طور مداوم در بورس فعالیت داشته باشند.

۲- اطلاعات کامل شرکت‌ها در بخش تعریف متغیر ها باید در دسترس باشد.

۳- شرکت‌ها نبایستی سال مالی خود را طی دوره های مورد نظر تغییر داده باشند.

۴- فعالیت آن ها تولیدی باشد.

از بین شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس از سال ۸۴ تا پایان سال ۸۶ تعداد ۱۰۲ شرکت با توجه به محدودیت های یاد شده واجد شرایط عضویت در نمونه آماری بودند، که اطلاعات مورد نیازآن شرکت ها جهت آزمون فرضیه پژوهش جمع‌ آوری شد. نتایج به دست آمده از نمونه آماری قابل تعمیم به کل شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره مورد آزمون ( از سال۸۴ تا پایان سال ۱۳۸۶ ) می‌باشد، نام و اطلاعات کامل شرکت های انتخاب شده به انضمام نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها دردو لوح فشرده ارائه خواهد شد.

۳-۷- روش گرد آوری داده ها