‌بنابرین‏ با توجه به اهمیت گردشگری فرهنگی، سوال اصلی تحقیق بدین صورت بیان می شود که آیا عوامل فرهنگی بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد؟

۱-۳ اهداف تحقیق

۱٫ ارزیابی تاثیر زبان بر تقویت و توسعه گردشگری.

۲٫ ارزیابی تاثیر آداب و رسوم و اعیاد بر تقویت و توسعه گردشگری.

۳٫ ارزیابی تاثیر ادبیات و شخصیت های اسطوره ای بر تقویت و توسعه گردشگری.

۴٫ ارزیابی تاثیر معماری آثار فرهنگی بر تقویت و توسعه گردشگری.

۵٫ ارزیابی تاثیر تنوع قومی بر تقویت و توسعه گردشگری.

۶٫ ارزیابی تاثیر ادیان و آیین ها بر تقویت و توسعه گردشگری.

۷٫ استفاده از نتایج تحقیق برای تقویت و توسعه گردشگری.

۱-۴ اهمیت و ضرورت تحقیق

توسعه ی گردشگری به عنوان مجموعه فعالیت های اقتصادی، تاثیر بسزایی در تقویت بنیان های اقتصادی جوامع دارد. نقش گردشگری به عنوان منبع جدیدی برای ایجاد اشتغال، کسب درآمد، دریافت های مالیاتی بیشتر، جذب ارز و تقویت زیرساخت های اجتماعی، که موجب رشد و توسعه سایر صنایع می شود، در مطالعات متعدد مورد تأیید قرار گرفته است (کاظمی، ۱۳۸۷: ۸۱). علوی و یاسین ( ۲۰۰۰ ) اعتقاد دارند که “ایران، همانند بیشتر کشورهای خاور میانه، دارای مزیت طبیعی رقابتی در صنعت جهانی گردشگری می‌باشد. اما این مزیت رقابتی هیچ گاه به خوبی مورد بهره برداری قرار نگرفته است (Alavi & Yasin, 2000: 1). اماکن تاریخی و باستانی به علت کم توجهی و نبود اعتبارات لازم جهت مرمت و نگهداری در حال تخریب و نابود شدن می‌باشند. در صورت توسعه صنعت گردشگری می توان انتظار داشت که از تخریب آثار تاریخی جلوگیری شده و اختصاص بودجه برای مرمت آن توجیه اقتصادی پیدا کند. ضمنا با افزایش مراودات بومی و مسافران مختلف، طرفین با فرهنگ، عادات و رسوم یکدیگر آشنا شده و شناخت فرهنگ های مختلف می‌تواند در ایجاد یک محیط امن و آرام برای زندگی بشر مفید واقع شود. البته درباره تاثیرات فرهنگی گسترش جهانگردی باید با احتیاط رفتار نمود تا آداب و فرهنگ و رسوم بومی آسیب نبیند (مدهوشی و ناصر پور، ۱۳۸۲: ۲۹). کشور ایران جزء ده کشور اول جهان از لحاظ جاذبه های گردشگری و جزء پنج کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری است (World Tourism Organisation, 2000).

درباره تعامل میان فرهنگی گردشگری دیدگاه های مختلفی وجود دارد. برخی منتقدین تحت تأثیر آثار منفی توسعه گردشگری در جوامعی که به هدف کسب منافع اقتصادی هر چه بیشتر به توسعه بی رویه این صنعت روی آورده اند، بر این باورند که توسعه گردشگری عوارض ناخوشایند فرهنگی به ویژه برای جامعه میزبان در پی دارد. تقلید رفتار گردشگران، تغییر زبان و کم توجهی به اصالت های فرهنگی از جمله این پی آمد برشمرده شده است . از سوی دیگر طرفدار ان تعامل میان فرهنگی گردشگری، معتقدند تعامل با گردشگران نتایج ارزشمندی از جمله عرضه مستقیم فرهنگ جامعه میزبان به گردشگران، تقویت غرور و همبستگی ملی و کاهش تفاوت های فرهنگی و اجتماعی بهمراه دارد و چنین تبادلاتی برای بقای جامعه میزبان و میهمان لازم است، زیرا گردشگری منجر به درک بیشتر فرهنگ بین‌المللی و ایجاد زمینه مناسب برای شناخت و درک سایر فرهنگ ها و در نتیجه توسعه فرهنگی می شود (کاظمی و کاظمی، ۱۳۸۷: ۲).

۱-۵ چارچوب نظری تحقیق

در این تحقیق محقق درصدد است تاثیر فرهنگ و ابعاد آن (زبان، آداب و رسوم و اعیاد، ادبیات و شخصیت های اسطوره ای، معماری، تنوع قومی و ادیان و آیین ها) بر توسعه و تقویت گردشگری در استان ایلام را مورد بحث و بررسی قرار دهد. محققانی چون آرزنی (۲۰۰۹) رابطه بین این دو متغیر را مورد بحث و بررسی قرار داده و تأکید کردند که فرهنگ عامل مهمی در ایجاد جذابیت برای توریست های خارجی و همچنین جذب توریست های داخلی و تشویق آن ها به سرمایه گذاری محسوب می شود. از طرفی شمس و امینی (۱۳۸۸) و جهانیان و همکارانش (۱۳۸۹) نیز این رابطه را مورد استدلال و بررسی قرار داده و نقش چشم گیر عوامل فرهنگی را در جذب گردشگر مورد تأیید قرار داده‌اند. مدل مورد نظر در این مطالعه اقتباس از تحقیقی است که شمس و امینی در سال ۱۳۸۸ انجام داده‌اند. در این مطالعه فرهنگ و ابعاد آن نقش متغیر مستقل، و توسعه گردشگری نقش متغیر وابسته را ایفا می کند. فرهنگ شامل تمامی چیزهایی است که فرد به عنوان یک عضو از جامعه کسب می‌کند، یعنی همه عادات و اعمالی که فرد از راه تجربه و سنت آموخته است به انظمام تمام اشیاء مادی که توسط گروه، تولید می شود و آنچه را که می‌تواند در آثار هنری و مطالعات علمی متجلی دید، به علاوه در آنچه که می خوریم و می آشامیم و می پوشیم؛ در انواع خانه هایی که بنا می‌کنیم، در روابطمان با اعضاء خانواده خود و با سایر افراد جامعه، در نظام ارزشی جامعه، در آنچه می آموزیم، در تصورمان از خوب و بد، در آرزوهایمان، در نظرمان نسبت به جوامع و در بسیاری چیزهای دیگر تجلیّات فرهنگ مشهود است (دانش پژوه، ۱۳۸۱: ۶۸-۶۹). گردشگری با انسان و انگیزه ها، خواستها و آ رزوهای او که منبعث از فرهنگ جامعه است – ارتباط دارد، به حدی که می توان گفت محرک اصلی گردشگری، در واقع همین اختلاف فرهنگ هاست (ضرغام، ۳۹۱:۱۳۷۶ ).

زبان

آداب و رسوم و اعیاد

ادبیات و شخصیت های اسطوره ای

معماری

توسعه و تقویت گردشگری

تنوع قومی

ادیان و آیین ها

شکل ۱-۱) مدل مفهومی تحقیق(شمس و امینی،۱۳۸۸)

۱-۶ فرضیه‌ها

۱٫ زبان بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۲٫ آداب و رسوم و اعیاد بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۳٫ ادبیات و شخصیت های اسطوره ای بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۴٫ معماری آثار فرهنگی بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۵٫ تنوع قومی بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۶٫ ادیان و آیین ها بر تقویت و توسعه گردشگری تاثیر دارد.

۱-۷ تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

۱-۷-۱ تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق

زبان: زبان وسیله ای است که افراد جامعه از طریق آن، با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و افکار، عقاید و اندیشه هایشان را، به هم متصل می نمایند. زبان به عنوان یکی از عوامل پیوند دهنده ملت است، که بشریت را به بیشترین تعداد ‌گروه‌های متمایز، تقسیم می‌کند (جهانیان و همکاران،۱۳۸۹). در ایران گویش وران خانواده های زبانی مختلفی زندگی می‌کنند که می توان آن ها را در غالب خانواده زبانی هند و اروپایی، آلتایی و سامی ها قرار دارد (شمس و امینی،۱۳۸۸: ۸۷). مردم استان ایلام به گویشهای ایرانی گوناگون سخن می‌گویند که از آن ها گویشهای کلهری, مهکی و پشتکوهی جزئی از گویشهای کردی به شمار می‌آیند و گویشهایی مانند شوهانی به عنوان گویشی لری شناخته می‌شود همچنین در جنوب استان در منطقه موسیان مردم به زبان عربی سخن می‌گویند.