۱٫۲٫۶٫۲ مفهوم ارزش افزوده اقتصادی

یکی از معیارهای عملکرد حسابداری، سود باقی‌مانده می‌باشد که به عنوان سود عملیاتی پس از کسر مخارج سرمایه تعریف شده و EVA در واقع نسخه تغییر یافته‌ای از سود باقی‌مانده به همراه تعدیلاتی است که بر سود و سرمایه انجام می‌شود. طرفداران مفهوم EVA ادعا می‌کنند که این شاخص برترین معیار عملکرد محسوب می‌شود. زیرا به عنوان یک معیار ارزیابی، هزینه فرصت صاحبان و سهام و ارزش زمانی پول را در نظر گرفته و تحریف ناشی از به‌کارگیری اصول حسابداری را برطرف می‌سازد .ارزش افزوده اقتصادی معتقد است ارزش، زمانی ایجاد می‌شود که یک واحد تجاری بتواند تمامی هزینه های عملیاتی و همچنین هزینه های سرمایه خود را پوشش دهد و مبالغی نیز مازاد باقی بماند. EVA به عنوان یک راه حل بدیل برای نگاه به عملکرد واحد تجاری است و مقیاسی است که می‌توان بر مبنای آن به ارزیابی عملکرد پرداخت. EVA مقیاسی در جهت منافع سهام داران است و مدیران نیز با همان هدف مشمول ارزیابی و اعطا پاداش قرار می‌گیرند (ابراهیمی و همکاران،۱۳۸۸).

۲٫۲٫۶٫۲ اهمیت ارزش افزوده اقتصادی

از میان گروه‌های ذینفع سهام‌داران بیشترین ریسک را تحمل می‌کنند و به همین دلیل سهام‌داران همواره سعی در سرمایه گذاری در شرکت‌های متعدد را دارند تا بدین ترتیب ریسک مربوط به سرمایه گذاری (که به آن ریسک سیستماتیک می‌گویند) را کاهش دهند. آن‌ ها همواره به دنبال کسب اطلاعات بیشتر ‌در مورد عملکرد واحدهایی که در آن‌ ها سرمایه گذاری کرده‌اند می‌باشند و به دنبال معیاری هستند که بیشتر ین و مفیدترین اطلاعات را در خصوص ارزیابی عملکرد مدیران واحدهای تجاری به آن‌ ها بدهد، که در این میان یکی از مفیدترین معیارها، ارزش افزوده اقتصادی می‌باشد. مدیریت شرکت‌ها بر اساس EVA ثروت سهام‌داران را حداکثر خواهند کرد که برای رسیدن ‌به این هدف (حداکثر کردن ثروت سهام‌داران ) سهام‌داران باید بر اساس افزایشی که در EVA ایجاد شده است به مدیران پاداش بدهند. EVA نه تنها مدیران را نسبت به نتایج حاصله از فعالیت‌ها بلکه نسبت به منابعی که برای رسیدن به آن نتایج به کار گرفته شده است؛ پاسخگو می‌کند . بسیاری از شرکت‌ها سود نهایی محصولاتشان را بدون در نظر گرفتن هزینه فرصت سرمایه برآورد می‌کنند . تجزیه و تحلیل مبتنی بر ارزش افزوده اقتصادی همیشه جوابی ارائه می‌دهد که با حداکثر کردن سود سهام‌داران همسو و سازگار است . پرداخت پاداش به مدیران بر اساس سود هر سهم ، افزایش سهم بازار یا افزایش بازده دارایی‌ها یا حقوق صاحبان سهام یا سایر معیارهای تجاری می‌تواند انگیزه هایی را ایجاد نماید که با حداکثر کردن ثروت سهام‌داران ناسازگار باشد ولی در مقابل حداکثر کردن ارزش افزوده اقتصادی همواره انگیزه هایی در جهت حداکثر کردن ثروت سهام‌داران ایجاد می‌کند (تهرانی و سراجی، ۱۳۸۳).

۳٫۲٫۶٫۲ مزایای ارزش افزوده اقتصادی

ارزش افزوده اقتصادی دارای مزایای زیادی است که می‌توان مهم‌ترین آن‌ ها را به شرح زیر خلاصه کرد :

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی رابطه نزدیکی با خالص ارزش باز یافتنی دارد، به عبارتی ارزش افزوده اقتصادی با تئوری تأمین مالی که بیان می‌دارد ارزش یک شرکت افزایش خواهد یافت اگر پروژه هایی با خالص ارزش باز یافتنی مثبت انتخاب شوند، همسو و سازگار می‌باشد .

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی مدیران ارشد شرکت را نسبت به معیاری که بیشتر تحت کنترل آن‌هاست پاسخگو می‌کند (نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه به وسیله تصمیمات آن‌ ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد ) نه نسبت به معیارهایی که مدیران احساس کنند نمی‌توانند آن‌ ها را به خوبی کنترل نمایند (ارزش بازار سهام).

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی از طریق همه تصمیماتی که مدیران شرکت اتخاذ می‌کنند تحت تأثیر واقع می‌شود . (تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و تقسیم سود ، نرخ بازده سرمایه و تصمیمات مربوط به تأمین مالی ، نرخ هزینه سرمایه را تحت تأثیر قرار می‌دهد ).

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی معیار مناسبی جهت تعیین پاداش مدیران می‌باشد(می‌توان پاداش را به عنوان درصدی از ارزش افزوده اقتصادی که مدیران ایجاد کرده‌اند در نظر گرفت ).

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار داخلی سنجش عملکرد، موفقیت شرکت در افزودن ارزش به سرمایه گذاری سهامدارانش را به بهترین نحو نشان می‌دهد .

1. 1. ارزش افزوده اقتصادی معیاری است که نشان می‌دهد عملکرد واقعی شرکت نسبت به عملکرد پیش‌بینی شده کاهش یا افزایش داشته است . مثبت بودن این معیار ‌به این معنی است که ارزش شرکت با در نظر گرفتن هزینه برای سرمایه به کار گرفته شده افزایش یافته است .

1. ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار اندازه گیری عملکرد کمتر در معرض تحریف‌های حسابداری قرار دارد. به عبارتی از طریق انجام برخی تعدیلات انحرافات ناشی از تغییر در روش‌ها و برآوردهای حسابداری به حداقل می‌رسد (تهرانی و سراجی، ١٣٨۳)

۴٫۲٫۶٫۲ معایب ارزش افزوده اقتصادی

ارزش افزوده اقتصادی معمولاً بر اساس ارزش‌های تاریخی محاسبه می‌شود ‌بنابرین‏ می‌تواند تا حدودی گمراه کننده باشد. به عبارتی بدون ارزیابی تصمیمات سرمایه گذاری بلند مدت، تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی می‌تواند نتایج نادرستی را ارائه دهد .

1. 1. گاهی اوقات انجام تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی غیرعملی است. به عنوان یک قاعده کلی تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی برای شرکتهائی که تازه تأسيس شده‌اند و شرکت‌های سرمایه گذاری مناسب نیست .

1. 1. برای تجزیه و تحلیل ارزش افزوده اقتصادی شناسایی همه منابعی که در یک شرکت مورد استفاده قرار گرفته‌اند ضروری نیست. بسیاری از دارایی‌هایی که در فعالیت‌های یک شرکت به کار گرفته می‌شوند دارایی‌های نامشهود هستند که شناسایی، تعیین ارزش و تعیین هزینه سرمایه برای آن‌ ها مشکل می‌باشد (تهرانی و سراجی، ١٣٨۴).

1. تورم می‌تواند باعث تحریف EVA شود، استفاده از ارزش‌های اسمی حسابداری و هزینه سرمایه بر اساس بهای تمام شده تاریخی، به طور بالقوه می‌تواند بر EVA اثرگذار باشد . این اثر می‌تواند هم باعث افزایش غیرواقعی EVA و هم باعث کاهش غیر واقعی آن شود . انحرافات ایجاد شده بر اثر تورم به اثرات متقابل مشخصات داخلی شرکت‌ها و سطح فعلی و قبلی تورم بستگی دارد ( ٢٠٠۵ .(Warr ,

۵٫۲٫۶٫۲ کاربردهای EVA

برخی از کاربردهای اصلی ارزش افزوده اقتصادی عبارتند از (رهنمای و جلیلی، ۱۳۸۷) :

1. 1. به کار گیری EVA برای اندازه گیری عملکرد عملیاتی