لذاهمانطورکه ملاحظه فرمودید یکی از مهم‌ترین عوامل جهت رسیده به اهداف فوق‌الذکر، آموزش است. آن‌هم به صورت تخصصی و کارگاهی به فعالان بخش تجارت، صنعت و معدن که در این پژوهش با توجه به اهمیت موضوع بدان می‌پردازیم.

۴-۲ سند راهبردی توسعه صادرات غیرنفتی^[۱۷]

در راستای دستیابی به افق چشم‌انداز بیست ساله کشور، سازمان توسعه تجارت ایران در اجرای بند۲ مصوبه شماره ۱۱۲۱۵۳/۴۴۷۹۰ مورخ ۲۳/۵/۱۳۸۹ شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی کشور، سند فوق را تنظیم نموده است.

ـ چشم‌انداز صادرات غیرنفتی ایران

در چارچوب چشم‌انداز بیست ساله، مقرر است ج.ا.ایران با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بالای اقتصادی نسبت به افزایش سهم خود از تجارت جهانی حرکت نموده و به توازن تجاری در صادرات و واردات نایل آمده و دارای اقتصادی متنوع با سهم غالب بخش غیرنفتی و غیردولتی باشد، و بر راهبرد توسعه صادرات به ویژه در بخش خدمات و تولید محصولات با فن‌آوری بالا تأکید گردد و نقش مدیریتی ایران در توزیع و ترانزیت انرژی، افزایش فرصت‌های صادراتی، جذب سرمایه و فناوری‌های پیشرفته و کمک به استقرار نظام پولی، بانکی و بیمه‌ای مستقل با کمک کشورهای منطقه‌ای و اسلامی و دوست با هدف کاهش وابستگی به سیستم پولی نظام سلطه محقق گردد.
ـ اهداف بنیادین

• دستیابی به سبد صادراتی و تنوع کالاها و خدمات و پایداری توسعه صادرات اقلام موجود.

ماندگاری و حفظ سهم در بازارها، دستیابی به تنوع بازارهای صادراتی.

• • دستیابی به جایگاه بالاتر ج.ا.ایران در تجارت خارجی منطقه و سهم بالاتر تجارت ایران از جهان.

• • دستیابی به سهم متوازن، عادلانه و متناسب با مزیت‌ها در صادرات استان‌های کشور.

• • محیط مساعد صادرات کالاها و خدمات در سطح ملی.

• • ارتقاء سطح رقابت‌مندی کالاها و خدمات صادراتی.

• • دستیابی به خدمات پیشرفته و رقابتی پشتیبانی صادرات.

• • دستیبابی به بنگاه‌های شایسته صادراتی و در کلاس جهانی.

• تلاش جهت تحقق اهداف کمی تعیین‌شده در برنامه پنجم.

ـ قوت‌ها، ضعف‌ها، چالش‌ها و فرصت‌ها

• محیط اجتماعی و فرهنگی صادرات

• افزایش اندازه و ترکیب نیروهای انسانی متخصص در رشته‌های مختلف شاغل به کار در بنگاه های کشور

• ناکافی بودن توجه به ارتقای دانش و فرهنگ صادراتی در جامعه

• فن‌آوری در سطح ملی

• ارتقاء علوم و فنون و فن‌آوری در برخی از رشته‌ها در سطح بنگاه‌ها

• جاگیری رقبای قدرتمند در اغلب بازارهای جهانی

• توسعه مهارت‌های مدیریتی در بخش‌های صنعتی، برخی بخش‌های خدماتی و سایر زیربخشها
• کسب تجربه بازاریابی صادرات در بخشی از بنگاه های فعال

• منابع گسترده طبیعی، ظرفیت‌سازی انسانی، بازارهای پیرامونی

• مشارکت در بسیاری از نمایشگاه ها در کشورهای منتخب

• بهبود کیفیت کاتالوگ‌ها و ابزارهای مختلف بازاریابی

مدیریت کیفیت صادرات کالاها و خدمات ایران و انطباق محصول
• توجه به تحقیق و توسعه در برخی بنگاه های صنعتی و خدماتی
• ضعف در تولید برای صادرات، و تدوین طرح‌های توجیه فنی و اقتصادی عمدتاًً ‌بر اساس بازارهای داخلی و نه صادراتی
• گستردگی و تنوع بازارهای پیرامونی و تنوع تقاضا و روبه‌رشدبودن اغلب آن ها و منابع غنی، زیر ساختهای ایجادشده و ظرفیت‌سازی عمرانی فنی، انسانی، اطلاعاتی در کشور
• بسته‌‌بندی کالاهای صادراتی ایران
• ضعف در طراحی بسته‌بندی محصولات جدید صادراتی متناسب با نیازهای بازارهای جهانی
• مدیریت اطلاعات تجارت خارجی
• توسعه کمی و کیفی سیستم‌های اطلاعات تجارت و شبکه ها
بنگاه‌های شایسته صادراتی

• ضعف بهره‌وری و عوامل درونی بنگاه‌ها به خصوص بنگاه‌های کوچک و متوسط اعم از: مدیریتی، مالی، بازاریابی، نیروی انسانی، عملیاتی، تحقیق و توسعه
• کوچک بودن مقیاس تولید و عملیات بنگاه‌ها عموماً در سطح ملی بویژه در سطح منطقه‌ای و جهانی

• فقدان یا ضعف نام و نشان‌های بنگاه‌ها و محصولات ایران در تقریباً تمامی بازارهای جهان
• وضعیت صادرات کالاها و خدمات صادراتی فعلی

• شمار زیاد محصولات (کالا و خدمات) تولید داخلی در زمینه‌های متنوع
• تنوع بخشی به ظرفیت‌های صادراتی کشور و تولید کالاها و خدمات جدید صادراتی
• ظرفیت‌های طراحی، مهندسی، برنامه‌ریزی، نصب، راه‌اندازی، تولید و…
• ضعف مناسبات دوربرد ‌تامین کننده ـ مشتری با کانال‌های توزیع و مشتریان در بازارهای صادرات
• وضعیت ماندگاری در بازارها و تنوع بازارهای صادراتی کالاها و خدمات ایران و روابط اقتصادی کشور
• گسترش ارتباطات بازاریابی با بسیاری از بازارهای پیرامونی و توسعه روابط اقتصادی تجاری ج.ا.ایران با بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای اسلامی
• ضعف در توانایی انطباق محصول ‌بر اساس تحقیق و توسعه بازار صادراتی، محصول و فرایند به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت در بازارهای صادراتی
• تاثیر پیامدهای برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر صادرات
• ضعف در دسترسی به بازارهای بزرگ و پیشرفته
ـ راهبردهای اصلی و فرعی توسعه صادرات غیرنفتی:

• فرهنگ‌سازی صادرات
• نهادینه‌سازی ارزش‌های صادراتی (نشان‌ها، علایم، مدال‌ها و… )
• آموزش عمومی مباحث مرتبط با صادرات

• راهبردها و سیاست‌های مربوط به ارتقاء فن‌آوری در سطح ملی
• راهبردهای قانونی و مقرراتی و سیاست‌های تجاری در سطح ملی
• قوانین و مقررات مرتبط با مباحث اقتصادی و به ویژه تجارت (قانون تجارت، قانون گمرک، قانون کار و…)
• راهبردهای ماندگاری در بازارها و تنوع بازارهای صادراتی کالاها و خدمات ایران
• تحقیقات بازارهای صادراتی
• برنامه های راهبردی بازاریابی و توصیه های محصول ـ بازار
• حفظ و افزایش سهم بازار (محصولات فعلی در بازارهای فعلی(
• تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی
• رویدادهای بازاریابی و تجاری
• نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها
• هیئت‌های تجاری، بازاریابی، سرمایه‌گذاری، حقیقت‌یاب
• سایر رویدادهای مرتبط با تجارت
• تبلیغات و نام و نشانها
• اتاق‌های مشترک، تشکل‌های تجار ایرانی مقیم خارج
• حضور فیزیکی دایمی در بازارهای صادراتی
• آموزش‌های تخصصی بازاریابی
• خدمات تخصصی بازاریابی صادراتی
• راهبردهای توسعه صادرات استانها
• سیاست‌گذاری و برنامه های راهبردی
• مزیت‌های استانی
• نظارت بر اجرای طرح « هدایت صادرات» در استان‌ها
• اجرای برنامه راهبردی استان‌ها

جدول۱-۲ مقایسه هدفگذاری و تحقق صادرات غیرنفتی در برنامه های توسعه ای کشور

(میلیارد دلار)

برنامه های توسعه

سال های برنامه

هدفگذاری

میزان محقق شده بدون احتساب میعانات گازی

درصد تحقق

برنامه اول

۱۳۷۲-۱۳۶۸

۸/۱۷

۷/۱۱

۶۶