د :پوشش ریسک

مهمترین مزیت و دلایل قراردادهای آتی خاصیت پوشش ریسک آن است. پوشش ریسک به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار است که هدف از آن حداقل نمودن یا از بین بردن ریسک )ناخواسته( ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت است. به عنوان مثال یک تولیدکننده عمده یا مصرف‏کننده عمده برای از بین بردن نااطمینانی و ریسکی که ‌در مورد قیمت آینده محصوالت خود با آن مواجه است، می‌تواند به راحتی با اتخاذ یک موقعیت فروش یا خرید در قالب یک معامله آتی با قیمت مطلوب نسبت به نوسان قیمت‌ها در آینده خود را بیمه نماید^[۱۶].

بند ششم : نقش و جایگاه قراردادهای آتی درکشورها

. پیشرفت معاملات آتی در دنیا طی دهه اخیر باور نکردنی است و این در حـالی اسـت کـه درامریکـا به ‌عنوان اولین کشوری که معاملات آتی را در بورس شیکاگو در سـال ١٨۴٨ راه انـدازی نمـود و حجـم دلاری روزانه معاملات آتی در بورسهای کالایی امریکا حداقل یک بیلیـون دلار اسـت و بعلـت تـسویه روزانه و پرداخت سود کوتاه مدت روزانه ۵ %که از طریق بروز رسانی حساب سرمایه گذاران انجام می شود. اینگونه معاملات از جذابیت بالایی برخوردار است ‌بنابرین‏ نـرخ بازگـشت سرمایه بالا و مطمئن است و به همـین خـاطر انگلیـسی هـا عبـارتی معـروف دارنـد کـه مـی گوینـد یعنـی بورسـهای کـالایی از نظـر قابلیـت سرمایه گذاری محلی قابل توسعه، سالم، قوی و موفق هستندجالب است بدانید با این احوال هنوز ٩٠ %مردم امریکا هیچگونه اطلاعاتی از معاملات آتی ندارند.علت موضوع هم واضح است زیرا کارگزارانی کـه در بورسـهای آتـی معاملـه مـی کننـد نوعـاً بـدلیل همسویی با شرکت های بزرگ سرمایه گذاری تمـایلی بـه تبلیغـات و تـشویق مـردم بـرای ورود بـه معاملات آتی را ندارند و سودهای حاصله از معاملات آتی در مـسیرهای معینـی جریـان مـی یابـد و مردم را به گونه ای هدایت می‌کنند که بیشتر به طـرف معـاملات و معـاملات روی آورند ؛زیرا سود در آن ها قابل توجه نمی باشدمعاملات آتی کالاها پدیده ای جهانی است که ارزش‌های اقتصادی فراوانی را به معامله گران مـی بخشد. چه آنهایی که برای سود ‌به این بازار وارد می‌شوند و چه آنهـایی کـه بـرای مهـار نوسـانات قیمت به ‌عنوان پوشش ریسک این معاملـه میـشوند.معـاملات آتـی در حـال حاضـر در هندوستان متجاوز از ١٠٠ کالا در بورس های مختلف آتی ها معامله می‌شوند .اقتصاد هندوستان با جمعیتی حدود یک میلیارد نفر وابستگی مستقیم و غیر مستقیم به بورسهای معاملات آتی و کالایی دارد و بورس که هر روز مردم و سرمایه گذاران را دعوت به سـرمایه گـذاری و خرید و فروش در بورس کالا می نمایند و ‌به‌تدریج‌ با کنترل دولت قیمت کالاها در بازار بـورس از طریـق کشف قیمت، نرخ واقعی خود را پیدا می‌کنند.معاملات آتی در بازارهای پیشرفته حـداقل ١٠ برابـر معـاملات نقـدی انجـام مـی شـود و در امریکـا معاملات آتی ٢٠برابر بازارهای نقدی در حال انجام است، لذا اهمیت، وسعت و عمق بازار آتی را بـا توضیحات فوق می توان دریافت .در حال حاضر معاملات نقدی روزانه در بورس های کالایی هندوستان حـداقل بـالغ بـر ٧ میلیـارد دلار است که با احتـساب معـاملات آتـی بـه ٧٠ میلیـارد دلار افـزایش خواهـد یافـت و هـدف اسـتراتژیک هندوستان همین است^[۱۷]

بند هفتم : تسویه قراردادهای آتی

تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.به دلیل استاندارد بودن قراردادهای آتی ؛چنین قراردادهایی توانایی بسیار زیادی در ساز و کار معاملاتی دارند زیرا در قراردادهای آتی به دلیل استاندارد بودن فروشندگان و خریداران می‌توانند یک قرارداد آتی را با قرارداد دیگری تعویض نموده و تعهدات خود را در قبال تحویل یک کالا,یک ابزار مشتقه تسویه نمایند .تسویه قراردادهای آتی یعنی اتخاذ یک موقعیت معاملاتی مخالف یا معادل معامله آتی اولیه توسط معامله گر می‌باشد .^[۱۸] قرارداد آتی پس از آخرین روز معاملاتی، وارد دوره تحویل می‌شود و کارگزاران طرفین قرارداد آتی باید نسبت به انجام فرایند تحویل اقدام کنند . ‌کنند.

گفتار دوم : اتاق پایاپای

بند اول : تعریف اتاق پایاپای

اتاق پایاپای ,واحد سازمانی است که در قالب شرکت تشکیل ,تأسيس و بخش الحاقی به بورس های ارائه کننده ی آتی ها می‌باشد .^[۱۹]ضمنا در تعریف اتاق پایاپای می توان گفت بخشی از تشکیلات اداری سازمان کارگزاران بورس کالا است که وظیفه تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در تالار معاملات بورس را برعهده دارد که در این آئین نامه به اختصار “اتاق” نامیده می شود.^[۲۰]

الف :اتاق پایاپای در اصطلاح حقوقی

1. از نظر حقوقی , اتاق پایاپای ضامنی است که ضمانت او مفید نقل ذمه است و با عمل خود مضمون عنه را بری و تعهدات طرفین قرارداد آتی را بر عهده می‌گیرد ^[۲۱]لازم به ذکر است هدف ضامن در ضمانت نقل ذمه ازضمانت ارفاق به بدهکارودستگیری ‌از اوست وسودجویی مطرح نمی باشداین تعبیر ‌از ضمان باحقوق مذهبی سازگاروفقه امامیه نیز این مفهوم راپذیرفته است ودراین فقه اعتقاد براین است که دراثرضمان وبه پیروی ازقصدمشترک طرفین ذمه مدیون بری ‌و ضامن بجای اومتعهد گردد.^[۲۲]از طرفی هم میتوان گفت واحدی در شرکت سپرده‌گذاری است که بر اساس این دستورالعمل، وظیفه تسویه و پایاپای قراردادهای آتی را بر عهده دارد؛ لازم به ذکر است اتاق پایاپای به ‌عنوان بازوی مالی بورس و محلی برای تسویه معاملات می‌باشد . اتاق پایاپای ضمن تسویه معاملات ، ثبت و ضبط معاملات کلیه خریداران و فروشندگان را نیز بعهده دارد . چنانچه عضوی از اجرای تعهدات مالی خود نکـول نمایـد ، مداخلـه نمـوده و از یکپـارچگی معاملات بازار حمایت می کند به همین دلیل با توجه به وجود مقررات در بـورس کـالای ایـران از آغاز فعالیت خود تا کنون حق هیچ یک از مشتریان در قراردادها تضییع نگردیده اسـت ، زیـرا اتـاق پایاپـای ضـمانت مـالی کلیـه قراردادها را بعهده دارد .^[۲۳]

گفتار سوم : سازمان تجارت جهانی و ارکان سازمان

سازمان جهانی تجارت برای دستیابی به موافقتنامه های مورد تأیید اعضا و نیز نظارت بر حسن انجام آن ها از وجود ارکان مختلف تصمیم گیری، نظارتی، اجرایی و حقوقی بهره می‌برد. این ارکان عبارتند از: کنفرانس وزیران، شورای عمومی، رکن حل اختلاف، رکن بررسی خط مشی تجاری و شوراها.

۱ : کنفرانس وزیران : کنفرانس وزیران بالاترین رکن سازمان تجارت جهانی است و نمایندگان همه اعضا را در بر می‌گیرد. کنفرانس وزیران معمولااز وزیران بازرگانی یا وزیرانی که مسئولیت امور تجارت خارجی در کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت را برعهده دارند تشکیل شده و دست کم هر دو سال یکبار برگزار می شود.

۲ : شورای عمومی : شورای عمومی که پس از کنفرانس وزیران عالیترین رکن تصمیم گیری در سازمان تجارت جهانی محسوب می شود، عهده دار امور جاری و موضوعات روزمره و کارکردهای این سازمان است.