یاد خدا و آخرت

یاد خدا و آخرت، یکی از ویژگی‌های برجسته انسان‌های کامل است. حضرت علی علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند:

«همانا مردمانی هستند که یاد خدا را به جای دنیا برگزیدند. هیچ تجارتی یا خرید و فروشی، آن‌ ها را از یاد خدا باز نمی دارد. با یاد خدا، روزگار می‌گذرانند و غافلان را با هشدارهای خود، از کیفرهای الهی می‌ترسانند. به عدالت فرمان می‌دهند و خود، عدالت گسترند. از بدی‌ها نهی می‌کنند و خود، از آن‌ ها پرهیز دارند.

با اینکه در دنیا زندگی می‌کنند، گویا آن را رها کرده، به آخرت پیوسته‌اند. سرای دیگر را مشاهده کرده، گویا از مسائل پنهان برزخیان و مدت طولانی اقامت­شان، آگاهی دارند. گویا قیامت، وعده های خود را برای آنان تحقق بخشیده است! آنان پرده‌ها را برای مردم دنیا برداشته‌اند. می‌بینند آنچه را که مردم نمی‌نگرند و می‌شنوند آنچه را که مردم نمی‌شنوند».

حسابرسی اعمال

چه خوب است که انسان، در پایان هر روز، به حساب اعمال خویش برسد و بر گناهانی که در آن روز مرتکب شده، استغفار کند و تصمیم بر ترک آن بگیرد و اگر عمل نیکی انجام داده‌اند، تصمیم بر استمرار آن داشته باشد. این ویژگی، یکی از ویژگی‌های انسان‌های صالح و پرهیزکار است که با آن، توانسته‌اند قله‌های کمال را یکی پس از دیگری، فتح کنند، امیرمؤمنان، علی علیه‌السلام در این باره فرمودند:

«اگر اهل ذکر را در اندیشه خود آوری و مقامات ستوده آنان و مجالس آشکارشان را بنگری، می‌بینی که آنان، نامه‌های اعمال خود را گشوده، و برای حسابرسی آماده‌اند که همه را جبران کنند. همواره در این اندیشه‌اند که در کدام یک از اعمال کوچک و بزرگی که به آنان فرمان داده‌شده، کوتاه کرده‌اند؛ یا چه اعمالی را که از آن نهی شده بودند، مرتکب شده‌اند. بار سنگین گناهان خویش را بر دوش نهاده و دربرداشتن آن ناتوان شدند، گریه در گلویشان شکسته و با ناله و فریاد می‌گریند و یا یکدیگر گفتگو دارند و در پیشگاه پروردگار خویش، به پشیمانی اعتراف دارند.»

کامل و ایده آل

انسان کامل، انسانی است که زندگی او در تمامی ابعاد، کامل و شایسته باشد. در اخلاق فردی، خانوادگی و اجتماعی، دستورها و آداب دین اسلام را مدنظر داشته باشد و فراز و نشیب‌های زندگی، او را دچار ضعف اخلاقی و اعمال و رفتار ناشایست نکند. فروتنی، خوش اخلاقی، دوری از حرف‌های بیهوده، کسب و کار حلال، دوری از اذیت و آزار مردم، ویژگی‌هایی است که امیر مؤمنان علی علیه‌السلام درباره انسان کامل و ایده آل، به آن‌ ها اشاره فرمودند:

«خوشا به حال آن کس که خود را کوچکم بشمارد و کسب و کار او پاکیزه است و جانش پاک و اخلاقش نیکوست؛ مازاد بر مصرف زندگی را در راه خدا بخشش می‌کند، زبان را از زیاده‌گویی باز می‌دارد و آزار او به مردم نمی‌رسد. سنّت پیامبر صلی‌الله علیه و آله او را کفایت کرده، بدعتی در دین خدا نمی‌گذارد.»

بهای انسان

خودشناسی، مهم‌ترین عامل خوشبختی انسان در دنیا و آخرت است. بزرگان علم اخلاق، با توجه به روایات و آموزه‌های دینی، از خودشناسی به عنوان سودمندترین علوم یاد کرده و آن را نخستین مرحله در سیر و سلوک اخلاقی برشمرده‌اند و همان گونه که در روایات اسلامی آمده است، خداشناسی هم از خودشناسی آغاز می‌شود.

آری! کسی که خود را شناخت و ارزش و بهای این روح ملکوتی که خداوند به او عطا نموده است را فهمید و دانست که قابلیت آن را دارد که در مقام اشرف مخلوقات، به جایگاهی برتر از فرشتگان برسد، دیگر فریفته ظواهر دنیا نمی‌شود و دل و جانش را اسیر این دنیای بی‌ارزش نمی‌کند، امیر مؤمنان، حضرت علی علیه‌السلام در سخن کوتاه درباره دنیا و ارزش و بهای والای جان انسان، چنین می‌فرمایند:

«آیا آزاد مردی نیست که این لقمه جویده حرام دنیا را به اهلش واگذارد؟ همانا بهایی برای جان شما جز بهشت نیست؛ پس به کمتر از آن نفروشید!»

آثار تقوا در انسان

تقوا، برجسته‌ترین ویژگی بندگان شایسته خداوند است و یکی از اساسی‌ترین مباحث علم اخلاق به شمار می‌رود که در آیات قرآن و روایات اسلامی، نسبت به آن بسیار سفارش شده است؛ چرا که اگر تقوا در وجود انسان جا گرفت، فضایل اخلاقی دیگر نیز به دنبال آن، تقویت و غفلت زدگی و ارتکاب به گناه هم کم رنگ خواهند شد. در این هنگام، رحمت و برکات الهی به انسان روی می‌آورد. امیر مؤمنان علی علیه‌السلام درباره آثار تقوا در انسان چنین فرموده است:

«سپس کسی که تقوا را انتخاب کند، سختی‌ها از او دور گردند، تلخی‌ها شیرین و فشار مشکلات و ناراحتی‌ها برطرف خواهند شد. مشکلات پیاپی و خسته کنند آسان گردیده و مجد و بزرگی از دست رفته، چون قطرات باران بر او فرو می‌بارند. رحمت بازداشته حق بازمی‌گردد و نعمت‌های الهی، پس از فرونشستن، به جوشش می‌آیند و برکات تقلیل یافته، فزونی گیرند.»

پیشینه تحقیق

در این پژوهش ضمن برسی پژوهش­های انجام شده در باب تربت اخلاقی و عدم موجود بودن تحقیق خاص ‌در مورد مبانی، هدف، اصول، اهداف و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه امام علی (ع) به سراغ موضوعات نزدیک به موضوع پژوهش رفته که اهم آن‌ ها را به اختصار با جمع ­بندی و نتیجه ­گیری عرضه می­دارد.

همت بناری ،‌حجه‌الاسلام علی،(۱۳۸۸)، مقاله تحت عنوان برسی و اولویت‌های اخلاقی از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه ارائه شده است.

در این مقاله به شناخت اخلاقیات و تربیت اخلاقی در دو بعد خودسازی و دگرسازی می ­پردازد و اولویت­های تربیت اخلاقی و مهم­ترین روش مربوط به آن می­داند. این نوع اهمیت را با دو نوع معیار کمی و کیفی قابل کشف و نبین دانسته است . نتایج به دست آمده در این مقاله عبارت است از:

1. 1. از دو بعد خودسازی و دگرسازی ، امام علی (ع) در خودسازی را مقدم دانسته و بدان تصریح نموده ­اند و روش­هایی را برای تهذیب نفس بیان کرده ­اند . ‌بنابرین‏ پرداختن به خود، مهم­ترین اولویت اخلاقی است .

1. از میان اخلاقیات مثبت، به ترتیب سه مفهوم : تقوا، زهد،صبر بیش از همه مورد تأکید حضرت واقع شده است( همت بناری، علی،چاپ اول زمستان۸۹).

۳-از میان اخلاقیات منفی، به ترتیب سه مفهوم دنیاپرستی، کبر، بخل بیش از همه مورد نکوهش و تحذیر واقع شده است.

1. 1. از اخلاقیات منفی و مثبت، روش‌های خاص و عامی در نهج‌البلاغه آمده است . روش خاص عبارت‌اند از : روش­هایی ذر مورد هر یک از این مفاهیم به کار می­رود و روش‌های عام روش­هایی است که اختصاص به مفهوم خاص ندارد و برای اخلاقیات یا عمده آن‌ ها قابل به کار گیری می­باشند. در میان روش‌های خاص مربوط به اخلاقیات، روش بیان آثار منفی­، مهم­ترین و اساسی‌ترین روش بوده است.

1. 1. از میان روش‌های عام تربیت اخلاقی دو روش (( یادآوری مرگ و قیامت)) و ((عبرت گیری)) بیش از دیگر روش­ها مورد استفاده حضرت قرار گرفته است.

1. 1. در خصوص جنبه­ های اجتماعی تربیت اخلاقی، روش ((خود میزانی)) یا خود را به جای دیگری انگاشتن)) مهم‌ترین روش مورد نظر حضرت بوده است.

1. 1. – Payne ↑

1. 1. – Thomposon ↑

1. 1. – Berry ↑

1. 1. – Kotler ↑

1. 1. – Karakostas ↑

1. 1. – Nguyen ↑

1. 1. – Chen & Et al ↑

1. 1. – Zineldin ↑

1. 1. – Park & Kim ↑

1. 1. – Geib & Et al ↑

1. 1. – Wu , Wann – Yih ↑

1. 1. – Chen Injazz & Popovich ↑

1. 1. – Plessis ↑

1. 1. – Eckerson & Watson ↑

1. 1. – Atomatic Response system ↑

1. 1. – Papasolomou ↑

1. 1. – abella & Et al ↑

1. 1. – Adam Lindgreen and colleagues ↑

1. 1. – Lindgreen ↑

1. 1. – Information Technology ↑

1. 1. – Process ↑

1. 1. – Knowledge management and learning ↑

1. 1. – critical success factors ↑

1. 1. – Somers & Nelson ↑

1. 1. – Customer Classy Overseer ↑

1. 1. – Front – End ↑

1. 1. – Back Office ↑

1. 1. – Event Service ↑

1. 1. – Ryals ↑

1. 1. – Ellinger & Plair ↑

1. 1. – Kim ↑

1. 1. – Luis ↑

1. 1. – Berkowitz ↑

1. 1. – Stanton ↑

1. 1. – Barnes ↑

1. 1. – Thampson ↑

1. 1. – Peppard ↑

1. 1. – Galbreath ↑

1. 1. – Turban ↑

1. 1. – Lee ↑

1. 1. – Sales force automation ↑

1. 1. – Martinez ↑

1. 1. – ketelhohn ↑

1. 1. – Jaramillo ↑

1. 1. – Rochart ↑

1. 1. – Sin , Tse & Yim ↑

1. 1. – Abbott ↑

1. 1. – boyle ↑

1. 1. – Business Process Reengineering ↑

1. 1. – Functional. ↑

1. 1. – Thompson ↑

1. 1. – Turban & Mclean ↑

1. 1. – Burnett ↑

1. 1. – Hamp & Swatman ↑

1. 1. – Feinberg & Romano ↑

1. 1. – Stone ↑

1. 1. – Operational ↑

1. 1. – Collaborative ↑

1. 1. – Trepper ↑

1. 1. – Trepper ↑

1. 1. – Customer-facing ↑

1. 1. – Front ↑

1. 1. – Back ↑

1. 1. – Mobile ↑

1. 1. – Lawrence et al ↑

1. 1. – Lawrence et al ↑

1. 1. – Data Warehouse ↑

1. 1. – Newell ↑

1. 1. – Cross Functional ↑

1. 1. – Dyché ↑

1. 1. – Integrated ↑

1. 1. – Data Mining ↑

1. 1. – Kril ↑

1. 1. – Kalakota ↑

1. 1. – Ahooja ↑

1. 1. – Tam ↑

1. 1. – Swift ↑

1. 1. – Parratigar & Sheth ↑

1. 1. – Seifert & Mills ↑

1. 1. – Riketta ↑

1. 1. – Jaramillo ↑

1. 1. – Wasti ↑

1. 1. – Cohen ↑

1. 1. – Affective & Normative commitment ↑

1. 1. – Continuance commitment ↑

1. 1. – Instrumental ↑

1. 1. – Timing ↑

1. 1. – Commitment propensity ↑

1. 1. – Bases of commitment ↑

1. 1. – Instrumental attachment ↑

1. 1. – Psychological attachment ↑

1. 1. – Organizational commitment ↑

1. 1. – Hup Chan ↑

1. 1. – Sarantinos ↑

1. 1. – Liu, Anita ↑

1. 1. – Mathieu & Zajac ↑

1. 1. – Silverthorn ↑

1. 1. – Meyer & Allen ↑

1. 1. – Rego & Et al ↑

1. 1. – Commitment as Side-bets ↑

1. 1. – Howard Becker ↑

1. 1. – The psychological attachment approach ↑

1. 1. – Porter & et al ↑

1. 1. – The multi-dimensional approach ↑

1. 1. – O’Reilly & Chatman ↑

1. 1. – Compliance ↑

1. 1. – Identification ↑

1. 1. – Internalization ↑

1. 1. – Abdul Rashid ↑

1. 1. – Yüksel ↑

1. 1. – Celep ↑

1. 1. – Mowday etal ↑

1. 1. -Luthans ↑

1. 1. -Nystedt etal ↑

1. 1. -Kacmar etal ↑

1. 1. -Katz&Kahn ↑

1. 1. -Wiener ↑

1. 1. -Cheng&Stockdal ↑

1. 1. -Powell&Meyer ↑

1. 1. -Erdheim etal ↑

1. 1. -Cheng etal ↑

1. 1. – Mowday et al ↑

1. 1. – Hall (1966); Stedry & Kay; Wanous ↑

1. 1. – Salancik ↑

1. 1. – Pierce & Et al ↑

1. 1. – Penley & Gould ↑

1. 1. – Etzioni ↑

1. 1. – Alienative commitment ↑

1. 1. – Meyer & Heiscovitch ↑

1. 1. – Marsh & Mannari ↑

1. 1. – Commitment as two –dimensional concept : time & nature ↑

1. 1. – Commitment propensity ↑

1. 1. – Mowday et al ↑

1. 1. – Pierece & Dunham; Lee, Ashford, Walsh & Mowday ↑

1. 1. – Personal characteristics ↑

1. 1. – Expectations about job ↑

1. 1. – Vandenberg & Self ↑

1. 1. – Vandenberg & Self ↑

1. 1. – Salancik ↑

1. 1. – Lee & Et al ↑

1. 1. – The nature of commitment: instrumental versus affective ↑

1. 1. Wiener ↑

1. 1. – Hygiene (extrinsic) factors ↑

1. 1. – Motivation factors (intrinsic) ↑

1. 1. – Wiener & Vardi ↑

1. 1. – Bateman & Strasser ; Bem ; O’Reilly & Caldwell ; Salancik & Pfeffer ↑

1. 1. – Buchanan ; Mowday ; Mowday & McDade ; Wanous ↑

1. 1. – Beck & Wilson ↑

1. 1. – Psychological constract ↑

1. 1. – Commitment ↑

1. 1. – Affective commitment ↑

1. 1. – Meyer & Allen ↑

1. 1. – Pierce, Rubenfeld & Morgan ↑

1. 1. – Md-Sidin, Sambasivan & Muniandy ↑

1. 1. – Van Dyne ↑

1. 1. – Bernhard & O’driscoll ↑

1. 1. – lawler ↑

1. 1. – Greenberg & Et al ↑

1. 1. -Michael & Et al ↑

در اوایل ۱۹۶۰ ابعاد وفاداری شامل مفاهیم رفتاری و نگرشی تعریف ‌شده‌اند. با تحقیقات رفتاری، بر اعمال قابل مشاهدۀ وفاداری مشتری تمرکز می­کنیم (رفتار خرید مجدد) و تحقیقات نگرشی که تعهد و پایبندی و تمایل خرید دوباره را مورد بررسی قرار می­دهد. (Russell-Bennet, McColl-Kennedy, & Coote, 2007)

به زعم کلر (۱۹۹۸) وفاداری برند، به صورت تاریخی معمولاً به صورت ساده­ای از طریق رفتارهای خرید اندازه ­گیری شده است. همچنین بیان می­ کند که وفاداری مشتری می ­تواند به صورت وسیع­تری از یک رفتار خرید ساده دیده شود. این سازه بیانگر دو مفهموم جداگانه ‌می‌باشد، یعنی ترجیحات برند (Guest, 1955) که بعداً از آن به وفاداری نگرشی یاد شده و سهم بازار که وفاداری رفتاری نام گرفته است. (Rundle-Tiele & Mckay, 2001) بالینجر و رابینسون^[۵۰] می­گویند که مفهوم وفاداری در برگیرندۀ عناصر رفتاری و نگرشی بوده و برتر از تعاریفی که فقط بر پایۀ رفتار است، توانایی پیشگویی تصورات وفادارانۀ مشتری را دارد. (Baldinger & Rubinson, 1996)

چادوری و هالبروک^[۵۱](۲۰۰۱) یک مدل از وفاداری برند ارائه کرده ­اند که بیان می­ کند وفاداری خرید میل به کسب سهم بازار بیشتری برای برند دارد، در حالی که وفاداری نگرشی میل به قیمت بالاتر برند دارد. (Chaudhuri & Holbrook, 2001)

ملنز^[۵۲] و همکاران(۱۹۹۶) وفاداری رفتاری را وفاداری به برند از طریق خرید قابل مشاهده در طی یک دوره و وفاداری نگرشی را بر اساس بیان ترجیحات، تعهد یا قصد خرید مجدد تعریف ‌می‌کنند. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که وفاداری به تنهایی نمی­تواند علل واقعی خرید را بیان کند ‌بنابرین‏ ابعاد نگرشی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. (Baloglu, 2002) مورگان^[۵۳](۲۰۰۰) به صورت مشابه بیان می­ کند که واژۀ وفاداری به صورت متفاوتی می ­تواند تفسیر شود، طیفی که یک سر آن وفاداری مؤثر (آنچه من احساس می­کنم) و سر دیگر آن وفاداری رفتاری (آنچه من انجام می­دهم) ‌می‌باشد. وفاداری رفتاری، حدی است که مشتریان می­خواهند به آن مقدار رابطه­شان را با یک عرضه کننده حفظ کنند و معمولاً از این ناشی می­ شود که چقدر مشتریان معتقدند که ارزش دریافتی­شان از این عرضه کننده نسبت به سایرین بیشتر است. (Bansal & Taylor, 1999) از سوی دیگر وفاداری نگرشی همان حدی است که مشتریان، دیگران را از رویدادهای خدماتی که رضایتشان را جلب ‌کرده‌است، آگاه ‌می‌کنند. (Ranaweera & Prabhu, 2003)

دی^[۵۴](۲۰۰۱) یکی دیگر از صاحب‌نظران این حوزه نیز در بیشتر بیانیه­های خود تمرکز صرف بر معیارهای رفتاری وفاداری را نقد می­ نماید. وی بیان می­ کند، این معیارها تفاوت میان وفاداری واقعی و بدلی را مشخص نمی­نماید و از این طریق است که می ­توانند شرکت­ها را به گمراهی بکشانند، زیرا نکتۀ کلیدی آن است که این مشتریان وفادار بدلی هیچگونه وابستگی به ویژگی­های برند ندارند و می ­توانند به راحتی توسط سایر برندها که قیمت بهتری را ارائه ‌می‌کنند ربوده شوند. به همین دلیل وی مفهومی دو بعدی را برای وفاداری پیشنهاد می­ نماید و بعد نگرشی را نیز به بعد رفتاری اضافه می­ نماید. (Hombrug & Giering, 2001)

گفتنی است برای اندازه ­گیری وفاداری از دید رفتاری، پژوهشگران از متغیرهایی نظیر احتمال خرید مجدد و احتمال انتخاب برند برای مدت طولانی استفاده می­نمایند. (Yi & La, 2004) در حالی که وفاداری نگرشی توسط ترجیح یک برند به سایر برندها و تعهد احساسی عملیاتی می­ شود و ‌بنابرین‏ با قصد خرید مجدد، مقاومت در برابر سایر برندها و نیت انجام بازاریابی دهان به دهان اندازه ­گیری می­ شود. (Xiaoyu, Zhenquan, & Kenneth, 2008)

بر اساس رویکرد رفتاری، وفاداری مشتریان به عنوان یک رفتار تعریف می­ شود. شاخص­ های عملیاتی این رویکرد عبارتند از: سهم خرید، تداوم خرید و مواردی از این قبیل. از سویی دیگر در رویکرد نگرشی، وفاداری نگرشی به عنوان یک نگرش تعریف شده است و شاخص­ های عملیاتی آن عبارتند از: رجحان قصد خرید و تقدم عرضه کننده. (اعرابی و ورزشکار, ۱۳۸۲)

‌می‌توان اظهار داشت وفاداری با سه عنصر زیر همراه است:

– عنصر رفتاری مشتری که همان تکرار عمل خرید است.

– عنصر نگرشی مشتری که همان تعهد و اطمینان مشتری است.

– عنصر در دسترس بودن که با گزینه­ های زیاد برای انتخاب و انجام عمل خرید همراه است.

رویکرد نگرشی به سه قسمت مجزا تقسیم می­ شود:

– وفاداری شناختی: به رفتار مشتری منجر شده و به باور مشتری مربوط می­ شود.

– وفاداری احساسی: به تعهد و اعتماد مشتری منجر شده و به احساس وی مربوط می­گردد.

– وفاداری کنشی: به قصد مشتری برای انجام عمل خرید درآینده مربوط می­ شود. (Carolyn, 2002)

مشتریانی که احساس ‌می‌کنند که از یک محصول یا خدمت، ارزش کسب ‌می‌کنند، وفاداری­شان گسترش می­یابد. وفاداری، در جای خود، حافظه­ای را که به منافع مشترک بالاتر تبدیل می­ شود، پرورش می­دهد. از بعد نگرشی، وفاداری برند به عنوان گرایش به سوی وفادار شدن به یک نام اصلی، که با بهره گرفتن از نیت خرید آن برند در نخستین انتخاب بیان می­گردد، تعریف شده است. با بهره گرفتن از دیگاه رفتاری، وفاداری به برند به عنوان وفاداری واقعی مصرف کننده به یک برند ‌می‌باشد ولی با بهره گرفتن از دیدگاه نگرشی نیت برای وفاداری به یک برند ‌می‌باشد. (Ball & et al, 2004)

کاسرز^[۵۵] و همکاران(۲۰۰۷) تأکید می­نمایند: نگرش در هنگام خرید مهم است زیرا رفتار را هدایت می­ نماید، در حالی که در وفاداری رفتاری عوامل موقعیتی مثل در دسترس بودن، نقش تعیین کننده ­ای دارد. وفاداری واقعی علاوه بر خرید مکرر، یک تعهد واقعی نسبت به برند ایجاد می­ کند. وفاداری ممکن است هم نتیجه نگرش مورد وفاداری به یک برند و هم نتیجۀ مشتری دائمی بودن باشد. رفتارهای خرید مکرر به تنهایی نشان نمی­دهد که آیا مشتری به یک برند وفادار است یا خیر. وفاداری رفتاری بسیار ارزشمند است زیرا به معنی فروش است اما وفاداری نگرشی نیز بسیار ارزشمند است زیرا وفاداری رفتاری و نگرشی با یکدیگر مرتبط است، خریدهای مکرر منجر به تأثیر مثبت می­ شود که این تأثیر مثبت وفاداری ذهنی به همراه دارد. (Ball & et al, 2004)

وفاداری نگرشی تعهد طولانی مدت­تر مشتری به سازمان را نشان می­دهد و گرایش­های مشتری را خاطر نشان می­سازد. هرچند تعهد سازمانی در سطوح مؤثر و شناختی وقتی معنی پیدا می­ کند که به صورت خریدهای حقیقی نمود پیدا کند. ‌بنابرین‏ برای آشکار نمودن پتانسیل­های سازمان در تعیین و ادارۀ رابطۀ بین ادراکات مصرف کننده و وفاداری او ارزیابی هر دو وفاداری نگرشی و رفتاری در نظر گرفته می­ شود. (Anisimova, 2007)

۲-۲-۲-۳- مدل قیمت گذاری APT

مدل قیمت گذاری های دارایی های سرمایه ای یا CAPMتنها مدل قیمت گذاری اوراق بهادار به شمار نمی رود. مدل دیگری که برای قیمت گذاری اوراق بهادار مورد استفاده قرار می‌گیرد مدلی است که در دهه ۱۹۷۰ توسط رأس، نظریه قیمت گذاری آربیتراژ پایه گذاری شد. مفهوم اساسی در APT، قانون وجود یک قیمت است. یعنی دو دارایی و سهام اگر ریسک و بازدهی مشابه دارند، نمی توانند در قیمت های متفاوت فروخته شوند. با این تعریف، قیمت گذاری نادرست ورقه بهادار به طریقی که سود بدون ریسک ایجاد کند، آربیتراژ نامیده می شود. بر اساس نظریه قیمت گذاری آربیتراژ سرمایه گذاران را به دو دسته تقسیم می‌کند: دسته اول معامله گران باهوش یا معامله گران نهایی یا منطقی هستند که توانایی بهره برداری از اشتباهات بسیاری از سرمایه گذاران را دارند و دسته دوم معامله گران عادی یا غیر منطقی هستند که اغلب مرتکب اشتباه در تصمیم گیری می‌شوند (پی جونز،۱۳۹۱،۲۲۲).

برخلاف مدل CAPM، مدل APT دارای مفروضات زیر است :

• • وجود افق سرمایه گذاری یک دوره ای

• • عدم وجود مالیات

• • فرصت‌های وام گیری و وام دهی با نرخ بدون ریسک

• انتخاب پرتفوی بر اساس بازده مورد انتظار و واریانس

مدل APT، مانند مدل CAPM دارای مفروضات زیر است :

• • سرمایه گذاران دارای انتظارات مشابهی هستند

• • سرمایه گذاران ریسک گریز بوده و به دنبال حداکثر کردن مطلوبیت خود هستند

• • بازارهای سرمایه کامل هستند

• بازده ها از طریق مدل عاملی تعیین می‌شوند

برای درک بهتر مفهوم آربیتراژ، مثالی می آوریم:

فرض کنیم در بازار، برگه ای نسبت به قیمت پایه اش بالاتر قیمت گذاری شده و جانشین این برگه نیز در بازار در دسترس است. سرمایه گذاران منطقی از طریق خرید برگه مشابه آن سهم، سود بدون ریسکی را کسب می‌کنند. به خاطر فعالیت رقابتی تعداد زیادی سرمایه گذار باهوش یا آربیتراژ کننده، دو قیمت به سمت یک قیمت واحد حرکت می‌کنند و در حالت تعادل، سهامی که بالاتر از ارزش پایه قیمت گذاری شده بود به قیمت پایه ای خود باز خواهد گشت ‌بنابرین‏ از طریق فرایند آربیتراژ، تا زمانی که سهام جانشین نزدیکی داشته باشد، اثر معامله گران عادی حذف می شود.

آربیتراژ به خاطر این که اثر آن موجب بازگشت قیمت ها به ارزش پایه و حفظ کارایی بازار می شود، نقش مهمی در تجزیه و تحلیل بازارهای اوراق بهادار ایفا می‌کند. یکی از یافته های اصلی رفتار مالی نظریه محدودیت آربیتراژ است. این نظریه نشان می‌دهد که اگر معامله گران عادی باعث انحراف هر دارایی از ارزش پایه اش شوند، معامله گران باهوش اغلب نمی توانند چنین کاری بکنند زیرا به دلایل گوناگون اغلب فرصت های آربیتراژی در بازارهای اوراق بهادار در دنیای واقعی بشدت محدود می‌شوند.

اول از همه این که بازارهای دنیای واقعی از حالت آرمانی و کامل خود دور هستند. ناسازگاری های متعددی از قبیل: هزینه های معاملات، و نیز فقدان جانشین کامل یا مناسب برای بسیاری از اوراق بهادار و… وجود دارد که در این حالت آربیتراژ تبدیل به یک فعالیت ریسک دار می شود و برای همین، احتمالا نیروهای آربیتراژی انجام آن را به عهده نخواهند گرفت (رهنمای رودپشتی،۱۳۸۷).

اگرچه مدل آربیتراژ مشکل ریسک سرمایه گذاران را تا حدودی برطرف نمود ولی بخاطر مشخص ننمودن تعداد عوامل تاثیرگذار بر عایدی اوراق بهادار و همچنین عدم لحاظ نمودن ترجیحات سرمایه گذار، عملا مورد استقبال قرار نگرفت. به دنبال آن افراد زیادی همچون لی ولرو و در ادامه لی و چیسر و در نهایت تاپو وفینتس به ارائه مدل های GP پرداختند. هرچند این مدل ها تا حدودی توانست بر مشکلات مدل های پیشین فائق آید، اما این مدل ها نیز دارای نقاط ضعف می‌باشند.

۲-۲-۳-۱- مدل مارکویتز

مارکویتز کسی بود که مفهوم تنوع بخشی در سبد سهام را معرفی کرد و آن را توسعه داد. او به طور کلی نشان داد که چگونه تنوع بخشی در سبد سرمایه، ریسک آن را برای سرمایه گذار کاهش می‌دهد. سرمایه گذاران می‌توانند سبد سهام کارا را به ازای یک بازده معین و از طریق کمینه کردن ریسک سبد سهام به دست آورند. در ادامه فرایند فوق می‌تواند منجر به تشکیل سبدهای کارا شود که اصطلاحا مرز کارای میانگین- واریانس نامیده می شود (مهدی زاده و دیگران،۱۳۹۱).

برای استفاده از مدل مارکویتز به داده های زیر نیاز است :

بازده مورد انتظار مربوط به سهم i که با (E( نشان داده می شود و انحراف معیار بازده مورد انتظار مربوط به سهم i ام که به عنوان معیاری برای ریسک هر سهم در نظر گرفته شده با نمایش داده می شود و کواریانس، به عنوان معیار همراهی و ارتباط حرکتی بین نرخ های بازدهی سهام مختلف که با علامت نشان داده می شود .

علت این که سهام یک شرکت به عنوان یک دارایی ریسکی مطرح می شود، ثابت نبودن (تصادفی بودن) نرخ بازدهی کل (هفتگی، ماهیانه، سالانه) آن است. چون این نرخ ها با توجه به زمان تغییر می‌کنند، لذا می توان برای آن ها تابع توزیع احتمال تشکیل داد و معیارهای مورد نیاز مدل مارکویتز نظیر، میانگین، انحراف معیار، کواریانس و …. را از آن به دست آورد.

مدل مارکویتز بر مبنای مفروضات زیر بیان شده است : سرمایه گذاران ریسک گریزند و دارای مطلوبیت مورد انتظار افزایشی می‌باشند و منحنی مطلوبیت نهایی ثروت آن ها کاهنده است.

سرمایه گذاران سبد سرمایه خود را بر مبنای میانگین- واریانس مورد انتظار بازدهی انتخاب می‌کنند. ‌بنابرین‏ منحنی های بی تفاوتی آن ها تابعی از نرخ بازده و واریانس مورد انتظار می‌باشد.

هر گزینه سرمایه گذاری، تا بی نهایت بار قابل تقسیم است. سرمایه گذاران افق زمانی (یک دوره ای) داشته و این برای همه سرمایه گذاران مشابه است. سرمایه گذاران در یک سطح مشخصی از ریسک، بازده بالاتری را ترجیح می‌دهند و بالعکس، سرمایه گذاران در انتخاب خود به دو عامل توجه می‌کنند : (کریمی،۱۳۸۶)

الف) “بازده مورد انتظار بالا” که عامل مطلوب است.

ب) “عدم اطمینان بازده” که عامل نامطلوب است.

برای به دست آوردن انتخاب سبد سرمایه بهینه در روش مارکویتز که حداقل واریانس برای سطح خاصی از بازده است، مدل برنامه ریزی خطی زیر را داریم : (مهدی زاده و دیگران،۱۳۹۱)

Min z = (2-12 )

St : =.

= ۱

˃ ۰

در رابطه ۲-۱۲ داریم :

= وزن مربوط به سهم iام در سبد سهام

= بازدهی مورد انتظار سبد سهام

= بازدهی سهم i ام

= واریانس بازده سبد سهام

واریانس بازده سبد سهام طبق رابطه ۲-۱۳ محاسبه می شود :

=,) (۲-۱۳)

۲-۲-۳-۲- الگوریتم کلونی مورچگان

1. 1. Markowitz ↑

1. 1. Modern Portfolio Theory ↑

1. 1. Technical ↑

1. 1. Fundamental ↑

1. 1. Portfolio ↑

1. 1. Index ↑

1. 1. Return On Investments ↑

1. 1. Grey Theory ↑

1. 1. Deng ↑

ز. قابلیت عملکرد در محیط های مختلف

در محتویات و عملکردهای رابط نباید تغییرات اساسی صورت گیرد(گالیتز^[۳۳]،۱۹۹۷).

فرایند طراحی واسط کاربر

فرایند طراحی واسط­های کاربر، تکراری است و با بهره گرفتن از مدل حلزونی قابل ارائه است. با مراجعه به شکل (۱)روند طراحی رابط کاربر، چهار فعالیت مجزای ساختاری را در بر دارد.

۱٫ تحلیل و الگوسازی کاربر، وظیفه، محیط و مدل­سازی

۲٫ طراحی رابط

۳٫ ساخت رابط

۴٫ اعتبارسنجی رابط

شکل ‏۰‑۱: مراحل طراحی واسط های کاربری

‌بنابرین‏ در طراحی واسط های کاربری باید مراحل زیر طی گردد:

• • تعیین هدف­ها و مقاصد هر وظیفه

• • نگاشت هر هدف در تعدادی عملیات مشخص

• • مشخص کردن دنباله­ عملیاتی وظایف اصلی و فرعی که در سطح واسط اجرا می­شوند که سناریوی کاربر نیز خوانده می­شوند.

• • نشان دادن حالت سیستم

• • تعریف راهکارهای کنترلی

• • نشان دادن چگونگی تأثیر پذیرفتن حالت سیستم از راهکارهای کنترلی

• نشان دادن چگونگی تفسیر حالت سیستم توسط کاربر با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده از طریق واسط (ناظمی، ۱۳۸۴، ص ۱۸۷-۱۸۶).

اصول کلی طراحی رابط کاربر

پژوهشگران اصول متعددی را برای طراحی رابط کاربر پیشنهاد کرده‌اند. اصول نظری، مراحل تعامل کاربران با رایانه، و عواملی را که بر درک کاربران در تعامل انسان با رایانه تأثیر دارند، شرح می‌دهند. این اصول اغلب از دسته‌‌بندیهایی استفاده می‌کنند تا تعامل انسان با رایانه را بسنجند و مقایسه کنند. دسته‎بندیها می‌تواند بر پایه ویژگی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، خصوصیات و ویژگی‌های کاربر، کارهایی که کاربران تلاش می‌کنند در هنگام استفاده از رایانه انجام دهند یا عوامل دیگر باشد. بر این اساس، پژوهش‌های روانشناختی اصولی را برای طراحی رابط کاربر به شرح زیر بیان ‌داشته‌اند:

۱- محیط رابط باید محدودیتهای شناختی و فیزیکی انسان را در هر موقعیتی جبران کند. محیط رابط باید ساده و شفاف بوده، مطابق با شیوه عمل کاربر، و مشرف بر چگونگی پیشرفت وی هنگام تعامل با نظام باشد. محیط رابط نباید زیاد شلوغ و به گونه‌ای باشد که کاربر با پیچیدگی‌ها یا اعمال غیرلازم در حین انجام کار، گیج شود.
۲- اجزای فیزیکی محیط رابط باید بر اساس مطالعه محیط و شرایط کار، استفاده‌پذیری و ویژگی‌های انسان طراحی شود. این امر بدان خاطر است که کاربر بتواند به راحتی و به درستی از محیطی مطابق با نیازها و ویژگی‌های خود، استفاده کند. برای مثال، طراحی صفحه لمسی برای برنامه پردازش واژگانی در جلسه های طولانی مدت که حرکت دست زیاد است مناسب نیست، اما در بخش اطلاع‎رسانی یک فروشگاه که توسط کاربران مختلف لمس می‌شود، سودمند است.

۳- محیط رابط باید یک ‌دست و دارای ثبات باشد. برای مثال، روش های انتخاب، وضعیت متن و دکمه‌های مهم روی صفحه رابط، نوع قلم و سبک‌های متن، طرح کلی صفحات رابط و نحوه مدیریت آن ها باید در همه قسمتهای محیط رابط یک ‌دست باشد.

۴- سبک‌های تعامل غیر دستوری در محیط رابط، مانند: کلیک کردن و انتخاب از روی منوها، از زبان دستوری بهتر است. همچنین، برای کاربر حرفه‌ای باید نوع پیشرفته‌ای از تعامل در نظر گرفته شود تا توانایی حرکت سریع از طریق سطوح مختلف منوها را داشته باشد

۵- محیط رابط باید خطاها را با ارائه پیام‌های خطای ساده و مختصر کنترل کند تا به کاربر در اصلاح و اجتناب خطا در آینده کمک نماید.

۶- محیط رابط باید از فرایند برگشت‌پذیر حمایت کند (برای مثال، قابلیت برگشت ـUndo ـ در بسیاری از نظامها.(
۷- محیط رابط باید از ابتدای فرایند طراحی در معرض آزمون استفاده‌پذیری باشد و همچنین در هر بار طراحی باید تا حد زیادی بهبود یابد و از مشکلات آن کاسته شود.

۸- اساسی‌ترین اصل آن است که محیط رابط باید مطابق نیازهای کاربر طراحی شود و قابلیت تکمیل ‌شدن و بهبود در آینده را داشته باشد .(Gary, 1991).

مدل­های طراحی رابط کاربر

به هنگام طراحی یک واسط کاربر، چهار مدل مختلف به کار می­آیند. مهندس نرم­افزار، مدل طراحی را ایجاد می­ کند، مهندس فاکتورهای انسانی (یا مهندس نرم­افزار) مدل کاربر را تعیین می­ کند، کاربر نهایی یک تصویر ذهنی می­سازد که غالباً مدل ذهنی کاربر را به وجود می ­آورند. پیاده­کنندگان سیستم نیز یک تصویر ایجاد ‌می‌کنند. متاسفانه هر یک از این مدل­ها ممکن است تفاوت قابل ملاحظه­ای با یکدیگر داشته باشند. نقش طراح واسط، رفع اختلافات و به دست آوردن یک نمایش منسجم و سازگار از واسط است.

مدل طراحی کل سیستم، تلفیقی از نمایش داده ­ها، معماری، واسط و بازنمایی رویه ­ای نرم­افزار ‌می‌باشد. تعیین نیازها ممکن است محدودیت­های خاصی را مطرح کند که به تعیین کاربر سیستم کمک ‌می‌کنند. اما طراحی واسط، اغلب تنها لازمه­ی مدل طراحی است.

مدل کاربر، نمایی از کاربران نهایی سیستم را ترسیم می­ کند. برای ساخت یک رابط کار مؤثر، تمام کار طراحی باید با درک درستی از کاربران مورد نظر، از جمله مشخصات سن، جنسیت، توانایی‌های جسمی، سابقه­ تحصیلی، فرهنگی و یا قومی، انگیزه، هدف­ها و شخصیت آن­ها، آغار گردد. به علاوه کاربران را ‌می‌توان در گروه ­های زیر طبقه ­بندی کرد:^[۳۴]

کاربران مبتدی:

از دانش نحوی سیستم برخوردار نیستند و دانش معنایی آن­ها از برنامه کاربردی یا کاربرد رایانه به طور کلی اندک است.

کاربران مطلع و دوره­ای:

دانش معنایی معقول از برنامه کاربردی دارند، اما به یادآوری نسبتاً کم دانش نحوی لازم برای کاربرد نیاز دارند.

کاربران مطلع و دائمی:

دانش نحوی و معنایی مناسب را دارند که اغلب به مشخصه کاربر ماهر منجر می­ شود، یعنی کاربرانی که به دنبال میانبرها و حالت­های اختصاری تعامل هستند.

ادراک سیستم (مدل ذهنی کاربر):

تصویری از سیستم است که کاربر نهایی در ذهن خود ایجاد می­ کند. مثلا اگر از کاربر یک واژه­پرداز خاص بخواهیم تا کارکرد آن را توصیف کند، پاسخ او بر اساس درک او از سیستم است. صحت توصیف بستگی به شرح حال کاربر (به عنوان مثال جواب کاربر مبتدی در نهایت مجمل و ناقص است) و آشنایی کلی با نرم­افزار در حیطه برنامه کاربردی دارد.

کاربری که درک کاملی از واژه­پردازها دارد، اما تنها با واژه­پرداز خاصی کار ‌کرده‌است، در عمل نسبت به تازه­کاری که هفته­ها وقت صرف یادگیری سیستم نموده، ممکن است توصیف کامل­تر و جامع­تری را ارائه دهد.

تصویر سیستم، ترکیبی از نمود بیرونی سیستم رایانه­ی (یعنی ظاهر و عملکرد رابط) به همراه تمامی اطلاعات پشتیبان (کتاب­­ها، دست­نویس­ها، نوارهای ویدئویی و فایل­های راهنما) است که نحو و معنا شناسایی سیستم را توصیف ‌می‌کنند. زمانی که تصویر سیستم و درک سیستم یکسان باشند، عموماً کاربران با نرم­افزار احساس راحتی نموده و طور مؤثر آن را به کار می­برند. به منظور ادغام مدل­ها، مدل طراحی باید سازگاری با اطلاعات موجود در مدل کاربر توسعه یافته باشد و تصویر سیستم اطلاعات نحوی و معنایی درباره واسط را دقیقاً منعکس کنند. (سفاح^[۳۵] و جواهری^[۳۶]۲۰۰۰ (

طراحی رابط کاربر الکترونیکی