ثانیاًً- از یکی از تعهدات قراردادی تخلف شده باشد.صرف وجودقرارداد برای پیدایش تقصیرقراردادی کافی نیست بلکه باید طرف قراداد از یکی از تعهدات ناشی از آن تخاف کرده باشد .

ثالثاً- بین خواهان و خوانده در دعوی مسئولیت رابطه قراردادی برقرار باشد(سوار، ۱۳۸۹، ۲۷۴ به بعد)

تقصیری که با تحقق این سه شرط محقق می‌شود تقصیر قراردادی و و دیگر تقصیرها، تقصیر خارج از قرارداد است.

حال باید دید آیا مبنا و مفهوم این دو تقصیر یکی است؟ شکی نیست که تخلف از تعهد ناشی از قرارداد یا التزام ناشی از قانون ( تکلیف قانونی) هر دوتقصیر است وموجب مسئولیت می‌گرددوتخلف از الزام قانونی یا تعهد قراردادی از حیث نظری با هم در یک گروه قرار می‌گیرند. ولی در عمل تقصیر قراردادی را چه در دانشکده‌های حقوق و چه در محاکمدادگستری در بخش قراردادهخا و تقصیر خارج از قرارداد را در بخش الزامات خارج از قرارداد بررسی و مطالعه می‌کنند. این تفکیک را قانون‌گذار پذیرفته است و مقررات دوگروه را جداگانه تنظیم ‌کرده‌است. به علاوه وجود رابطه قراردادی بیم خواهان و خوانده توجیه مناسبی برای جدا سازی دو تقصیر است (قاسم زاده ۱۳۸۸، ۵۳).

در مسئولیت‌های مبتنی بر تقصیر ، تقصیر فاعل زیان باید اثبات شود.( م. ۱ ق.م.م. و مواد ۳۳۱ به بعد ق.م.) ولی عدم اجرای تعهد قراردادی که فرض تقصیر متعهد (م. ۲۲۷ ق.م.) محسوب می‌شود وجود تقصیر را اثبات می‌کند (شهیدی ۱۳۸۳، ۲۳۸-۲۳۷).

۳-۲-۱-۲-۴- تقصیر غیر عمدی و تقصیر به عمد

چنان که گذشت تقصیر چه عمدیباشد و چه غیر عمدی مسئولیت ایجادمی کندو تقسیم مسئولیت به عمدو غیر عمد تأثیری در مسئولیت فاعل ندارد ولی بین دو مسئولیت تفاوت‌های بارزی وجود داردکه این تقسیم را توجیه می‌کند.

با وجود این چون اثبات عمد کار بس دشواری است، وقصد اضرار به دیگران را به سختی می‌توان اثبات کرد، پیشنهاد شده است که سنگینی تقصیر، اماره بر قصد اضرار وعمدی بودن تقصیر باشد تا دادرس بتواند با کارگیری آن گام مؤثری به سوی عدالت بردارد. اکنون می‌توان پیشنهاد کرد که ارتکاب هر کاری که عرفاً به ورود خسارت منتهی می‌شود در حکم عمد است وشرایط شخصی مرتکب نیز در آن دخالتی ندارد؛ مصلحت حمایت از زیان دیده وپیشگیری از هر گونه اقدام زیان بار وجود چنین اماره‌ای را توجیه می‌کند.

۳-۲-۱-۲-۵- تقصیر اخلاقی و تقصیر حقوقی (تقصیرکیفری، مدنی،اداری و عرفی)

تقصیر را به اعتبار تجاوز از هنجارهای اخلاقی یا باید و نبایدهای الزام آورحقوقی یا معیارهای عرفی به تقصیر اخلاقی و حقوقی (تقصیرکیفری، مدنی،اداری و عرفی) تقسیم کرده‌اند.

در این تقسیم نوع الزام ( خواه مثبت خواه منفی) یا هنجارهایی که نقض می‌شودمبنای نامگذاری نوع تقصیر است.

تقصیرهای قراردای نیز، از آنجا که با زیر پا گذاشتن تعهدات ناشی از قرارداد به وجود می‌آیند، در این گروه و در زمره تقصیرهای حقوقی جای می‌گیرند.

۳-۲-۱-۲-۶- تقصیر شخصی ‌و نوعی

منظور از تقصیر شخصی تجاوز از هنجارها یا باید و نبایدهای قابل انتساب به فاعل آن است.اینتقصیر مبنای مسئولیت‌های اخلاقی و کیفری است. از آنجا که تجاوز از باد و نبایدها یا نامشوع بودن عمل تقصیرکارانه وقابل انتساب بودن آن دو رکن بنیادی تقصیر شخصی است، اشخاص فاقد اراده یا دارای اراده ناقص مانند دیوانگان وکودکان مرتکب تقصیر شخصی نمی شوندومسئولیت اخلاقی و کیفری ندارند.با وجود این نظریه تقصیر شخصی در حوزه مسئولیت مدنی مورد انتقاد شدید قرار گرفته و جای خود را به تقصیر نوعب داده است.

منظور از تقصیر نوعی آن است که از رفتار یک انسان متعارف در شرایط خارجی حادثه‌ی زیان بار ، بدون سنجش و ارزیابی وضع روحی فاعل زیان، تجاوز شود.

کودک و دیوانه و اشخاص حقوقی نیز ممکن است مرتکب این تقصیر شود. برای تحقق این تقصیر لازم نیست که کار فاعل زیان قابل سرزنش باشد بلکه کافی است که از رفتار یک انسان متعارف تجاوز شود (قاسم زاده ۱۳۸۸، ۵۴).

۳-۲-۱-۲-۷- تقصیر خاص و مرتبط با حرفه

بر مبنای نظریه تقصیر نوعی معیار تمیز خطا و صواب ، رفتار یک انسان متعارف در همان شرایط خارجی حادثه است و به رفتار شخصی و درونی مرتکب توجه نمی شود. ولی هرگاه فاعل زیان دارای مهارت و تخصص ویژه‌ای باشد که دیگران از آن آگاهی ندارند وداشتن آن مهارت به گذراندن دوره های خاص و اخذ پروانه و مجوزهای ویژه‌ای نیاز دارد، دیگر نباید برای تمیز خطا و صواب در اجرای کاری که مرتبط با این گونه حرفه‌هاست با ضابطه رفتار یکانسان غیر متخصص داوری کرد بلکه در این گونه موارد باید رفتار انسان متعارف از همان شغل و حرفه ملاک عمل و معیار مقایسه قرار بگیرد.برای مثال در تشخیص خطای پزشک یاید رفتار یک پزشک متعارف را در نظر گرفت نه رفتار یک انسان غیر متخصص را. بدین مناسبت این خطاها را خطایخاص و مرتبط با حرفه می‌نامند.

با وجود این؛ هرگاه دارنده شغل یا مهارتی به کارهای معمولی و غیر مرتبط با حرفه خویشدست بزند برای تشخیص اینکه مرتکب تقصیر شده است یا نه به رفتار یک انسان متعارف توجه می‌کنند نه یک متخصص.

حال لازم است با توجه به موضوع تحقیق حاضر تقصیر پزشکان در ایرانموردمطالعه قرار گیرد.

‌در مورد تقصیر پزشکان و حرفه های مرتبط با پزشکی باید گفت حرفه یپزشکی با حیات بشر ، این برترین آفریده سروکار دارد.پس با توجه به اهمیت موضوع، شغل مهمی به شمار می‌رود و از نظر حقوقی نیز مباحث با ارزش، اختلافی و جنجالی دارد.

امروزه فقط کسانی می‌توانند حرفه پزشکی را شغل خود قرار ‌دهند که دوره های تحصیل در دانشکده های معتبر پزشکی را با موفقیت گذرانده و پروانه خاص‌ی دریافت دارند.‌بنابرین‏ ، پزشکی نیز مقررات، معیارها و عرف‌های خاصی دارد.

در اصل کار پزشک، جز در موارد استثنایی^[۵] با بستن قرارداد آغاز می‌شود و اگر چنین باشد مجاز است و جرم تلقی نمی شود (ماده ۴۹۵ ق.م.ا.) مفاد قرارداد در آنجا که قرارداد تنظیم می‌شود با قبول پزشک یا بیمارستان در موارد فوری ناظر به رعایت مقررات و نظام پزشکی و تعهد به مراقبت و مواظبت است نه تعهد به نتیجه، چه پزشک با بستن قرارداد شفای بیمار را تضمین نمی کند بلکه می‌پذیرد که آنچه در توان دارد به کار گیرد و مانند یک پزشک متعارف، که آگاه و مسلط به علم روز در حد تخصص و تحصیلات خویش است، رفتار کند.

قانون‌گذار ایران به ظاهر و به پیروی از نظر مشهور(^[۶] در فقه امامیه بر پزشکان سخت گرفته بود و تعهد آنان را تعهد به نتیجه می‌دانست. ماده ۳۱۹ ق.م.ا. مصوب ۱۳۷۵ در این باره مقرر می‌داشت:«هرگاه طبیبی گرچه حاذق و متخصص باشد در معالجه‌هایی که شخصاً انجام می‌دهد یا دستور آن را صادر می‌کند هر چند با اذن مریض یا ولی اوباشد باعث تلف جان یا نقص عضو یا خسارت مالی شود، ضامن است». این حکم ‌در مورد دامپزشک نیز در ماده ۳۲۱ ق.م.ا. مص.ب ۱۳۷۵ تکرار شده بود.

۲٫ ۱٫ ۲٫ ۲٫ استراتژی سطح کسب و کار (تجاری). هر واحد تجاری استراتژیک دارای استراتژی کسب و کار خودش است، که شامل تصمیمات بلند مدتی است که بر کل کسب و کار اثر می‌گذارد. هر واحد تجاری استراتژیک به طور خاص دارای مقصود، مجموعه اهداف استراتژیک بلند مدت و برنامه ها و روش‌های خودش برای دستیابی به آن ها‌ است. (واترز، ۱۳۸۹) این سطح به جهت گیری قلمرو سازمان یا نحوه رقابت کسب و کارها در حوزه های مورد نظر سازمان مربوط می‌باشد. گاهی اوقات استراتژی‌های سطح کسب و کار تحت عنوان استراتژی‌های رقابتی مطرح می‌شوند. (هریسون، ۱۳۹۰) یک مسئله اساسی در این سطح، مسئله مزیت رقابتی پایدار است. کدام استراتژی‌های بازار می‌توانند موجب برتری رقابتی آن واحد فعالیت گردند؟ و کدام بخش از شایستگی‌ها بهتر می‌توانند نیازها و خواسته‌های مشتریان را در یک بخش (بخش‌های) هدف خاص تامین کنند. (واکر، ۱۳۸۳) ‌بنابرین‏ استراتژی کسب و کار به طور آشکار شامل برنامه های بلند مدت برای انواع محصولات و فرآیندهای به کار رفته برای تولید آن ها‌ است. (واترز، ۱۳۸۹)

دو رویکرد اصلی در استراتژی کسب و کار از سوی محققان ارائه گردیده که هر دو بر مزیت رقابتی به عنوان عامل کلیدی در بهبود عملکرد سازمان تأکید داشته لیکن در خصوص منشاء پیدایش این ویژگی با یکدیگر اختلاف نظر دارند. (اعرابی، ۱۳۸۸) این دو دیدگاه عبارتند از:

الف. تئوری سازمان‌های صنعتی (رویکرد بازار محور یا محیطی): در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ ، پورتر دیدگاه معروف سازمان صنعتی را در استراتژی کسب و کار معرفی نمود. بنا به عقیده وی عوامل محیطی و شرایط حاکم بر صنعت تعیین‌کننده موقعیت رقابتی شرکت در بازار بوده و این عوامل که شامل کالاهای جایگزین، قدرت چانه‌زنی مشتریان و عرضه‌کنندگان، رقبای موجود و بالقوه می‌باشند. مؤلفه‌‌های اصلی تاثیرگذار بر عملکرد سازمان بوده وکسب مزیت رقابتی تنها در صورتی میسر می‌گردد که سازمان توانایی ‌پاسخ‌گویی‌ به شرایط محیطی ناشی از عوامل مذکور را داشته باشد. (پورتر^[۲۴]، ۱۹۸۰)

ب. دیدگاه منبع محور: منابع داخلی سازمان را عامل محوری کسب مزیت رقابتی می‌دانست. دیدگاه مبتنی بر منابع، نخستین بار در آثار منتشر شده توسط بارنی و ورنرفلت ارائه گردید. این دیدگاه برای ایجاد مزیت رقابتی، نگاه از درون به بیرون دارد و منابع درونی شرکت را منشا مزیت رقابتی می‌داند. (اعرابی، ۱۳۸۸)

۲٫ ۱٫ ۲٫ ۳٫ استراتژی‌های وظیفه‌ای (کارکردی). این سطح این موضوع را مورد توجه قرار می‌دهد که چگونه حوزه های کارکردی همچون بازاریابی، تولید، مالی و تحقیق و توسعه می‌باید با یکدیگر فعالیت کنند تا سطح استراتژی کسب . کار حاصل شود.(فریمن^[۲۵]، ۱۹۸۴)هر سازمان دارای ۳ وظیفه محوری است: بازاریابی، برای اینکه ببینیم مشتریان چه می‌خواهند، عملیات، برای تولید محصول و مالی، برای کنترل جریان نقدی. ‌بنابرین‏ هریک از این‌ها دارای استراتژی وظیفه‌ای خودشان هستند، مانند استراتژی بازاریابی، استراتژی عملیات و استراتژی مالی. (واترز، ۱۳۸۹) همان طور که گفته شد موضوع استراتژی‌های بازاریابی زیر مجموعه استراتژی‌های وظیفه‌ای قرار می‌گیرند که موضوع اصلی بخش اول این فصل می‌باشد. در ادامه به تفضیل ‌در مورد این استراتژی‌ها بحث خواهد شد.

۲٫ ۲٫ بازاریابی

در این بخش نگاهی گذارا به مفاهیم اساسی بازاریابی خواهیم داشت و در ادامه به مفهوم بازاریابی صنعتی و ارتباط آن با دومین مفهوم مهم این تحقیق یعنی زنجیره تامین مورد بحث قرار خواهد گرفت و سپس فرایند شکل گیری استراتژی بازاریابی از دیدگاه بازاریابی مرور خواهد شد.

۲٫ ۲٫ ۱٫ مفهوم بازاریابی

بازارهای صنعتی شامل سازمان‌های تجاری، سازمان‌های غیر انتفاعی و سازمان‌ها دولتی است. به لحاظ مفهوم ظهور تفکر بازاریابی به سال ۱۹۰۰ توسط بارتلز باز می‌گردد. مکاتب بازاریابی کلاسیک عبارتند از:

مکتب کالا

مکتب علمی

مکتب نهادی

مکتب کالا بر بازار کالا تمرکز نموده است. مکتب علمی بر روی فعالیت‌های ذاتی در بازار کالا تمرکز کرده بود و فعالیت‌هایی مانند دسته بندی کردن، نوع بندی و توزیع فیزیکی را مورد توجه قرار داد. نهایتاً مکتب نهادی بر عوامل معاملات بازار مانند عمده فروشان و خرده‌فروشان تمرکز کرده بود.

در مکاتب کلاسیک بازاریابی، تئوری‌های بازاریابی از مفهوم تئوری تقاضا در اقتصاد خرد، بازارهای فیزیکی و مناطق تجاری در جغرافیای اقتصادی نشأت گرفته است. این نوع نگرش، با اتکا به مفاهیم موجود در اقتصاد خرد، جغرافیای اقتصادی و انسان شناسی اقتصادی، به ظهور رویکردهای خاصی در مطالعات رفتار مصرف کننده منجر شد. ‌بنابرین‏ تاریخ اولیه رفتار مصرف‌کننده را تئوری‌ها، روش‌های تحقیق و دانش انتظاعی علوم مانند اقتصاد مصرف، جغرافیای اقتصادی و اقتصاد خرد به وجود آورد. (سید جوادین، ۱۳۸۸)

مفهوم بازاریابی به صورت ذاتی ساده است. تامین رضایت و خشنودی مشتریان و در همان زمان دستیابی به اهداف سازمان. افراد اندکی مخالف با این اصل هستند، به هر حال بسیاری از سازمان‌ها دریافته‌اند که تبدیل این مفهوم به عمل بسیار مشکل است. برنامه ریزی بازاریابی بسیار چالش برانگیز است زیرا با تغییر دائم محیطی، رقابت متزاید، تغییر نیازهای مشتری و منابع محدود مواجه می‌باشد. (میک، ۱۳۸۹) به عقیده روستا و همکاران بازاریابی همه تلاش‌های نظام مند برای شناخت نظام بازار و اقدام مناسب نسبت به انواع تقاضا‌ها با توجه به نظام ارزشی جامعه و هدف‌های سازمان است. (روستا، ۱۳۸۴) در ادامه به دیدگاه بازاریابی جدید می‌پردازیم.

۲٫ ۲٫ ۲٫ نقش ‌بازاریابی در عملکرد سازمان‌ها

مطالعه نقش بازاریابی در داخل سازمان‌ها به ۴ دسته اصلی تقسیم می‌شود. دسته اول به بازاریابی به عنوان یک گرایش می‌نگرد و به طور معمول نقش بازاریابی را در عملکرد مورد بررسی قرار می‌دهد. ‌در مورد این دیدگاه تحقیقات وسیعی انجام شده برای مثال تحقیقات جاورسکی^[۲۶]، کیرکا^[۲۷]، لنگراک^[۲۸] و نارور^[۲۹] موید این رابطه مثبت بین گرایش بازار و عملکرد سازمان هستند.(جاورسکی ۱۹۹۳) دیدگاهی دیگر در این دسته که توسط جاکولا^[۳۰] در سال ۲۰۱۰ انجام شده است بر نقش اجزای استراتژی بازاریابی در افزایش عملکرد حکایت دارد. دسته دوم بر تاثیرات بازاریابی در سطح بنگاه یا شرکت در سازمان طبقه‌بندی می‌شود. این دسته بر حضور مدیر ارشد بازاریابی به عنوان یکی از مدیران رده بالای سازمان اشاره دارد و تحقیقات بسیاری از جمله کرین^[۳۱]، نث^[۳۲] و وبستر^[۳۳] رابطه بین قرارگیری یک مدیر ارشد بازاریابی در بین مدیران ارشد سازمان‌ها و بهبود عملکرد بازاریابی آن ها را تأیید می‌کند. (گرین، ۲۰۰۵)، دسته سوم بازاریابی را در رده فعالیت‌های سطح عملیاتی همچون مهندسی، مالی، تولید و غیره قرار می‌دهند. در این دیدگاه بازاریابی به عنوان فعالیتی که در تعامل با فعالیت‌های سطح عملیاتی است در نظر گرفته می‍‌‌‌شود که اثر بازاریابی نسبت به فعالیت‌های دیگر بیشتر ارزیابی می‌شود. (هامبرگ^[۳۴]، ۱۹۹۹) در نهایت دسته چهارم بازاریابی را به عنوان یک کارکرد و گرایش به طور همزمان در نظر می‌گیرد. سهم بخش کارکرد بازاریابی که مربوط به عملکرد کسب و کار و عملکرد در برقراری رابطه با مشتریان و عملکرد محصول جدید می‌شود فراتر از سهم گرایش بازاریابی است.

۲٫ ۲٫ ۳٫ نقش بازاریابی در طراحی و اجرای استراتژی‌ها

• • • استفاده از مکانیزم فروش سلف در جهت کسب نقدینگی برای بنگاه های تولیدی

    

  

• استفاده از مکانیزم معاملات آتی در جهت کاهش ریسک بازار و نیز رونق بخشیدن به بازار کالا و حفظ منافع تولید کنندگان و مصرف کنندگان

۲-۲-۳ مزایا و معایب بورس کالا

۱- اولین مزیت بورس ایجاد اطمینان در بین طرفین معامله است. هیچ معامله‌ای بدون اطمینان فیمابین طرفین یا صورت نمی‌گیرد یا دارای ریسک بالایی است، اما این عنصر اطمینان مربوط به چیست؟ اولا کالایی که در بورس در معرض عرضه قرار می‌گیرد مراحلی را طی می‌کند که حاکی از اصالت کالا است.

ثانیاً فروشنده یا عرضه‌کننده کالا نیز از نظر اصالت مورد تأیید قرار می‌گیرد. به همین دلیل است که عامل انجام و سازمان یافتگی در این بازار وجود دارد.

ثالثا پرداخت وجه و تسویه کالای مورد معامله بدون هیچ نگرانی برای خریدار و فروشنده از طریق اتاق پایاپای انجام می‌شود. پس ریسک پرداخت و تسویه وجه نیز وجود نخواهد داشت.

۲-مزیت دیگر بورس کالا و انجام معامله در آن، کشف نرخ است. دربورس کالا کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد. بورس باعث می‌شود بازارهای ناکارا کارآمد شده و کشف نرخ بر اساس رقابت بین تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار صورت پذیرد. اگر هر عاملی بر نرخ کالا مؤثر باشد در این بازار تاثیر خود را در قالب قیمت و به طور شفاف نشان خواهد داد.

۳- مزیت دیگر بورس کالا شفافیت است. در این بازار تعداد خریداران و فروشندگان و نرخ‌های پیشنهادی هر یک و نرخ‌های مورد معامله به طور شفاف در معرض دید همگان قرار می‌گیرد و اسناد و مدارک صادره مبنی بر خرید و فروش از اصالت برخوردار است. در بورس کالا نمی‌توان معاملات سوری انجام داد یا قیمت‌ها را دستکاری کرد، ‌بنابرین‏ عنصر شفافیت برای استفاده‌کننده مهم و اطمینان آنان را جلب می‌کند این استفاده کنندگان می‌توانند مقام‌های ناظر یعنی دولت و سهام‌داران باشند.

۴- مزیت دیگر بورس کالا جبران خسارت خریدار یا فروشنده در صورت عدم انجام به تعهد خود است که این امر در بازارهای خارج در بورس کالا وجود ندارد. جبران خسارت در تحویل کالا یا در تسویه کالا از محل تضامین عرضه‌کننده یا خریدار یا کارگزاران و از طریق اتاق پایاپای انجام می‌شود و نیازی به اقامه دعوی در مراجع قضایی و طی مراحل طولانی را ندارد.‌بنابرین‏ عنصر ریسک معاملات از طریق تضامین طرفین به شدت کاهش می‌یابد.

۵-مزیت دیگر بورس کالا می‌تواند تامین مالی باشد. معاملات در بورس هم از طرف خریدار هم از طرف فروشنده می‌تواند به صورت تسویه سلف یا خرید سلف باشد از طرفی بانک‌ها بر اساس اسناد صادره توسط کارگزاری‌ها مبنی بر انجام معامله در بورس با سهولت بیشتری وام به خریدار اعطا می‌کنند چون از صحت معامله اطمینان دارند.

۶-مزیت دیگر بورس کالا ارائه اطلاعات از روند نرخ‌ها و معاملات و انجام تحلیل‌های اقتصادی است.

۷- مزیت دیگر معامله یا عرضه از طریق بورس کالا معرفی عرضه‌کننده به تعداد زیادی خریدار داخلی و خارجی است که این عمل در حالت عادی احتیاج به تبلیغات گسترده دارد.

۸- مزیت دیگر بورس کالا بیان وضعیت اقتصادی کشور در قالب قیمت‌های مورد معامله است. بر اساس روند معاملات و مشاهده قیمت‌ها تصمیم‌گیری برای فعالان اقتصادی ‌بر اساس اطلاعات و مستندات صحیح صورت می‌گیرد.

۹- مزیت دیگر بورس که از فحوای مطالب فوق نیز استنباط می‌شود انجام معاملات مکانیزه است. در واقع ما از بازار‌های سنتی به بازارهای مکانیزه و پیشرفته حرکت می‌کنیم.

۱۰- مزیت دیگر معامله در بورس کالا برای عرضه‌کننده استفاده از ماده ۶ قانون توسعه ابزارهای جدید معادل ۱۰ درصد از مالیات درآمد حاصل از فروش کالاهایی است که در بورس کالا پذیرفته شده‌‌اند، است.

از معایب و محدودیت های این بورس می توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱-کسانی می‌توانند از بورس کالا، کالا خریداری کنند که حجم خریدشان از حد معینی مثلا ۲۰ یا ۱۱۰ یا ۲۲۰ تن در رینگ‌های مختلف کمتر نباشد.

۲- برخی کالا‌ها در بورس کالا به صورت سبد عرضه می‌شود و امکان انتخاب برای خریدار وجود ندارد.

۳- کسانی که به دنبال عدم شفافیت هستند انجام معامله در بورس کالا را نمی‌پسندند، این ها کسانی هستند که به دنبال فرار مالیاتی هستند.

۴- عرضه کنندگان موظف به عرضه به صورت دائم هستند و در صورت وقفه در عرضه از بورس کالا اخراج می‌شوند.

۲-۳ انواع قراردادهای قابل معامله در بورس کالا

در این قسمت به معرفی انواع قرارداد های قابل معامله در بورس کالا می پردازیم. این قراردادها به عنوان ابزارهای مالی شناخته می‌شوند.

۲-۳-۱ قرار داد نقدی (Spot)

در این قرارداد ، خریدار می بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز ،کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد. به قیمت معامله در چنین قراردادی قیمت نقدی (Spot price) گفته می شود. این قرار داد برخلاف قرار داد های آتی و قرارداد های تحویل آینده می‌باشد. به طور کلی قیمت نقدی یک کالا و یا یک دارایی انعکاس دهنده انتظارات نوسانات قیمتی آن کالا و یا دارایی می‌باشد.

۲-۳-۲ قرارداد تحویل آینده (Forward)

قرارداد تحویل آینده یک قرارداد استاندار نشده است، میان دوشخص جهت خرید یا فروش یک دارایی در زمانی مشخص در آینده در قیمتی که امروز روی آن توافق کرده‌اند. این نوع قرارداد در مقابل قرارداد نقدی است که در آن طرفین به خرید و فروش دارایی در امروز توافق می‌کنند. طرفی که به خرید دارایی در آینده تعهد می‌دهد یک موضع عینی (Long Position) اختیار کرده، و طرفی که به فروش دارایی در آینده تعهد می‌دهد موضع عاریه ای (Short Position) گرفته است. قیمتی که روی آن توافق حاصل می شود قیمت تحویل نامیده می شود، که برابر قیمت آتی در زمانی است که قرارداد منعقد می شود، قیمت ابزار معامله شده، در هر فرمی، پیش از تغییر دارنده آن تعیین می شود. این یکی از فرم های زیادی از دستور های خرید/فروشی است که زمان و تاریخ معامله همان تاریخ ارزش گذاری نیست. قیمت آتی یک قرارداد معمولا با قیمت نقدی آن یعنی قیمتی که دارایی در آن بلافاصله معامله می شود متفاوت است. تفاوت میان قیمت نقدی و آتی صرف آتی یا تخقیف آتی است که به طور کلی به صورت سود یا ضرر شخص خریدار در نظر گرفته می شود.

۲-۳-۳ قرارداد آتی (Futures)

قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سر رسید معین ، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که الان تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد.

۲-۳-۴ قیمت گذاری قرارداد آتی و قرارداد تحویل آینده

ب) بعد کلان : تعهد در بعد کلان عبارت است از تعهد به سازمان به عنوان یک مجموعه و یک سیستم . بر اساس تعهد در سطح خرد لزوماً معادل تعهددر سطح کلان نیست و چه بسا وجود تعهد قوی در سطح خرد به تعهد در سطح کلان منجر نشود .

۲-۲-۲-۶- راهکارهایی برای افزایش تعهد سازمانی

حال با توضیحاتی که بیان شد به نظر می‌رسد تعهد سازمانی به عنوان یک مقوله مهم باید در سازمان‌ها گسترش یافته و به آن بیشتر توجه شود. در پایان تعدادی از راهکارهای مهم برای ارتقا تعهد سازمان‌ها عنوان شده است :

۱- بالا بردن پیوستگی عاطفی در کارکنان؛

۲- درگیر کردن بیشتر آن ها با اهداف سازمان؛

۳- بهبود شبکه های ارتباط اجتماعی در کار؛

۴- مشارکت کارکنان در تصمیم گیری؛

۵- ارزیابی عملکرد کارکنان به منظور ایجاد بازخورد کاری؛

۶- تشریح اهداف و رسالت های سازمانی؛

۷- حذف موانع کاری؛

۸- تأکید بر جنبه هایی که موجب ارزش اجتماعی سازمان می شود؛

۹- ایجاد سیستم های مناسب تشویق و تنبیه؛

۱۰- حذف تبعیض ها و روابط نامناسب افراد در محیط کار؛

۱۱- استقلال نسبی برای انجام وظایف؛

۱۲- زمینه مناسب برای ایجاد خلاقیت و نواوری کارکنان(رنجبریان، ۱۳۷۵).

۲-۲-۳- اثربخشی

درباره ” اثربخشی ” تعاریف گوناگونی تا کنون ارائه شده است در فرهنگ علوم تربیتی آمده است : ” اثربخشی عبارت است از میزان تحقق اهداف و انجام موفقیت آمیز مأموریت. به تعبیر دیگر اثربخشی عبارت است از عملکرد و کارایی مطلوب در تخصیص منابع. ” رابینز (۱۹۹۰)اثربخشی سازمان را به عنوان میزان کسب اهداف کوتاه مدت و بلند مدت با توجه به انتظارات ذی نفعان ، ارزیابی کنندگان و مرحله زندگی سازمانی تعریف می کند ” اندرسون “در تعریف معلم اثربخش می نویسد :”معلمان اثربخش، افرادی هستند که دستیابی به اهدافی خاص را در نظر می گیرند، خواه این اهداف توسط خود آن ها و یا دیگران(مدیران مدارس ،وزارت آموزش و پرورش) تهیه و تدوین شده باشد. در نتیجه آنانی که به دنبال بررسی ‌در مورد افزایش اثربخشی معلمان هستند، باید اهداف مورد نظر معلمان را به دقت بشناسند صرفنظر از این که چنین اهدافی توسط معلمان یا دیگران تدوین شده باشد .

نتیجه منطقی این امر آن است که معلمان اثربخش باید دانش و مهارت‌های مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف مورد نظر را داشته باشند و نیز باید بتوانند آن ها را در زمان مناسب به شیوه مطلوب و مورد انتظار به کار گیرند. بر طبق نظر میدلی(۱۹۸۲) برخورداری از دانش و مهارت های مختلف با نام شایستگی یا صلاحیت معلم آورده می شود و کاربرد دانش و مهارت‌های مزبوربه عنوان عملکرد معلم تلقی می شود . لذا پژوهشگرانی که سعی دارند اثربخشی معلم را بشناسند باید بتوانند پیوندی بین شایستگی معلم و عملکرد وی و تحقق اهداف آموزشی(یا به عبارتی اثربخشی معلم) برقرار کنند. معلم اثربخش معلمی است که به گونه ای متناسب، اهدافی که مستقیم یا غیر مستقیم با یادگیری دانش آموزان مرتبط است ، را تحقق می‌کند.

به طور کلی می توان گفت که مدرسه ای اثربخش است که فعالیت‌هایش اهدافش را بر آورده سازد. برونداد مدارس تابعی از ساختار، افراد، فرهنگ و خط مشی می‌باشد. بروندادهای عملکردی مدارس متشکل از بروندادهای عملکردی دانش آموزان، معلمان و مدیران می‌باشد که می‌تواند به عنوان شاخص‌های اثربخشی سازمانی مورد استفاده و ارزیابی قرار گیرند(عباس زاده، ۱۳۸۷ ص۳۷۷). بدون شک اثربخشی مدارس جدا از اثربخشی معلمان نیست. امروزه مدارس سعی می‌کنند با ایجاد زمینه و جو مساعدی اثربخشی تدریس معلمان را افزایش دهند. پس برای رسیدن به اثربخشی مدارس باید اثربخشی معلمان را افزایش داد.

لذا به همین دلیل طی دو سه دهه اخیر یافته های پژوهشی همگرا و تأیید کننده یکدیگر در ارتباط با اثربخشی معلمان ارائه شده است (بروفی، ۲۰۰۱، هی مک بر ۲۰۰۰، شیرنز، ۲۰۰۳) برخی از این عوامل تحت عنوان کلی ” ویژگی های معلم ” قرار می گیرند . ویژگی های معلم صفات نسبتا ثابتی هستند که با فعالیت های حرفه او مرتبط بوده و بر آن مؤثرند. در جدول زیر مجموعه ای از ۱۲ ویژگی معلمان اثربخش که توسط هی مک بر (۲۰۰۰) طی یک مطالعه گسترده در انگلستان شناسایی شده، ارائه گردیده است . این ویژگی ها در چهار شاخه یا مقوله ویژگی های حرفه ای، تفکر یا استدلال، انتظارات و رهبری طبقه بندی شده است.

جدول شماره(۲-۲): خلاصه ویژگی های مرتبط با معلمان اثر بخش تر ( اقتباس از هی مک بر ، ۲۰۰۰)

توصیف

ویژگی

طبقه

تعهد نسبت به انجام هر کار ممکن برای هر یک از دانش آموزان و رساندن همه دانش آموزان به موفقیت و یا توانا ساختن آن ها به کسب موفقیت

تعهد

ویژگی های حرفه ای

باور به توانایی خود در مؤثر بودن و مواجهه با چالش ها

اعتماد

محکم ، با ثبات و قابل قبول بودن ، به قول خود عمل کردن

اعتبار

باور ‌به این که همه افراد مهم بوده و شایسته احترام اند .

احترام

توانایی تفکر منطقی ، تجزیه کردن و تشخیص علت و معلول

تفکر تحلیلی

تفکر / استدلال

توانایی شناسایی الگوها و روابط ، حتی زمانی که با امور جزئی سروکار دارد .

تفکر مفهومی

انرژی مداوم و بی پایان برای تعیین و رسیدن به اهداف چالش برانگیز برای دانش آموزان و مدرسه

انگیزه برای پیشرفت

انتظارات

انگیزه برای کاوش بیشتر و رسیدن به قلب و درون چیزها، کنجکاوی عقلانی .

جست و جوگر اطلاعات

انگیزه برای عمل سریع به منظور پیش‌بینی و پیشگیری از حوادث و رویدادها .

ابتکار عمل

توانایی و تمایل به سازگاری با نیازهای یک موقعیت و تغییر تاکتیک ها .

انعطاف پذیری

رهبری

انگیزه و توانایی برای تعیین انتظارات و ضوابط روشن و پاسخگو نگهداشتن دیگران برای عمل به آن ها .

مسئولیت / ‌پاسخ‌گویی‌

انگیزه و توانایی حمایت از دانش آموزان در یادگیری شان و کمک به آن ها که به یادگیرندگانی مطمئن و مستقل تبدیل شوند .

اشتیاق به یادگیری (شور و شوق اموختن)

۲-۱۱ کاربردهای حل مسئله

مفهوم حل مسئله توسط دزوریلا و نزو (۱۹۸۲) چنین تعریف شده است: فرآیندشناختی – رفتاری خود رهنمون^[۳۶] که فرد بااستفاده ازآن تلاش می‌کند راه حل های مقابله مؤثر یا انطباقی با مشکلات روزمره رابیابد. برطبق این دیدگاه حل مسئله یک فرایند مقابله هشیار،عقلانی، پرتلاش^[۳۷] و هدفمند است که می‌تواند توان فرد را برای درگیری مؤثر با طیف وسیعی از موقعیت های فشارزا بالا ببرد( دزوریلا و چانگ، ۲۰۰۴ ).

‌بر اساس تعریف های موجود می توان نتیجه گرفت که سازه وسیع مقابله فعالیت های حل مسئله را در بر می‌گیرد، ولی هر مقابله ای حل مسئله نیست. شاید بعضی فعالیت های مقابله ای به طور معناداری با فعالیت های حل مسئله همپوشی دارند، از سوی دیگر ممکن است روابط علی با حل مسئله داشته باشند و شاید بعضی دیگر نیز مستقل از حل مسئله باشند ( دی زوریلا و شیدی، ۱۹۹۲ ) .

توانایی حل مسئله با شیوه مقابله درگیر با مسئله انطباقی ارتباط می‌یابد. حل مسئله ناکارآمد نیز با راهبرد های مقابله ای غیر انطباقی^[۳۸] ارتباط دارند ( واتسون و تارپ، ۱۹۹۷ ) .

۲-۱۲ فرایند ۵ مرحله ای نزو

نزو ( ۱۹۸۷ ) یک فرایند ۵ مرحله ای را پیشنهاد می‌کند که اگر به نحو سود مندی به کار گرفته شود فرد را نسبت به فشارزاهای بیرونی مقاوم و در برابر مشکلات کمتر آسیب پذیر می‌سازد.

الف) جهت یابی مشکل^[۳۹] دانستن اینکه مشکل وجود دارد .

ب) ایجاد راه حل های متنوع^[۴۰]

ج) تعریف و ضابطه بندی مشکل^[۴۱]

د) تصمیم گیری^[۴۲]

ه) اجرای راه حل و تأیید آن^[۴۳]: انجام راه حل انتخاب شده، نظارت و ارزیابی موفقیت آن وتقویت خود برای موفقیت ها

۲-۱۳ فرایند حل مسئله از دیدگاه گلد فرید

بسیاری از تحقیقات شیوه ها و مدل های حل مسئله را مطرح ساخته اند. نظارت محققان نشان می‌دهد که حل مسئله، برروی استفاده از تجربه و دانش قبلی، تفکر عمیق و استفاده از مهارت‌های شناختی برای حل مسائل متمرکز می شود. این فرایند نه تنها به حل مسئله کمک می‌کند بلکه می‌تواند افراد را در تعامل با یکدیگر تشویق و موجب پیشرفت مهارت‌های شناختی آن ها به هنگام یادگیری گروهی شود. در این بخش به توضیح مراحل حل مسئله از دیدگاه گلد فرید می پردازیم که عبارتند از: ۱ – تشخیص ۲ – تعریف و فرمول بندی مسئله ۳ – ایجاد راه حل های بدیل ۴ – تصمیم گیری ۵ – اثبات .

شکل۴-۱ فرایند حل مسئله از دیدگاه گلد فرید

اگر ما مراحل حل مسئله را مشخص می‌کنیم، مقصودمان این نیست که در زندگی واقعی حل مسئله دقیقاً به همین صورت انجام می‌گیرد یا باید انجام گیرد. ممکن است شخصی از یک مرحله به مرحله دیگر برود و برگردد. مثلاً ممکن است در مرحله تصمیم گیری باشد آنگاه قبل از تصمیم گیری برای اطلاعات بیشتر به مرحله تعریف مسئله باز گردد. علاوه بر این، در هنگام برخورد با مسائل پیچیده ممکن است فرد در یک زمان روی چندین مسئله فرعی کار کند و در هر مورد از نظر پیشرفت در مرحله ی متفاوتی باشد. بحث زیر را نباید توصیفی از نحوه معمول حل مسئله قلمداد کرد، بلکه برعکس باید آن را روش اکتشافی در سازماندهی شیوه های درمانی به حساب آورد. (دیویسون ،گلد فرید ^[۴۴]، ۱۹۷۶، ترجمه: احمدی علون آبادی، ۱۳۷۱ ).

جهت یابی مسئله یک فرایند فراشناختی می‌باشد که در اجرای مجموعه ای از طرح های با ثبات عاطفی – شناختی درگیر می‌باشد و توصیف می‌کند که چگونه یک شخص به طور کلی ‌در مورد مسائل فکر می‌کند و در زندگی خود، آن ها را حساس می‌کند درست به همان اندازه ای که توانایی حل مسئله را در خود می‌یابد. جهت یابی مسائل یک شخص، ممکن است موجب تسهیل در عملکرد حل مسئله شود یا مانع از حل آن گردد. ( دیویسون گلد فرید، ۱۹۷۶، ترجمه: احمدی علون آبادی، ۱۳۷۱) .

حل مسئله، یعنی جستجوی یک راه حل از طریق کشف و به کارگیری مهارت‌های حل مسئله می‌باشد. تحقیقات گوناگون اثبات کرده‌اند که جهت یابی حل مسئله و مهارت‌های آن برای حل مسائل زندگی واقعی و انطباق با آن حائز اهمیت می‌باشد ( دزوریلا و نزو، ۱۹۸۲ ).

۲-۱۴ مفهوم حل مسئله از دیدگاه های مختلف

حل مسئله ،یک استراتژی آموزشی می‌باشد که در یاد گیری گروهی به کار برده می شود. پژوهشگران این استراتژی را به شیوه های مختلفی تعریف کرده‌اند که در زیر به چند مورد از آن ها می پردازیم. دزوریلاونزو، (۱۹۸۲)، مسئله گشایی را فرایندی می‌داند که به وسیله آن فرد می کوشد یک راه حل مناسب برای یک مشکل پیدا کند. آن ها مسئله گشایی را، یک فرایند خود محور می دانند که شامل استراتژی هایی برای غلبه بر مسئله است. این فرایند شامل سه جزء است: ۱- مسئله یا مشکل ۲ – یک راه حل ۳ – فرایند مسئله گشایی .

وایت^[۴۵]، (۲۰۰۳) مسئله گشایی را فرآیندی می‌داند که به وسیله آن فرد تلاش می‌کند تا یک راه حل مؤثر برای یک مسئله ویژه پیدا کند. (هیرنل^[۴۶]، ۲۰۰۰، به نقل از آلتن، ۲۰۰۳ ).

دابسون^[۴۷]، (۲۰۰۱) حل مسئله را یک فرایند جهت دار و هدفمند می‌داند که در آن شخص تلاش می‌کند تا راه حل های مؤثر و سازگاری برای حل مسائلی که به طور روزمره با آن ها مواجه می شود را بیابد. وی حل مسئله را رویکردی هدفمند، منطقی و هوشیارانه می‌داند..

حل مسئله را مهارتی پایه و اساسی برای شناسایی یک مسئله می‌داند که بر روی تحلیل موقعیت دشوار تمرکز می‌کند و معمولاً شامل مرحله تصمیم گیری است. یک رویکرد سیستماتیک در حل مسئله به فرد در شناخت بهتر خود و نشان دادن عکس العمل مناسب به موقعیت های دشوار کمک می‌کند .

۲-۱۵ ابعاد و دسته بندی مهارت‌های زندگی

آموزش مهارت‌های زندگی در ارتقاء و افزایش سلامت افراد می‌باشد صاحب نظران تقسیم بندی های گوناگون ولی مشابهی برای مهارت‌های زندگی بیان کرده‌اند که مشتمل بر چندین مهارت اصلی و اساسی هستند که در ذیل به چند مورد از آن ها اشاره می شود:

((بالد و فریسنا)) مهارت‌های زندگی را شامل موارد زیر می دانند: پرورش تفکر انتقادی و تحلیل اطلاعات، کنترل رفتار، کسب دانش و مهارت‌های بیشتر، ایجاد ارتباطات دو جانبه و رضایت بخش و اصلاح محیط فیزیکی و اجتماعی خود.سازمان بهداشت جهانی ده مهارت را به عنوان مهارت‌های اصلی زندگی معرفی ‌کرده‌است. این ده مهارت از سوی یونیسف و یونسکو نیز به عنوان مهارت‌های اصلی زندگی شناخته شده اند. این مهارت‌ها عباتند از :

۱ – مهارت خود آگاهی^[۴۸]

۲ – مهارت همدلی^[۴۹]

۳ – مهارت برقراری ارتباط مؤثر^[۵۰]

۴ – مهارت مدیریت خشم^[۵۱]

۵ – مهارت رفتار جرئت مندانه^[۵۲]

۶ – مهارت حل مسئله^[۵۳]

۷ – مهارت مقابله با استرس^[۵۴]

۸ – مهارت تصمیم گیری^[۵۵]

۹ – مهارت تفکر خلاق^[۵۶]

۱۰- مهارت تفکر انتقادی^[۵۷] (ناصری،۱۳۸۷).

سازمان بهداشت جهانی ده مهارت فوق را به سه طبقه یا گروه اصلی تقسیم می‌کند :

مهارت‌های مرتبط با تفکر نقاد یا تصمیم گیری: این مهارت‌ها شامل همه آن چیزهایی است که با توانایی‌های جمع‌ آوری اطلاعات، ارزیابی و توانایی بررسی نتایج هریک از این اطلاعات بر اعمال خود و دیگران مرتبط می‌باشد. در این گروه از مهارت‌ها فرد می آموزد که چگونه تاثیر ارزش‌های خودش و دیگران را بر راه حل های انتخابی خویش تحلیل کند .