« در قراردادهای که اجرای آن به ادامه ی شخص یا چیز معینی بستگی دارد این شرط ضمنی وجود دارد که عدم امکان اجرای ناشی از تلف آن شخص یا شی، باعث معاف شدن از اجراست. زیرا، بنا بر طبیعت قرارداد، روشن است که طرفین قرارداد خود را بر پایه ی استمرار وجود شخص یا کالای خاص،منعقد نموده اند».

در این دعوی تلف موضوع عقد، یعنی سالن که موضوع عقد اجاره بود، باعث انتفای قرارداد شده و صاحب سالن تعهدی در قبال ویران شدن سالن ندارد.(ابراهیمی ۱۳۹۱، ۸).

پاسخ حقوق ایران، به چنین دعوایی این است که قرارداد ‌بر اساس مواد ۴۸۱ و ۴۹۶ قانون مدنی باطل می شود اگر چه مواد مذکور ناظر به تلف شدن موضوع عقد اجاره در مدت اجاره است اما با عدم قدرت بر تسلیم عین مستاجره به مستاجر در موعد مقرر، عقد اجاره باطل می‌گردد.

۴-۱-۱-۲-۲- انتفای هدف قرارداد

در صورت بروز بعضی حوادث غیر قابل پیش‌بینی که ، باعث از بین رفتن هدف یا اهداف اصلی انعقاد قرارداد می‌شوند، طرفی که با تکیه بر آن هدف یا اهداف مبادرت به انعقاد قرارداد نموده است، می‌تواند از انجام قرارداد خودداری ورزد. چنین حوادثی که عامل از بین رفتن هدف اصلی انعقاد قرارداد هستند، باعث می‌شوند که قرارداد به طور کلی برای طرف قرارداد بی ارزش شود ضمنا باید توجه نمود که در این موارد، هدف اصلی انعقاد قرارداد باید از قبل برای هر دو طرف قرارداد معلوم و شناخته شده باشد. برای آگاهی از اطلاع یا عدم اطلاع طرفین از هدف اصلی انعقاد قرارداد، این سوال را می توان مطرح کرد: آیا در صورتی که این حوادث در زمان انعقاد قرارداد اتفاق افتاده بوده اند، بازهم طرفین حاضر به انعقاد قرارداد می شدند یا نه؟

در این مورد دعوای معروف کرل علیه هنری (Krell v. henry) در سال ۱۹۰۳ مطرح گردید در این دعوی، خوانده اتاقی را در مسیر تاج گذاری پادشاه اجاره کرد ، تا بتواند مراسم تاج گذاری را به نحو خوبی تماشا کند. پادشاه ادوارد هفتم که در آن زمان ۶۰ سال داشت ، در اثر ابتلا به بیماری موفق به حضور در مراسم نگردید و ‌به این ترتیب مراسم تاج گذاری لغو شد . قرارداد اجاره به دلیل بیماری پادشاه منتفی گردید. این در حالی بود که اجرای قرارداد یعنی ، تسلیم مورد اجاره به مستاجر عملا غیر ممکن نشده بود و وی می‌توانست در روزهای مورد بحث از محل اجاره استفاده کند. انتفای قرارداد تنها به غیر ممکن شدن فیزیکی محدود نمی شود. نکته قابل توجه در دعوای مذکور این است که مستاجر مکان مذکور را به هدف تماشای مراسم تاج گذاری اجاره کرده بود و هدف مذکور با مریضی پادشاه و لغو مراسم تاج گذاری منتفی شده و مکان مذکور فایده ی مورد نظر بر وی نداشت اجاره بهای که مستاجر برای مکان مورد نظر قرار بود بپردازد، خیلی بیشتر از میزان معمول بود و رأی‌ ‌بر اساس نظریه ی انتفای هدف قرارداد صادر شد.(ابراهیمی ۱۳۹۱، ۸).

۴-۱-۱-۲-۳- تفاوت عقیم شدن (انتفاء ) قرارداد با فورس ماژور

نظریه ی عقیم شدن قرارداد با فورس ماژور (قوه قاهره) تفاوت های ماهوی و بنیادین به شرح ذیل دارد :

1. 1. عنصر سازنده و اساسی قوه قاهره، ناتوانی متعهد و به عبارتی دیگر عدم امکان اجرای تعهد است، کسی می‌تواند به قوه قاهره برای سلب مسئولیت از خود استناد کند که ، ثابت نماید به واسطه ی حادثه ای که دفع آن خارج از حیطه ی اقتدار اوست، به هیچ وجه نمی تواند از عهده ی تعهد خود برآید. این در حالی است که برای استفاده از نظریه ی عقیم شدن قرارداد یا هدف آن، نیازی ‌به این نیست که ، هر گونه انتفاء از مورد معامله، ناممکن باشد یا اصولا اجرای قرارداد غیر ممکن گردد.

1. نظریه ی انتفای قرارداد یا هدف آن، ویژه ی تعهدات قراردادی است. فراستریشن تنها موجب سقوط تعهداتی است که، ‌بر اساس توافق و عقد حاصل شده باشد. اما فورس ماژور، نه تنها در حوزه ی مسئولیت قراردادی، در بخش الزامات خارج از قرارداد و ضمان های قهری نیز کاربرد دارد. در حقوق انگلیس، برای نفی مسئولیت های قهری، طبیعتا نمی توان به عقیم شدن قرارداد یا هدف ان استناد نمود بلکه در عوض عبارتهای «کار خدا » یا حادثه ی « اجتناب ناپذیر» تعابیری نزدیک به قوه قاهره هستند و برای نفی ضمان قهری به کار می‌روند.(مومنی ۱۳۸۵، ۲۶۹).

۴-۲- آثار تحریم بر قراردادهای بازرگانی بین‌المللی

در این بخش به آثار تحریم در سه قسمت قبل از انعقاد قرارداد( مرحله مناقصات)، در زمان انعقاد قرارداد و تاثیر آن بر ارکان صحت قرارداد و اجرای قرارداد می پردازیم:

۴-۲-۱- آثار تحریم قبل از انعقاد قرارداد (زمان برگزاری مناقصات)

گرچه موضوع این پژوهش تاثیر تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی است اما مطالعه ی مختصر ‌در مورد تاثیر تحریم قبل از انعقاد قراردادها یعنی زمان برگزاری مناقصات مفید بنظر می‌رسد.

آثار تحریم به طور خلاصه به ترتیب ذیل است : (ابراهیمی ۱۳۹۱، ۱۰)

1. 1. تعداد مناقصه گران کاهش می‌یابند.

1. 1. قیمت ها افزایش پیدا می‌کنند.

1. 1. فضای شفاف و رقابتی مناقصات از بین می رود.

1. 1. پس از ارسال ایجاب از طرف و قبل از اعلام برنده ی مناقصه و قبول ایجاب، چنان چه تحریمی رخ دهد و طرف از ایجاب خود عدوال کند، به دلیل عدوال از ایجاب ملزم به جبران خسارت است.

1. 1. تاثیر بر مبالغ پیش پرداخت و تضامین عقد شده از طرف.

1. چنان چه تحریم جزء فورس ماژور باشد، به موجب ماده ۲۴ قانون برگزای مناقصات، موجب تجدید یا لغو مناقصه می‌گردد. (قانون برگزاری مناقصات مصوب ۱۳۸۳).

۴-۲-۲- آثار تحریم بر ارکان صحت قرارداد

بر اساس ماده ی ۱۹۰ قانون مدنی برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است :

1. 1. قصد طرفین و رضای آن ها،

1. 1. اهلیت طرفین،

1. 1. موضوع معین که مورد معامله باشد.

1. مشروعیت جهت معامله

در این بخش آثار تحریم بر ارکان صحت قرارداد مورد بررسی قرار خواهیم داد.

۴ – ۲ – ۲ – ۱ –بررسی قصد طرفین

همان طور که از تعریف عقد بر می‌آید برای ایجاد اثر حقوقی، طرفین باید اراده ی خود را به یکدیگر اعلام کنند. و این ۲ اراده نیز موافق هم باشند، به گونه ای که هر دو بر یک اثر حقوقی واحد موافقت کنند. برای بسته شدن هر پیمان ۴ مقدمه لازم است:

1. 1. وجود قصد و رضا؛

1. 1. اعلام و بیان اراده؛

1. 1. توافق دو اراده؛

1. سلامت اراده؛

حال ممکن است، یکی از موارد بالا در انعقاد عقد مفقود باشد و عقد به درستی منعقد نگردد.

با توجه به مطالب فوق، می توان فروض مختلفی را در نظر گرفت که شاید تحریم بتواند، بر روی قصد

طرفین در انعقاد قرارداد اثر گذارده باشد: