۵

آرمسترانگ(۱۹۹۹)

استراتژی مبتنی بر تجزیه و تحلیل عوامل اساسی موفقیت و سطوح عملکرد حاصله بر پایه آن عوامل

۶

عالم تبریز و همکاران(۱۳۸۸)

چگونگی انجام وظایف، فعالیت­ها و نتایج حاصله از آن­ها

۲-۱-۳)عوامل موثر بر عملکرد سازمانی
متغیرهایی که باید مورد توجه مدیریت منابع انسانی قرار گیرند آشکار و واضح یا پنهان و ضمنی هستند، نمودار زیر معرف مدلی است که در مطالعه­ نظام گرایانه­ی عملکرد سازمانی و بررسی روشی که مدیریت انسانی می تواند مفید باشد. این مدل عواملی را نشان می­دهد که اگر سازمان قرار است باقی بماند و در بلند مدت پیشرفت کند مدیریت باید به آن­ها توجه کند. تمام عوامل نشان داده شده در این نمودار با یکدیگر از درون بسیار وابسته و متعاملند(جزئی، ۱۳۱:۱۳۸۸).
الف) محیط بیرونی^[۵]
عواملی که در سمت چپ مدل نشان داده شده ­اند واقعیت­هایی از محیط بیرونی هستند که بر فعالیت­های درون سازمان اثر می­گذارند. مدیریت ممکن است تنها کنترل محدودی بر این عوامل داشته باشد، ولی محیط بیرونی اثر قوی بر زندگی سازمانی و سیاست­ها و رویه­های منابع انسانی به­ طور اخص دارد. درک و کنار آمدن با محیط بیرونی بخش مهمی از تلاش جهت بهبود عملکرد سازمانی و متخصصین منابع انسانی است و کلاً مدیران باید بطور دائم فعالیت­های خود را با این عوامل همسو کنند. از عوامل انسانی و فرهنگی­ای که بر عملکرد سازمان اثر می­گذارند می­توان به مهارت ­ها و توانایی­های فنی و مدیریتی، بهایی که مردم به رفتار دیگران می­ دهند، ارزشی که برای محصولات یک سازمان در نظر می­گیرند، طرز تلقی به کار و تفریح، طرز تلقی مربوط به کار جمعی (هم­چون علاقه یا بی­علاقگی فرد به تشکیل اتحادیه) و طرز تلقی درباره مشارکت در تصمیم ­گیری و حل مشکل اشاره کرد. عامل دیگر فناوری موجود در جامعه است که شامل تجهیزاتی همچون مایکرو کامپیوتر یا روبات­ها و فنون استفاده­ی تجهیزات و دانش نظری و کاربردی متکی به آن می­ شود. هزینه و موجود بودن منابع طبیعی از دیگر عوامل بیرونی هستند که بر آنچه سازمان انجام می­دهد و نحوه­ اجرای آن اثر می­گذارند. عوامل اقتصادی مهم شامل بازارها (تعداد فردی که محصولات مشخصی را می­خواهند)، قدرت خرید مردم، سطح اشتغال یا عدم اشتغال و رقابتی که برای بازارها و منابع وجود دارد، است در معیارهای تنظیم کننده، قوانین، تصمیمات دادگاه­ها و بخش­نامه­ های اداری نیز در نحوه­ عمل سازمان­ها اثر گذارند و به خصوص تبعات مهمی برای مدیریت منابع انسانی به همراه دارند. در نهایت، بازارها برای آنچه سازمان تولید می­ کنند یا مایل است تولید کند بر سوددهی بنگاه اقتصادی و بقای بلند مدت آن اثر خواهد گذاشت. در سازمان­های موفق، تعیین نیازهای بازار و واکنش­های استفاده کننده، فعالیتی با اولویت بالا به شمار می­رود(جزئی؛۱۳۲:۱۳۸۸).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ب) محیط درونی ^[۶]
عواملی که در وسط مدل نشان داده شده است جنبه­هایی از محیط داخلی سازمان است که مدیریت و کارکنان هر دو کنترل زیادی بر آن­ها دارند. مدیریت، به ویژه کنترل جامعی بر سیاست­ها و عملیات منابع انسانی، مالی، فناوری و منابع فیزیکی مورد استفاده، ساختار سازمانی، فلسفه­ی مدیریت و شیوه رهبری دارد. عواملی که به ندرت به طور مستقیم آشکار می­شوند عبارتند از فرهنگ سازمانی، فضای سازمانی، رفتار برانگیخته شده و کار تیمی. مدیریت منابع انسانی به این دلیل در وسط نمودار قرار گرفته است که سیاست­ها و عملیات مدیریت منابع انسانی برای بقا سازمان و توفیق بلند مدت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. مردم سازمان را تشکیل می­ دهند و مردم فرایندهای ایجاد محصول و خدمت را که سازمان به دلیل آن­ها در فعالیت است را اداره می­ کنند. در حقیقت، چگونگی اداره­ی منابع انسانی احتمالاً مهم­ترین عامل در عملکرد کلی یک سازمان است. عوامل درونی توسط خطوط نقطه چین به یکدیگر مربوط شده ­اند تا بر اثر متقابل آن­ها بر یکدیگر و تعامل آن­ها دلالت کنند. بنابر این، برای آن که سازمانی بسیار موفق شود، تمام این عوامل درونی باید به طور هوشمندانه و به طور هماهنگ اداره شوند(جزئی؛۱۳۳:۱۳۸۸).
ج)دستاوردها^[۷]
عواملی که در سمت راست مدل نشان داده شده است دستاوردها یا نتایج سازمانی هستند. این دستاوردها معرف چهار معیار عملکردند که در ارزیابی موفقیت یک سازمان مفید می­باشند.

• اثربخشی: احتمالاً مهم­ترین دستاوردهایی است که می­توان آن را به عنوان معیاری برای دستیابی به اهداف سازمان تعریف کرد. در ارزیابی اثربخشی مهم است درجه­ای را که اهداف فردی کارکنان، گروه ­های کاری، و اهداف کلی سازمان با یکدیگر همخوانی دارند برآورده کرد. بنابر این، اثربخشی فرد عبارتست از درجه­ مشارکت فرد در دستیابی به هدف­های سازمانی و اثر بخشی گروه درجه­ای است که هدف­های گروه در ارتباط با نیل به هدف­های سازمان بدست می ­آید.

• کارایی: شامل سنجش یک نتیجه­ دلخواه در مقابل منابع استفاده شده برای دستیابی به آن نتیجه است. کارایی عبارتست از نسبت ستاده­ها به داده ­ها یا منافع به هزینه­ها. یک سازمان می ­تواند در نیل به هدف­های اساسی خود اثربخش باشد و در عین حال بسیار غیر کارا. یا سازمانی می ­تواند در انجام برخی امور به غیر از رسیدن به هدف­های خود کارا باشد که در آن صورت اثربخش نیست.

• توسعه: معیاری است که با توجه به آن هریک از کارکنان، گروه ­های کاری و تمام سازمان برای رویارویی با فرصت­ها و چالش­های آینده ظرفیت خود را توسعه می­ دهند. برای بقای بلند مدت سازمان این دستاوردها بسیار مهم است. رسیدن به هدف­های کوتاه مدت نظیر به دست آوردن سطوح خاصی از سود، کاملاً امکان پذیر است، ولی برای دستیابی به آن کاهش دادن جدی منابع انسانی می ­تواند موجب تضعیف و شاید ورشکستگی سازمان شود. این امر زمانی می ­تواند رخ دهد که به مسائلی چون استخدام، آموزش و دادن فرصت به مردم برای به عهده گرفتن مسئولیت­های وسیع­تر توجه کافی نشود. توسعه زمانی صورت می­گیرد که منابع مالی، تکنولوژیکی و فیزیکی بهبود یا افزایش یابند.

• رضایت خاطر مشارکت کننده : اشاره به واکنش مثبت عاطفی کارکنان نسبت به کار و شغل­هایشان دارد. فرد بسیار مهم است ولی رضایت جمعی افراد در گروه­ ها و سازمان به عنوان یک مجموعه نیز، حائز اهمیت است. عملکرد بالا احتمالاً از تمرکز مطلق بر رضایت کارکنان به دست نمی­آید، ولی نادیده گرفتن این عامل خطر رسیدن به نتایج بسیار منفی، مانند عدم توانایی در حفظ کارکنان با ارزش یا استخدام استعدادهای مطلوب را به دنبال دارد(جزئی،۱۳۶:۱۳۸۸-۱۳۴).

علاوه بر این دو ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻠﯽ در ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد وﺟﻮد دارد. دﯾﺪﮔﺎه اقتصادی ﮐﻪ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎزار ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻮﺿﻊ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد، و دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ دﯾﺪﻣﺎن رﻓﺘﺎری و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﺳﺎزﮔﺎری آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ. آﻧﺪرو^[۸] (۱۹۷۱) در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ارزﺷﯿﺎﺑﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻫﻢ ﺳﺎزﻣﺎنی را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﺗﻮرﯾﮏ و ﻣﮏ ﮔﯿﻮرن^[۹](۱۹۹۷) ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮده­اﻧﺪ(رهنورد، ۱۳۹۱):

• ﻫﻢ­ﺗﺮازی ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ارﺗﻘﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ. زﯾﺮا ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت گذشته ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻫﻢﺗﺮازی ﺑﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی و ﻣﺤﯿﻂ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪی ﻓﺮدرﯾﮑﺴﻮن^[۱۰] (۱۹۸۶) ﯾﮏ ﻣﻬﺎرت ﮐﻠﯿﺪی ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد.

• ﺗﯿﺲ^[۱۱](۱۹۸۴) اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ «ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺘﻐﯿّﺮ ﺧﻮد ﺳﺎزﮔﺎر و ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﮐﻨﺪ اﮔﺮ در ﭘﯽ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮداﺳﺖ».

• ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻮﯾﺎی آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻔﺪه ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺖ درﺻﺪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮی در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻀﻮﯾﺖ در ﯾﮏ ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ

• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎدر، ﺑﺎ ارزش، و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﯿﺪ در ﮐﺴﺐ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه­ای دارﻧﺪ. ﺑﺎرﻧﯽ^[۱۲] (۱۹۹۱) اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ، اﻧﺴﺎﻧﯽ، و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪای ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ.

• وﻓﺎداری ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت، ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪی ﺗﻮﻓﯿﻖ در ﺧﻠﻖ اﺟﻤﺎع داﺧﻠﯽ و اﺷﺘﯿﺎق ﺑﺮای ﻧﻮآوری و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ. ﺧﻠﻖ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪف ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم رﻫﺒﺮی اﺧﻼﻗﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ

ﺟﺪول ۲-۲: ﻣﺒﺎﻧﯽﻧﻈﺮی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ(رهنورد، ۱۳۹۱).

ردﯾﻒ

ﻣﻨﺒﻊ

ﻋﻮاﻣﻞﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ

۱

ﭼﺎﻧﺪ وﻫﻤﮑﺎران (۲۰۰۷)

ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و وفاداری به مدیر

۲

لین وﮐﭙﻮ(۲۰۰۷)

پیروان حکمت جاوید مسیری را ترسیم می‌کنند که جنبش تقریب ادیان اصیل را ممکن می‌سازد که در واقع تنها می‌تواند جنبشی باطنی باشد؛ زیرا «وفاق دینی را تنها به تعبیر شوان در «لامکان الهی»^[۳۶۵] می‌توان به چنگ آورد نه در «مکان انسانی»^[۳۶۶] که در آن عده بسیاری امروزه حاضرند آن را به قیمت ارجاع و تحویل لامکان الهی به مکان انسانی طلب کنند».^[۳۶۷]

۳-۳-۱-۲- مبانی عرفانی نظریه وحدت متعالی ادیان

واژه عرفان، در کاربرد زبانی متعارف، دست کم دو معنای مختلف دارد:
الف:«تجربه بی‌واسطه تماس و ارتباط مستقیم با خدا»^[۳۶۸]
ب: آموزه الهیاتی مابعدالطبیعی در باب اتحاد یا وحدت ممکن نفس با واقعیت مطلق یعنی خدا اما عرفان که آموزه‌ای است در باب اتحاد یا وحدت با واقعیت مطلق که این خود به دو بخش عرفان نظری و عملی تقسیم می‌شود^[۳۶۹].
۱- عرفان نظری: که متضمن استنباط مابعدالطبیعی خاص است از خدا و از نفس آدمی، به عبارت دیگر«عرفان نظری علم یا آموزه‌ای است برای تبیین مابعدالطبیعی تجربه عرفانی، کشف و بیان پیش‌فرض‌ها و نیز لوازم این تجربه».^[۳۷۰]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

عرفان نظری صورت و شکل واحدی ندارد و تجربه عرفانی را به اشکال و صور دیگری؛ یعنی با استمداد از مابعدالطبیعه‌های دیگری، نیز می‌توان تبیین کرد و از این رهگذر است که نظام‌های عرفان نظری دیگری نیز مانند عرفان‌های نظری هندویی، بودایی و چینی پدیدار شده‌اند.
۲- عرفان عملی: که حاوی بیان و شرح طریقت عرفانی نیل نفس آدمی به اتحاد یا وحدت با واقعیت مطلق است. آموزه‌ای که ناظر به ارزش^[۳۷۱] و تکلیف^[۳۷۲] است که طرز سلوک و شیوه‌ای از زندگی را توجیه می‌کند که همه کسانی که در طلب آن وصال فرخنده و جاودانه‌اند باید بدان التزام عملی داشته باشند.^[۳۷۳]
سنت‌‌گرایان این علم یا آموزه را علم برتر می‌دانند. «این علم برتر که خود ورای تاریخ و تحولات زمان قرار دارد، در قلب حکمت خالده، بنا به فهم مراجع سنتی از آن، نهفته است و در حد ذات به رنگ‌ها و صبغه‌های اقلیمی زمان و مکان‌های مختلف محدود نیست».^[۳۷۴]
در سنت‌ اسلامی این معرفت به شیوه‌ای اصیل از پیامبر اسلام(ص) به شماری از صحابه و از همه مهم‌تر به امام علی(ع) به ارث رسیده است. عرفان درباره مبدأ هستی و همه ی مراتب تجلی آن از منظر وحدتی که حاکم بر همه ی موجودات است و به ویژه برای جهان بینی اسلامی محوریت دارد، بحث می‌کند و تنها چنین بینشی نسبت به مرکز و مبدأ عالم است که کنگره ثمربخش بین ادیان را فراهم می‌سازد، گفتگویی که نشانگر وحدت باطنی ادیان، در عین تنوع رسمی آن‌ها است.^[۳۷۵] از نظر نصر از آن‌جا که عرفان از طریق تأمل و تعمق از ظواهر اسماء^[۳۷۶] فراتر رفته و به معنا^[۳۷۷] و باطن توجه می‌کند، صلاحیت این را دارد که به وحدت حقیقی که پایه و اساس اختلاف ظواهر ادیان است بپردازد.
«یگانه راه گذر از چنین صعودی به چنان معنایی و از «نمود» به «بود» آن‌ها عرفان است. وحدت واقعی ادیان فقط در سطح عرفانی و باطنی ادیان میسر است و راه مواجهه با نیاز مذکور استفاده از همه‌ی کلیدهای موجود در گنجینه حکمت صوفیانه برای گشودن درهایی است که در غیر این صورت ناگشوده باقی خواهد ماند».^[۳۷۸]
نصر صراحتاً مقصود خود از عرفان را تصوف مصطلح می‌داند و آن را کامل‌ترین تایید بر وحدت متعالی ادیان معرفی می‌کند و صوفیان را طرفداران «وحدت متعالی ادیان» می‌داند. او همچنین فرقه‌های موجود صوفیه اعم از نعمت اللهی ذهبیه، گنابادیه، شاذلیه و… را مورد نظر قرار می‌دهد و بر تعالیم و مراسم آن‌ها از جمله وجود مرشد و حالات او، سلسله معنوی صوفیانه، تشرف، خرقه و بر توصیفات متعدد دیگری تأکید می‌ورزد و خانقاه را یکی از کانون‌های اصلی حیات دینی معرفی می‌کند.
از نظر او تصوف از پیش ابزار لازم را برای فتح یک مواجهه حقیقی با ادیان دیگر فراهم ساخته است و این بر عهده ما است که از این وسیله استفاده کرده و در برخورد با شرایطی که به تازگی فراروی جهان قرار گرفته، اصول ثابتی را به کار گیریم.

۳-۳-۱-۲-۱- ابن‌عربی و مبانی نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان

محی‌الدین عربی، مشهور به شیخ اکبر، یکی از پرنفوذترین اندیشمندان تاریخ اسلام است. او که در اوایل عمر، موهبت‌های عظیم عقلی و معنوی خود را بروز داد. در سرزمین‌های مرکزی اسلامی از شهری به شهری سفر کرد تا عاقبت در دمشق اقامت گزید و در همان‌جا در سال ۶۳۸ ق وفات یافت.
از یک سو محی‌الدین عربی به عنوان پدر عرفان نظری در جهان اسلام شناخته می‌شود، به نحوی که بسیاری از عرفای بزرگ در نظرپردازی‌های خویش، سخت تحت تأثیر او بودند. او عارفی نظریه پرداز است که مورد توجه مستشرقان بسیاری قرار گرفت خصوصاً نظریه ی «وحدت وجود» او به خارج از جهان اسلام نفوذ یافت و درمیان عرفان‌های دیگر نیز مورد توجه قرار گرفت. در سال‌های اخیر با مطرح شدن مباحثی چون کثرت گرایی دینی در حوزه فلسفه دین، عرفا به طور عام و ابن‌عربی به طور خاص مورد توجه قرار گرفته‌اند، با این ادعا که عرفا و به ویژه ابن‌عربی بیشترین سخن را در باب کثرت‌گرایی دینی و مخالفت با حصرگرایی دارد.

۳-۳-۱-۲-۱-۱- ابن‌عربی و نظریه ی وحدت وجود

ابن‌عربی مانند هر اندیشمند دیگری در پایه‌گذاری جهان خود به دنبال معرفت هستی و وجود است. اما پرداختن او به مسئله هستی و وجود از سر فلسفه ورزیدن خشک و بی‌روح نیست، بلکه به این دلیل است که در هستی، امر قدسی و الهی یافته است.
«اصولاً در مکتب وحدت وجود: وحدت و الوهیت از هم جدا نیستند».^[۳۷۹]
بنابراین وجود برای کسانی چون ابن‌عربی معنایی فراتر از وجود برای فلسفه دارد. ابن‌عربی در این نظریه به دنبال معرفت وجود است. معرفت وجودی که الوهیت و تقدس دارد؛ به عبارتی عارف می‌خواهد از کثرت عبور کرده و در پس آن‌ها وحدتی را بیابد و مدعی شود که در دار هستی تنها یک موجود و بلکه یک وجود دارای واقعیت است که از آن چنان وحدتی برخوردار است که همه‌ی کثرات عالم را زیر پوشش خود قرار می دهد.
«در نظریه ی «وحدت وجود» آن واحد که همه کثرات به او بر می‌گردند امری قدسی، مقدس، متعلق به تجربه‌ی دینی و سزاوار ستایش و پرستش است»^[۳۸۰] و همان است که به تعبیر ابن‌عربی هر قومی او را به اسمی می‌خواند. «عرب او را الله می‌نامد، فارس خدا، رومی ایشاء، ارمنی اصفاج، ترکی تنگری، فرنگی کریتور و حبش واق».^[۳۸۱]
یعنی عالمی را که وحدت وجودی می‌بیند دارای حیات است و وجودی در آن مشهود است. این نظریه مرکب از چهار جزء و یا در واقع محصول چهار مرحله است که هر یک بر دیگری مترتب است.
خدا یگانه هستی و یا هستی مطلق است؛ یعنی هستی منحصر در امر اوست. غیر از خدا، یعنی عالم و آدم معدوم و نیست‌اند، وجود همه‌ی موجودات و هستی تمام آن‌ها همان هستی خدا است. (همه اوست)، عالم دارای هستی نیست، بلکه هستی نماد و تجلّی خداست.^[۳۸۲]
خدا موصوف به وجود است و چیزی از ممکنات با او همطراز و موصوف به وجود نیست. از نظر او خدا عین وجود است. «این همان قول رسول الله است که فرمود: خدا هست و چیزی جز او نیست»؛^[۳۸۳] یعنی خدا موجود است و چیزی از عالم موجود نیست و هر آنچه غیر خدا باشد، معدوم است.
«حق همان وجود است و خلق همان عدم است. مخلوقات وجود ندارد، زیرا وجودشان به حضور خدا بسته است. اگر خدا یک لحظه از مخلوقات روی بر می‌تافت آن‌ها به عدم محض تبدیل می‌شدند… مخلوق از جانب خود هیچ ندارد و از جانب علتش همه چیز دارد»^[۳۸۴]، در نتیجه خدا عین وجود و وجودی بی‌نهایت است وجود دیگری در کار نیست. پس در سرای هستی تنها یک وجود تحقق دارد. مخلوقات از خود وجودی نداشته و عدم صرف‌اند، ولی در عین حال هر کسی وجود عالم را به کلی انکار نمی‌کند، پس به نحوی می‌توان وجود را به عالم نیز منسوب کرد. ابن‌عربی مانند هر انسان عاقل دیگری وجود را به عالم نیز نسبت می‌دهد و از «وجودالعالم» سخن می‌گوید و کثرت موجودات و نیز همه موجودات را با «الموجودات کلها» یاد می‌کند. از نظر او «به عالم ماسوی الله علم داریم، پس متصف به وجود است و چون وجود منحصر در خداست پس باید گفت که این خداست که به صورت عالم تجلی کرده است».^[۳۸۵]
به تعبیر ابن‌عربی«عین وجود خلق، عین وجود حق است… خدا هر چیزی را در برمی‌گیرد؛ زیرا عین هر چیزی است. عارف او را عین هر شیء می‌بیند… کسی که خدا در را برایش گشوده باشد، او را در هر شیء یا عین هر شی می‌بیند».^[۳۸۶]
پس در مجموع باید گفت که مخلوقات در عین این‌که معدوم‌اند، لکن وجود در آن‌ها تجلی کرده است. این سرّی عظیم است که اساس عرفان را تشکیل می‌دهد و عارف را که معرفت به این سِرّ دارد، از غیر جدا می‌کند.
ابن‌عربی می‌فرماید: «عالم خیال است و در حقیقت حق است، کسی که این را بفهمد اسرار طریقت را واجد شده است^[۳۸۷]… سرّی که فوق این مسئله قرار دارد این است که ممکنات در اصل معدوم بودن خویش باقی‌اند و وجودی جز وجود حق که به صورت احوال ممکنات ظاهر شده است، درکار نیست»؛^[۳۸۸] یعنی عالم به یک معنی، موجود است و به یک معنی موجود نیست و این یکی از اسرار مهم عرفان است.
از نظر ابن‌عربی یکی از علوم خاص مقامات عارفان، علم ظهور معدوم در صورت موجود و تمایز وجود آن از وجود حقیقی است^[۳۸۹] و این همان علم تجلّی است که ابن عربی در موارد متعدد آن را علمی کمیاب و عزیز دانسته است.
«این فن از بزرگ‌ترین اسرار علم الهی در مورد اشیاء است… و از پیچیده‌ترین چیزهایی است که علم علما به آن تعلق می‌گیرد. کشف آن به سختی حاصل می‌شود و زمان آن اندک است».^[۳۹۰]
از نظر ابن‌عربی دست‌یابی به علم تجلّی صرفاً از راه کشف حاصل می‌گردد و فلسفه در این ساحت جایی ندارد، اما باید گفت که تجلّی، محوری‌ترین موضوع اندیشه ابن‌عربی است و همه‌ی اندیشه‌هایش درباره ساختار وجودی جهان بر این محور دور می‌زند. وی جهانی را که خدا در آن از اوج تا حضیض ظهور دارد، معرفی می‌کند.
خدا «… در همه‌ی آنچه مخلوقات نامیده می‌شود، سریان دارد… او در هر شاهدی شاهد و در هر مشهودی مشهود است. پس او همه هستی است… او همان وجود و موجود است. در هر معبودی او پرستیده می‌شود و در هر مقصودی او مورد قصد قرار می‌گیرد.
او وجود هر چیزی است و هر چیزی ترجمه و بیان او است. هنگام ظهور هر چیزی او ظاهر است و در هنگام فقدان هر چیزی او باطن است. او اول هر چیزی و آخر هر چیزی است… عابد و معبود، ذاکر و مذکور… تکلیف‌کننده و تکلیف‌شونده اوست. پس منزه است کسی که اشیاء را ظاهر کرده و خود عین آن‌هاست… خدا را جز خدا کسی ذکر نتواند کرد و جز خدا کسی خدا را نمی‌بیند».^[۳۹۱]
بنابراین مخلوقات همواره حجاب حق‌اند و حق در پس این حجاب باقی می‌ماند، مگر برای عارفی که از راه مکاشفه کشف حجاب برایش حاصل می‌شود.
گرچه نظریه‌ی وحدت ادیان و تکثر ادیان در آن زمان برای ابن‌عربی مسئله نبود. اما ابن‌عربی در پی آن است که واقعیت را آن‌چنان‌که هست تبیین نماید. از این رو مطالبی را مطرح نموده است که براساس آن‌ها می‌توان دیدگاه وی درباره وحدت ادیان را تبیین کرد.

۳-۳-۱-۲-۱-۲- ابن‌عربی و وحدت‌گرایی دینی

ابن‌عربی در جای جای «فصوص‌الحکم» و نیز«فتوحات مکیه» به شرح و بسط این نظریه پرداخته است. وی در ابتدای«فصوص‌الحکم» با تعابیری موجز، اما پر معنا بر وحدت حقیقی ادیان چنین تأکید کرده است: «الحمدلله منزل الحکم علی قلوب الکلم بالاحدیه الطریق الأمم من المقام الأقدم و ان اختلفت النحل و الملل لاختلاف الأمم».^[۳۹۲]
عبارت یاد شده به این نکته اشاره دارد که حکمت‌های نازل شده بر پیامبران اگرچه به اشکال متفاوت به صورت ادیان و شرایع مختلف بوده اما چون همه ی آن‌ها از یک مبدأ آمده مباینتی در میان آن‌ها نیست. مقام قدیم‌تر اشاره به مرتبه احدیت ذاتی حق است که منبع و منشأ کلیه فیوضات است و اعیان موجودات و استعدادهای آن‌ها برخاسته از آن‌جاست.
بنابراین حضرت حق تعالی قلوب انبیاء را به نور حکمت‌های دینی و یقینی روشن کرده است. این فیض و عنایت الهی از طریق اتصال به ذات ربوبی حاصل گردیده و این تنزیل از مقام اقدم ذات حق تعالی که وحدت حقّه ی محض است، ناشی شده است.
بر این اساس همه‌ی ادیان الهی حقیقتی واحد و بسیط دارند که به هیچ‌وجه کثرت و لازمه آن تغایر، در آن راه ندارد. چنین توصیفی از دین و انتساب آن به مقام اقدم الهی هر گونه نگرش تکثرگرایانه را درباره ادیان نفی می‌کند.
خلاصه آن‌که حکمت‌هایی که بر دل پیامبران نازل شده، ناظر بر وحدت راه حق است. «این حکمت هم از یک مقام سرچشمه می‌گیرد و به یک‌جا منتهی می‌شوند و حامل یک پیام است؛ لذا از این دیدگاه هرکدام از ادیان الهی تجلی خاص از وحدت حقّه‌ی الهی است و مظهر، مجلا و مرآتی برای ظهور حق تعالی محسوب می‌شود».^[۳۹۳]
از نظر او هر یک از انبیاء اسم خاصی از حق هستند که متجلّی شدند و پیامبر اسلام تجلّی اسم اعظم است. به این ترتیب هر یک از ادیان با اسمی خاص ارتباط دارد.

۳-۳-۱-۲-۱-۳- اسماء الهی و ظهور ادیان

در بینش عرفانی، اسماء الهی برای آن‌که بتوانند معلوم شوند، مظهری نیاز دارند؛ در حقیقت اسماء الهی با موجوداتی که مظهر آن‌هایند، دلیل وجودی پیدا می‌کنند و جز برای موجوداتی که صور تجلّی آن‌هایند، واقعیتی ندارند.
اسماء الهی اساساً به موجوداتی که با آن‌ها نامیده می‌شوند، مربوط‌اند؛ آن‌ هم به صورتی که در وجه وجودی آن‌ها آمده است. بنابراین اسماء الهی فقط از طریق موجوداتی که مظاهر آن اسماء هستند و برای آن موجودات، یعنی از طریق آن صورت‌ها و برای آن صورت‌هایی که در آن‌ها عیان شده‌اند، معنا دارند. به علاوه این صورت‌ها، یعنی شالوده و زیرساخت‌های اسماء الهی، از ازل در ذات حق(عین ثابته) موجود بودند و همین اعیان ثابته است که از ازل مشتاق وجود عینی بالفعل‌اند.^[۳۹۴]
ابن‌عربی در«فتوحات مکیه» با شیوه‌ای داستانی نشان می‌دهد که چگونه اسماء الهی به اعیان ثابته روی کرده و آن‌ها را پدیدار ساختند. وی معتقد است آفرینش از این‌جا آغاز شد که ممکنات و پدیدارها آن‌گاه که هنوز در حال نیستی بودند و پدیدار نشده بودند، از اسماء الهی درخواست کردند تا بدان‌ها هستی بخشد. به این ترتیب او آفرینش را به صورت داستانی گزارش می‌کند.
ابن‌عربی در دنباله گزارش داستان‌گونه خود می‌افزاید، پدیده‌ها (اعیان ممکنات) بار دیگر، امیدوارانه رو به اسماء الهی کردند و ترس خویش را با آن‌ها در میان نهادند؛ ترس از این‌که مبادا این اختلاف‌ها و چندگانگی بر ظهور آنان تأثیری ناروا بگذارد.
«ای اسماء! اگر حتم شما بر پایه میزانی معلوم و قانونی مرسوم بنیاد می‌داشت و پیشوایی می‌داشتید که به او مراجعه کنید، پیشوایی که هستی ما را پاس دارد و ما نیز اثرگذاری‌های شما را از خودمان پاس داریم، هم برای شما بهتر بود، هم برای ما.
در پی این درخواست اسماء الهی رو به «الله» کردند و او نیز آن‌ها را نزد اسم الهی «مدبر» فرستاد، او نیز به فرمان حق به اسم الهی «رب» گفت: برای ماندگاری پدیده‌ها هر چه مصلحت است انجام بده. اسم الهی «رب» که اسم «امام» نیز هست دو وزیر برگزید: وزیر نخست، اسم الهی«مدبر» و وزیر دوم، اسم الهی«مفصل». سپس اسم الهی«رب» برای اصلاح و سروسامان یافتن کشور هستی، حدود و رسومی نهاد، آن حدود و رسومی که با الهام خدا از سوی آدمیان نهاده می‌شود».^[۳۹۵]
به این ترتیب، این است ترازوی جهانی و فراگیر تشریع، این ترازو و نیز مانند همه‌ی چیز‌های دیگر در اندیشه عربی، دوره‌ی پایدار و ناپایدار(ثابت و متغیر) یا باطن و ظاهر دارد.
شریعت، بخش‌هایی ثابت و پایدار دارد که همه‌ی شریعت‌های آسمانی و الهی بر آن‌ها هم رأی‌اند، هم بخش‌هایی ناپایدار و متغیر و در پیوند با زمان و مکان دارد؛ چنان‌که ادیان گوناگون که در طول تاریخ از پی هم آمده‌اند، آن‌ها را باز نموده‌اند، پیامبران در زمان‌های گوناگون و حال‌های گوناگون از پی هم آمدند، هر یک از آنان، دیگران را تصدیق کردند و هرگز در اصول و بنیادهایی که بدان‌ها استناد می‌کردند و از آن‌ها سخن می‌گفتند اختلافی نداشتند، هر چند در احکام، اختلاف‌هایی داشتند. بدین‌گونه ادیان و احکام دینی نازل شد و احکام، در پیوند با زمان و احوال بود. خدا در این‌باره می‌فرماید: «برای هر یک از شما راه و روش نهادیم».^[۳۹۶] «اصول و بنیادهای شرایع آن‌ها، بی‌هیچ اختلاف، هماهنگ و همسان بود. میان این احکام و آیین‌های پیامبرانه که از سوی خدا نهاده شده و با احکام و آیین‌هایی که حکیمان، بر پایه دید و دریافت خویش می‌نهند، باید تفاوت گذارد و دانست که این احکام و آیین‌ها کامل‌ترند و بی‌گمان خدایی‌اند».^[۳۹۷]
بر این مبنا، اختلاف ادیان و شرایع تنها در جزئیات و احکام است، نه در اصول و بنیاد‌ها البته ابن‌عربی، حتی قوانین قراردادی آدمیان را نیز در حقیقت الهام خدا می‌شمارد.
از نظر او چگونه می‌تواند در هستی چیزی باشد و با اسم الهی پیوند نداشته باشد؟ بدین‌ترتیب ابن‌عربی دیدگاه خود را درباره اصل وحدت حقّه‌ی دینی بیان می‌دارد و اختلاف ادیان و شرایع را به اختلاف در ساختار هستی و نسبت‌های الهی باز می‌گرداند که آن نیز برخاسته از اختلاف دلالت اسماء الهی است.

منبع: (راندل، ۱۹۹۷، ۳۷) ^[۱۲۹].
ب). نتایج مثبت برای سازمان: ترک خدمت و غیبت افرادی که تعهد اندکی به سازمان دارند یعنی کارکنانی که هم ناراضی هستند و هم عملکردشان ضعیف است برای سازمان مطلوب می‏تواند باشد چرا که، خطرات ناشی از حضور آن‏ها محدود می‏شود. در غیاب چنین افرادی، نگرش‏های سایر افراد در سازمان بهبود می‏یابد و به جای آنان ممکن است کارکنانی با مهارت‏های جدید وارد سازمان شوند. افرادِ با تعهد کمتر، ممکن است از سازمان انتقاد و عیبجویی کنند که خود می‏تواند آثار مثبت بلندمدتی برای سازمان در پی داشته باشد. در این حالت سازمان از سیستم حسابرسی داخلی غیررسمی بهره‏مند شده و به واسطه این اعتراض و حسابرسی داخلی، از اعتراض و انتقاد عمومی که ممکن است (آثار زیان‏باری به دنبال داشته باشد). در امان مانده و فعالیت‏هایش را تعدیل می‏نماید.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ج). نتایج منفی برای افراد: سطوح پایین تعهد می‏تواند در استمرار خدمت افراد تأثیر منفی داشته باشد. فرد بدون اثبات تعهد خود نمی‏تواند به رده‏های بالا ارتقا یابد. منتقدان و بدگویان از سازمان ممکن است با افشای اقدامات غیرقانونی و زیان‏بخش سازمان و در میان گذاشتن آن با یک سازمان دولتی یا گزارشگران خبری و یا سایر کارکنان، شرایط سختی را برای خود در سازمان ایجاد کنند. وقتی انگیزه چنین فعالیت‏هایی مورد تردید قرار گیرد، مدیریت عالی سازمان به آنان به‏منزله افراد غیروفادار خواهد نگریست و این افراد ناچار خواهند بود مشکلات زیادی از جمله از دست دادن درآمد و امنیت شغلی، جدایی از سازمان و محرومیت از دیدار همکاران، هتک حرمت، از دست دادن موقعیت، عهده‏داری کار غیرمطلوب و یا کار سنگین، خستگی و… را تحمل نمایند. انتقادجویان به خاطر فعالیت‏هایشان در دوران خدمت خود اندیشه جاه‏طلبی و پیشرفت ندارند. آن‏ها نمی‏خواهند از سطح فعلی خود خیلی بیشتر پیشرفت کنند. اگر این افراد ارزش‏هایشان را با خط‏مشی‏های سازمانی ناسازگار ببینند، کناره‏گیری از سازمان را بر بقای در آن ترجیح خواهند داد. چنین افرادی، هم ممکن است سازمان را ترک کنند و هم ممکن است انرژی خود را در جهت ایجاد اختلال در تحقق اهداف سازمانی به کار برند.
د). نتایج منفی برای سازمان: به‏طورکلی تعهد سطح پایین در نیروی کار، ترک خدمت زیاد آن‏ها را دربردارد. غیبت زیاد، فقدان تمایل به ماندن در سازمان، کیفیت پایین عملکرد، عدم وفاداری به سازمان و رفتارهای زیان‏آور به سازمان همچون اختلاس و رشوه‏گیری از عواقب منفی دیگر آن است. همچنین افراد با تعهد پایین از انجام وظایفی که افزایش منافع سازمان را درپی دارد اما خارج از حیطه مسئولیت آن‏هاست احتراز می‏ورزند.
اگر انتقاد و عیبجویی در میان پرسنل کمتر متعهد رایج باشد سازمان باید پذیرای به خطر افتادن شهرت موءسسه، کاهش اعتماد مشتریان، استرداد کالاها و کاهش درآمد باشد. به واسطه انتقاد و عیبجویی، ساختار اقتدار سازمان تهدید شده و مشروعیت اقدامات مدیریت مورد تردید قرار می‏گیرد.
۲-۴-۳-۲ تعهد متوسط
الف). نتایج مثبت برای افراد: با افزایش تعهد کارکنان، آنان احساس وفاداری و وظیفه‏شناسی بیشتری به سازمان می‏کنند. تعهد بیشتر، امنیت و کامیابی افراد را نیز افزایش می‏دهد. سطح متوسط تعهد به معنای وفاداری کامل و نامحدود برای سازمان نیست. در این سطح افراد کاملاً جذب سیستم نمی‏شوند و شخصیت خود را به‏مثابه انسان حفظ می‏کنند. بنابراین تعهد متوسط به معنای پذیرش برخی از ارزش‏های سازمانی است و افراد ارزش‏ها و تمامیت شخصیتی خود را مادامی که با احتیاجات سازمان مغایرت نداشته باشد، حفظ می‏کنند. این حالت را می‏توان فردگرایی خلاقانه نامید؛ یعنی پذیرفتن ارزش‏ها و هنجارهای اساسی سازمان و نپذیرفتن ارزش‏ها و هنجارهای غیرضروری و زیان‏آور آن.
ب). نتایج مثبت برای سازمان: نتایج افزایش تعهد، قابل توجه است. احساس وظیفه‏شناسی و وفاداری افراد، منافع سازمانی را در پی دارد. نتایج مثبت برای کارکنان و به واسطه آن برای سازمان عبارت است از: استمرار خدمت کارکنان، کاهش تمایل به ترک خدمت و افزایش رضایت شغلی.
ج). نتایج منفی برای افراد: سطح متوسط تعهد همیشه برای افراد مطلوب نیست. افرادی که برای کارفرماهای خود احترام قائل نیستند به‏طور آهسته و نامشخص به رده‏های عالی سازمان راه پیدا می‏کنند. همچنین این افراد ممکن است به راحتی نتوانند خودشان را با تعهدات واحد سازمانی خویش سازگار کنند.
د). نتایج منفی برای سازمان: کارفرمایان باید کارکنان را به همکاری دعوت کنند. افرادی که تعهد کاملی به سازمان ندارند از انجام کارهای خارج از حیطه وظایف خود اجتناب خواهند کرد. رفتارهای مطلوبی همچون همکاری، پیشنهاد دادن، اظهارنظر و حسن نیت و مراعات حال دیگران از جمله رفتارهای مهمی‏اند که انعطاف لازم برای مواجهه با شرایط پیش‏بینی‏نشده را فراهم می‏آورند و سازمان را قادر می‏سازد از مشارکت افراد در این زمینه استفاده کند. اما افرادی که تعهد کامل (به سازمان). نداشته باشند از عمل به چنین رفتارهایی احتراز می‏ نمایند. تعهد سطح متوسط همچنین موجب می‏شود که کارکنان بین انتظارات سازمان و مقتضیات محیط خارج از سازمان تعادل ایجاد کنند. وقتی بین مسئولیت در مقابل جامعه و وفاداری به سازمان تضاد حاصل شود کارکنان دارای تعهد متوسط با محرک‏های مختلفی مواجه می‏شوند و ممکن است رفتاری که از سوی جامعه انتظار می‏رود را انتخاب نمایند و منافع سازمان را فدای منافع اجتماعی کنند.
۳-۴-۳-۲ تعهد سطح بالا
الف). نتایج مثبت برای افراد: سطح بالای تعهد، استمرار خدمت کارکنان را در سازمان سبب می‏شود. در این حالت وفاداری به سازمان به‏رغم فشار خارجی در حد بالا و مطلوبی قرار دارد. سازمان به‏طور معمول برای مطیع بودن کارکنان و پذیرش قدرت، پاداش در نظر می‏گیرد و این تفکر را بر کارکنان القا می‏کند که به سازمان وفادار باشید تا سازمان به شما وفادار باشد. تعهد قوی، اعضای سازمان را پرشور و باتعصب می‏سازد.
ب). نتایج مثبت برای سازمان: کارکنان متعهد سبب ایجاد ثبات و اطمینان در سازمان می‏شوند. برخی سازمان‏ها به تعهد قوی به‏مثابه پدیده‏ای مطلق و غیرقابل تردید می‏نگرند و معتقدند این امر برای تحقق اهداف سازمان نه تنها مطلوب بلکه ضروری است. کارکنان متعهد به واسطه وفاداری افراطی خود به سازمان، تقاضای موءسسه را برای تولید و کار بیشتر با کمال میل می‏پذیرند. بنابراین سازمان از سطح بالای عملکرد کارکنان و همچنین اجرای کامل امور، اطمینان حاصل می‏کند.
ج). نتایج منفی برای افراد: سطح بالای تعهد در سازمان ممکن است فرصت‏های رشد و فعالیت افراد را محدود کند. همچنین قوه خلاقیت و نوآوری آن‏ها را خاموش می‏کند. اگر افراد، تعهد قوی به هنجارهای سازمان داشته باشند در مقابل تغییرات مقاومت خواهند کرد. تعهد قوی ممکن است منجر به اختلال در روابط خانوادگی شود. برخی پژوهشگران نشان داده ‏اند که دانشمندان و آکادمیک‏هایی که به کار خود به شدت علاقه‏مند هستند تمایل اندکی به روابط خانوادگی دارند. بارتولم^[۱۳۰] و ایوانز^[۱۳۱] ادعا دارند مدیران هم در سازمان درگیری زیادی دارند و هم در خانواده‏شان اما خود مدیران گزارش می‏دهند دو برابر زمان و انرژی مصروفه به زندگی خانوادگی را به حرفه خود اختصاص می‏دهند (راندل، ۱۹۹۷، ۳۹) ^[۱۳۲]. بنابراین زندگی خانوادگی مدیران متعهد به‏ندرت مزاحم زندگی شغلی‏شان می‏شود اما بالعکس زندگی حرفه‏ای در زندگی خانوادگی و اوقات فراغت مدیران اختلال ایجاد می‏کند.
تعهد قوی همچنین می‏تواند موجب ایجاد تنش در روابط متقابل بین افراد شود. کارکنان متعهد ممکن است احساس هویت خود را از دست بدهند (بیگانگی از خود). و همچنین توانایی ارتباط با دیگران را نیز نداشته باشند (بیگانگی گروهی). انرژی و زمانی را که افراد متعهد به سازمان اختصاص می‏دهند می‏تواند محدودکننده روابط غیررسمی باشد.
بنابراین با این‏که سطح بالای تعهد به افزایش بهره‏وری منجر می‏شود اما افراد متعهد از سوی همکاران با برچسب‏های مختلف، نابهنجار نامیده می‏شوند و در برقراری الگوهای مشترک بین همکاران با مشکل مواجه خواهند شد.
در شرایط تعهد بالا، سازمان بر زندگی افراد چیره می‏شود و افراد قادر به تقسیم عادلانه انرژی
خود بین سازمان و زندگی شخصی نیستند و معمولاً در این رقابت، زندگی سازمانی پیروز می‏شود و انرژی کمی برای زندگی شخصی تخصیص می‏یابد. بنابراین ممکن است هیچ تعادلی بین کار و زندگی به وجود نیاید.
د). نتایج منفی برای سازمان: تعهد بیش از حد، ممکن است انعطاف‏پذیری سازمان را کاهش دهد. این عدم انعطاف می‏تواند ناشی از اطمینان کامل به خط ‏مشی‏ها و رویه‏های گذشته و مستمسک قراردادن اعمال سنتی باشد. افرادی که تعهد کامل به سازمان دارند قادر به اجرای راهکارهای جدید نیستند.
دلبستگی بیش از حد کارکنان به سازمان ممکن است اعتقادات اصلی آنان را تحت‏الشعاع قرار دهد. رفتار متعصبانه سازمانی می‏تواند مشکلاتی مانند نارضایتی سایر کارکنان و مخالفت افراد خارج از سازمان را در پی داشته باشد. سرانجام یکی از مهم‏ترین و ناشناخته‏ترین نتایج منفی سطوح بالای تعهد این است که کارمندان متعهد ممکن است به دلیل حفظ منافع سازمان مرتکب رفتارهای غیراخلاقی و غیرقانونی بشوند. کارکنانی که بر فعالیت‏های غیرمشروع سازمان صحه می‏گذارند و به منافع سازمانی بیش از منافع شخصی می‏اندیشند، به‏منزله انسان سازمانی مطلوبی نگریسته می‏شوند که فردیت خود را تسلیم رب‏النوع‏های سازمان می‏کنند.
سازمان می‏تواند در کوتاه‏مدت از پنهان‏کردن اقدامات غیرمشروع خود سود جوید اما نتایج بالقوه چنین فعالیت‏هایی تصور عمومی را از سازمان، تیره و مبهم می‏سازد و سبب می‏شود سازمان در بلندمدت، مشتریان و سهامداران و کارکنان لایق خود را از دست بدهد و اعتراض عمومی را برای زیرپاگذاشتن قوانین و مقررات دولتی به دنبال داشته باشد که چنین پیامدهایی به مصلحت سازمان نیست.
۴-۴-۳-۲ جمع‏بندی
آشکار است سطوح پایین تعهد نه برای فرد مطلوب است و نه برای سازمان، در این حالت مزایای حاصل از استمرار خدمت کارکنان از دست می‏رود و سازمان ناچار به تحمل نیروی کارغیروفادار و ناثابت است. مزیت اولیه تعهد پایین افزایش خلاقیت کارکنان است. همچنین فرصتی برای افراد ناراضی فراهم می‏کند که محل کار سازگارتر و مطلوب‏تری پیدا کنند.
در برخی شرایط وجود افراد با تعهد سازمانی اندک موجب می‏شود سازمان از قصور در موازین قانونی مصون بماند. در سطوح متوسط تعهد، نیروی کار ثابت‏تر و راضی‏تر است و افراد قادرند خود را با موازین رفتاری تطبیق دهند. تحت چنین شرایطی رابطه بین نیازهای افراد و انتظارات سازمان در تعادل است. درست است که این افراد با سرعتی که برای افراد کاملاً متعهد ذکر شد در مشاغل خود پیشرفت نمی‏کنند اما خود آن‏ها و سازمان متبوعشان از نتایج منفی ناشی از سطوح بالای تعهد در امان می‏مانند.
در سطوح بالای تعهد می‏توان گفت پیامدهای منفی آن بر نتایج مثبتش می‏چربد. افراد ممکن است به سرعت در شغل خود پیشرفت کنند و میزان تولید را افزایش دهند، اما آن‏ها مجبور به تحمل محدودیت‏هایی در زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی هستند. در چنین وضعیتی، شرایط سازمانی ممکن است به‏هیچ‏وجه برای افراد رضایت‏بخش نباشد. بنابراین سازمان انعطاف‏پذیری خود را از دست می‏دهد و بار خود را بر دوش افراد متعصب تحمیل می‏کند و انواع رفتارهای غیرقانونی و غیراخلاقی را مرتکب می‏شود.
به‏طور خلاصه به نظر می‏رسد رابطه‏ای خطی بین تعهد و نتایج مطلوب وجود ندارد بلکه یک منحنی با یک نقطه اوج در وسط بهتر می‏تواند این رابطه را نشان دهد و نیازهای افراد و انتظارات سازمانی با سطح متوسط تعهد موازانه دارد (طالبان،۱۳۸۱،ص۴۲-۵۰) ^[۱۳۳] .
۵-۳-۲ شاخص های تعهد
بطور کلی عنصر اصلی تعهد بویژه از دیدگاه رفتاری عبارت است از رفتار و اقدام.^[۱۳۴] بنابراین هر اقدامی با میزان تعهد متفاوتی همراه است که برحسب شاخص های تعهد عنوان می شود. یکی از مهمترین توصیف ها در این رابطه توسط سالانسیک ^[۱۳۵] (۱۹۷۹) مطرح شده است.وی مهمترین عامل تعهد را تقلید یا پیوند فردبا اقدام خود می داند وچهار ویژگی را در این رابطه بیان میکند که عبارتند از:

• صراحت و آشکار بودن عمل

این ویژگی شامل حد ومیزانی است که می توان گفت عملی در واقع رخ داده و به راحتی به آن اشاره می شود. دو عامل اصلی که به افزایش صراحت می انجامد عبارت است از قابلیت مشاهده و عدم ابهام و روشن بودن عمل یا اقدام است. برای مثال بعضی از اقدامات براحتی قابل مشاهده و روشن نیستند و با تردید و دودلی همراهند و فرد نسبت به آنها فکر می کند.

• قابلیت تجدید نظر وقابل فسخ بودن عمل

بعضی از اقدامات می تواند بر اساس آزمون و خطا صورت پذیرد و در صورت مناسب بودن آنها را تکرار کرد در صورت عدم تناسب آنها تکرار نشده و ذهنیت و تصور نسبت به آنها تغییر مییابد. براساس این تحلیل برخی از اقدامات قابل فسخ و عدم تکرار است وشخص می تواند براحتی تعهد خود را منتفی نماید مانند پس دادن کالای خریداری شده،طلاق، استعفا از شغل و غیره. از سوی دیگر انجام بعضی از اقدامات به خودی خود تعهد آور بوده و نمی توان از خود عمل و از آثار شر یا خیر آن رها شد. مانند قتل ،کتک زدن، شکستن یک چیزی، این اعمال قابل فسخ نیستند گر چه قابل بخشش و یا عذر خواهی می باشند.

• اراده:

تعریف اراده نسبت به دو ویژگی قبل سخت تر است و غالبا با مفاهیم آزادی و مسئولیت شخصی ارتباط پیدا می کند. به عبارت دیگر ارداه همیشه با مفهوم آزادی یا مسولیت شخصی همرا ه نیست چه بسا که با وجود محدودیتها، شخص بر اساس اراده خود عمل کند وچه بسا که علیرغم وجود آزادی اراده فرد محدود باشد و تحت تاثیر نیروهای خارجی قرارداشته باشد، اراده همچنین به معنای پذیرش مسئولیت نیز نمی باشد برای مثال مدیری که بر اساس اراده خویش تصمیمی را اتخاذ نموده است چنانچه تصمیم ناگوار باشد سعی می کند آنرا به دیگران نسبت دهدو در طیف مقابل وضعیتی را می توان تجسم کرد که نتیجه خوبی مانند افزایش فروش حاصل شده وتصمیم مدیر نیزدراین میان تاثیری نداشته است ولی مدیر سعی می کند افزایش نتیجه را به نبوغ و کارایی خودش نسبت دهد این مطلب همان چیزی است که تئوری اسناد به آن اشاره دارد به هر حال اراده از مهمترین عوامل در این زمینه است که خود نیز تحت تاثیر جهار عامل حق انتخاب، وجود فشارها وخواسته های خارجی، وجود مبانی بیرونی برای عمل و وجود سایر مشوقها می باشد.

• شهرت عمل: این ویژگی اقدام وعمل فرد را با زمینه و بافت اجتماعی آن پیوند می دهد. منظور از شهرت آن است که دیگران از عمل و عامل چه می دانند و چه می خواهند هرچه توقع دیگران از فرد بیشتر باشد و اهمیت کارزیاد باشد میزان تعهد نیزبیشتر خواهد بود.بنابراین چهار شاخص صراحت و آشکار بودن،قابلیت لغو، ارده و شهرت با تعهد رابطه مستقیم دارند و استفاده درست از این چهار شاخص میزان تعهد فرد را برای ما قابل پیش بینی می سازد این تحلیل ازدیدگاه رفتاری و کاربردی مدیران را قادر می سازد که بر اساس متغیر های سازمانی و مدیریتی حاکم، به نحو مناسبی درجات هر یک از شاخص های مذکور را در سطح فردی،گروهی و سازمانی مشخص نموده و سطح تعهد را پیش بینی نماید (احمدپور و شائمی،۱۳۷۹،صص۲۵-۲۷)^۱.

رسم توضیحی۱- روند بررسی عملکرد حرارتی ساختمان­های خاک­پناه
۱-۸-محدودیت ها
در ساختمان­های خاک پناه، رفتار خاک تعیین کننده­ رفتار حرارتی بنا است. همچنین ویژگی های فیزیکی متفاوت خاک تعیین کننده­ نحوه­­ی انتقال حرارت پیرامون بنا و نحوه­ مصرف انرژی سرمایشی و گرمایشی می­باشد. از طرف دیگر خاک هر منطقه نسبت به منطقه­ دیگر از کره ی زمین ویژگی­های متفاوتی دارد. چه بسا در سطح یک شهر و در قطعات متفاوت، خاک­های متفاوتی از لحاظ دانه بندی، رطوبت، چگالی و سایر پارامترهای فیزیکی تعیین کننده­ انتقال حرارت وجود داشته باشد. این موضوع یکی از عواملی است که در مسیر دستیابی به رفتار دقیق خاک، اخلال ایجاد می­ کند. در واقع تغییر پارامترهای فیزیکی خاک به منزله­ی تغییر دمای هوای پیرامون یک بنا است که از اقلیمی به اقلیم دیگر متفاوت است. بنابر تمام عوامل ذکر شده، روند بررسی دقیق تغییر رفتار حرارتی ساختمان خاک­پناه، با دستیابی به ویژگی­های فیزیکی دقیق بستر ساختمان به­دست می ­آید.
موضوع مهم دیگر که محدودیتی برای عملی شدن شبیه سازی خاک پیرامون بنا ایجاد می­ کند، شناساندن رفتار حرارتی خاک برای نرم­افزارهای شبیه­سازی انرژی است. ارتباط میان محاسبات انتقال حرارت زمین و ساختمانی که با آن ارتباط دارد یکی از چالش برانگیزترین روش­های محاسبات نرم افزاری است. غالب نرم افزارهای شبیه­سازی انرژی معادلات هدایت حرارتی را به صورت تک بعدی حل می­نمایند. در صورتی­که انتقال حرارتی در توده­ی خاک زمین به صورت سه­بعدی صورت می­گیرد (Mazarrón & Cañas, 2012 ). شناساندن نحوه­ انتقال حرارت سه طرفه­ی خاک از طریق هدایت، یکی از چالش­هایی است که پژوهشگران را وادار به ابتکار مدل­های متفاوت برای شناساندن ویژگی انتقال حرارتی خاک پیرامون بنا کرده است. لذا انتخاب صحیح روش شبیه سازی از جمله چالش هایی است که پژوهشگران در این موضوع بایستی آن را مدنظر قرار دهند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۹- ساختار فصول رساله
رساله­ حاضر با هدف بررسی عملکرد حرارتی ساختمان­های خاک­پناه در پنج فصل نگاشته شده است. فصل اول به شرح کلیات موضوع پرداخته است. در فصل دوم تحقیقات انجام شده و عوامل تاثیرگذار بر عملکرد حرارتی ساختمان­های خاک­پناه شرح داده شده است. در این فصل علاوه بر واکاوی عوامل تاثیرگذار، مزایا و معایب این ساختمان­ها نیز به تفصیل بیان شده است. جهت مطالعات حرارتی این گونه­ ساختمانی در ابتدا بایستی عوامل اقلیمی و بستر طرح به خوبی شناخته شود. لذا فصل سوم به بررسی نمونه­ مورد مطالعه (شهر یزد) و مطالعه­ بستر طرح می ­پردازد. فصل چهارم نیز به شرایط انجام تحقیق و بررسی نرم­افزار شبیه سازی آن می ­پردازد. همچنین مدل طرح و اعتبار سنجی آن در این فصل سنجیده می­ شود. در نهایت با توجه به الزامات و شرایط سنجیده شده مدل طرح با چهار عامل تاثیرگذار نوع خاک، نوع کاربری، جهت­گیری و نرخ تهویه شبانه شبیه سازی می­گردد. نتایج و گزارش این شبیه سازی ها به طور مفصل در پایان فصل چهار بحث می­گردد. فصل آخر (پنجم) نیز با جمع­بندی تمامی مطالب به ارائه­ راهکار و پیشنهاد می ­پردازد.
۱-۱۰- نتیجه گیری
بحث علمی و بررسی جدی بر روی ساختمان­های خاک پناه قدمت چندانی ندارد. پژوهشگران معدودی در سرتاسر جهان بر روی این موضوع تمرکز کرده ­اند. تاثیر این گونه­ ساختمانی و نحوه مصرف انرژی آن در پژوهش­هایی در کشورهای مختلف، به خصوص مناطق خشک، بررسی شده است. یکی از مسائل بسیار چالش برانگیز در این رابطه نحوه­­ی شبیه سازی و رفتار حرارتی خاک است. شناساندن رفتار حرارتی خاک برای نرم افزارهای شبیه­سازی انرژی، باید به دقت و با کنترل بسیار انجام گیرد. این چالش­، پژوهشگران را وادار به ابتکار مدل­های متفاوت برای شناساندن ویژگی انتقال حرارتی خاک پیرامون بنا نموده است که بایستی با آزمودن هوشمندانه مورد بررسی قرار گیرد.
فصل دوم- مرور تحقیقات انجام شده
۲-۱-مقدمه
بحث ساختمان­های خاک پناه و نحوه­ رفتار حرارتی آن، در ابتدا نیازمند شناخت پیشینه­ی تاریخی و انسانی آن است. با مطالعه­ اسناد تاریخی و معاصر، ساختمان­های خاک پناه از حیث نیازهای انسانی و معماری به گونه­ های مختلفی تقسیم می­گردند.
بحث مهم دیگری که در زمینه­ شناخت موثر این ساختمان­ها مطرح می­گردد، مزایا و معایب همزاد این گونه­ معماری است. این ساختمان­ها از حیث بهره وری سطح زمین و محیط زیست و همچنین مسائل زیست محیطی، نیازهای انسانی و چرخه­ی زندگی بنا ویژگی­هایی را ایجاب می­نمایند که بایستی به دقت مد نظر قرار بگیرند. تامین شرایط آسایش درساختمان­های خاک پناه همچنین از موارد دیگری نیز تاثیر می­پذیرد. جهت گیری، تهویه و بهره گیری از نور طبیعی موارد بسیار تعیین کننده ای در رفتار حرارتی این ساختمان­ها است. از آن گذشته ویژگی­هایی که خاک پیرامون بنا از لحاظ حرارتی و اثرات آن ایجاد می­ کند، پژوهش را ملزم به شناخت دقیق ویژگی های این ماده می­نماید.
۲-۲- چالش انرژی
امروزه انرژی به عنوان یکی از اصلی­ترین عوامل برای شکل­ گیری و پیشرفت جوامع صنعتی شناخته شده است. به­ طوری­که میزان دسترسی کشو­رها به منابع گوناگون انرژی نشانگر پیشرفت و قدرت سیاسی اقتصادی آنان می­باشد. قیمت بالای انرژی و هزینه­ های بسیار زیاد بخش سرمایه ­گذاری از یک طرف و رشد بی­پروای صنعتی شدن جوامع و نیاز روز­افزون آن­ها به انرژی از طرف دیگر، کشورها را بر آن داشته است که برای جلوگیری از مصرف بی­رویه و غیر بهینه انرژی و همچنین کاهش هزینه­ های تولید و افزایش رفاه عمومی، سیاست­هایی را تحت عنوان بهینه سازی مصرف انرژی به مرحله اجرا درآورند^[۱]. برای بهینه سازی مصرف انرژی ابتدا باید یک سری از استانداردهای مصرف در بخش­های مختلف را با توجه به آخرین سطح تکنولوژی و دیگر عوامل تاثیرگذار بر مصرف انرژی تعیین کرد. سپس آن­ها را در قالب راهکارهایی که قابلیت اجرایی داشته باشند به تولیدکنندگان و مصرف­­کنندگان بخش­های مختلف ارائه نمود (نصراللهی، ۲۰۰۶).
۲-۲-۱- چالش انرژی در ساختمان­ها و مشکلات زیست محیطی
بحث بحران منابع تجدید­ناپذیر­انرژی­­ ­و آسیب­های زیست محیطی، نگرانی گسترده­­­ای برای حفظ محیط زیست و منابع تامین انرژی بشری مطرح کرده است. از زمانی که این موضوع مطرح شد، تمام زمینه­هایی که با این امر درگیر بودند به چالش کشیده شدند. یکی از مهمترین منابع مصرف انرژی، ساختمان­ها هستند. بحث پایین­آوردن مصرف­ انرژی ساختمان­ها و همچنین سازگا­ر­کردن هرچه بیشتر آن­ها با محیط زیست از چالش­های بزرگی است که باعث ایجاد موجی از فعالیت­ها در زمینه­ ساخت و ساز شده است (همان). مفاهیمی چون معماری پایدار، معماری اکولوژیک، معماری سبز و غیره از جمله جنبش­هایی در زمینه­ معماری و شهرسازی است که امروزه در بسیاری از مجامع توجه صاحب­نظران و مجریان را به خود جلب کرده­است. به­ طور کلی هدف مشترک بسیاری از این مفاهیم بررسی و تهیه استاندارد برای طراحی و اجرای ساختمان­هایی است که علاوه بر بهره­وری انرژی، کاهش تولید co₂ و حداکثر سازگاری با محیط زیست را در پی داشته­باشند ­­­­­­(خداکرمی و اکرمی، ۱۳۹۲).
۲-۲-۲- مصرف انرژی در دنیای امروز
در سال­های اخیر با افزایش جمعیت و توسعه صنایع و تکنولولوژی روند استفاده از انرژی روبه افزایش است^[۲]. همانطور که در نمودار منتشر شده از سوی دپارتمان انرژی آمریکا مشاهده می­کنیم شیب مصرف انرژی در کشورهای جهان در سال­های کنونی رو به افزایش است و این میزان برای کشورهای در حال توسعه چندین برابر است. این موضوع یک هشدار بزرگ جهانی است که تمام کشورها را تهدید می­ کند (نمودار ۱). گرم شدن کره زمین در پی مصرف بی رویه و همچنین پیامدهای زیست محیطی حاصل از آن پدیده­ جدی است که چالش­های فراوانی برای تمامی جهان ایجاد کرده است^[۳]. از آن گذشته این موضوعی است که هر کس را به سهم خود درگیر می­ کند و برای پیشگیری از تهدیدات آن باید تمهیداتی بنیادین اندیشیده شود.
نمودار ۱- مصرف جهانی انرژی در کشورهای مختلف سالهای ۱۹۹۰- ۲۰۳۰ ^(۳)
۲-۲-۳- چالش ­های انرژی ایران و میزان مصرف انرژی در بخش ساختمان
تلاش و توسعه ایران در سال­های اخیر و همگام شدن با توسعه صتعتی مصرف انرژی زیادی را در پی داشته است^۳. چنان­که در سال­های اخیر طبق نمودار ۲ میزان مصرف انرژی در بخش­های مختلف کشور چندین و چند برابر شده است. روند افزایشی مصرف انرژی در کشورمان یک هشدار جدی برای تمام اقشار جامعه است (نمودار ۲۳).
نمودار ۲- مصرف انرژی در بخش­های مختلف در سال­های اخیر کشور ایران^[۴]
طبق آخرین آمار منتشرشده از سوی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، میزان مصرف انرژی در بخش­های مختلف بررسی شده است. مطابق نمودار۳ سهم مصارف خانگی و تجاری که­­­ در­­آن سکونت بلند مدت صورت می­گیرد، از سایر بخش­های مصرفی بیشتر است. این امر نشان می­دهد که عمده مصرف کننده انرژی نیاز به بازنگری و بررسی در لایه­ های مختلف دارد. بخش ساختمان یکی از عمده علل مصرف بی رویه بخش خانگی و تجاری است که با ملاحظات و مطالعات گسترده باید گامی موثرتر در حل این معضل برداشت .
نمودار ۳- سهم سالانه مصرف انرژی ایران در بخشهای مختلف در سال ۱۳۸۶ (راهبرد، ۱۳۸۸)
برای کاهش مصرف انرژی در بخش ساختمان تمهیدات مختلفی اندیشیده می­ شود که از رایج­ترین آن بهسازی پوسته ها، تاسیسات، سیستم روشنایی و لوازم خانگی است (براتی و حوری، ۱۳۸۸). از رایج­ترین و ارزان­ترین روش­های بهینه سازی انرژی در بخش ساختمان، بهسازی و طراحی درست جداره­هاست (کاری، ۱۳۹۱). این امر به صورت قابل ملاحظه­ای بار انرژی مصرفی ساختمان را می­کاهد. اما کوشش­ها و تلاش­ های خلاق محققان در امر کاهش مصرف انرژی تنها منوط به بهسازی پوسته­ها نمی­گردد. استفاده از منابع جدید انرژی تجدید­پذیر، استفاده از سیستم­های انرژی غیرفعال و همچنین طراحی خلاق معماری همساز با اقلیم از مواردی است که امروزه به عنوان اصولی تعیین کننده مورد توجه قرار می­گیرد. اگرچه بسیاری از این روش­ها هزینه بر هستند اما مزیت بلند مدت آنها نمی­تواند مورد غفلت واقع شود.
۲-۳- ساختمان خاک پناه چیست؟
بشر برای در امان ماندن از آسیب­ها و ناملایمات محیط زندگی همیشه در راه حل­های آسان و مناسب جهت حفظ خود بوده است. برای تحقق این هدف او همواره راه حلی آسان را جستجو می­ کند. یکی از روش­هایی که سرپناهی ­­امن و مستحکم برای انسان فراهم می­ کند پناه بردن به دل زمین است که از گذشته دور تاکنون در بسیاری از مناطق دنیامرسوم بوده است. فضاهای زمین پناه و یا خاک پناه^[۵] لزوما به این معنا نیست که باید در زیز زمین احداث گردد بلکه در واقع اطلاق نام خاک پناه به این گونه­ ساختمانی ، زاییده­ی نحوه­ ارتباط او با محیط پیراموون است. در مورد این گونه­، ساختمان همان سازه­ی معمولی و رایج خود را دارد با این تفاوت که بخشی یا تمام پوسته­ی آن با لایه­ی ضخیمی از خاک پوشیده می­ شود. به عبارت دیگر گویی پتویی ضخیم از جنس خاک بر روی ساختمان کشیده شده است.
۲-۴- دلیل اصلی استفاده از ساختمان­های خاک پناه
پناه بردن به خاک یکی از قدیمی­­ترین­ روش­های معماری است که به تکنولوژی جدید و خا­­صی نیاز ندارد. با توجه به بحران انرژی و سیاست­های پیش­ رو امروزه تمرکز زیادی بر روی کاهش مصرف انرژی به همراه تامین آسایش حرارتی می شود. تکنولوژی­های ساختمان می ­تواند به­ طور خاصی دو هدف را تامین کند. ساختمان­های خاک پناه یکی از نمونه­هایی است که می ­تواند این دو نقش را با هم بازی کند. تحقیقات زیادی با هدف ارزیابی نحوه عملکرد و برهمکنش ساختمان و محیط از جنبه­ های مختلف بر روی این­ گونه ساختمان صورت گرفته است.
با قرار­­­دادن به طور کامل در عمق زمین و یا بردن بخشی­ از ­آن به زیر خاک و یا بالا آوردن سطح خاک و خاکریزی^[۶] می­توان از مزایای تماس مستقیم بنا با زمین بهره جست. این ساختمان­ها معمولا رو به جنوب باز بوده تا ورود نور خورشید موجب روشنایی و گرما در فصول سرد شود (قیابکلو،۱۳۹۲). این روش کم هزینه و ساده است که معمولا به تکنیک پیشرفته ای نیاز ندارد. همچنین نورگیرهای مستقر در سمت شمالی می­توانند تهویه مناسب و نور در قسمت شمالی بنا را تضمین کنند. در مواردی که بخشی از ساختمان داخل زمین بوده و یا در سطح زمین بنا شده ولی اطراف آن را با خاک می­پوشانند، این قابلیت وجود دارد که تهویه عبوری از طریق پنجره­ها صورت پذیرد.
۲-۵- طبقه بندی ساختمان­های خاک پناه و اصطلاحات تخصصی
در مطالعه­ بهره برداری از فضای خاک پناه لازم است تقسیم بندی تخصصی جهت سازماندهی گونه­ های موجود انجام گردد تا اصطلاحات علمی استاندارد برای تعریف واضح­تر این گونه­ ها بیان گردد. همچنین این تقسیم بندی، پایه ای مناسب برای تفسیر، تحلیل و تحقیق در این زمینه را فراهم می­ کند. همچنین این موضوع امکان انطباق موضوعات جدید با زمینه­ دانش قبلی را به وجود می ­آورد. علاوه بر تمام موارد ذکر شده، تقسیم بندی امکان تفسیر ویژگی­های مهم یک پدیده را به روشی فراهم می­ کند که دیگران می­­توانند بدون بررسی تفصیلی، درک بهتری از آن داشته باشند.
محققان در گذشته تقسیم بندی خاصی از دید اصول مورد نظرشان انجام داده اند. با این­حال اکثر این طبقه بندی­ها، مفاهیم وسیع و گسترده را در بر­می گیرد و در برخی موارد ذهنیات موجود در مورد کاربری­های خاک پناه تطابقی با هدف احداث اینگونه ساختمان­ها را ندارد. (Baggs,1991) یکی از مشکلاتی که برای مطالعات طراحی فضای زیرزمینی (همچون بسیاری از فعالیت­های میان رشته ای) وجود دارد، کاربرد بسیار گسترده آن است چرا که می­توان از جنبه­ های مختلف آن را طبقه بندی کرد. این کاربردها گستره­ی وسیعی از تاسیسات شهری تا مراکز مذهبی را در بر­می­گیرد. پروژه­ های زیرزمینی از میکروتونل­ها تا عملیات گسترده متغیراند و مقیاس فضاها از نمونه­های نیمه مدفون کوچک تا سیستم تونل­ها در مقیاس شهر را در بر می­گیرد. همچنین طیف گسترده ای از انواع حرفه­ها چون معماران، برنامه ریزان و مهندسین با تخصص­های مختلف در این زمینه فعالیت دارند. اصول مکان­ یابی و طرح این بناها که بسته به نوع کاربری و پارامتر­های طراحی متنوع است، از اهمیت بسیاری برخوردار است. بعنوان مثال واژه ی “عمیق” در فضای زیرزمینی به نظر معماران، فضایی است که حدود ۸ تا ۱۰ طبقه (حدودا ۳۰ متر) در زیر زمین قرار گیرد، در حالیکه عمیق در فضای زیرزمینی برای مهندسین معدن، زمانی است که به حدود ۱۰۰۰ متر زیر زمین رسیده باشد. در نتیجه، هیچ طرح و نقشه و سلسله مراتب مشخصی متناسب با تنوع کاربری­های وجود ندارد (ابراهیمی،۱۳۸۸).
با توجه به هدف این رساله، تمرکز اصلی بر روی بررسی نمونه های ساختمانی خاک پناه است که با فرو رفتن در دل خاک از مزیت­های بهره وری انرژی آن سود می­برد. لذا پیش از آغاز بحث عملکرد حرارتی این بناها نیاز به شناخت واژه­ های همزاد این بحث و گونه­ های موجود است تا مسیر روشن­تری جهت گام برداشتن با این هدف پیش رو قرارگیرد.
۲-۵- ۱- گونه بندی از حیث معماری
همان­گونه که پیش­تر عنوان شد منظور از ساختمان­های خاک پناه بنایی است که برای بهره گیری از طبیعت و تامین مقاصد خود­­­، به دل زمین و خاک آن پناه می­برد. این پناهندگی می ­تواند به طور کامل در دل خاک مطرح گردد (گونه کاملا مدفون) و یا اینکه سطوح نورگذر خاصی، آن را با محیط بیرون مرتبط گرداند( گونه نیمه مدفون). از سوی دیگر، نحوه­ برخورد بشر برای احداث این­گونه­ ساختمانی نیز مطرح است. در اعصار گذشته مطابق آنچه در متون تاریخی مشاهده می­گردد، بشر از ظرفیت نساخته طبیعت بهره گرفته و بنای خود را با آن همساز می­کرده است ( غارهای کافر کلی بابل). این نمونه­های طبیعی به ندرت در مناطق خاص که بستر زمین مهیا بوده است، دیده می­ شود. در نمونه­های غیر طبیعی جهت احداث این­گونه بناها با مداخله دست و ابزار حفره­ی قرارگیری بنا احداث می­شده است. بقایای این نمونه­ها به­ صورت گونه­ نیمه مدفون در زمین مشاهده می­ شود ( گودال باغچه­های فلات مرکزی، نمونه معماری دستکند میمند و کندوان ). نمونه­های امروزی، بنا به مصالح زمین و موقعیت احداث و به مدد ابزا­رهای پیشرفته راه حل آسان­تری را یافته است. در این نمونه­ها احداث بستر ساختمان توامان با خاکبرداری و خاکریزی صورت می­گیرد. یعنی به­جای قرار گیری کل زمین در محدوده خاکبرداری شده، اطراف ساختمان خاکریزی می­ شود که به آن نمونه­ خاک پناه دارای خاکریز می­گویند (تصویر ۱).

تصویر ۱- نمونه ساختمان خاکپناه (نمونه معاصر: سمت راست ، نمونه گذشته: سمت چپ) (منبع: نگارنده)
محققان زیادی که بر روی این گونه معماری و بهره گیری از مزایای آن فعالیت می­ کنند، طبقه بندی متنوعی را ارائه داده اند (van Dronkelaar, 2013) و( (Sterling & Carmody,1993. با این وجود باتوجه به نکات مشترک و تعیین کننده، هم از جهت معماری و هم از جهت بررسی عملکرد حرارتی گونه های خاک پناه، ارائه ی طبقه بندی کامل­تری که ویژگی گونه­ های متفاوت را روشن­تر بیان کند، ضروری است. جدول شماره ۱ دو گونه ی اصلی ساختمان­های خاک پناه را از دید معماری و نحوه­ تماس با خاک نشان می­دهد. با توجه به ملاک تماس با سطح خاک دو گونه ی نیمه مدفون و نیمه مدفون دارای خاکریز می­توانند وضعیت نمونه های مطرح شده را به خوبی ساماندهی کنند.
جدول ۵- گونه بندی بندی ساختمان­های خاک پناه از جهت سطح تماس با خاک بر اساس مطالعات موجود (منبع: نگارنده)

عملکرد تحصیلی:
عملکرد تحصیلی عبارت است از کلیه فعالیتها و تلاشهایی که یک فرد در جهت کسب علوم و دانش و گذراندن پایه ها و مقاطع تحصیلی مختلف در مراکز آموزشی از خودنشان می دهد. عملکرد تحصیلی عبارتست از درجه و میزان موفقیت فرد در امتحانات پایان ترم تحصیلی مدارس که از نمره صفر تا بیست تعیین می گردد. (فرقانی، ۱۳۷۲).
هوش معنوی
هوش معنوی در بردارنده نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و … را شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید. (بدیع و همکاران،۱۳۹۰) .
هوش معنوی را به این صورت تعریف می کنند: هوشی که از طریق آن مسائل مربوط به معنا و ارزش ها را حل می کنیم، هوشی که فعالیت ها و زندگی ما را در زمینه ای وسیع تر، غنی تر و معناداری قرار می دهد. (فتاحی، ۱۳۹۰).
سلامت روان:
سلامت روانی عبارت است از: کارکرد موفقیت آمیز اعمال روانی، از نظر تفکر، خلق و رفتار که منجر به فعالیت های سازنده، برآورنده روابط با دیگران وتوانایی سازش به تغییر و مقابله با ناملایمات می گردد (کاپلان و سادوک^[۳]، ۲۰۰۳ ترجمه ی پورافکاری،۱۳۸۴).
تعاریف عملیاتی:
عملکرد تحصیلی:
در این پژوهش منظور از عملکرد تحصیلی، نمره ای است که دانش آموزان از طریق محاسبه معدل سه ماهه اول سال تحصیلی به دست می‌آورند.
سلامت روان:
منظور از سلامت روان در این پژوهش میزان نمره ای است که هر آزمودنی از پرسشنامه ۲۸ سوالی گلدبرگ(GHQ-28) سال (۱۹۷۲) بدست می آورد که دارای ۴ بعد زیر می باشد وکسانی که نمره بالاتری کسب می کنند از سلامت روان کمتری برخوردار هستند.

1. 1. نشانه های جسمانی شامل:علایم ظاهری مانند احساس درد، مشکلات خواب، خشکی دهان، بی حوصلگی، خلق ناپایدار،زود رنجی، پرخاشگری،نداشتن تمرکز، بی توجهی به وضع ظاهری، کم دقتی و بهانه جویی.

1. 1. اضطراب: عبارت است از یک احساس ناخوشایند و مبهم هراسو دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است.

1. 1. اختلال در کارکرد اجتماعی:یعنی ارتباط ناسالم فرد با اجتماع،خانواده،مدرسه،محیط کار.

1. 1. افسردگی: حالتی از اندوه، عجز و ناامیدی است که بر اثر ناکامی‌ها یا شکست‌های انسان ممکن است در او ایجاد شود.

هوش معنوی:
میزان نمره ای است که فرد از پرسشنامه بدیع و همکاران (۱۳۸۹) بدست می آورد که دارای ۴ بعد می باشد.

1. 1. 1. 1. تفکر کلی و بعد اعتقادی: یعنی درست اندیشیدن در تلاش برای یافت آگاهی قابل اعتماد در جهان. این روش شامل فرایندهای ذهنی تشخیص، تحلیل و ارزیابی داده‌ها است. به بیانی دیگر، هنر اندیشیدن پیرامون خودتان درحالی‌که شما می‌خواهید اندیشه‌تان را بهتر، روشن‌تر، دقیق‌تر، یا قابل دفاع‌تر بنمایید.و ملاک سنجش آن در این پرسشنامه میزان نمره ای است که فرد از سوالات ۳۹-۲۳-۲۲-۲۹-۳۸-۳۴-۱۷-۱۱-۴۲-۲۸-۱۲-۱۵ بدست می آورد.

      ( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. توانایی مقابله و تعامل با مشکلات:کنار آمدن با اشتباهات و مشکلات و درس گرفتن از آنها. و ملاک سنجش آن در این پرسشنامه میزان نمره ای است که فرد از سوالات ۸-۱۹-۱۴-۲۰-۳۵-۱۸-۲-۱۳-۷-۹-۱۰-۳۲-۱-۳-۲۶ بدست می آورد.

1. 1. پرداختن به سجایای اخلاقی: میزان نمره ای است که فرد از سوالات ۴-۳۰-۲۴-۳۳-۶-۵-۲۵-۳۱ بدست می آورد.

1. 1. خودآگاهی و عشق و علاقه:بدانید که هستید و چگونه با دنیای پیرامون خود ارتباط برقرار میکنید.و ملاک سنجش آن در این پرسشنامه میزان نمره ای است که فرد از سوالات ۲۷ -۴۱-۲۱-۳۶-۴۰-۲-۳۷-۱۶ بدست می آورد.

فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
مقدمه:
در این فصل ابتدا به تعاریف و بررسی مبانی نظری هوش معنوی،سلامت روان و عملکرد تحصیلی پرداخته می شود و سپس به بررسی تحقیقاتی که داخل یا خارج از کشور با موضوع مورد پژوهش رابطه داشته باشد پرداخته می شود و در نهایت یک جمع بندی از فصل ارائه می شود.
عملکرد تحصیلی
انگیزه:
اصطلاح انگیزه به معنی حرکت دادن مشتق شده است. انگیزه، چیزی است که ما را به جنبش و حرکت وادار و کمک می کند تا تکالیف خود را کامل کنیم. انگیزه فرایندی است که طی آن فعّالیّت هدف محور برانگیخته و حفظ می شود. انگیزه، یک فرایند است نه یک فراورده. ما نمی توانیم انگیزه را مستقیماً مشاهده کنیم؛ امّا می توانیم آن را از رفتارهایی مانند انتخاب تکالیف، تلاش، استقامت و گفتار، استنباط کنیم. انگیزه، هدفمند است و نیازمند فعالیّت جسمانی یا ذهنی است؛ و همچنین انگیزه، رفتار را حفظ میکند، مفهوم انگیزه یا برانگیختگی به حالات و شرایطی در فرد یا گروه اطلاق می شود که: رفتار یا رفتار ها را راه می اندازند. رفتار را جهت میدهندوهدایت می کنند. رفتار را تا رسیدن به هدف نگه می دارند. بنا براین انگیزه سه ویژگی مشخص دارد واکثر تعاریف انگیزه به این سه ویژگی اشاره می کنند: جنبه ی انرژی زایی. جنبه ی جهت دهی. جنبه ی مقاومت.
بحث از انگیزه، در واقع، بحث از تعلیل یا علّت یابی رفتار آدمی است. بحث از این که چرا مردم، متفاوت عمل می کنند و حتّی چرا شخص واحد، متفاوت عمل می کند (بیرس,۲۰۰۳).
از نقطه نظر عموم مردم، تنها مسئله درباره انگیزه، مقدار آن است؛ بنابراین، انگیزه به عنوان یک ساختار واحد، از مقدار صفر تا کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد، نوسان دارد.
در مقابل شماری از نظریه پردازان انگیزه معتقدند که: «انگیزه» انواع مختلفی دارد. برای مثال انگیزه درونی ۶ با انگیزه بیرونی ۷ تفاوت دارد. انگیزه یاد گرفتن با انگیزه عمل کردن تفاوت دارد؛ و انگیزه گرایش به موفقیّت با انگیزه اجتناب از شکست تفاوت دارد. به عبارتی دیگر انسانها از لحاظ انگیزشی، پیچیده هستند انگیزه را به موتور (شدت) و فرمان (جهت) یک ماشین تشبیه کرده اند. لذا تحلیل انگیزشی کامل رفتار، به هردو سوال چه مقدار؟ و چه نوع؟ پاسخ می دهد.
پیش از پرداختن به انگیزه ی تحصیلی و افزایش آن لازم است به انگیزه انسان بطور کلّی توجه کنیم. نظریه پردازان و پژوهشگران در مورد انگیزه انسان به دو مقوله نظر دارند؛ انگیزه بیرونی و انگیزه درونی. در انگیزه بیرونی، یک عامل خارجی فرد را به انجام کاری خاص بر می انگیزد. برای مثال؛ کودکی اتاقش را تمیز می کند تا والدینش او را به سینما ببرند. در این مورد، کودک تمیز کردن اطاق را به خاطر خود آن انجام نداده، بلکه به خاطر دستیابی به چیز دیگری اطاقش را تمیز نموده است. انگیزه بیرونی، از مشوّق ها و پیامد های محیطی مانند غذا یا پول ناشی می شود. انگیزه بیرونی (به جای پرداختن به فعّالیّتی، برای تجربه کردن خشنودی فطری در آن) از پیامدهای فعالیّتی ناشی می شود که از خود آن فعّالیّت جدا است (بیتسیکا,۲۰۱۰).
انگیزه درونی، گرایش فطری پرداختن و تسلّط یافتن بر تمایلات، به کار بستن توانایی ها در انجام دادن تمایلات و جستجو کردن چالش های بهینه است. انگیزه درونی به طور خود انگیخته از نیازهای روانشناختی، کنجکاوی و تلاش فطری برای رشد، حاصل می شود. هنگامی انسان با انگیزه درونی کاری را به انجام می رساند، صرفاً آن را برای خود آن می خواهد و نتیجه جداگانه ای نمی طلبد (فدر,۲۰۰۷).
انگیزه درونی، با دو ادراک همراه است. بدین معنی که انسان در موقعیّت هایی که خود را دارای کفایت و کنترل احساس کند، انگیزه درونی دارد. انگیزه درونی یک حالت روانشناختی است و هنگامی حاصل می شود که انسان خود را دارای کفایت و کنترل ادراک کند. احساس کنترل در موقعیّت های مختلف از دو بخش ناشی می شود. ۱- فرصت کنترل. ۲- توانایی کنترل.
فرصت کنترل بدین معناست که شخص اختیار برنامه ریزی وکنترل شرایط را داشته باشد؛ یعنی فرصت انتخاب وتصمیم گیری. پژوهشگران دریافتند که انگیزه و علاقه درونی دانش آموزان به تکالیف مدرسه، هنگامی افزایش می یابد که دانش آموزان حقّ انتخاب و فرصتهایی برای به دست گرفتن مسئولیّت شخصی یادگیری شان داشته باشند.
توانایی کنترل نیز اشاره به خودکارامدی ۲ فرد در کنترل موقعیّت دارد؛ یعنی شخص تا چه حدی در یک موقعیّت خاص، خود را با کفایت می داند. ساختار ادراک کفایت به ساختار خود پنداره و عزّت نفس شبیه است، ولی خود پنداره و عزّت نفس اموری کلّی هستند، امّا کفایت شخصی در مورد های خاص مصداق پیدا میکند (کرسینی,۱۹۹۷).
انگیزه ی پیشرفت:
همانگونه که ذکر شد انگیزش از نظر شدّت و جهت متفاوت است. یکی از انگیزه هایی که اخیراً بدان توجّه شده، انگیزه ی پیشرفت است. میل یا نیاز به تسلّط و برتر شدن. میل به کسب موفقیّت و تسلّط (گرد,۲۰۰۵).
نیاز به پیشرفت، میل به انجام دادن خوب کارها متناسب با معیار برتری است. این نیاز افراد را برای جستجو کردن «موفقیّت در رقابت با معیار برتری» با انگیزه می کند.
انگیزه ی پیشرفت، لزوماً چیزی مانند تکاپو برای دستیابی به موفقیّت های قابل مشاهده، مانند کسب نمرات بالا در آزمون نیست. اگرچه انگیزه ی پیشرفت، در برگیرنده ی طراحی و تلاشی برای برتری است، امّا این نگرش نسبت به پیشرفت است که دارای اهمیّت است، نه موفقیّت به خودی خود، بنابراین، ممکن است انگیزه ی پیشرفت فعالیتّهای بسیار گوناگونی را در بر بگیرد و در پیشه های گوناگونی، از رانندگی تا حسابدار یک شرکت پدیدار شود (فدر,۲۰۰۷).
انگیزه ی تحصیلی:
داشتن انگیزه برای انجام هر کاری توسط انسان لازم است و هیچ یک از فعالیت ارادی انسانها بدون داشتن انگیزه رخ نمی دهد. از جمله این فعالیت ها، یادگیری است که شاهراه اصلی آن داشتن انگیزه می باشد. انگیزه مهمترین شرط یادگیری است. علاقه به یادگیری محصول عواملی است که به شخصیّت و توانایی دانش آموز، ویژگی های تکالیف، مشوق ها و سایر عوامل محیطی مربوط است.
یکی از عوامل موثر بر یادگیری در میان یادگیرندگان، انگیزه تحصیلی است. انگیزه تحصیلی یکی از ملزومات یادگیری به حساب می آید وچیزی است که به رفتار شدت وجهت می بخشد و در حفظ وتداوم آن به یادگیرنده کمک می کند. در واقع انگیزه آن چیزی است که به یادگیرنده انرژی می دهد و فعالیّت های او را هدایت می کند (گومز,۲۰۰۶).
قابل ذکر است که انگیزه پیشرفت موقعیّت های گوناگونی را در بر می گیرد. همانند انگیزه پیشرفت در کار، پیشرفت در روابط بین فردی، پیشرفت در تحصیل و پیشرفت در مهارت های مختلف. رابطه بین انگیزه ی پیشرفت وانگیزه ی تحصیلی رابطه کل و جزء است. انگیزه ی پیشرفت در موقعیّت تحصیلی را انگیزه ی تحصیلی گویند. به عبارتی پیشرفت در تحصیل، یکی از جوانب انگیزه ی پیشرفت است.
پیشرفت تحصیلی:
ارزش یابی مداوم و مستمر وضعیت تحصیلی دانش آموزان در طول تحصیل و بررسی عوامل مرتبط با آن یکی از ارکان ضروری و اجتناب ناپذیر بهبود کیفیت نظام آموزشی بویژه در مدارس می باشد این امر در تدوین برنامه آموزشی بهتر، ارتقای کیفیتی آموزشی و نهایتاً در اصلاح و بهبود کارآئی مسئولین مربوطه تأثیر به شزایی دارد.
توجه به این امر چیزی ست که درتمام دنیا در رأس برنامه های توسعه آموزش مدنظر قرار می گیرد به منظور پیش بینی وضعیت تحصیلی دانش آموزان، تعیین ملاک ها و متغیرهای مناسب از جمله عمده ترین حوزه های پژوهشی است که محققان علوم تربیتی وروانشناسی در آن فعال می باشد تحقیقات بسیاری در زمینه پیش بینی عملکرد تحصیلی انجام پذیرفته است وضعیت اقتصادی اجتماعی سطح تحصیلات، آموزش و نمرات آزمونهای پیشرفت تحصیلی و هوش از جمله شاخص های است که محققان از آن جهت پیش بینی وضعیت فرد در آینده استفاده می نمایند (پاسکارلاو ۲۰۰۳).
- چرا بعضی از دانش آموزان مشتاقانه به مدرسه روی می آورند و در مطالعه کردن از خود سخت کوشی نشان می دهند حال آنکه بعضی دیگر از مطالعه اجتناب می ورزند؟
- چرا بعضی از دانش آموزان از تحصیل در مدرسه و خارج از آن لذت می برند و به پیشرفتشان افتخار می کنند، حال آنکه بعضی دیگر نسبت به یادگیری دلواپس و ناشادند؟
این ها پرسش های انگیزشی هستند و برای یادگیری تحصیلی دانش آموزان اشارات مبهمی در بردارند انگیزش با یادگیری ارتباط دارد زیرا یادگیری فرایندی متعالیست که مستلزم کوشش عمدی و آگاهانه است، حتی اگر دانش آموزانی که از توانایی بالا برخوردارند، هنگام یادگیری توجه کافی نداشته باشند و کوشش از خود نشان ندهند قادر به یادگیری نخواهند بود برای اینکه دانش آموزان بتوانند از برنامه های درسی مدرسه حداکثر بهره را ببرند باید اساتید زمینه ای فراهم آورند که در آن دانش آموزان به درگیری در فعالیت یادگیری برانگیخته شوند (ولفسن,۲۰۰۶).
انگیزه پیشرفت مهمترین انگیزه در روانشناسی تربیتی است و تحقیقاتی هم که پیرامون این سازه صورت می گیرد تلاشی است در جهت بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و مهمترین کاربردها را در امر آموزش و پرورش دارد. البته گاهی افراد در امر جستجوی فعالیت مثبت و پیشرفت در کار موفق شده و زمانی نیز شکست می خورند زمانی که دانش آموزان تصور می کنند در یک تلاش موفق بوده اند آنها تشویق به یادگیری در آینده می شوند و برعکس زمانی که دانش آموزان دریک دوران با شکست مواجه شده انگیزه آنها برای ادامه تلاش با مشکل روبرو می شود (جوودی,۱۹۹۹).
بحث انگیزه پیشرفت برای اولین بار و به صورت علمی تحت عنوان نیاز توسط موری مطرح شد. او برای انسان چندین نیاز مطرح کرد که برخی زیستی و برخی روانی هستند. انگیزش پیشرفت یک نیاز اجتماعی است و عبارت است از غلبه کردن بر موانع، رسیدن به استاندارد های عالی، رقابت با دیگران و پیشی گرفتن از آنها.
پژوهش های انجام شده در زمینه انگیزه نشان داده اند که افراد از لحاظ این نیاز تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند. بعضی از افراد دارای انگیزش سطح بالایی هستند و در رقابت با دیگران درکارهای خود برای کسب موفقیت به سختی می کوشند بعضی دیگر انگیزش چندانی به پیشرفت وموفقیت ندارند و از ترس شکست آماده خطر کردن برای موفقیت نیستند (علی پی آ,۲۰۰۹).