۲-۱۰-۲-۲) تأثیر اطلاعات حسابداری مالی بر نتایج اقتصادی

کواث (۱۹۷۳) هر شرکت را به عنوان محل تلاقی قراردادهای ذینفعان مختلفی در نظر می‌گیرد که هر یک به دنبال حداکثر نمودن منافع خویش هستند و البته حداقل کردن هزینه قراردادها نیز به عنوان یک فاکتور مهم در نظر گرفته می شود. اطلاعات در این قراردادها نقش مهمی بازی می‌کنند، اطلاعاتی که نه تنها مبین توانایی شرکت در انجام تعهدات خود مطابق قرارداد است، بلکه در نهایت نشان دهنده رعایت تعهدات توسط شرکت می‌باشد (از جمله این قراردادها میتوان به قرارداد پاداش مدیران اشاره کرد). در این میان اطلاعات حسابداری مالی از اهمیت چشمگیری برخوردارند. این اطلاعات با نظم بخشیدن به موارد افشا شده توسط مدیران، محیط اطلاعاتی شرکت را بهبود بخشیده و ورودیهای مربوط به فعالیت‌های شرکت را در قالب گزارشاتی قابل فهم به افراد برون سازمانی ارائه می‌دهد. این اطلاعات افشا شده از کیفیت مشخصی برخوردارند که کیفیت مذکور می‌تواند مستقیماً هم بر جریانات نقدی شرکت و هم نرخ هزینه سرمایه ای که در تنزیل این جریانات نقدی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تأثیر بگذارد(حساس یگانه و نادی قمی، ۱۳۸۵). به عبارت کلیتر، اطلاعات حسابداری مالی می‌توانند بر عملکرد اقتصادی شرکت‌ها تأثیر گذاشته و آن را بهبود بخشد (به شرط با کیفیت بودن اطلاعات) که این تأثیر می‌تواند از طرق مختلفی صورت گیرد. در این بخش از مقاله به سه طریقی که اطلاعات حسابداری می‌توانند عملکرد اقتصادی شرکت‌ها را بهبود ببخشند اشاره مختصری شده است. نمودار (۲-۵) این سه طریق را به طور خلاصه توصیف می‌کند.

طریقه اول این تأثیر ‌به این شکل است که اطلاعات حسابداری مالی شرکت‌ها و رقبای آن ها، مدیران و سرمایه گذاران را در شناسایی و ارزیابی فرصت‌های سرمایه گذاری یاری می‌رساند. عدم وجود اطلاعات قابل اتکاء و در دسترس در یک اقتصاد، مانع از جریان سرمایه های مالی و انسانی به سوی بخش‌های پربازده شده و جهت حرکت آن ها را به سوی بخش‌های ضعیف منحرف می‌سازد. حتی اگر از تضاد نمایندگی ^[۴۴]بین مدیران و سرمایه گذاران چشم پوشی شود، باز هم داده های حسابداری مالی با کیفیت بالا از طریق کمک به مدیران و سرمایه گذاران در شناخت فرصت‌های ارزشمند سرمایه گذاری (حتی با ریسک کمتر)، کارایی را در شرکت افزایش خواهند داد و البته این مسئله خود منجر به تخصیص صحیح تر سرمایه به با ارزشترین نوع مصرف موجود خواهد شد.(پیکان، A1 در نمودار ۲-۵). همچنین با شناسایی این فرصت‌ها و نیز برآورد با ریسک کمتر، از طریق کاهش هزینه سرمایه.(پیکان، B1 در نمودار ۲-۵). عملکرد اقتصادی را بهبود خواهد بخشید.

سیستم‌های حسابداری مالی می‌توانند اطلاعات شفاف و روشنی در رابطه با فرصت‌های سرمایه گذاری ارائه نمایند. به عنوان مثال مدیران و یا افراد تازه وارد به بازار سرمایه می‌توانند فرصت‌های جدید سرمایه گذاری را بر مبنای اطلاعات حسابداری چون حاشیه سود گزارش شده توسط سایر شرکت‌ها ارزیابی نمایند. همچنین، سیستم‌های حسابداری مالی قادر به پشتیبانی اطلاعات ارائه شده توسط قیمت بازار سهام می‌باشند. مطابق تحقیقات بلک (۲۰۰۰) و بال (۲۰۰۱) لازمه بازارهای پر رونق اوراق بهادار وجود یک شیوه (سیستم) افشای حسابداری مالی قوی است. که معتبربودن و پاسخگو بودن اطلاعات، عامل کلیدی در آن محسوب می شود. در یک بازار کارای اوراق بهادار که هم اطلاعات عمومی بازار و هم اطلاعات خاص هر نوع سرمایه گذاری در قیمت آن منعکس است، احتمالاً این اطلاعات به درستی و به موقع به مدیران و سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه ارائه خواهد شد.

طریقه دوم که انتظار می رود اطلاعات حسابداری مالی عملکرد اقتصادی را بهبود بخشند، در نقش راهبری اطلاعات نهفته است. شناسایی فرصت‌های سرمایه گذاری لازم است ولی جهت اطمینان از تخصیص بهینه منابع کافی نیست. با توجه به وجود عدم تقارن اطلاعاتی و رفتار سودجویانه مدیران، مطابق تئوری‌های نمایندگی باید مدیران از سوی سرمایه گذاران برون سازمانی تحت فشار قرار گرفته و به حداکثر کردن منافع سرمایه گذاران خارجی (و شرکت در کل) تشویق شوند. البته وجود اطلاعات حسابداری مالی که صادقانه (عینی) بوده و قابل رسیدگی باشند، عملکرد نظارت و تامین حقوق سهام‌داران مطابق با قوانین اوراق بهادار را تسهیل می نمایند. همچنین این اطلاعات مدیران را در اخذ تصمیمات به نفع سرمایه گذاران و در راستای افزایش ارزش شرکت کمک می‌کند. به عبارتی دیگر، اطلاعات حسابداری مالی ضمن نظم دادن به رفتار مدیران در انتخاب پروژه ها و فرصت‌های سرمایه گذاری، مانع استفاده نادرست آنان از منابع سرمایه گذاران می شود. همچنین، این اطلاعات از عملکرد مطلوب بازار سرمایه حمایت خواهند کرد. اطلاعات حسابداری مالی را میتوان به عنوان معیار مناسبی در بسیاری از قراردادها(مثلا قًرارداد پاداش مدیران یا طرحهای انگیزشی کارکنان) در نظر گرفت. ‌بنابرین‏ نقش راهبری اطلاعات حسابداری مالی با نظم دادن به مدیریت مؤثر داراییها و کمک پروژه ها می‌تواند به طور مستقیم بر عملکرد اقتصادی تاثیر بگذارد.(پیکان، A2 در نمودار ۲-۵). همچنین، نقش راهبری این اطلاعات با تاثیر غیرمستقیم بر صرف ریسک مورد نظر سرمایه گذاران با کاهش هزینه های تامین مالی شرکت به طور غیرمستقیم بر بهبود عملکرد اقتصادی شرکت تأثیر خواهد گذاشت.(پیکان، ۲B در نمودار ۲-۱).

نمودار(۲-۵): شیوه های تاثیر اطلاعات حسابداری بر عملکرد

طریقه سومی که انتظار می رود از طریق آن ها اطلاعات حسابداری مالی بتوانند عملکرد اقتصادی را بهبود بخشند، کاهش در انتخاب نادرست و ریسک نقدشوندگی می‌باشد.(پیکان ۳ در نمودار ۲-۱). آمیهود و مندلسون (۲۰۰۰) در تحقیق خود نشان دادند که میزان نقدشوندگی اوراق بهادار شرکت بر هزینه سرمایه شرکت تاثیر می‌گذارد. تعهد شرکت در افشای به موقع و با کیفیت بالا خطر زیان سرمایه گذاران را کاهش می‌دهد چرا که منجر به افزایش سرمایه گذاران مطلع می‌گردد و ‌بنابرین‏ وجوه بیشتری جذب بازار سرمایه شده و بدین ترتیب ریسک نقدشوندگی بازار کاسته می شود و این امر نهایتاً به کاهش هزینه سرمایه شرکت منجر می‌گردد. در بازارهای سرمایه با ریسک نقدشوندگی پائین، سرمایه گذاری در پروژه های پربازده و بلندمدت (غیرنقدشونده) افزایش می‌یابد. در این بازارهای توسعه یافته (با نقدشوندگی بالا) رشد اقتصادی افزوده می شود و سرمایه گذاری در پروژه های با فن آوریهای نوظهور افزایش می‌یابد و در عین حال شیوه های حسابداری مالی در حمایت این عملکرد در بازار سرمایه نقش مهمی را به دنبال خواهد داشت. به طور خلاصه اینطور انتظار می رود که اطلاعات حسابداری مالی بر بهبود عملکرد اقتصادی حداقل به یکی از طرق فوق کمک کنند که البته نقش راهبری اطلاعات مالی از مهمترین آن ها می‌باشد. بررسی اثر زیر‌ساخت‌های اطلاعاتی هر کشور بر تخصیص بهینه سرمایه می‌تواند موضوعی جالب و مهم برای تحقیقات آتی باشد.

۳-۱۰-۲-۲) استفاده مستقیم از اطلاعات حسابداری در مکانیزم حاکمیت شرکت