ـ احداث خطوط لوله‌ی جمع‌ آوری نفت خام و گاز در اندازه های ۶ و ۳ اینچ (مجموعا ۴۰ ـ ۳۰ کیلومتر)؛

 

ـ نصب پمپ‌های شناور برقی در چاه‌ها برای بالا بردن میزان تولید ;

 

مجموع موارد فوق یک قرارداد بای‌بک را تشکیل می‌دهند که به خوبی حاکی از پیچیدگی آن و تشکیل آن از ده‌ها عقد اجاره اموال و اشخاص و بیع و صلح و… است. (عنایت، ۱۳۸۷: ۱۱۲)

 

شرایط پیچیده موجود در قرارداد بای‌بک و واگذاری مواردی مانند دانش فنی و کمک فنی و حق اختراع، و در یک کلام، «تکنولوژی»، مخصوصا با توجه ‌به این‌که این موارد عین معین نبوده و قالب عقد بیع را به خود نمی‌گیرد، قرارداد بای‌بک را به عقدی مختلط تبدیل می‌کند که جز با ‌ماده‌ی‌ ۱۰ قانون مدنی راه توجیه دیگری ندارد. عقود مختلط به دو صورت قابل فرض‌اند.

 

۱٫ عقود مختلط تجربه‌ناپذیر: عقودی هستند که مجموع چند عمل حقوقی که در عرف استقلال و شخصیت ویژه دارند، با از دست دادن شخصیت مستقل خود، با یک قصد انشا واقع می‌شوند. در این عقود باید آنچه واقع شده را مستقل از اجزای آن شمرد؛ برای مثال، با این‌که عقد حواله حاوی دو عمل حقوقیِ انتقالِ دین و طلب است، از آن‌جا که در دید عرف و قانون عنوان و وجود خاص دارد، به طور کامل نمی‌تواند تابع قواعد اجزای خود، یعنی انتقال دین و طلب باشد.

 

قرارداد اقامت در مهمان‌سرا و استفاده از تورهای مسافرتی و بستری شدن در بیمارستان نیز از این نمونه است. شخصی که در بیمارستان بستری می‌شود، از غذای بیمارستان استفاده می‌کند که عقد بیع است؛ متقاضی و همراهش از محل خواب بیمارستان استفاده می‌نمایند که عقد اجاره اشیا است؛ خدمه‌ی بیمارستان، نظافت اتاق بیمار را بر عهده دارند که قالب اجاره اشخاص را دارد؛ آزمایش‌های متعددی در بیمارستان از وی به عمل می‌آید که قالب عقد اجاره را دارد؛ دکتر جراح متخصص به همراه یک تیم، شامل دکتر بیهوشی و غیره، اقدام به جراحی او می‌کنند که قالب عقد اجاره اشخاص را دارد. داروخانه‌ی بیمارستان داروهای مختلف را در اختیار او می‌گذارد که قالب عقد بیع را دارد؛ و همچنین ده‌ها عقد دیگر که در مجموع با از دست دادن شخصیت فردی خود به یک عقد تحت عنوان قرارداد بستری شدن در بیمارستان که حتی در ضمن آن، مواردی مانند برائت پزشک جراح از صدمات وارده نیز گنجانده شده است، تبدیل می‌گردند که جز با ‌ماده‌ی‌ ۱۰ قانون مدنی، هیچ توجیه دیگری ندارد. هر چند برخی از عقود فوق و عوض آن دقیقا مشخص است و حتی در لیست ریز ذکر می‌شود، ولی قرارداد واحد بستری شدن در بیمارستان که در بدو بستری شدن بیمار به امضای طرفین می‌رسد، قراردادی غیر از این اجزا است.

 

۲٫ عقود مختلط تجزیه‌پذیر: صورت دوّم وضعیتی است که چند انشای گوناگون ضمن یک سند بیان می‌شود، ولی مجموعه‌ حاصل از آن ها به نحوی است که اجزا تشکیل‌دهنده، ماهیت شخصی خود را حفظ می‌کنند؛ مثلاً شخصی خانه‌اش را می‌فروشد و به علاوه مدت یک ماه، برای تعمیر خانه به کار بنّایی گمارده می‌شود. در این عقد مختلط، عقود تشکیل‌دهنده، ماهیت حقوقی خود را حفظ نموده‌اند.

 

قرارداد بای‌بک، چنان‌که به یک نمونه‌ آن اشاره شد، قراردادی بسیار پیچیده است که شامل فروش کالا، خدمات، تکنولوژی، اطلاعات، آموزش نیروهای انسانی، واگذاری دیسکت‌های کامپیوتری و… است که عوض در این قرارداد از محصولات پرداخت می‌گردد. در این قرارداد، مسائل مختلفی مانند دوره های کار آزمایشی، ضمانت کیفیت، اعطای مجوز استفاده از حقّ اختراع یا دانش فنی فروشنده ‌در مورد ساخت محصولات، اطلاعات فنی و شیوه ارائه اطلاعات فنی (مانند تحویل دادن مشخصات، طرح‌ها، نقشه‌ها، دیسکت‌های رایانه‌ای و…) از سوی فروشنده به خریدار، همگی بر پیچیدگی این قراردادها افزوده است.

 

همچنین در سه قرارداد فروش (تجهیزات یا تکنولوژی) و خرید و مکمل، مواردی بسیار ریز و اساسی، مانند قیمت محصولات، واگذاری، فروش مجدّد محصولات، ارجاع، شرایط تحویل، جدول زمان‌بندی برای اجرا، پرداخت، مسئولیت، برائت از مسئولیت، فسخ قرارداد اولیه یا مکمل و قانون حاکم بر قرارداد، گنجانده شده است که پیچیدگی این قراردادها را دو چندان می‌کند. (حائری، ۱۳۷۳)

 

مجموع نکات فوق، ما را ‌به این امر رهنمون می‌سازد که قرارداد بای‌بک از عقود مختلط تجزیه‌ناپذیر، و خود اختلاطی از چندین قرارداد بسیار فنی و پیچیده است که جز با ‌ماده‌ی‌ ۱۰ قانون مدنی و یا بر اساس نظریه قراردادهای تجاری بین‌المللی، چنان‌که در مبحث آینده توضیح می‌دهیم، راه توجیه دیگری ندارد.

 

فصل چهارم:

 

قرارداد بای‌بک از لحاظ تئوری و مزایا و معایب آن در روابط بین‌الملل

 

این فصل شامل چهار مبحث است که در این مباحث به مزایا و معایب قرارداد بای‌بک، و همچنین بررسی قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی در رونق بخشیدن به روابط بین‌الملل، می‌پردازیم.

 

مبحث اول: قرارداد بای بک بر اساس تئوری (حقوق مستقل قراردادها) در تجارت بین‌الملل

 

در ابتدا باید تجارت بین‌الملل را شناخت تا به بررسی قراردادها در تجارت بین‌الملل پرداخت.

 

تجارت بین‌الملل

 

نظریه محض تجارت و سیاست‌های بازرگانی جنبه خرد اقتصاد بین‌الملل را تشکیل می‌دهد در تجارت بین‌الملل بحث اصلی بر روی مبادله کالاهاست از آن جا که یک کشور قادر نیست تمام نیازها و احتیاجات خود را از تولید داخلی برطرف کند به همین دلیل کشورها ناگزیر از تجارت بین‌الملل هستند (محمود زاده،۱۳۹۲ : ۳۱)

 

موضوعات اساسی در تجارت بین‌الملل

 

• • علت تجارت کشورها و سود کسب شده از تجارت برای کشورها؛

 

• • در صورتی که تجارت سودمند باشد چه اثری بر روی توزیع در آمد دارد؛

 

• اتحادیه‌های اقتصادی تجاری.

 

تاریخچه تجارت بین‌الملل

 

از سال ۱۹۵۰تا سال ۲۰۰۵میلادی حجم تولیدات مختلف کشورهای جهان حدود ۷ برابر شده اما در همین سال‌ها حجم تجارت بین‌الملل حدود ۲۸ برابر شده است. از جمله دلایلی که کشورها به سمت تجارت روی آورده‌اند را می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

۱- بعضی کشورها از منابع طبیعی محروم و بعضی دیگر با وفور این منابع رو به رو هستند این کشورها می‌توانند کالا تولید کنند و در اختیار کشورهای دیگر قرار دهند.

 

۲- بعضی کشورها منابع طبعی دارند ولی تکنولوژی تولید کالا را ندارند بر همین اساس به وارد کردن کالا اقدام کرده‌اند (محمودزاده،۱۳۹۲: ۳۱).

 

نظریات ‌در مورد تجارت بین‌الملل

 

تجارت بر اساس دیدگاه سوداگران

 

طی قرون هفدهم و هجدهم میلادی گروهی از بازرگانان، بانکداران و مقامات دولتی مقالات بسیاری ‌در مورد حمایات از تجارت بین‌الملل تحت دیدگاه اقتصادی به نام سوداگری (مرکانتلیسم) انشار داده‌اند. این گروه اعتقاد دارند که یک کشور باید تلاش کند تا با صادرات بیشتر نسبت به واردات، ثروتمندتر و قدرتمندتر شود و مازاد صادرات خود را به صورت فلزات گران‌بها نگه دارد سوداگران ثروت یک کشور را به طلایی که تحت مالکیت دارد می‌سنجند و معتقدند که دولت باید بر تمام فعالیت‌های اقتصادی نظارت داشته باشد به طوری که به وارادات کالا که منجر به خروج طلا از کشور می‌شود تعرفه‌های سنگینی وضع نماید (سالواتوره؛ ارباب،۱۳۹۰: ۳۱).

 

تجارت بر اساس نظریه مزیت مطلق آدام اسمیت

 

این مفهوم که رفتار افراد می‌تواند تحت تاثیر محرک‌هایی قرار گرفته که از ادراک آن آگاه نیستند، علاقه زیادی در میان عموم مردم و روان‌شناسان ایجاد ‌کرده‌است، پژوهش‌ها ‌در مورد تعریف ادراک زیر آستانه‌ای، با بحث در این مورد که پژوهشگران دقیقاً چه چیزی را باید اندازه گرفته و توجیه چگونگی ارزیابی روی دادن ادراک زیر آستانه‌ای، آغاز شده است. نظریه های گوناگونی با در نظر گرفتن تفاوت بین پردازش‌های آگاهانه و ناآگاهانه ارائه شده‌اند. برخی از پژوهشگران بیان می‌کنند که بازنمایی‌های ذهنی و آگاهی به موازات هم پیش رفته، ‌بنابرین‏ فضای کمی برای احتمال سطوح ناآگاهانهٔ بازنمایی‌ها باقی می‌ماند (پروچت^[۲۳۰]، وینتر^[۲۳۱]، ۲۰۰۲). سال‌هاست که علم شناختی، ‌به این پرسش که ” آیا یک محرک با وجود عدم آگاهی از آن درک می‌شود؟” علاقه نشان داده است. این ایده که ادراک می‌تواند بدون آگاهی هشیارانه اتفاق افتاده و تاثیر معناداری بر رفتار و افکار فرد داشته باشد، به نظر بسیاری ادراک غیر مستقیم می‌آمد. با در نظر گرفتن این، هر یافته‌ای با حمایت از مفهوم ادراک ناآگاهانه، نظرها را به خود جلب ‌کرده‌است، زیرا مفهوم ادراک مستقیم (حسی) را که هشیاری برای ادراک ضروری بوده را به چالش می‌کشد (دیجکسترهویس و همکاران، ۲۰۰۵).

 

معنای اصطلاح ادراک زیر آستانه‌ای در طول سالیان تغییر کرده و برخی ترجیح داده‌اند تا از ادراک بدون آگاهی به عنوان جایگزین استفاده کنند تا از موضوع مباحثه انگیز آستانه جلوگیری کنند. به طور کلی ادراک زیر آستانه‌ای، در هر زمانی که محرک‌ها در زیر آستانه آگاهی ارائه شوند اتفاق می‌افتد که بر افکار، احساسات یا اعمال تاثیرگذار است و اندازه گیری آن نسبتاً ساده است. بخش مشکل در این زمینه ارزیابی آگاهی یک محرک در زیر آستانهٔ آزمودنی است. مسئله مهم در این موضوع، دانستن این است که در چه زمانی آزمودنی به طور هشیارانه از یک محرک آگاه بوده و چگونه می‌تواند در آزمایش‌ها مشخص شود (دیجکسترهویس و همکاران، ۲۰۰۵). به طور سنتی در زمینه ادراک زیر آستانه‌ای، خود گزارشی از آگاهی، به نظر غیرقابل اجتناب می‌رسد استفادهٔ اجتناب ناپذیر از خودگزارشی منجر به بحث بیشتر درباره این است که تعبیر و تفسیر خودگزارشی‌ها به چه صورت است. ادراک بدون آگاهی تنها زمانی است که آزمودنی هیچ نوع آگاهی هشیارانه‌ای از محرک گزارش نکرده، اما اثرات معنادار دیگری بروز داده که محرک، با وجود این موضوع ادراک شده است (مریکل و گوردنر^[۲۳۲]، ۱۹۹۷؛ به نقل از پناهنده، ۱۳۹۱).

 

۲-۱-۳-۲- اثرات ادراک زیرآستانه‌ای

 

با وجود مباحث فراوان ‌در مورد وجود ادراک زیرآستانه‌ای در سال‌های اخیر، شواهد زیادی مبنی بر وجود ادراک زیرآستانه‌ای به دست آمده است. در نتیجه این پرسش اصلی این است که در مواجهه با محرک‌های زیرآستانه‌ای دقیقاً چه چیزی به دست می‌آید. آیا ادراک زیرآستانه‌ای نسبتاً بی ضرر است و فقط تاثیرات معنایی کوتاه دارد یا می‌تواند بر موضوعات مهم‌تری همچون زندگی هیجانی و رفتارآشکار تاثیر داشته باشد؟

 

تاثیرات ادراک زیرآستانه‌ای در ادامه توضیح داده شده است که شامل موارد (الف) همبسته‌های عصبی، (ب) تاثیرات ارزشی و هیجانی، (ج) تاثیرات معنایی، (د) تاثیرات بر قضاوت اجتماعی و (ه) تاثیرات بر رفتار آشکار (دیجکسترهویس و همکاران، ۲۰۰۵) می‌باشد.

 

۲-۱-۳-۲-۱- همبسته‌های عصبی

 

به جرات می‌توان گفت اولین شواهد فیزیولوژیک برای ادراک زیرآستانه ای را لیبت^[۲۳۳]، رایت^[۲۳۴] و فانشتاین^[۲۳۵] (۱۹۹۷؛ به نقل از پناهنده، ۱۳۹۱) فراهم کردند. پوست شرکت کنندگان در آزمایش آن‌ ها تحریک شد اما نتوانستند آگاهانه آن را گزارش کنند. با این حال، تغییرات الکتریکی در اطراف مغز نشان داده شد. آن‌ ها در پژوهش خود شواهد واضحی برای فعالیت مغز در نتیجه ادراک که معطوف به آگاهی هوشیارانه نبود فراهم کردند. بعدها دی هائر و همکارانش (۱۹۹۸) نیز شواهدی بر تاثیرات نورولوژیکی تحریک زیرآستانه‌ای گزارش کردند.

 

۲-۱-۳-۲-۲- اثرات هیجانی و ارزشی

 

در سال ۱۹۶۸ زاجونک^[۲۳۶] ایدهٔ مواجهه صرف را بیان نمود که به معنای دوست داشتن بیشتر محرک در اثر مواجهه بیشتر با آن بود. در ابتدا کانست – ویلسون^[۲۳۷] و زاجونک (۱۹۸۰) توضیح دادند که حتی مواجهٔ زیر آستانه‌ای با یک محرک، نگرش فرد به سمت این محرک را افزایش می‌دهند. در آزمایش آن‌ ها، آزمودنی‌ها با ده چند ضلعی هرکدام ۵ بار و به مدت ۱ میلی ثانیه مواجه شدند. بعد از آن برای آزمودنی‌ها جفت‌های چندضلعی قدیمی (قبلاً ارائه شده) و چند ضلعی جدید ارائه شد. برای هر جفت، باید نشان داده می‌شد که کدامیک از آن‌ ها قبلاً ارائه شده و به کدامیک علاقه بیشتری دارند. آزمودنی‌ها اغلب چندضلعی قبلاً ارائه شده را در مقایسه با چند ضلعی جدید را ترجیح داده؛ بدون آنکه قادر به بیان آن باشند که با کدامیک قبلاً مواجه شده‌اند. این اثر مواجهٔ کوتاه زیرآستانه‌ای چندین بار دیگر نیز تکرار شد.

 

۲-۱-۳-۲-۳- اثرات معنایی پایه

 

در سازمان هایی که به همسویی توجه ندارند، فناوری اطلاعات از نظر مدیران اجرایی به عنوان یک هزینه در نظر گرفته می شود. ‌بنابرین‏ مدیریت در خرید منابع فناوری اطلاعات تعلل کرده و این موضوع به عدم مدیریت یا مدیریت نادرست هزینه های صرف شده در فناوری اطلاعات منجر می شود. در مقابل ، در سازمان هایی که به همسویی اهمیت می‌دهند ،تمرکز بر اهداف و کارکردهای فناوری اطلاعات می‌باشد. این اهداف شامل کاهش هزینه های عملکردی سازمان و بالا بردن ارزش افزوده است. (سابهروال،هیرشیم ،۲۰۰۱،۹۶).

 

۲ – ۳ – ۶- بعد از دستیابی به همسویی

 

در اکثر مطالعات ، همسویی به عنوان یک هدف نهایی و ساکن به جای یک هدف متغییر و در حال تکامل مد نظر قرار گرفته است. این تحقیقات اصولا موفقیت سازمان در همسویی را با در نظر گرفتن یک مدل تعادل نقطه ای ارزیابی می‌کنند. تعادل نقطه ای یعنی اینکه سازمان در یک مقطع کوتاه و خاص همسویی داشته و از مزایای آن در کوتاه مدت بهره مند شده باشد. با بررسی چگونگی فرایند همسویی به صورت یک تعادل نقطه ای در طی زمان ، مشخص می شود که حتی بعد از اینکه همسویی به دست آمده ، رضایت خاطر از وضعیت جاری و سختی نگهداری شرایط، کاهش داده و ایجاد تغییرات انقلابی در سازمان را لازم سازند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از شرکت های موفق ، از همسویی پایین یا حتی عدم همسویی ، در طول دوره های تکامل خود برخوردار بوده اند. علاوه براین ، نیاز به ایجاد تغییرات انقلابی به ترکیب پنج عامل زیر وابسته است:

 

نیاز به تغییرات محیطی.

 

کارایی پایین.

 

تاثیر عوامل خارجی.

 

وجود رهبری قدرتمند.

 

نیاز به تغییرات مفهومی.

 

در نتیجه کسب همسویی نقطه ای از طریق طراحی دوباره فرآیندها و بازنگری آن ها،انجام شده اما اغلب نتیجه مطلوب را نمی دهد ، تغییرات انقلابی نیز گاهی از اهداف سازمانی بسیار دور می‌شوند(سابهروال و دیگران ،۲۰۰۱،۳).( سید محمد اعرابی و حسین حقیقت ثابت،۱۳۸۷، ۲۶ )

 

اما با وجود درک اهمیت همسویی ، تحقیق مختصری بر روی پویایی همسویی صورت گرفته است. بسیاری از تحقیقات انجام شده بر اهمیت همسویی بین استراتژی های کسب و کار و سیستم های اطلاعاتی ، و همچنین بین زیرساخت های کسب و کار و زیر ساخت های فناوری اطلاعات تأکید کرده‌اند. در پی گسترش شناخت و درک از همسویی، اهمیت بررسی پویایی تغییرات در همسویی از طریق کنش متقابل استراتژی/زیرساخت کسب و کار و فناوری اطلاعات روشن شده است.اکنون این سوال به شدت مطرح است:همسویی به چه روش هایی در طول زمان تکامل می‌یابد؟

 

در بررسی این سوال باید توجه خاصی به مدیریت استراتژیک سیستم های اطلاعاتی داشت (سابهروال و دیگران،۲۰۰۱،۸۴).

 

یک الگوی همسویی به دلیل این که سطح همسویی بالا بوده یا مدیران به همسویی پایین به عنوان یک مشکل نگاه نمی کنند ، ممکن است که در بلند مدت ادامه پیدا کند. تکامل ، شامل تغییرات در اغلب و با تمامی ابعاد مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات ،صورت می‌گیرد. اما سازمان ها در ساخت چنین تغییرات رو به رشدی در مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات مردد هستند. تکامل حقیقی ظاهراً به مجموعه ای از عوامل قوی نیاز دارد(سابهروال و دیگران ،۲۰۰۱،۸۴).

 

اما سازمان ها ممکن است قادر نباشند الگوهای همسویی شان را با تغییرات محیطی وفق دهند. این عدم توانایی می‌تواند به دلایل زیر باشد:

 

تأکید بیش از حد بر همسویی می‌تواند دیدگاه سازمان را محدود کرده از شناسایی دیدگاه های دیگر جلوگیری کرده و توانایی تشخیص و ‌پاسخ‌گویی‌ به نیاز به تغییر را کاهش دهد(میلر ،۱۹۹۶،۱۹۱).

 

رضایت خاطر و سستی همسویی موفقیت کوتاه مدت را تسهیل می بخشد که به سستی منجر می شود(تاشمن ،ارلی،۱۹۹۶).

 

‌بنابرین‏ وقتی که سازمانی با سطح بالای همسویی، با تغییرات ناگهانی در شرایط صنعت مواجه می شود ، ممکن است که نیاز به ایجاد تغییرات تکاملی را لازم دانسته(گرین وود،هینینگز،۱۹۹۶) ، در شرایط خاصی میزان همسویی خود را تغییر بدهد.

 

۲ – ۴- مدل های همسویی

 

در بحث مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات،الگوهای زیادی برای تعیین و گسترش همسویی وجود دارد.بسیاری از این الگوها هنوز در شرایط مختلف به کاربرده می‌شوند و تعدادی از آن ها خود نسل های قبل الگوهای جدیدتر هستند.در این قسمت به مرورکلی چند الگوی معروف ارزیابی همسویی پرداخته می شود.

 

۲ – ۴ – ۱- مدلی مفهومی برای همسویی استراتژیک

 

تالون و کرامر محققین مرکز تحقیقات فناوری اطلاعات و سازمان در دانشگاه کالیفرنیا مدل مفهومی شکل۲-۴ را برای همسویی استراتژیک مطرح کردند. آنچه که در این مدل مفهومی مورد تأکید قرار می‌گیرد تاثیر و اهمیت فعالیت های مدیریتی در فرایند همسویی و همچنین لزوم توجه به مفهوم همسویی به عنوان یک فرایند دائمی در سازمان است.

 

فعالیت های مدیریتی به عنوان یک مکانیسم همسویی در رفع چالش های مدیریت در مسیر تبدیل راهکارهای استراتژیک به فعالیت های اجرایی و تصمیمات عملیاتی اثربخش است.اما در واقع این مکانیسم همسویی ابزاری است که مدیریت فناوری اطلاعات و مدیریت سازمان را قادر می‌سازد تا محتوا و فرایند همسویی را نظارت و مدیریت نمایند. از جمله این فعالیت ها مشارکت مدیران کسب و کار در برنامه ریزی فناوری اطلاعات ، افزایش تبادلات بین مدیران فناوری اطلاعات و مدیران کسب و کار و همچنین ایجاد یک بینش مشترک از فناوری اطلاعات و شناخت متقابل اهداف کسب و کار و فناوری اطلاعات است(ونکاترامن و دیگران ،۱۹۹۳،۱۷).

 

استراتژی کسب و کار

 

همسویی استراتژیک

 

فعالیت های مدیریتی فناوری اطلاعات و سازمان

 

ارزش کسب و کار

 

ارزش کسب و کار فناوری اطلاعات

 

استراتژی فناوری اطلاعات

 

 

 

شکل۲-۴:مدل مفهومی همسویی استراتژیک

 

در این مدل فعالیت های مدیریتی به عنوان عامل تعیین کننده ی همسویی و ارزش کسب و کار فناوری اطلاعات به عنوان نتیجه همسویی نشان داده شده است(تالون ،۱۹۹۹،۱۱)

 

۲ – ۴ – ۲- استراتژی همسویی فناوری اطلاعات

 

استراتژی عبارت است از ایجاد مطابقت بین قابلیت ها و منابع سازمان ،فرصت های محیطی و ریسک های آن و اهدافی که سازمان به دنبال رسیدن به آن است.

 

 

 

 

 

شکل۲-۵: مفهوم استراتژی همسویی فناوری اطلاعات(اوسبورن،۲۰۰۳)

 

استراتژی همسویی آنچه که یک سازمان می‌تواند انجام دهد را با آنچه که یک سازمان باید انجام دهد تطبیق می‌دهد.

 

همسویی سازمانی فناوری اطلاعات نیازمند شناسایی و پیاده سازی تغییرات مورد نیاز بخش فناوری اطلاعات از حیث ساختار،کارکنان،مهارت ها،سبک مدیریت و همچنین آموزش مدیران و ارائه خدمات در راستای رسیدن به همسویی بیشتر منابع فناوری اطلاعات با اهداف کسب و کار سازمان است.

 

تغییرات مورد نیاز بخش فناوری اطلاعات اغلب شامل موارد زیر می شود(اوسبورن ،۲۰۰۳،۳۳):

 

1. 1. زمانی که سود خالص پایین­تر از مبلغ حداقل باشد، مدیران بر این انگیزه­اند که سود خالص را به منظور انتقال آن به دوره بعد کاهش دهند.

 

1. 1. زمانی که سود خالص بالاتر از مبلغ حداقل باشد مدیران بر این انگیزه­اند که سود خالص را افزایش دهند و این افزایش تا زمانی ادامه دارد که به مبلغ حداکثر سود خالص برسند. در نتیجه؛

 

1. زمانی که سود خالص بخواهد بالاتر از مبلغ حداکثر باشد مدیران بر این انگیزه هستند که سود خالص را کاهش دهند و به نوعی سود خالص اضافی را به دوره بعد انتقال دهند.

میزان پاداش

 

سود خالص گزارش شده

 

حداکثر(سقف)

 

حداقل(کف)

 

نمودار طرح پاداش مدیران

 

 

 

انگیزه­ های مالیاتی: مالیات شرکت‌ها به عنوان یک هزینه از طرف مراجع دولتی هر کشور بر مبنای درصدی از سود خالص گزارش شده شرکت‌ها دریافت می­ شود. از این رو مدیران به منظور کاهش در میزان مالیات پرداختی خود بر این انگیزه می­شوند که میزان سود خاص گزارش شده شرکت را کاهش و به تبع آن از خروج وجه نقد(پرداخت مالیات بیشتر) جلوگیری نمایند.

 

انگیزه­ های سیاسی: در مواردی وجود دارد که شرکت مورد توجه بسیاری از مراجع دولتی و یا عموم قرار دارد و افزایش در میزان سود گزارش شده شرکت می‌تواند نظر نامسائد آن ها را نسبت به خود جلب نماید و مورد انتقاد از سود بیش از حد قرار بگیرند ‌به این نحو که فرض کنید؛ شرکت آب و فاضلاب به عنوان یک شرکت در حال فعالیت است، که درآمد عملیاتی آن از طریق فروش(آب رسانی) به منازل و کارخانه ­ها و سایر دستگاه­های دولتی و.. تأمین می­ شود، حال زمانی که سود خالص گزارش شده به میزان قابل توجهی افزایش یابد این موضوع توجه خریدان(استفاده­کنندگان از خدمات آب رسانی) را به خود جلب کرده و باعث ایجاد یک نگرش منفی در آن ها نسبت به بالا بودن آب بهای مصرفی از سوی آن ها شده و این خود باعث می شود در سطح کلان موجب فشار دستگاه­های دولتی، کارخانه ­ها و حتی عموم مردم نسبت به کاهش قیمت آب بهای مصرفی شود در صورتی که ممکن است واقعاً سود کسب شده توسط این شرکت کاملا طبق قیمت منصفانه آب بهای مصرفی باشد. لذا مدیران در این گونه موارد سعی بر این دارند که میزان سود گزارش شده خود را به نحوی کاهش دهند تا بدین وسیله درآمد آن ها کمتر مورد توجه منتقدین و… قرار گیرد.

 

هماهنگی با مقدار سود پیش‌بینی شده توسط سهام‌داران و حسن شهرت شرکت^[۱۰۵]: سهام‌داران با توجه به سودهای کسب شده و نیز سود تقسیمی در دوره ­های قبل یک پیش‌بینی نسبت به میزان سود خالص شرکت در دوره جاری و همچنین دوره ­های آتی دارند. لذا مدیران با توجه ‌به این موضوع یک مبلغ مشخصی را از میزان مبلغ پیش‌بینی سود از سوی سهام‌داران در نظر دارند، و این باعث می­ شود مدیران بنحوی سود شرکت را مدیریت نمایند که در انتها سود گزارش شده تقریبا با مبلغ پیش ­بینی شده از سوی سهام‌داران مطابقت داشته باشد. همچنین سایر استفاده­کنندگان ثبات در میزان سود شرکت را به عنوان حسن شهرت و عملکرد شرکت در دوره جاری و آتی قلمداد می­نمایند.

 

وجود انگیزه­ های غیر مادی: مبنی بر اینکه مدیران علاوه بر منافع مادی خود،به دنبال پیشرفت شرکت نیز باشند، در این مورد می توان از اهدافی همچون، افتخار مشارکت در عملکرد، به خاطر لذتی که فرد از عملکرد بهتر می‌برد، اهداف ملی و اهداف مذهبی اشاره کرد(خوش طینت و خانی: ۱۴۹).

 

۲-۱۷. ابزارهای اندازه ­گیری مدیریت سود

 

همان‌ طور که در مطالب پیشین ابزار مدیریت سود مورد اشاره قرار گرفت، استفاده از اقلام تعهدی به صورت تمرکز از طریق اقلام تعهدی اختیاری به شکل گسترده ­ای از سوی مدیران مورد توجه و استفاده است از این رو اقلام تعهدی ابزار مناسبی برای مدیریت سود به شمار می‌روند.

 

اقلام تعهدی^[۱۰۶]

 

در سیستم حسابداری تعهدی، سود حسابداری متشکل از دو بخش؛ نقدی و تعهدی است که با توجه به اجزاء سود خالص طبق فرمول­های زیر(اسکات ۲۰۱۲: ۴۲۷)؛

 

ملاحظه می شود سود خالص از مجموع جریان­های نقدی حاصل از فعالیت­های عملیاتی و خالص اقلام تعهدی که خود متشکل از دو بخش اختیاری و غیر اختیاری است،حاصل می­ شود. در یک جابه جایی ساده از فرمول بالا ‌می‌توان خالص اقلام تعهدی را از تفاوت سود خالص و جریان­های نقدی حاصل از فعالیت­های عملیاتی به دست آورد که در ادبیات تحقیقی مدیریت سود(هیلی ۱۹۸۵: ۸۶) ؛ اقلام تعهدی عبارت از تفاوت سود خالص گزارش شده و جریان­های نقدی حاصل از فعالیت­های عملیاتی است.که شامل هزینه استهلاک، تغییرات در ‌دارایی­ها و بدهی­های جاری به غیر از وجه نقد (از قبیل حسابهای دریافتنی، موجودی کالا و حسابهای پرداختنی) می‌باشد(چالاکی و یوسفی ۱۳۹۱: ۱۰).

 

اقلام تعهدی غیر اختیاری^[۱۰۷]

 

اقلام تعهدی غیر اختیاری، شامل اقلام تعهدی هستند که از معاملات انجام شده در دوره جاری به وجود آمده­ و طبق سطح عملکرد، استراتژی فعالیت شرکت، مرسومات صنعتی^[۱۰۸]، رخدادهای اقتصادی کلان، و سایر عامل­های اقتصادی برای شرکت‌ها نرمال محسوب می‌شوند(رُونِن و یاری ۲۰۰۸: ۳۸۱). یعنی آن دسته از اقلام تعهدی که طی عملیات عادی شرکت ایجاد می­شوند، و در شرایط عادی بر اساس اطلاعات قابل دسترس سرمایه ­گذاران برآورد می­ شود اقلام تعهدی غیر اختیاری نامیده می­ شود(نیکومرام و همکاران ۱۳۸۸: ۵).

 

اقلام تعهدی اختیاری^[۱۰۹]