‌بنابرین‏ حرفه‌ای که بتواند توقعات یاد شده را برآورد، باید در عین حرفه‌ای بودن، اسلامی باشد و مراد از اسلامی بودن بهره‌مندی از منبع بسیار مهم قرآن و روایات است و البته ‌به این معنا بی‌نیازی از سایر منابع نیست.

۶- دانش انسانی، اخلاق دانش بشری است. یعنی برای انسان است ‌بنابرین‏ باید انسان را شناخت تا سرانجام به حفظ حرمت، تعالی و سعادت همیشگی او بیانجامد. تعهدات اخلاقی در واقع رعایت حقوق مردم است.

۷- ویژگی‌های زبانی، کارایی اخلاق حرفه‌ای تا حدود زیادی مرهون زبان آن است. دانش اخلاق به دلیل هویت تربیتی و آموزشی آن نمی‌تواند زبان ریاضی یا فلسفی داشته باشد. از دانش اخلاق انتظار می‌رود که از قدرت تأثیر بر همه ابعاد وجودی آدمی برخوردار باشد و مخاطب اخلاق ساحت وجودی آدمی است و چنین خطابی زبان خاصی را می‌طلبد.

۸- دانش میانی رشته‌ای^[۷۹]، مسائل اخلاقی در کسب و کار، مسائل چند تباری‌اند و لذا پاسخ به آن‌ ها محتاج مطالعه میان رشته‌ای است و به همین دلیل اخلاق حرفه‌ای دانش میان رشته‌ای است. میان رشته‌ای بودن را نباید با چند رشته‌ای بودن در آمیخت (فرامرز قراملکی، ۱۳۸۸، صص۲۰۸-۲۰۰). شکل شماره (۲-۶) ویژگی­های هشت گانه اخلاق حرفه­ای را نشان می­دهد؛

شکل شماره (۲-۶) ویژگی­های اخلاق حرفه­­ای

«ابوت^[۸۰]» در مقاله «اخلاق حرفه­ای»، پنج مشخصه یا ویژگی برای اخلاق حرفه­ای بیان می­ کند. این ویژگی­ها عبارتند از؛

۱- تقریبا تمامی حرفه­ ها از قوانین اخلاقی رسمی -البته مکتوب- برخوردارند.

۲- به نظر می­رسد باور و پذیرش قوانین اخلاق رسمی، ارتباط مستقیمی با شان درون حرفه­ای دارند. هم در نظریه و هم در عمل، شاغلان دارای منزلت درون – حرفه­ای عالی، برای پذیرش قوانین اخلاقی، در مقایسه با شاغلانی که در سطح پایین­تر منزلت درون حرفه­ای جای دارند، آماده­تر و پذیراترند.

۳- اجرای غیر رسمی اصول اخلاقی در میان گروه ­های حرفه­ای سطح پایین، غیر ممکن به نظر می­رسد.

۴- اخلاق حرفه­ای، در نظر و در عمل، مبتنی بر استقلال یا فردگرایی^[۸۱] است. در رژیم قدیم فرانسه و آلمان (قبل از ۱۷۸۹)، قواعد اخلاقی صاحبان حرفه، از تعهدات و الزامات سازمانی رسمی تحمیل شده به آن ها توسط مقامات مرکزی، مشتق می­شد، اما هم اکنون، دیگر بدان شکل عمل نمی­ شود و تقریباً در همه جا، اصول اخلاقی حرفه­ای مستقل حاکم شده است.

۵- آخرین مشخصه اخلاق حرفه­ای، تقسیم ­بندی خاص و تعادل بین خود و فرامین و دستورات ‌می‌باشد. در مقابل، تعهدات و الزامات برای کسب مشتری، مانند سیاست­های قیمت­ گذاری، قوانین علیه دزدی مشتری و از این قبیل را می­ گیرند، بسیار زیاد است.

در واقع، تعهدات اخلاقی برای مشتریان، کم و نسبتاً خاص بوده اما تخلفات مستقیم آن ها به مجازات­های جدی می­انجامد. در حالی­که، قواعد درون حرفه­ای هم زیاد و هم مفصل است، با این حال، تخلفات آن ها، به واکنش­های خفیف­تری می­انجامد (Abbott,1983).

راهکارهای توسعه اخلاق حرفه­ای

سازما ن­های مترقی از طرق مختلفی برای حفظ و توسعه اخلاق حرف های تلاش ‌می‌کنند که عمده ترین و مهم­ترین راهکارها عبارتند از:

۱- آموزش اخلاقیات

آموزش اخلاق یک امر ضروری و واجب است. آموزش موضوعات اخلاقی کار بسیار سخت و دشوار به نظر می­رسد، ولی در واقع این آموزش به معنای ایجاد هنجارها و ارزش­های استاندارد و واقعی است که به نوبه خود موجب افزایش کارایی افراد و همچنین ظرفیت و توانایی­شان و درست کار کردن و نگرش صحیح به حرفه و شغل خود می­ شود (Bergnhehouwen, 1996, P25).

آموزش اخلاقی شامل آموزش مجموع­های از قواعد و اصولی است که به کارمندان و مدیران سازمان ارائه می­ شود تا نسبت به خود و سایرین رفتار مناسبی داشته باشند و با ارباب رجوع خود با احترام بر خورد کنند. این آموزش اخلاقی در چارچوپ دانش، عادات و رفتار و نگرش­ها شکل ‌می‌گیرد. اخلاق حرفه­ای مطابق با آموزش اخلاقی نقش مهمی در رشد و توسعه یک سازمان خواهد داشت (Devine, 2006, P4).

از دیدگاه جامعه­شناسان اجتماعی نوین، در رابطه با آموزش اخلاق حرفه­ای ‌می‌توان ‌به این نکته اشاره نمود که افراد زمانی می ­توانند به خود کنترلی برسند که آموزش­های مناسب و قوی به آن ها داده شود. اگر آموزش­ها مناسب افراد و سازمان نباشد، در رفتار آن ها تاثیر نگذارد و نتواند درآنها تحولی ایجاد کند، به ارتباطات آن ها با سایرین لطمه وارد می­ کند و به کل سازمان ضرر خواهد زد و از همه مهم­تر کارکنان به خود کنترلی اخلاقی نخواهند رسید.

این جامعه­شناسان آموزش را رفع کننده تنش اخلاقی در بین کارکنان و مدیران می­دانند و آموزش را شاخصی در اجرای بهتر حرفه و خودکنترلی برمی­شمارند. عقیده

این جامعه­شناسان بر این است که آموزش مجموع­های از رفتارهای آگاهانه به افراد کمک می­ کند تا درست فکر کنند و راه درست را از اشتباه تشخیص دهند، درست

برخورد کردن را یاد بگیرند، به خود و دیگران اعتماد داشته باشند، تنش­ها را دور کنند، روابط خود با سایرین را مستحکم­تر سازند و برای حرفه خود ارزش و اهمیت

بیشتری قائل شوند (Cheung and Pan, 2006, P1).

در زمینه برنامه ­های آموزش و توسعه اخلاق در سازمان­ها، ادارات و… صاحب­نظری به نام کولبرگ تحقیقات بسیاری انجام داده است. با بررسی تحقیقات وی ‌می‌توان دریافت که توسعه اخلاقی و برنامه آموزشی اخلاق، افراد را توانمند می­سازد تا در تصمیم ­گیری­ها و قضاوت­ها خوب و درست عمل کنند.

او عنوان می­ کند که پیشروی به سوی توسعه اخلاقی موجب تعامل و شناخت بهتر افراد نسبت به یکدیگر می­ شود. ‌بر اساس دیدگاه وی، اخلاق فقط در یک ساختار اجتماعی مطرح نیست و حیطه­های وسیعی را دربر ‌می‌گیرد. او معتقد است تجارب شخصی نقش بسیار زیادی در تکامل افراد ایفا می­ نماید.

از طریق تبادل این تجربه است که فرد فرصتی برای درک دیدگاه­ های سایرین به دست آورده و جهت گیری­های اخلاقی را به سمت درون گرایی کامل سوق می­دهد.

پیشینه اخلاق و آموزش در اصل به سه دهه پیش باز می­گردد که گروهی از صاحب نظران عنوان داشتند که انسان­ها در اثر تعاملات اجتماعی و آموزش درست اخلاقی می ­توانند در شغل و حرفه خود موفقیت کسب کنند. برخی دیگر از صاحب نظران نیز بر این باورند که اخلاق حرفه­ای در فرهنگ سازمانی باید با آموزش درست همراه باشد (Zdenek and Schochor, 2007, P517).

آموزش اخلاق حرفه­ای در جهت تغییر رفتار است و این تغییر مستلزم فعالیت یافتن مهارت­ های رفتاری است. برنامه ­های آموزشی باید موجب افزایش توانایی فرد در زمینه رفتار اخلاقی در شرایط مختلف شوند.

دانش، مهارت و توانایی سه شرط لازم تغییر رفتار اخلاقی به شمار می­روند و اخلاق حرفه­ای یک دانش، مهارت و توانایی کاربردی است که باید در برنامه آموزشی سازمان گنجانده شود.