بلی

تا حدی

تا حدی

اتصال کوتاه

خیر

خیر

کمک می‌کند

کمک می‌کند

توان اتصال کوتاه

۱۰میلی تا ۱۰ ثانیه

۱۰۰-۱۰ میلی ثانیه

۲۰۰ میلی تا ۲ ثانیه

۱۰۰-۱۰ میلی ثانیه

ثابت زمانی کنترل

بلی

بلی

خیر

بلی

حالت آماده به کار

خیر

خیر

بلی

خیر

نیاز به راه انداز

++

++

+

++

هزینه‌های سرمایه‌گذاری

++

++

+

++

هزینه تعمیرات

۲-۶- سیستم‌های قدرت بادی مجهز بهDFIG
به علت معایبی که برای توربین‌های بادی سرعت ثابت در فصل اول بیان کردیم که از جمله آنهامی‌توان به موارد زیر اشاره کرد:توان راکتیو و از این رو ولتاژ شبکه را نمی‌توان کنترل کرد تغییرات در چرخش پره‌ها سبب تغییرات در توان خروجی می‌شود و باعث ایجاد تغییرات در ولتاژ می‌شود باعث شده تا بیشتر از توربین‌های بادی سرعت متغیر به علت مزایایی که دارند استفاده کنیم که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:کنترل سرعت، بهبود کیفیت توان، کاهش فشارهای مکانیکی روی محور توربین، کنترل مجازی توان اکتیو و راکتیو و تولید توان بیشتر نسبت به توربین سرعت ثابت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اکثر توربین‌های بادی با ظرفیت بیشتر ۲ مگاوات از نوعDFIG می‌باشند. چون همان‌طور که در بخش پیش نشان داده شد دارای معایب کمتر ومزایای بیشتری نسبت به انواع دیگر است.
برخلاف نیروگاه‌های مرسوم سنتی مزارع بادی قادر نیستند ولتاژ و فرکانس سیستم را هنگامی که یک خطا در سیستم رخ می‌دهد تامین کنند.برای توربین‌های بادی کوچک کنترل اساسی در حین خطای شبکه توقف توربین و جدا نمودن آن از شبکه می‌باشد.ده تا پانزده دقیقه بعد از این که خطا رفع شد توربین بادی دوباره به شبکه متصل می‌شود و به عملکرد عادی خود باز می‌گردد.
اما برای مزارع بادی بزرگ به خصوص آنهایی که مقادیرتوان بالایی دارند قطع آنها در هنگام خطا در سیستم قدرت روی پایداری سیستم قدرت تاثیر جدی می‌گذارد.
مرجع[۵] یک گزارش کاملی از تولباکس نرم افزار MATLAB را در ابتدا ارائه داده و سپس روابط ریاضی مربوط به توربین بادی و شبیه‌سازی این روابط در سیمولینک را ارائه داده است این مرجع بیشتر دید کلی به سیستم داشته و به جزئیات تک تک اجزاء نپرداخته در حالی که در مرجع[۱۲] یک توضیح کاملی اصول ماشین‌های الکتریکی ارائه داده و به شرح یک جزء مهم از توربین بادی که ماشین الکتریکی می‌باشد پرداخته است دراین مرجع همچنین مدل‌هایی از ماشین‌های الکتریکی به وسیله شبیه‌سازی در نرم‌افزار MATLAB ارائه داده که می‌توان در شبیه‌سازی‌ها مورد استفاده قرار داد. مرجع[۱۴] در ابتدا به مدل‌سازی کامل توربین بادی پرداخته سپس یک ساختار کنترلی جدید برای استخراج ماکزیمم توان از سیستم توربین بادی که مجهز به ژنراتور القایی دو سو تغذیه می‌باشد ارائه داده است الگوریتم پیشنهادی در این مرجع با روش کنترل غیرخطی پسرو مقایسه شد. نتایج شبیه‌سازی عملکرد خوب سیستم را در ردیابی مقادیر مرجع و پایداری سیستم را در برابر تغییر پارامترها را نشان داد. مرجع[۱۵] به بررسی سیستم عملکرد توربین بادی، طراحی تفصیلی سیستم کنترل در حالت دور ثابت پرداخته است. هدف از سیستم کنترلی که ارائه شد، کاهش بارهای مکانیکی بر روی محور روتور، پره‌ها و همچنین سیستم انتقال قدرت بوده است. این مرجع مدل تنظیم زاویه گام پره به وسیله کنترلر PI را در شبیه‌سازی خود استفاده کرده است که به علت سادگی و ارزانی بطور وسیع در توربین‌های بادی مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالیکه در مرجع[۱۶] از کنترلر منطق فازی به عنوان طرح کنترل پیشنهادی برای کنترل زاویه گام پره استفاده کرده است. مرجع[۱۹] به ارائه مدلی برای کانور تر پشت به پشت پرداخته است. این مرجع ابتدا یک سیستم نمونه که شامل شبکه سه فاز،مبدل ac/dc،خازن و بار می‌باشد مورد تحلیل قرارداده و سپس با معرفی روش کنترلی سیستم را کنترل نموده است. در مرجع[۲۰] به تحلیل دینامیکی توربین بادی مجهز به DFIG پرداخته است. هدف این مرجع توسعه مدل دینامیکی ژنراتور القایی دو سو تغذیه متصل به توربین بادی برای داشتن عملکرد خوب در شرایط مختلف است که به ارائه مدل برای توربین بادی مجهز به DFIG و مبدل dc/ac پرداخته است. مرجع[۷] طرح جامعی از کنترل‌برداری کانورتر سمت شبکه و کانورتر سمت روتور ارائه داده و نتایج شبیه‌سازی را با مدل عملی مقایسه نموده است. در مدل عملی یک سیستم کامپیوتری وظیفه تولید جریان و ولتاژهای مرجع و سرعت باد را بر عهده دارد. جریان و ولتاژهای مرجع به هریک از کانورترها اعمال می‌شود و سرعت باد تولیدی نیز به شبیه ساز توربین اعمال می‌گردد و شبیه‌ساز شروع به تولید سیگنال‌های فرمان کرده و به کانورتر موتور DC اعمال می‌گردد. موتور DC که کوپل با DFIG است وظیفه تولید گشتاور را بر عهده دارد. مرجع[۲۱] شبیه‌سازی کنترل‌برداری DFIG برای کانورتر سمت روتور را انجام داده است که به وسیله گرفتن سرعت مکانیکی مرجع اقدام به تولید ماکزیمم توان مکانیکی نموده و از این توان برای تولید جریان مرجع i_qr استفاده شده است اما هیچ طرح کنترلی برای کنترل کانورتر سمت شبکه در این مرجع ارائه نشده است.در مرجع[۲۲] تنظیم توان اکتیو و راکتیو سیستم توربین بادی مجهز به ژنراتور القایی دو سو تغذیه صورت گرفته است. در این مرجع از روش کنترل‌برداری به روش جهت‌دهی بردار شار استاتور برای کنترل کانورتر پشت به پشت استفاده شده است. از کنترل دکوپل ولتاژ لینک DC و توان راکتیو شبکه برای جهت‌دهی ولتاژ کنترلی (VOC^[8]) برای کانورتر سمت شبکه استفاده شده است.
مرجع[۲۴] مدل مشروح ژنراتور القایی دوسو تغذیه را ارائه داده است و با شبیه‌سازی تجهیزات الکترونیک قدرت و توربین بادی رفتار نیروگاه را تحت شرایط مختلف باد مورد بررسی قرار می‌دهد.

«یا ایُّها النّاسُ أنتُمُ الفُقراءُ الی اللهِ و اللهُ هو الغنیُّ الحَمید».
سپاس خدای را که بنده ضعیفی چون مرا توان داد تا قلم به دست گیرم و پاسداری کوچک برای پیشبرد اهداف دین باشم.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

درود و صلوات خداوند بر رسول خاتم محمّد مصطفی(صلیاللهعلیهوآله)، اهل بیت طاهرین ایشان و مخصوصاً حضرت بقیهاللهالأعظم(عجلاللهتعالیفرجه) باد.
با سپاس از تمام معلّمان و اساتیدی که از ابتدای زندگی تاکنون از رهنمودهای بیشائبه ایشان بهرهمند گشتهام.
با سپاس فراوان از استاد راهنمای گرانقدر جناب حجهالاسلام و المسلمین دکتر ارسطا که در تدوین این پایان نامه زحمات زیادی را متحمّل شدهاند. همچنین با تشکّر و سپاس از استاد محترم مشاور جناب آقای دکتر سیّد محمّد صادق موسوی که مشاوره این پایان نامه را بر عهده داشتند.
با تقدیر و تشکر از پدر و مادر عزیزم که زمینه تحصیل و تعلّم علوم و معارف اسلامی را برایم فراهم نموده و با سپاس از همسر مهربانم که موفقیّتهای خود را نتیجه رنجها و زحمتهای بی دریغ ایشان میدانم.
مرا به دور لب یار هست پیمانی
که بر لبم نرود جز حدیث پیمانه
تقدیم به
مجمع همه فضائل، اکبر انجمن خصائل، قطب دایره امکان، وارث زمین و زمان،
عالم محکم و متشابه،صاحب ولایت مطلقه،لبیب اشرف و اکرم،والی ولایتافخم،
حضرت بقیهاللهالأعظم، روحی وارواحالعالمین لتراب مقدمهالفداء.
روز ازل از کلک تو یک قطره سیاهی
بر روی مه افتاد که شد حلّ مسائل
چکیده:
با توجّه به لزوم استمرار حیات نوع انسانی در قالب نظمی پایدار که آدمیان در آن احساس امنیّت کنند، فقیهان از دیرباز به مسأله «حفظ نظام» بسیار بها دادهاند؛ لذا یکی از احکام مورد اتّفاق فقهاء، «وجوب حفظ نظام اسلامی» است. این حکم کلّی و عام در ابواب مختلف فقهی به کار رفته و مستند شمار قابل توجّهی از احکام فرعی فقهی قرار گرفته است. لذا میتوان آن را یک قاعده فقهی محسوب کرد.
البتّه باید گفت که این عنوان از قواعد تأسیسی اسلام نیست؛ زیرا مهمترین مستند آن دلیل عقل و بناء عقلاء است.
همچنین برخلاف آنچه در ادبیّات سیاسی _ اجتماعی کنونی در کشور ما رایج شده، مقصود از حفظ نظام اسلامی در فقه، حفظ نظام معیشتی است و نه صرفاً نظام حکومتی که به قیاس اولویّت شامل حفظ نظام کلان اجتماعی نیز میشود؛ بنابراین وجوب حفظ نظام اسلامی را نمیتوان از ابداعات فقهاء معاصر و یا مختص به نظام حکومتی دانست.
این پژوهش تلاش دارد با تبیین عنوان «حفظ نظام اسلامی»، حکم فقهی آن را از منابع فقهی استخراج کرده و برخی از احکام شرعی را که بر این حکم کلّی مترتّب و یا از آن قابل استنباط است بررسی نماید.
واژگان کلیدی: نظام اسلامی، نظام اجتماعی، حفظ نظام اسلامی، حکومت اسلامی
فهرست مطالب
مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………………………………ی
بخش اوّل: کلیّات و مفاهیم………………………………………………………………………………………………….۱
فصل اوّل: تبیین مفاهیم «نظم» و «نظام»………………………………………………………………………………….۲
گفتار اوّل: مفهوم لغوی «نظم»………………………………………………………………………………………………۳
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی «نظم»…………………………………………………………………………………………۵
أ. تبیین مفهوم نظم از دیدگاه علوم اجتماعی………………………………………………………………………….۵
‏ ب. ‏تبیین مفهوم نظم از دیدگاه علم حقوق……………………………………………………………………………۸
جمع بندی مفهوم نظم…………………………………………………………………………………………………….۱۵
گفتار سوم: مفهوم لغوی «نظام»‏…………………………………………………………………………………………….۱۷
گفتار چهارم: مفهوم اصطلاحی «نظام»‏………………………………………………………………………………….۱۹
فصل دوم: تبیین مفاهیم «نظام اسلامی» و «حفظ نظام اسلامی»‏…………………………………………….۲۶
گفتار اوّل: بررسی استعمالات عنوان «نظام اسلامی» در منابع فقهی امامیّه……………………………….۲۷
أ. نظام اسلامی به معنی نظام اجتماعی مسلمین ……………. …………………………………………………..۲۷
ب: نظام اسلامی به معنی حکومت اسلامی………………………………………………………………………..۳۲
ج: استعمالات دیگر………………………………………………………………………………………………………..۳۳
جمع بندی موارد استعمال مفهوم نظام اسلامی…………………………………………………………………….۳۸
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی «نظام اسلامی»…………………………………………………………………………..۳۹
گفتار سوم: مفهوم «حفظ نظام اسلامی»…………………………………………………………………………………۴۵
گفتار چهارم: جایگاه عنوان «حفظ نظام اسلامی» در منابع فقهی امامیّه…………………………………….۴۸
نتیجه گیری بخش اوّل……………………………………………………………………………………………………..۵۳
بخش دوم: حکم فقهی «حفظ نظام اسلامی»……………………………………………………………………۵۴
فصل اوّل: ادلّه وجوب «حفظ نظام اسلامی»…………………………………………………………………………۵۷
گفتار اوّل: ادلّه قرآنی………………………………………………………………………………………………………….۵۸
أ. آیاتی که از طریق پیروى از صراط مستقیم دعوت به وحدت میکند…………………………………..۵۸
ب. آیاتی که به نوعی نظارت عمومی امر میکند…………………………………………………………………۶۰
ج. آیاتی که مفاد آنها بدون تحقّق اجتماع عملی نمیشود…………………………………………………….۶۱
د. آیاتی که به برقراری عدالت امر میکند…………………………………………………………………………..۶۱
گفتار دوم: ادلّه روایی…………………………………………………………………………………………………………۶۳
أ. روایاتی که بر وجوب دفاع از بیضه اسلام و لو زیر پرچم مخالفین دلالت میکند……………….۶۳
ب. حرمت مدارا با مخالفین حکومت اسلامی در مواردی که اعمال آنان منجر به خوف از بین رفتن اجتماع اسلامی گردد…………………………………………………………………………………………۶۴
ج. وجوب اجتناب از هر اقدامی که منجر به از بین رفتن نظام اسلامی شود…………………………۶۴
د. ضرورت وجود دستگاه إمارت و حکومت برای برقراری نظام………………………………………..۶۵

۱-۱- فقر انگیزه محیطی: برای آنکه قوای ذهنی کودک از ابتدا به نحو احسن رشد کند، احتیاج به محرکات طبیعی دارد و هر قدر شرایط محیطی از نظر ایجاد محرک نامناسب‌تر باشد قوای ذهنی کودک رشد بدتری خواهد داشت. طبق بررسی های صورت گرفته در آمریکا در مناطقی که دبستان و سینما وجود نداشته، وسایل ارتباط با شهر خیلی محدود بوده و به طور خلاصه از لحاظ انگیزه های محیطی محدودیت داشته است، کودکان رشد هوش محدودتری داشته اند. و بر عکس کودکانی که از وسایل ارتباطی، دبستان،‌آموزگار، تلفن، فروشگاه و غیره برخوردار بوده اند رشد هوشی کودکان مناسب‌تر بوده است^[۱۹]. بنابراین کودکان محیط های نامساعد با کودکان هم سال خود در محیط های مساعد از لحاظ هوشی درجات پایین تر برخوردارند^[۲۰].

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۲- کمبودهای عاطفی: بررسی های فراوان نشان داده است که کودکانی که از نظر پیوندهای عاطفی با مادر یا اطرافیان دچار فقر شدید بوده اند اکثرا به اختلالات شخصیتی و ناسازگاری های اجتماعی و نارسایی های هوشی مبتلا شده اند و این اختلالات در خانواده هایی که به عللی از هم پاشیده شده اند یا احیاناً روابط عاطفی والدین با کودک نامساعد بوده است زیاد دیده می شود. در خانواده هایی که همبستگی عاطفی بین اعضای خانواده وجود ندارد یا مسلماً شرایط عاطفی متعادل و مساعد نخواهد بود و کودک همانندسازی با رفتارهای نا متناسب داشته که موجب اختلالات رفتاری و رشد نارسایی هوشی می شود.
۲- عوامل احتمالی موثر در رشد هوش: در اینجا به عواملی که در صورت وجود ممکن است کارایی هوش افزایش یابد اشاره می شود.
۲-۱- رابطه هوش کودک با میزان تحصیلات پدر و مادر: متاًسفانه نتایج حاصله از آزمایش ها و تحقیقات در این باره ضد و نقیض است؛ اگر چه تحصیلات پدر و مادر در رشد هوش کودک مورد قبول اکثریت محققان است ولی باید دانست که تاثیر آن در همه ی موارد یکسان نیست؛ آنچه مسلم است پدران و مادرانی که تحصیلات بهتر دارند یا بهتر تربیت شده اند می توانند محیط مساعدتری برای رشد کودک از نظر جسمی، روانی و عاطفی فراهم کنند. تحقیق نف (Neff reasch) نشان داده است میناگین هوشبهر(IQ) دانش‌آموزان دبستانی در طبقات اجتماعی و اقتصادی بالا ۱۵ تا ۲۰ واحد بیشتر از هوشبهر (IQ) کودکان طبقات اجتماعی پایین تر بوده است.^[۲۱] هر چند استنتاج از تحقیق نف به صورت کلی به دلیل عدم حجیت استقرا^[۲۲]، نتیجه صحیح ختم نمی شود.
و همچنین در خانواده های بی سواد پایین اجتماعی هم فرزندان با هوش کم نیست؛ ولی این نتایج به صورت بالقوه و نسبی صحیح می باشد.
۲-۲- تاثیر زندگی شهر و روستا: بررسی های انجام شده نشان داده است که هوشبهر کودکان شهری به طور متوسط بالاتر از هوشبهر کودکان روستانشین است. ولی به دلایل ذیل تاثیر قطعی شهرنسشینی بر هوش بیشتر مورد تردید قرار می گیرد:
اولا آزمون های هوشی توسط شهرنشینان تهیه و روی کودکان شهری میزان می گردد و چون با تجارب شهرنشینان بیشتر هماهنگی دارد مسلم است که کودکان شهری بهتر می توانند به آنها پاسخ داده و هوشبهر(IQ) بهتری کسب نمایند.
ثانیا به تجربه ثابت شده است که روستا نشینانی که از هوشبهر(IQ) بالاتری برخوردارند به شهرهای کوچ می کنند و در نتیجه از تعداد افراد با هوش در روستا کاسته شده و به تعداد آنها در شهر افزوده می شود.
۲-۳- مسائل بهداشتی و پزشکی: مسلم است، همانطور که بیماری های مختلف، حوادث و تصادفات در خانواده های بی بضاعت فراوان است، نقیصه های عقلی نیز به علت محدودیت های بهداشتی و پزشکی در این خانواده ها فراوان به چشم می خورد. و همچنین بدیهی است وقتی تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی به نحو مطلوبی انجام نگیرد و مادر ویتامین های لازم برای رشد را به کودک خود نرساند، رشد هوشی کودک مطلوب نخواهد بود. وجود کودکان معلول ذهنی در کشورهایی که با فقر غذایی مواجهند این امر را تایید می‌نمایدوالبته مجدداً لازم است اشاره شود که تأثیر مسائل بهداشتی و پزشکی بر رشد کودک قطعی نیست بلکه احتمالی می باشد.^[۲۳]
مبحث دوم: مصداق یا مصادیق اشخاص دارای نقیصه عقلی:
در اینجا به مصداق نقیصه عقلی در فقه و همچنین مصادیق مختلف آن در علم روانشناسی پرداخته می شود.
گفتار اول: مصداق نقیصه عقلی در فقه:
در کتب فقهی «عته» معادل و مصداق نقیصه عقلی و کلمه « معتوه» که در کتب مختلف فقهی به کار رفته شده است اسم مفعول از کلمه ی «عته» می باشد. «عته» در لغت به معنای عدم تشخیص و تمیز، عدم درک و نادانی^[۲۴] آمده است. و در اصطلاح فقهی حالتی است که شخص به رغم آنکه عرفاً دیوانه تلقی نمی شود و به واسطه ی خلقت ناقص عقل امر و نهی و حسن و قبح را نمی فهمد^[۲۵] در روایت صحیحه ای از امام جعفر صادق صراحتاً عنوان «معتوه» به کار رفته است و در این روایت معتوه همسنگ مجنون دانسته شده است^[۲۶]. بنابراین در فقه تشیع «معتوه» در حکم مجنون می باشد. لازم به ذکر است در هیچ یک از قوانین جزایی ما عنوان «عته» یا نقیصه عقلی به کارنرفته است.
در کتاب شرح اللمعه شهید ثانی در مورد شرایط قصاص، یکی از آنها اینگونه بیان کرده است:« کمال العقل – فلایقتل المجنون بعاقل و لامجنون سواءُ کان المجنون دائماً ام ادواراً اذا قتل حال جنون ولدیه ثابته علی عاقله، لعدم قصد القتل فیکون کخطا العقل و لصحیحه محمد ابن مسلم عن ابی جعفر (ع) قال: کان امیرالمومنین(ع) یجعل الجنایه المعتوه علی عاقله خطا کان او عمدا»^[۲۷] همانطور که ملاحظه می شود، این است که شهید ثانی در این مورد کمال عقل و بالندگی عقلی صحبت می کند و اینکه درابتدا از جنون بحث کرده و در آخر آن روایت صحیحه محمد بن مسلم را آورد. از معتوه بحث کرده و این امر نشان می دهد که «عته» چیزی غیر از جنون است در غیر این صورت در آخر نیز از جنون بحث می کرد نه معتوه و همچنین قرار دادن جنایت عمدی معتوه بر عهده عاقله این نکته را تأیید می کند که معتوه در حکم مجنون است ممکن است اینگونه استنباط شود که با توجه به تبعیت قانونگذار ایران بعد از انقلاب از قوانین اسلامی و امکان رجوع قاضی به کتب فقهی، به دلیل بداهت امر اشاره ای به نقیصه عقلی و عته نشده است ولی این نتیجه گیری ایراد دارد زیرا اولا ایران یک کشور متمدن و دارای قوای سه گانه و مجلس می باشد که یکی از مهمترین وظایف مجلس شورای اسلامی تصویب قوانین به زبان فارسی می باشد ثانیاً بین فقها و حقوقدانان در زمینه مسئولیت کیفری نقیصه های عقلی (عته) اختلاف وجود دارد و جا دارد قانونگذار با تصویب قانون به این اختلاف نظر ها پایان دهد. در این گفتار لازم است به احکام حقوقی و جزایی شخص معتوه در فقه اشاره شود.
بند اول: احکام حقوقی شخص معتوه در فقه:
اصطلاح «رشد» در فقه و حقوق مدنی به آن «ملکه» و «حالت نفسانی» شخص اطلاق می شود، که دارنده آن کیفیت نفسانی توانایی تشخیص «نفع و ضرر» را دارد. به عبارت دیگر، «رشد» به معنی «عقل معاش» بوده و رشید کسی است که دارای وصف «رشد» باشد و چنین کسی دارای ملکه اصلاح مال است و اموالش را تباه نمی کند و کسی که فاقد این وصف و کیفیت نفسانی است، اگر به حد جنون نرسد و صغیر هم نباشد، «سفیه» نامیده می شود و وصف او را سفه می گویند^[۲۸] ماده ۱۲۸۰ قانون مدنی، اشعار می دارد:« غیر رشید کسی است که تصرفات او در اموال و حقوق مالی عقلایی نباشد» همانطور که خواهد آمد، عدم رشد جزایی، با عدم رشد مدنی ملازمه ای دارد ولی عکس آن صادق نیست؛ بدان معنا که کسی که فاقد رشد جزایی است؛ قطعاً فاقد رشد مدنی است ولی در صورتی که فردی دارای رشد جزایی باشد؛ ممکن است دارای رشد مدنی، نباشد. آنچه روشن و مبرهن است؛ این است که «معتوه» قطعاً دارای بالندگی عقلی نمی باشد و فاقد رشد جزایی است، لذا معتوه قطعاً از رشد مدنی نیز مبری می باشد. لازم به ذکر است «معتوه» دارای «اهلیت تمتع» می باشد زیرا هر فرد به صرف اینکه موجودی انسانی تلقی شود اجمالاً می تواند برخوردار از حقوق بوده و حقوق دیگران نیز در باره اش اعمال شود و بدین ترتیب دارای اهلیت و جوب (تمتع) خواهد بود^[۲۹] قانون گذار در ماده ۱۲۱۳ قانون مدنی اعمال حقوقی غیر رشید را غیر نافذ قلمداد کرده آنان را فاقد اهلیت اداء کامل دانسته است و در عین حال تملک بلاعوض توسط آنان را پذیرفته است، که برخی از حقوقدانان این دو امر را با اصطلاح های اهلیت تملک و اهلیت تصرف نامگذاری کرده اند.^[۳۰] تا کنون محرز گردید، که «معتوه» قطعاً فاقد رشد مدنی است. اما سؤالی که اکنون مطرح می شود این است که با توجه به اینکه ماده ۱۲۱۱ قانون مدنی «جنون را به هر درجه که باشد موجب حجر دانسته است» و اعمال حقوقی مجانین را به طور کلی (مالی و غیر مالی) باطل اعلام کرده است؛ آیا می توان «معتوه» را مشمول ماده ۱۲۱۱ قانون مدنی دانست؟ جواب این است که اشخاص «معتوه» در علم روانشناسی امروز دارای دسته های مختلف می باشند – که در ادامه ی بحث به بررسی آن ها پرداخته خواهد شد- که شدید ترین آنها کاناها که هوشبهر(IQ) 0-25 و سن غقلی حداکثر یک کودک سه ساله و درجه متوسط آنها کالیوها با هوشبهر (IQ) 26-50 بوده و سن عقلی بین سه تا هفت سال می باشد و بهترین نوع آ نها کودن ها هستند که هوشبهر ۵۰ تا ۷۰ داشته و سن عقلی آن ها در حد یک کودک ده ساله هستند. در مورد دو دسته اول- که قوه تمیز یا وجود ندارد و یا بسیار ضعیف است با توجه به اینکه مبنای قانونگذار مدنی از تقسیم بندی محجورین قوه ممیزه آن ها بوده است و در قانون مدنی نیز اعمال حقوقی صغیر و غیر صغیر و مجنون به طور کامل باطل و لااثر است، الحاق این دو دسته با مجانین به دلیل تشابه و بعضاً داشتن رابطه عموم و خصوص با آنها اولی است، لذا به مصلحت جامعه و شخص است که اعمال حقوقی کانا و کالیو باطل باشد ولی در مورد دسته سوم (کودن ها) با توجه به اینکه دارای شعور و قوه ی تمیز جزئی دارد، الحاق آن ها به اشخاص غیر رشید با مبنای قانونگذار سازگار تر می باشد لذا اعمال حقوقی مالی آن ها غیر نافذ است.
بنددوم: احکام جزایی شخص «معتوه» در فقه:
این اشخاص همانطور که اشاره شد در فقه تشیع فاقد مسئولیت کیفری هستند ولی طبق تبصره ۱ ماده ۵۱ قانون مجازات اسلامی «تأدیب» آنها امکان پذیر است. بنابراین در صورت ارتکاب جرایم حدی و جرایم مستوجب تعزیر و مجازات های بازدارنده ؛ حد و مجازات های تعزیری و بازدارنده از آن ها برداشته می شود ولی مورد ارتکاب جرایم علیه اشخاص وضعیت متفاوت می باشد. در صورتی که این اشخاص عمداً مرتکب جرایم علیه اشخاص شوند، عمل آن ها «در حکم خطای محض» بوده و عاقله ی آنها مسئول پرداخت دیه خواهند بود. این نکته که در روایت صحیحه ی امام صادق و در کتاب «شرح اللمعه» از شهید ثانی تصریح شده است، در قانون اسلامی ۱۳۷۰ برای صغار و مجانین پذیرفته شده است. ماده ۲۲۱ همین قانون مقرر می دارد «هرگاه دیوانه با نابالغ عمداض کسی را بکشد خطا محسوب و قصاص نمی شود بلکه باید عاقله ی آنها دیه ی قتل خطا را به ورثه مقتول بدهد» ولی پذیرش خطا محسوب نمودن جنایات عمدی دیوانه و نابالغ، دلالتی بر منع آن در مورد اشخاص «معتوه» ندارد و به لسان فقها «اثبات شی نفی ما عداه نمی کند» زیرا در قوانین کیفری ما رجوع به فتاوی معتبر اهمیتی اساسی دارد و در قانون اساسی نیز به آن تصریح شده است.
گفتار دوم: مصادیق نقیصه عقلی در روانشناسی:
دراین گفتار به تقسیم بندی نقیصه های عقلی از بعد روانشناسی در چهاربند جداگانه پرداخته می شود.
بند اول:کاناها( کور ذهن ها):
این گروه با بهره هوشی کمتر از ۲۵ شدیدترین درجه کم هوشی را نشان می دهند؛ این ها عقب مانده تر از آن هستند که حتی بتوانند از خود مواظبت کرده و خود را در مقابل خطرات روزانه حفظ کنند؛ ممکن است در آتش بسوزند، به روی خود آب جوش بریزند و یا خانه خودرا گم کنند. این افراد علاوه بر نارسای شدید فعالیت های ذهنی مبتلا به ناهنجاری های حسی و حرکتی و بدشکلی های سر و صورت و کوتاهی اندام نیز می باشند. شکل چشم، گوش و دندان‌ها طبیعی نیستند و تقریبأ همیشه مبتلا به حملات صرع یا فلج مغزی هستند. تکلم و رشد گویایی در درجات بسیار ابتدایی متوقف می شود. قضاوت و استدلال وجود ندارد، دقت و حافظه یا اصلاً دیده نمی شود یا خیلی ضعیف است. بعضی آنها را عقب مانده وابسته یا پناهگاهی (Dependent or custodial) نیز می گویند. درجات پایین این گروه را افرادی تشکیل می‌دهند که به هیچ وجه فعالیت ذهنی ندارند و به اصطلاح یک زندگی نباتی (Vegetative) دارند ولی درجات بالاتر قدری فعال تر و قادر به تکلم یک یا چند کلمه هستند. این افراد محروم، در حقیقت مصرف کننده اقتصادی اجتماع هستند. انتظار به زندگی در این افراد خیلی کم، اکثراً به علت ابتلا به بیماری های عفونی، سینه پهلو، صرع ضربه های ومغزی حاصل از آن و عفونت ها از بین می روند. با پیدایش داروها مرگ و میر آنها کاهش یافته و در نتیجه تعداد این اشخاص روز به روز در حال افزایش است. در این اشخاص هیچ گونه آثار بهبودی حاصل نمی‌شود. نگهداری این کودکان در خانه و کانون خانوادگی، مضرات بهداشتی و تربیتی متعدد دارد و مانع رشد طبیعی سایر کودکان از نظر عاطفی و تحصیلی شده و تعادل عصبی و روانی والدین و اطفال دیگر را برهم می زند^[۳۱].
بند دوم: کالیوها (کند ذهن ها) :
این افراد با بهره هوشی بین ۲۶ تا ۵۰ متوسط درجه کم هوشی را نشان می دهند. به طور کلی کند ذهن ها موجوداتی هستند وابسته به دیگران، شاد و خوشحال و دوست داشتنی هستند. توانایی های آنها در سنین مختلف، شبیه کودکان ۳ تا ۷ ساله است ولی هرگز در رفتار، گفتار و کردار به یک کودک عادی ۷ ساله نمی رسند. این اشخاص می توانند انجام امور خیلی ساده و آسان را فراگیرند و تا اندازه ای قادر نیستند مشکلات خود را از خطرات عادی حفظ نموده و از عهده خوردن غذا و لباس پوشیدن و نظافت خود برآیند ولی به هیچ وجه قادر نیستند مشکلات خود را رفع کنند. قادر به آموختن مواد درسی مانند خواندن و نوشتن نیستند و قوه تعمیم و تمیز ندارند. امور و کارهای ساده و معمولی زندگی را خیلی به آهستگی و با تاخیر می‌آموزند ولی برای یادگیری مسائل پیچیده استعداد کافی و تمرکز فکری ندارند. اگر در مدارس مخصوص کودکان دارای نقیصه عقلی به آموزش و پرورش بپردازند و از روش های آموزشی و تربیتی مخصوص استفاده نمایند به خصوص در آنهایی که بهره هوش نزدیک به ۵۰ دارند شاید بتوانند خیلی به کندی چند کلمه ای خواندن یا نوشتن بیاموزند.
به طوری که ملاحظه می کنید، پیشرفت در این افراد مأیوس کننده است. در این گروه نیز از ناهنجاری های جسمی و اختلالات حسی و حرکتی موجود است ولی چهره این گروه وضع نامتعادل و بد قواره گروه قبلی را ندارد. قضاوت این اشخاص نیز بهتر از گروه قبلی است ولی ابتدایی و ناکامل است و از لحاظ عاطفی وضع متغیری دارند. از آنجایی که افراد این دسته تربیت پذیرند و وابستگی نسبی دارند لذا به آنها نیمه وابسته (semidependent) نیز می گویند. اخیراً با بهره گرفتن از روش های درمانی و تربیتی در مدارس و کلاس‌های مخصوص (sepecial training in special school) توانسته اند، در یادگیری و پرورش نسبی استعدادها و مهارت های این اشخاص پیشرفت حاصل نمایند.^[۳۲]
بند سوم: کودن ها:
با بهره هوشی بین ۵ تا ۷۰ قابلیت آموزشی بیشتری دارند هرچند این افراد نیز قادر به حل مشکلات زندگی نیستند ولی با آموزش می توان آنها را آماده انجام کارهای ساده و پذیرش برخی مسئولیت ها نمود.
«کسانی که نقیصه ی عقلی دارند در دوران کودکی مستعد اختلالات رفتاری بوده و در بزرگسالی رفتار عجیب و یا اعمال هیستریک شدیدی را که در برخی از بیماری های روانی اسکیزوفرنی مشاهده می‌شود، از خود نشان می دهند.»
سن عقلی این گروه از کودک ۱۰ ساله تجاوز نمی کند. در این افراد استعداد های ذهنی به طور کلی ضعیف است. در اعمال مالی ذهنی، در قضاوت و استدلال نارسایی دارند و به راهنمایی، نظارت و مراقبت افراد مطلع محتاجند. افراد این دسته ممکن است دچار ناهنجاری های بدنی باشند ولی نقص حرکتی مانند: لکنت زبان و تأخیر در راه رفتن نادر و کمیاب نیست. کودن ها عموما از لحاظ تکلم و گویایی عقب ماندگی دارند. فرهنگ لغات محدودی دارند و چون این وضع را حس می کنند لذا احساس حقارت کرده و در نتیجه دچار آشفتگی های عاطفی از نوع خجالت زدگی یا افسردگی و یا خودرایی و گوشه گیری می شوند. چون نوسان هوشبهر بین ۵۰ از یک طرف و ۷۰ از طرف دیگر است لذا در این دسته بعضی افراد هستند که در همه زمینه‌های جسمی، روانی عقب ماندگی دارند و دسته دیگر فقط در بعضی از جنبه های فعالیت خود عقب ماندگی داشته و در برخی فعالیت ها به عکس به پیشرفت هایی ممکن است نایل شوند. کودن ها از توجه، دقت و تمرکز فکری زود خسته می شوند. با آنکه دیر آموزند ولی کارهای فنی و حرفه ای را در شرایط مساعد فرا می گیرند اما قدرت ابداع و ابتکار ندارند. به علت عدم رشد کامل شخصیت، این افراد زود باور، تلقین پذیر و در حل مشکلات و دفاع از خود عاجزند. از قدیم کودن ها به دو دسته تقسیم می شوند: کودن های آرام یا هماهنگ (harmonic) یعنی افرادی مطیع ، سربه زیر و مایل به انجام کارهای مفید و کودن های ناآرام یا ناهماهنگ (disharmonic) یعنی افراد مبتلا به اختلالات عاطفی و خلق و خو، بی قرار، مضطرب و جار و جنجالی، دسته اخیر اغلب به عنوان وسیله ی اجرای جرایم مورد استفاده قرار می گیرند. نکته ای لازم است در اینجا در تکمیل بحث اشاره شود این است که والدین کاناها و کالیوها همیشه از نظر هوشی در حد عادی اجتماع هستند ولی بر عکس والدین افراد کودن عموما در ردیف کودن ها هستند^[۳۳].
بند چهارم: عقب مانده های ذهنی خفیف (مرزی):
این گروه از نقیصه های عقلی با شدت کاناها، کالیوها و کودن ها نیستند.
هوشبهر (IQ) این گروه حداقل ۷۱ می باشد و حداکثر آن را از هوشبهر یک فرد معمولی کمتر است. درجات پایین این گروه، دارای ضعف قوای فکری هستند. لذا قادر به قضاوت صحیح استدلال مطلوب نیستند. از ابتکار، ابداع و انتقاد عاجزند اما آنچه می آموزند می توانند از نو بیان کنند و بسازند. این اشخاص می توانند معلومات عمومی لازم و مورد نیاز را برای زندگی روزمره کسب نمایند. مفاهیم پیچیده و دقیق را در نمی‌یابند، افراد این گروه اگر با شرایط تربیتی صحیح و راهنمایی تحصیلی و حرفه ای مدارج رشد را بپیمایند و دچار اختلالات عاطفی و هیجانی و ناسازگاری های اجتماعی و دشواری های شغلی و اقتصادی نشوند، می‌توانند در شرایط مساعد از زندگی آرام و مساعد بهره مند شوند، در تولید ثروت سهمی داسته باشد، برای همکاران و خانواده خویش فردی مطیع و فرمانبردار باشند.
این افراد مسلماً به راهنمایی و نظارت روانپزشکان و مددکاران اجتماعی نیازمندند زیرا به تنهایی نمی توانند از عهده انجام دادن مسئولیت های مختلف برآیند. طبقات بالای این گروه جز در مواردی که انتقاد، استدلال و بیان لازم است تفاوت محسوسی با دیگران نشان نمی دهند.
این افراد در کودکی جزو کودکان دیرآموز هستند و می توانند با افراد عادی در مدارس عادی تحصیل کنند. به طور خلاصه این گروه همانهایی هستند که معمولا زود گول می خورند و با کمترین پاداش تحت تاثیر دیگران وادار به اعمال خلاف می شوند، تشخیص آنها از اشخاص عادی به طور معمولی مشکل است و برای اظهار نظر احتیاج به معاینات دقیق تر و آزمون های مفصل تر می باشد^[۳۴]. در بعضی موارد قوه شعورشان نمی تواند به آنها کمک کند. قدرت اراده و قوه در این عده کمی مختل است.^[۳۵] لازم به ذکر است این اشخاص جزء اشخاص دارای نقیصه عقلی نمی باشند و دارای مسئولیت کیفری نسبی (تخفیف یافته) هستند از این به بعد هر وقت واژه نقیصه ی عقلی در این پایان نامه به کار می رود، منظور کاناها، کالیوها و کودن ها هستند.
فصل دوم
ماهیت حقوقی اعمال مجرمانه و مسئولیت کیفری اشخاص دارای نقیصه عقلی
این فصل پایان نامه به دو مبحث جداگانه تقسیم می شود و ابتدا ماهیت حقوقی اعمال مجرمانه اشخاص دارای نقیصه عقلی مورد بررسی قرار گرفته و به این نکته پرداخته می شود که آیا اعمال مجرمانه اشخاص جرم می باشد یا خیر؟ و در مبحث بعد وضعیت مسئولیت کیفری اشخاص مذکور تشریح خواهد شد.
مبحث اول:ماهیت حقوقی اعمال مجرمانه اشخاص دارای نقیصه عقلی
ماهیت در لغت به معنای «حقیقت و طبیعت و نهاد و سرشت چیزی»^[۳۶]آمده است. و در اصطلاح ماهیت هر شی عبارت است از چیستی آن شی. هرگاه از ذات یک شی سؤال می شود پاسخ صحیح، ماهیت آن شی است؛ مثلاً اگر بپرسیم این شی چیست و پاسخ بشنویم کیف یا کتاب است، این پاسخ ها همگی بر ماهیت اشیای مورد سؤال دلالت دارند.^[۳۷] آنچه در این فصل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد، این است که اعمالی که واجد ضمانت اجرای کیفری هستند، در صورتی که از سوی اشخاص دارای نقیصه ی عقلی ارتکاب یابند، دارای چه ماهیتی در قانون هستند؟ آیا جرم می باشند یا خیر؟
در این راستا دو نظریه وجود دارد در دو گفتار مختلف در این مبحث به آن اشاره خواهد و در پایان به نظری که با منطق حقوقی سازگارتر است اشاره خواهد شد برای تجزیه و تحلیل کامل این مبحث را به دو گفتار تقسیم نموده و در گفتار اول به نظریه «جرم نبودن افعال مجرمانه ی اشخاص دارای نقیصه عقلی» و استدلالات مختص به آن اشاره می شود و در گفتار دوم به نظریه جرم بودن اعمال مجرمانه شخاص دارای نقیصه عقلی و استدلالات این نظریه اشاره می شود در پایان با توجه به استدلالات هر دو نظریه مذکور در مقام مقایسه و قضاوت بین این دو دیدگاه ماهیت اعمال مجرمانه اشخاص دارای نقیصه ی عقلی را به طور کلی، مشخص نموده و در پایان فایده عملی بحث مطرح می شود.
گفتار اول: نظریه جرم نبودن و دلایل:
طبق این نظر برای اینکه بتوان فردی را به موجب رفتارش مستحق کیفر شناخت، باید تحقق جرم از جانب او ممکن باشد. به عبارت روشن تر تنها کسی را می توان مجازات کرد که پیش از آنکه اهلیت مجازات داشته باشد، رکن مادی و روانی جرم بتواند از او صادر شود. ابتدائاً لازم است شخص اهلیت مادی داشته باشد. اصطلاح اهلیت مادی حاکی از وضعیتی است که شخص به واسطه آن در عالم واقع، قدرت مادی لازم برای انجام جرم و ایجاد نتیجه مجرمانه (رکن مادی) داشته باشد.^[۳۸] با توجه به توضیحات فوق برای تحقق عنصر مادی جرم، صرف وجود مستقل انسانی کافی است به عبارت دیگر صرف تولد حمل از شکم مادر و استقلال جنین دارای اهلیت مادی برای ارتکاب جرم می باشد.
در کنار اهلیت مادی همزمان با قدرت یافتن فرد برای محقق ساختن رکن روانی جرم، رفتار او می تواند وصف مجرمانه به خود بگیرد، داشتن چنین قدرتی را «اهلیت جنایی» می نامند. اهلیت جنایی نمایانگر وضعیتی است که فرد علاوه بر عنصر مادی بتواند عنصر روانی جرم (قصد ارتکاب عنصر مادی) را نیز داشته باشد. و بدین ترتیب واقعیت بیرونی جرم که متکی به دو عنصر یاد شده است به طور کامل از جانب او ممکن شود. اهلیت جنایی مرتبه ای از رشد عقلانی است که فرد قادر به تشخیص ماهیت افعال خود و نتیجه طبیعی آن ها باشد.^[۳۹] فرد تنها هنگامی که ماهیت رفتار خود را می شناسد و رابطه آن را با نتایجش درک می کند می تواند نتیجه افعال خود را تصور و نتیجه را قصد کند و بدین ترتیب رکن روانی جرم را محقق سازد از این رو مورد خطاب قاعده جنایی قرار می گیرد و از ارتکاب جرم نهی می شود در این وضعیت می توان فرد را مجرم نامید.^[۴۰] سؤالی که در قالب نظریه می توان مطرح کرد این است که آیا اشخاص دارای نقیصه عقلی دارای اهلیت جنایی (که این اشخاص را واجد قصد مجرمانه می کند) هستند یا خیر؟ سؤال بعدی که می تواند مطرح شود این است که آثار عملی جرم بودن یا نبودن اعمال مجرمانه ی نقیصه های عقلی چیست؟ جواب سؤال دوم در پایان این مبحث توضیح داده خواهد شد. اما در مورد سؤال اول این نظریه معتقد است که اشخاص دارای نقیصه ی عقلی وضعیت غیر جنایی دارند بنابراین اعمال آن ها جرم محسوب نمی شود. دلایلی که می توان در آثار فقها و حقوقدانان طرفدار این نظریه ذکر کرد عباتند از:
بند اول: عدم درک خطاب (امتناع تکلیف):
با توجه به اینکه بعضی از فقها تعلق ابتدایی را به کسی که خطاب را نمی فهمد نا صحیح می شمارند^[۴۱]و اینکه مکلف باید عاقل باشد، چندان که خطاب را بفهمد؛ چرا که مقتضای تکلیف اطاعت و امتثال است و این دو جز یا فهم تکلیف میسر نمی شود^[۴۲] بدین ترتیب تکلیف فردی که فاقد قدرت فهم خطاب است تکلیف به محال تلقی می شود و ممکن نیست چرا که خطاب در بر گیرنده امر به فهمیدن است و به کسی که نمی تواند بفهمد نمی تواند امر به فهم کرد. با توجه به نکات مورد اشاره اگر فهم خطاب را نوعی «وسع» بدانیم و تحت الشمول این آیه کریمه قرار گیرد که «لاتکلیف نفسٌ الا وسعها»^[۴۳] فرد در چنین درجه ای به واسطه ی عدم درک خطاب اساساً نمی تواند مخاطب قاعده قرار گیرد لذا در چنین شرایطی نه تنها در خصوص تکلیف جزایی پاسخگو نخواهد بود امکان الزام او به تکلیف جنایی نیز وجود ندارد. بنابراین نقیصه های عقلی که خطاب را نمی فهمند طبعاً از درک مفاهیم انتزاعی (مانند علیت) نیز عاجز هستند و در نتیجه اعمالشان نیز وصف مجرمانه نمی گیرد.
بند دوم: عدم درک علیت (ناتوانی در تحقق رکن روانی):
دلیل دومی که می توان از لابه لای آثار طرفداران این نظریه پیدا کرد این است که حتی بر فرض توانایی درک خطاب نقیصه های عقلی این افراد تابع حقوق جنایی نیستند و به عبارت دیگر حتی اگر دلیلی که در فوق با آن اشاره کردیم هم نادرست باشد باز هم می توانیم با استناد به دلیل دوم غیر مجرمانه بودن ماهیت اعمالشان را ثابت کنیم؛ چرا که اگر فرد نتواند رابطه بین افعال و اشیاء و نتایج را تشخیص دهد، در عمل نخواهد توانست از ماهیت رفتار خود آگاه باشد و طبعاً در چنین شرایطی نمی توان او را از نظر کیفری مسئول قلمداد کرد، هرچند که خطاب را بفهمد و امر و نهی را به نحوی تشخیص دهد، چه اینکه اساساً چنین فردی فاقد ادراک لازم برای ایجاد رکن روانی جرم است. برخی از مواد قانونی نیز که ضعف روانی طفل و مجنون برای داشتن قصد مجرمانه را مورد توجه قرار داده اند، این نظر را تأیید می کند. به عنوان مثال ماده ۲۹۵ و ماده ۳۰۶ قانون مجازات اسلامی جنایت های عمدی و شبه عمدی دیوانه و نابالغ را به منزله خطای محض و نه خود خطای محض قرار داده است و خطای محض نیز جنایتی فاقد عنصر روانی است. قانونگذار بدین وسیله توانمندی ذهنی آنان را برای قصد مجرمانه نپذیرفته و رفتارآنها را در عین دارا بودن ضوابط عمد یا شبه عمد از نظر روانی به درجه خطای محض تنزل داده است. تبصره ۲ ماده ۱۹۸ قانون مذکور نیز بیرون آوردن مال از حرز توسط دیوانه یا طفل غیر ممیز را در حکم مباشرت دانسته و بدین ترتیب آنان را به منزله ی ابزار وسیله، فاقد ادراک روانی لازم برای دخالت در جرم قلمداد کرده است. حال در چنین درجه ای از ادراک حتی اگر فرد توانایی فهم خطاب را داشته باشد، اما فقدان رکن روانی (قصد مجرمانه) مانع از آن است که عقلای جامعه او را تحسین یا تقبیح کنند. بنابراین اعمال مجرمانه ی وی نیز جرم نمی باشد.
گفتار دوم: نظریه جرم بودن و دلایل:
این نظریه معتقد است هر فرد انسانی با «اهلیت مادی» برای ارتکاب جرم متولد می شود، به همین دلیل انسان بودن شرط کافی برای ارتکاب جرم می باشد^[۴۴] و از آن جایی که اشخاص دارای نقیصه ی عقلی متصف به انسان بودن هستند اعمال آن ها وصف جرم به خود می گیرد. ولی مسئولیت کیفری ندارد. زیرا لازمه ی مسئولیت کیفری داشتن اهلیت کیفری است، در حالی که این اشخاص اهلیت کیفری ندارد. اهلیت کیفری را می توان وضعیتی روانی دانست که فرد با گذر از توانایی دارای قصد مجرمانه که موجب می شود بتوان او را مجرم نام داد، به درجه ای از تکامل عقلانی می‌رسد که می تواند ارزش اجتماعی عملش را بفهمد و بدین ترتیب با قدم گذاشتن به مرحله ی تمیز، اهلیت مجازات را پیدا کند. از این رو اهلیت کیفری در تناسب با مسئولیت کیفری قابل شناسایی است، مفهومی که به رغم اهمیت شناخت دقیق آن، قوانین کیفری اغلب نه آن را تعریف کرده و نه ارکان آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. و به پیروی از ساختار کلاسیک و سنتی حاکم بر حقوق کیفری، اغلب تنها از طریق احصای عوامل رافع مسئولیت، علل اباحه و … به تبیین عینی حدود و ثغور آن توجه کرده اندو قانونگذاران بدین ترتیب کوشیده اند توجه خود را به وضعیت روانی افراد در قالب تقسیم شده از پیش تعیین شده ای نظیر «دیوانگان» و «صغار» که از ضابطه ای عینی و بیرونی برخوردارند نشان دهند^[۴۵] قانون مجازات اسلامی نیز همین رویه را پیش گرفته و از باب چهارم از کتاب اول خود ذیل عنوان حدود مسئولیت جزایی، طفولیت و جنون را رافع مسئولیت کیفری دانسته است. اما در قوانین جزایی برخی از کشورها ارکان مسئولیت کیفری را مد نظر داشته و بدان اشاره کرده اند مثلاً قانون عقوبات لبنان در ماده ۲۱۰ مقرر می دارد«نمی‌توان فردی را محکوم به مجازات کرد مگر از روی آگاهی و اراده اقدام به فعل (ممنوع) کرده باشد^[۴۶]»
حقوق جنایی معاصر به دنبال مجازات هر موجودی که جرم از او صادر شده باشد، نیست. زیرا مجازات تنها به موجودی تعلق می گیرد که رفتار مجرمانه قابل انتساب به وی باشد و این امر محقق نمی شود مگر اینکه عمل ممنوعیت از آگاهی و آزادی اراده او سرچشمه گیرد. بدین ترتیب پیش فرض اینکه موجود در قلمرو مسئولیت کیفری مطالعه شود «انسان بودن» اوست که این قاعده قانونی نانوشته (عرف) در بین کلیه نظام های حقوقی معاصر است و داشتن ادراک و اراده آزاد به عنوان ارکان تشکیل دهنده مسئولیت کیفری بحث را ویژه افرادی می کند که از توانمندی های ذهنی لازم برای داشتن ادراک و اراده آزاد برخوردار باشند.
ولی دررابطه با تجزیه و تحلیل ادراک و اختیار معلوم می شود که اختیار خود ناشی از ادراک است و بدین ترتیب ادراک محور اصلی «اهلیت کیفری» خواهد بود که اشخاص دارای نقیصه ی عقلی فاقد آن یا از ضعف آن رنج می برند به عبارت دیگر اراده آزاد (اختیار) و ادراک در عرض همدیگر نیستند که دو عنوان مجزا ومستقل از هم یا به زبان علمای منطق متباین نیستند؛ بلکه اراده آزاد در طول ادراک قرار دارد. اگر مسأله ی اختیار (اراده آزاد) را به طور دقیق بنگریم متوجه خواهیم شد که اراده به عنوان عامل درونی از دو طریق محدود می گردد، یکی از ضعف ادراک که مانع می شود فرد بتواند گزینه های متعدد پیش روی خود را به درستی شناسایی کند^[۴۷] نقیصه های عقلی دارای ضعف ادراک می باشند و به نظر می رسد دارای محدودیت اراده نیز می باشند و دیگری فشار های ناشی از محیط های پیرامون (چه فیزیکی باشد، چه روانی؛ چه عامل آن انسانی باشد، چه اوضاع و احوال)^[۴۸] بدین ترتیب اختیار ابتدا ناشی از وجود ادراک و سپس فقدان فشارهای پیرامونی است. بنابراین وقتی صحبت از اهلیت کیفری می شود تنها «ادراک» است که باید مورد بررسی قرار گیرد.

‌، واریانس زیرآزمون J ام و ^۲S واریانس کارآزمون می‌باشد (فرهنگی و صفرزاده، ۱۳۸، ص ۲۳۴‌)، اگر ضریب آلفا بیشتر از ۷/۰ باشد،‌ آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است. (مؤمنی، ۱۳۸۷، ص۲۱۲‌)‌
ضریب پایایی برای پرسشنامه این پژوهش که حاوی ۳۹ سوال می‌باشد، برابر ۸۰۸/۰ محاسبه گردید. با عنایت به این که حداقل ضریب پایایی برای پرسشنامه‌های پژوهشی ۷۰/۰ می‌باشد، ملاحظه می‌گردد که ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده از این مقدار بالاتر است. این ضریب برای هر قسمت از پرسشنامه بطور مجزا محاسبه شده و نتایح آن در پیوست آورده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۸-۲- ارزیابی میزان‌ اعتبار سئوالات پرسش نامه
با توجه به اهمیت پایایی^[۶۳] در نتایج تحقیقات در ابتدا باید این امر مورد توجه قرار بگیرد. پایایی به دقت، اعتماد پذیری ثبات یا تکرار پذیری نتایج آزمون اشاره‌‌ می‌کند. اگر آزمونی در هر بار اجرا برروی تعدادی آزمون شونده نتایج مختلفی به دست دهد‌، آن آزمون یک آزمون پایا نخواهد بود و در واقع هیچ چیز را به درستی اندازه نخواهد گرفت و اگر یک آزمون چیزی را به درستی اندازه‌گیری نکند، هیچ اطلاع مفیدی به ما نخواهد داد.
اعتبار بیانگر میزان ثبات و تکرار پذیری نتایج حاصل از اجرای یک آزمون بر روی یک نمونه واحد در دفعات متعدد زمانی است. جهت تعیین پایایی ابزار از روش روش آلفای کرانباخ^[۶۴]‌ استفاده شده است. در واقع برای برآورد ضریب اعتبار‌، این روش مستلزم تنها یک بار اجرای آزمون است. این روش بستگی به همگنی کارکرد آزمودنی از یک سوال به سوال دیگر است و محاسبه آن مبتنی بر انحراف استاندارد سوال‌هاست. در نهایت بر اساس همبستگی درونی سوالات آزمون مقدار آلفا استخراج‌‌ می‌شود، چنانچه این مقدار بیش از ۷/۰ باشد‌‌ می‌توان گفت ابزار دارای پایایی است. نتایج در فصل۴ به تفکیک ذکر شده است.
۳-۹- متغیرهای تحقیق
متغیر شامل هرچیزی است که بتواند ارزش‌های گوناگون و متفاوت بپذیرد. این ارزش‌ها می‌توانند در زمان‌های مختلف برای یک شخص یا یک چیز متفاوت باشد یا این که در یک زمان برای اشخاص یا چیزهای مختلف تفاوت داشته باشد. (سکاران، ۱۳۸۸، ص ۸۲‌)‌
متغیر مستقل: متغیر مستقل به گونه‌ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تأثیر می‌گذارد. یعنی وقتی متغیر مستقل وجود داشته باشد، متغیر وابسته نیز وجود دارد. دلیل تغییر در متغیر وابسته را باید در متغیر مستقل جستجو کرد. (سکاران، ۱۳۸۸، ص ۸۵‌)‌
متغیر وابسته:
پژوهشگر بیش از هر چیز به متغیر وابسته علاقمند است. هدف وی توصیف یا پیش‌بینی تغییرپذیری متغیر وابسته است به بیان دیگر این متغیر، همان متغیر اصلی است که به منزله یک مطلب قابل پژوهش جلوه می‌کند. با تحلیل متغیر وابسته، می‌توان برای حل مسأله به پاسخ‌هایی دست یافت. پژوهشگر علاقمند است این متغیر و نیز سایر متغیرهایی که بر آن تأثیر می‌گذارند را کمّی کند و بسنجد. (سکاران، ۱۳۸۴ ص ۸۳‌)
در این تحقیق که به بررسی رابطه بین مدیریت دانش بر عملکرد سازمان پرداخته شده است،  مدیرت دانش به عنوان متغیر مستقل و عملکرد شرکت با سه مولفه نوآوری در ارائه خدمات، کیفیت در ارائه خدمات، سودآوری عنوان متغیر وابسته مطرح هستند.
۳-۱۰- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
تجزیه و تحلیل داده‌ها فرآیندی است چندمرحله‌ای که طی آن داده‌هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع‌ آوری در نمونه (جامعه‌)‌ آماری فراهم آمده‌اند، خلاصه، کدبندی و دسته‌بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل‌ها و ارتباط‌ها بین این داده‌ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید. (خاکی، ۱۳۸۷، ص ۳۰۵‌)‌ تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از آمار توصیفی که عمدتاً مفاهیمی از قبیل جدول توزیع فراوانی و نسبت‌های توزیع، نمایش هندسی و تصویری توزیع و نظایر آن تشکیل می‌شود. در آمار توصیفی ویژگی‌های موضوع مورد مطالعه به زبان آماری تصویرسازی و توصیف می‌گردد. (حافظ‌نیا، ۱۳۸۲، ص ۲۳۷‌)‌
در این تحقیق پس از استخراج اطلاعات، خلاصه کردن و طبقه بندی داده‌های آماری انجام گردید که این کار با تشکیل جداول فراوانی و با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS صورت گرفته است. در این تحقیق برای نمایش نحوه توزیع صفت در نمونه از نمودار میله‌ای و دایره‌ای استفاده شده است که در فصل چهارم به طور کامل شرح داده می‌شود.
۳-۱۱- جمع بندی فصل سوم
همانگونه که در این فصل عنوان شد روش تحقیق مذکور از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. اطلاعات اولیه برای انجام تحقیق با بهره گرفتن از روش های کتابخانه ای جمع آوری شده است و از پرسشنامه ای متشکل از ۱۶ گویه به عنوان ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات بهره گرفته شد. جهت سنجش روایی محتوایی پرسشنامه ، از نظر استادان مجرب بازاریابی و مدیران و کارشناسان با تجربه بانکداری بهره گرفته شد و پایایی پرسشنامه با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرنباخ و به میزان ۸۰۸/۰ مورد تایید قرار گرفت.
به جهت تجزیه تحلیل داده ها در ابتدا نرمال بودن داده ها از طریق آزمون کولموگروف – اسمیرنف انجام شده و تعیین روابط بین متغیرها و همچنین اثرات متغیرهای وابسته/ مستقل از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است .
اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه ها بوسیله نرم افزار spss مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفته است.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱- آمار توصیفی
هنگامی که توده‌ای از اطلاعات کمی ‌برای تحقیق گرد آوری می‌شود، ابتدا سازمان بندی و خلاصه کردن آنها به طریقی که به صورت معنی داری قابل درک و ارتباط باشند، ضروری است. روش های آمار توصیفی به همین منظور بکار برده می‌شوند. غالبا مفیدترین و در عین حال اولین قدم در سازمان داده‌ها مرتب کردن داده‌ها بر اساس یک ملاک منطقی است و سپس استخراج شاخص‌های مرکزی و پراکندگی و در صورت لزوم محاسبه همبستگی میان دو دسته اطلاعات و استفاده از تحلیل‌های پیشرفته تر می‌باشد. در یک جمعبندی با استفاده مناسب از روش های آمار توصیفی می‌توان دقیقا ویژگیهای یک دسته از اطلاعات را بیان کرد. آمار توصیفی همیشه برای تعیین و بیان ویژگیهای اطلاعات پژوهش‌ها بکار برده می‌شوند. در آمار توصیفی اطلاعات حاصل از یک گروه، همان گروه را توصیف می‌کند و اطلاعات به دست آمده به دسته‌جات مشابه تعمیم داده نمی‌شود.
لذا درابتدای این فصل، جدول کلی برای سوالات مطروحه به تفکیک رسم گردیده که میزان میانگین ها، میانه ها و مدها و انحراف معیار برای هر سوال ذکر شده است که در زیر بطور مختصر به تحلیل آن می پردازیم.
باید ذکر شود برای پاسخ خیلی کم عدد(بسیار مخالفم) ۱، کم عدد(مخالفم) ۲، متوسط(نظری ندارم) عدد۳، زیاد(موافقم) عدد۴، و خیلی زیاد(بسیار موافقم) عدد ۵ نسبت داده شده است.
جدول شماره (۴-۱). اطلاعات آماری پرسشنامه در بخش مدیریت دانش

اختلاف سرعت حرکت مواد و فاز متحرک روی فاز ثابت، پایه و اساس جداکردن مواد به طریق کروماتوگرافی را تشکیل می دهد، در واقع باید تمام اجزاء مخلوط علاوه بر حل بودن در فاز متحرک، قابلیت واکنش با فاز ساکن را نیز داشته باشند. روش های کروماتوگرافی را می توان برحسب ماهیت فاز متحرک و سپس بر حسب ماهیت فاز ساکن طبقه بندی کرد. فاز متحرک ممکن است مایع یا گاز باشد و فاز ساکن ممکن است جامد یا مایع باشد به این ترتیب کروماتوگرافی به چهار بخش اصلی تقسیم می شود. اگر فاز ساکن جامد باشد کروماتوگرافی را کروماتوگرافی جذب سطحی و اگر فاز ساکن مایع باشد کروماتوگرافی را تقسیمی گویند، به طوریکه در بالا ذکر شد (۱۱).
۲-۱۴-۲-۱٫ کروماتوگرافی لایه نازک TLC
جداکردن و مشخص نمودن اجسام شیمیایی به کمک حرکت حلال از یک طبقه نازک جاذب بر شیشه یا جسم دیگری که خود اثری در عمل نداردکشیده می شود (۳۰).
۲-۱۴-۲-۲٫ کروماتوگرافی گازی (Gas Chromatography)
یکی از تکنیک های پیشرفته ای است که برای جداکردن و تشخیص کمی و کیفی مواد متشکله گیاهان دارویی به خصوص مواد قابل تبخیر مانند اسانس ها، اسید های گیاهی و بعضی از آلکالوئیدها به کار برده می شود. گاز کروماتوگرافی به دو شکل زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • گاز کروماتوگرافی مایع (GLC)

گاز کروماتوگرافی جامد (GSC)
نام گاز کروماتوگرافی نشان می دهد که فاز متحرک یک گاز می باشد. گاز حامل معمولا هلیوم، آرگون، نیتروژن و هیدروژن می باشد که هلیوم بیشترین کاربرد را دارد.
در گاز کروماتوگرافی جامد، فاز ثابت یک جاذب جامد و در گاز کروماتوگرافی مایع، فاز ثابت مایعی است بر روی یک سطح جسم جامد.
مهمترین عامل تعیین کننده در گاز کروماتوگرافی، ماهیت فاز ثابت موجود در ستون و درجه حرارت عملیات می باشد.. این دو عامل بر حسب پلاریته و فراریت جسم مورد آزمایش تغییر می کنند (۳۰).
در گاز کروماتوگرافی به طریق جدا کننده (Elution) یک جریان گاز از ستون عبور می کند. نمونه ای از جسم مورد آزمایش در ستون تزریق می شود، جدا شدن اجسام متشکله مخلوط در نتیجه نیروهای متعددی است که مواد ستون، هر یک از اجسام را نگه می دارد نگهداری اجسام به علت جذب، حلالیت، پیوند های شیمیایی یا پلاریته می باشد. ستون، بعضی اجسام متشکله را برای مدت طولانی تر از دیگران نگه می دارد. ترکیبات متشکله مخلوط بوسیله فاز ثابت به تاخیر می افتد، در نتیجه تمام اجسام با سرعت متفاوت از ستون عبور می کنند و در زمان های مختلف در انتهای ستون ظاهر می شوند. به محض خروج از ستون، گاز وارد ردیاب که متصل به ستون می باشد می گردد و سپس به صورت نوار جذبی، معرف نوع جسم می باشد(۳۰)
شناسایی کیفی اجزای یک مخلوط تفکیک شده توسط GC استفاده از داده های حاصل از بازداری صورت می گیرد. به این ترتیب که با توجه به زمان لازم برای خروج از هر جسم از ستون (به عبارت دیگر فاصله زمانی بین تزریق تا ظهور حداکثر نوارجذبی بر حسب دقیقه که زمان بازداری یا Retention Time نامیده می شود) و نیز حجم گاز مورد نیاز برای خارج کردن جسن از ستون پیک های مختلفی ایجاد می شود. و چون هر ماده که از ستون عبور می کند دارای زمان بازداری جسم مجهول با زمان بازداری جسم معلوم که در شرایط یکسان مورد آزمایش قرار گرفته اند جسم مورد نظر را شناسایی کرد.
لازم به ذکر است که زمان بازداری (RT) که تابعی از درجه حرارت، سرعت جریان گاز حامل و پارامترهای دیگر است عامل ایده آلی نیست، از این روش ها و عوامل دیگری مورد توجه قرار گرفته اند که یکی از آنها سیستم اندیس کواتس میباشد (۲۱).
۲-۱۴-۲-۳٫ کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا High Performance Liquid Chromatography) HPLC)
روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) به همراه روش های دیگر کروماتوگرافی نظیر کروماتوگرافی گازی GC)) و کروماتوگرافی لایه نازک ( (TLCبیش از همه در صنایع داروسازی و در اندازه گیری های مربوط به مواد مؤثره داروها و همچنین مواد جانبی که همراه آنها است و یا در جریان پروسه سنتز به وجود می آیند، به کار می رود. البته دستگاه (HPLC) می بایست از لحاظ میزان سرعت فاز متحرک، نوع آن، طول موج دتکتور، نوع ستون به کار رفته و همچنین مقدار حجم تزریقی کاملا کالیبره باشد.
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، پرقدرت ترین روش کروماتوگرافی به حساب می آید، و تجزیه هایی که با روش های کروماتوگرافی دیگر، دستیابی به آن مشکل یه غیر ممکن است، با بهره گرفتن از این دستگاه به راحتی امکان پذیر می باشد. کروماتوگرافی با کارایی بالا متشکل از یک ستون باریک و طویل است که بوسیله پودر پر شده (compact powder) و فشار زیاد کار می کند. بدیهی است که بازدهی جداسازی با وجود ذرات ریزتر بیشتر می شود. فاز متحرک توسط پمپ های مخصوص تحت فشار، حرارت و فشار مخصوص همراه با ماده مورد تجزیه وارد ستون اصلی می شوند و عمل تجزیه انجام می گیرد (۵).
۲-۱۴-۳٫ طیف سنجی جرمی
طیف سنجی جرمی روش بسیار خوبی جهت تعیین وزن مولکولی بوده و اطلاعاتی نیز راجع به فرمول مولکولی و خصوصیات گروه های شیمیایی در اختیار پژوهشگر می گذارد. علاوه بر این با این روش می توان نوعی تجزیه عنصری مقدماتی روی جسم مورد آزمایش و حتی ایزوتوپ های مربوطه مثل (۳۴s, 13c) انجام داد.
ارزش این روش به خاطر این است که مقدار جسم مورد نیاز برای تجزیه در حدود میکروگرم می باشد و بدین وسیله می توان با اطلاعات فوق به ماهیت جسم پی برد.
در اصل، طیف جرمی یک ماده، عبارت از طیفی است که از تجزیه آن ماده حاصل شده و بر حسب جرم مولکولی که دارد، به شکل خطوط عمودی با ارتفاع متفاوتی ثبت می گردد (۳۲).
با بیان ساده، طیف سنجی جرمی سه عمل اساسی انجام می دهد: ابتدا مولکولها توسط جریانی از الکترونهای پر انرژی بمباران شده و پس از تبدیل به یون مولکولی و یونهای مربوطه در یک میدان الکتریکی شتاب داده می شود. در مرحله دوم یونهای شتاب داده شده به نسبت بار/جرم در میدان مغناطیسی جدا می شوند و در نهایت یونهایی که نسبت بار /جرم مشخص و معینی دارند توسط بخشی از دستگاه که در اثر برخورد یونها به آن قادر به شمارش می باشند آشکار می گردند. نتایج حاصل به ثبات داده می شود علامت یا نقشی که از ثبات حاصل می گردد یک طیف جرمی است (۴۸).
۲-۱۵٫ کاربرد شاخص بازداری در شناسایی اجزای اسانس ها
این شاخص توسط دانشمندی به نام کواتس (E. Kovats) پیشنهاد شده است. به همین دلیل به عدد کواتس نیز معروف است. این عدد امروزه وسیله مناسبی برای شناسایی اجزاء جدا شده بحساب می آید. اساس این روش مقایسه بین پیک یک ماده مجهول با موقعیت پیک های مربوط به دو یا چند پارافین نرمال (آلکان ها) است. بر اساس تعریف، شاخص بازداری یک هیدروکربن نرمال، صد برابر تعداد اتم های کربن آن است و به ستون یا شرایط به کار رفته در تجزیه بستگی ندارد.
مشاهده شده است که تغییرات لگاریتم زمان(حجم) بازداری بر حسب تعداد اتم های کربن خطی است و در نتیجه رسمt^ʹ برحسب شاخص بازداری برای یک رشته از آلکان های نرمال به صورت یک خط مستقیم خواهد بود.بنابراین برای یک جزء A در ترکیب، اندیس کواتس بازداری به صورت زیر می باشد:
مزیت استفاده از سیستم کواتس به علت آن است که موادی استاندارد با محدوده نقاط جوش وسیع را در بر می گیرد به علاوه وابستگی این اندیس به دما تقریبا کم است.
بنابراین، اختلاف اندیس بازداری بین یک ستون قطبی و یک ستون غیرقطبی (DRI) معیاری است که به وسیله آن می توان قطبیت نسبی را برای فازهای ثابت مختلف در نظر گرفت.
در شناسایی ترکیب های موجود در اسانس ها، طیف جرمی هر ترکیب و عدد کواتس مربوط به آن به عنوان دو عامل مکمل می باشند. در برخی موارد امکان شناسایی ترکیب مجهول وجود ندارد، در این حالت استفاده از ضریب کواتس بهترین وسیله برای شناسایی ترکیب های مجهول است (۶۶و۷۸).
از نظر تئوری برای محاسبه شاخص های کواتس باید از شرایط هم دما استفاده کرد با این حال در شرایط استفاده از برنامه حرارتی می توان قسمت کوچکی را در نظر گرفت به طوری که به شکل یک خط مستقیم به نظر آید. در محدوده این قسمت کوچک می توان بین دمای پیشروی ( درجه حرارت ستون هنگام خروج نمونه) و تعداد اتم های کربن هیدروکربن رابطه خطی برقرار نمود. در سال ۱۹۶۳ کرازت و واندر جهت مقایسه اندیس کواتس در گاز کروماتوگرافی با روش دمای برنامه ریزی شده رابطه غیر لگاریتمی زیر را ارائه کرده اند:
n و n+1 به ترتیب تعداد کربن موجود در آلکان نرمال متوالی می باشد.
T_r)n+1) : زمان بازداری نرمال آلکان بعدی
x(t_R) : زمان بازداری نمونه مجهول
n(T_R) : زمان بازداری نرمال آلکان قبلی
فصل سوم
مواد و روشها
۳-۱٫ منابع گیاهی استفاده شده
بذر بومادران زاگرسی از رویشگاههای مختلف (جدول۳-۱) جمع آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کشت شد. نقشه پراکنش این گونه بومادران در ایران در شکل ۳-۱ دیده می شود.
جدول۳- ۱٫ مشخصات منابع اکسشن های مختلف filipendula Achillea