سبب شناسی

الف) عوامل وراثتی:

بهترین مدرکی که نقش عوامل وراثتی را در ایجاد اختلال شخصیت اثبات می‌کند، از بررسی اختلالات روانپزشکی در پانزده هزار جفت دو قلو در ایالات متحده به دست آمده است. در این مطالعات معلوم شده که همگامی^[۹۱] دو قلوهای تک تخمکی^[۹۲]از نظر ابتلا به اختلالات شخصیت چندین برابر همگامی دو قلوهای دو تخمکی^[۹۳] است. وانگهی طبق یک بررسی، با سنجش‌های متعدد از نظر شخصیت و مزاج^[۹۴]، علایق شغلی و تفریحی و نگرش‌های اجتماعی معلوم شده است که ،دوقلوهای تک تخمکی جدا پرورده به اندازه دوقلوهای تک تخمکی هم پرورده به هم شباهت دارند. اختلال شخصیت دسته A (پارانوئید، اسکیزوئید، اسکیزوتایپی) در بستگان بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی شایع‌تر از گروه‌های شاهد است. تعداد بستگان مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در سابقه خانوادگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به مراتب بیشتر از گروه‌های شاهد است. همبستگی دو اختلال شخصیت پارانوئید و اسکیزوئید با اسکیزوفرنی کمتر است. اختلالات شخصیت دسته B (ضد اجتماعی، مرزی، نمایشی، خودشیفته) نیز اساس وراثتی دارند. اختلال شخصیت ضد اجتماعی با اختلالات مربوط به مصرف الکل رابطه دارد.

افسردگی در سابقه خانوادگی بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی شایع است. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بیش از افراد گروه شاهد بستگان مبتلا به اختلالات خلقی دارند و اختلال شخصیت مرزی اغلب با اختلالات خلقی همزمان می‌شود. رابطه‌ای قوی میان اختلال شخصیت نمایشی و اختلال جسمانی سازی^[۹۵] یا سندروم بریکه^[۹۶] دیده شده است. ‌به این صورت که افراد مبتلا به هر یک از این دو اختلال، اغلب علائمی از اختلال دیگر را هم نشان می‌دهند. اختلالات شخصیت دسته C(دوری‌گزین، وسواسی- جبری و اختلال شخصیت نامعین ) هم ممکن است مبنایی وراثتی داشته باشند. بیماران دچار اختلال شخصیت دوری‌گزین اغلب سطح اضطراب بالایی دارند. همگامی صفات وسواسی – جبری در دو قلوهای تک تخمکی بیشتر از دوقلوهای دو تخمکی است و افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری برخی علائم مربوط به افسردگی را هم دارند. مثل کوتاه بودن دوره خواب رم، نهفتگی و غیر طبیعی بودن نتایج آزمون دگزامتازون^[۹۷]

ب) عوامل زیستی:

هورمون‌ها: افرادی که صفات تکانشی^[۹۸] از خود نشان می‌دهند، اغلب سطح تستوسترون، و استروژن بالایی دارند در نخستین‌های ما قبل انسان (پریمات ها)، آندروژن ها احتمال پرخاشگری و رفتار جنسی را بیشتر می‌کنند، اما نقش تستوسترون در پرخاشگری انسان روشن نیست. برخی از بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی که علایم افسردگی هم دارند، نتایج غیر طبیعی در میزان تستوسترون نشان می‌دهند.

مونو آمین اکسیداز پلاکت‌ها: پایین بودن سطح مونو آمین اکسیداز^[۹۹] پلاکت‌ها را در میمون‌ها با پرتحرک و معاشرتی بودن آن‌ ها مرتبط دانسته‌اند. دانشجویانی هم که سطح منو آمین اکسیداز ، پلاکتی‌شان کم است، آن طور که خودشان گزارش می‌کنند در مقایسه با دانشجویانی که سطح منو آمین اکسیداز پلاکتی بالایی دارند، وقت بیشتری را در فعالیت‌های اجتماعی صرف می‌کنند. پایین بودن سطح منو آمین اکسیداز پلاکتی را در برخی بیماران اسکیزوتایپی نیز ذکر کرده‌اند.

حرکات تعقیبی ظریف چشم^[۱۰۰]: حرکات تعقیبی ظریف چشم در بیماران واجد صفات درون گرایی^[۱۰۱]، اعتمادبه‌نفس اندک و انزوا و نیز در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی به صورت جهشی^[۱۰۲] است. این یافته ها از نظر بالینی متضمن هیچ معنایی نیست، اما نقش وراثت را نشان می‌دهد.

عصب – رسانه ها^[۱۰۳]:

اندورفین‌ها اثراتی شبیه مرفین برونزاد (اگزوژن) از جمله اثرضد درد و سرکوب حالت برانگیختگی دارند. بالا بودن سطح اندورفین درونزاد ممکن است با بلغمی مزاج^[۱۰۴] بودن فرد رابطه داشته باشد. بررسی‌هایی که ‌در مورد صفات شخصیتی و دستگاه‌های دوپامینرژیک و سروتونرژیک انجام شده، نشان می‌دهد که این ناقلین عصبی، کارکردی در جهت برانگیختگی و فعالسازی دارند. سطح هیدروکسی ایندول استیک اسید^[۱۰۵] که متابولیت سروتونین است در افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند و در بیمارانی که تکانشی و پرخاشگرند، پایین است. بالا بردن سطح سروتونین با داروهای سروتونرژیک از قبیل فلوکستین ممکن است تغییرات بارزی در برخی صفات شخصیتی ایجاد کند. سروتونین باعث کاهش افسردگی، تکانشگری و نشخوار ذهنی^[۱۰۶] در بسیاری افراد می‌شود و می‌تواند احساس عمومی سلامتی و خوب بودن ایجاد کند. افزایش دوپامین در دستگاه عصبی مرکزی با برخی از داروهای محرک روانی مثل آمفتامین می‌تواند ایجاد سرخوشی^[۱۰۷] کند. اثرات نوروترنسمیترها بر صفات شخصیتی علاقه و توجه بسیاری را به خود جلب ‌کرده‌است و در عین حال از این نظر که آیا صفات شخصیتی، ذاتی است یا اکتسابی، اختلاف نظر مهمی نیز ایجاد ‌کرده‌است.

الکتروفیزیولوژی: تغییر سرعت هدایت الکتریکی در الکترو انسفالوگرام^[۱۰۸] در برخی بیماران دچار اختلالات شخصیت دیده می‌شود که از همه شایع‌تر در دو نوع ضد اجتماعی و مرزی بوده است. این تغییرات به صورت امواج^[۱۰۹] دیده می‌شود.

ج) عوامل روانکاوانه^[۱۱۰]:

به علت قابلیت انعطاف‌پذیری ذاتی که در برخی از استانداردهای حسابداری و نحوه به کارگیری آن‌ ها وجود دارد، مدیران این فرصت را دارند تا از میان مجموعه‌ای از رویه‌های حسابداری، روش یا روش‌هایی را انتخاب نمایند تا به سطح مطلوب سود برسند. بیتی ووبر (۲۰۰۳) نشان دادند که اعتباردهندگان بانکی تمایل به ایجاد تغییرات حسابداری مبتنی‌بر افزایش سود به منظور کاهش اثر محدودیت‌های این بدهی‌ها دارند. فیلدز و همکاران در سال ۲۰۰۱، انتخاب‌های حسابداری را در سه گروه طبقه‌بندی کرده‌اند.

طبقه اول انتخاب‌های حسابداری که ناشی از وجود هزینه های نمایندگی و در غیاب کامل است. در این طبقه، هدف انتخاب‌های حسابداری (هدف از انتخاب یک رویه از میان یک مجموعه‌ای از رویه‌های پذیرفته‌شده) تأثیر گذاردن بر آرایش قراردادی مثل طرح‌های پاداش و قراردادهای بدهی شرکت است. طبقه دوم، انتخاب‌های حسابداری ناشی از نامتقارنی اطلاعات و تلاش برای تأثیر گذاردن بر قیمت‌های سهام می‌باشد. طبقه سوم از انتخاب‌های حسابداری به طبقه اول انتخاب‌های حسابداری که ناشی از وجود هزینه های نمایندگی و در غیاب کامل است. در این طبقه، هدف انتخاب‌های حسابداری (هدف از انتخاب

یک رویه از میان یک مجموعه‌ای از رویه‌های پذیرفته‌شده) تأثیر گذاردن بر آرایش قراردادی مثل طرح‌های پاداش و قراردادهای بدهی شرکت است. طبقه دوم، انتخاب‌های حسابداری ناشی از نامتقارنی اطلاعات و تلاش برای تأثیر گذاردن بر قیمت‌های سهام می‌باشد. طبقه سوم از انتخاب‌های حسابداری به منظور تأثیر گذاشتن بر انتظارات بخش‌های برون‌سازمانی غیر از مالکان شرکت مثل نظام مالیاتی، قانون‌گذاران دولتی یا اتحادیه‌های کارگری باشد. مثالی از حوزه حسابداری که چنین انعطاف‌پذیری را فراهم می‌آورد، حسابداری استهلاک و حسابداری موجودی‌ها می‌باشد. به عنوان نمونه دوپچ و پینکوس (۱۹۸۸) مطالعه‌ای بر روی شرکت‌هایی که از روش اولین صادره از اولین وارده و یا از روش اولین صادره از آخرین وارده در درازمدت استفاده کرده‌اند و یا از یک رویه به رویه دیگر تغییر روش داده‌اند، انجام دادند، نتایج تحقیقات آن‌ ها نشان می‌دهد که انتخاب رویه حسابداری خاص در موجودی کالا، به منظور افزایش ذخیره مالیاتی طراحی می‌شود.

علاوه بر تغییرات و انتخاب‌های حسابداری اختیاری، برخی از مطالعات به شواهدی دست یافتند که نشان می‌دهد، شرکت‌ها ممکن است برخی استانداردهای اجباری حسابداری را برای تحت تأثیر قرار دادن سودهای گزارش‌شده‌شان، زودتر از موقع به کار گیرند. نتیجه تحقیق ترومبلی (۱۹۸۹) نشان داد شرکت‌های کوچکتر علاقه زیادی به پذیرش زودهنگام SFAS 86، قبل از تاریخ مؤثر آن، نسبت به شرکت‌های بزرگتر دارند^[۳۷]. ترومبلی از هزینه های سیاسی کمتر شرکت‌های کوچک، برای توجیه پذیرش زودهنگام چنین استانداردهای حسابداری که مبتنی‌بر افزایش سود است، نام می‌برد.

۲-۴-۲ مدیریت سود از طریق طبقه‌بندی:

صورتحساب سود و زیان شامل مؤلفه‌های مختلفی از طریق قبل از سود خالص است. از آن جایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران و کاربران صورت‌های مالی برای سود عادی یا عملیاتی قبل از اقلام غیرمترقبه قابل قبول است. برای مدیریت مؤلفه‌های عملیاتی سود نسبت به سود خالص به اهداف موردنظر می‌توانند از آن استفاده کنند و اقلام غیرتکراری به بخش عادی و غیرعادی سود است.

از آن جایی که اقلام تعهدی حسابداری به ویژه بخش غیرعادی یا اجباری‌اند. در بسیاری از ابزارهای فوق ‌در مورد مدیریت سود را در خود جای می‌دهد و از طرف دیگر به علت قابلیت مقایسه با اکثر تحقیقات اخیر ‌در مورد مدیریت سود، در این تحقیق غیر از اقلام سهامی به عنوان نماینده مدیریت سود استفاده شده است.

۲-۶ اندازه‌گیری مدیریت سود:

از آن جایی که مدیریت سود به طور مستقیم قابل اندازه‌گیری نیست. چندین روش را برای تقریب بالقوه آن ارائه می‌دهد. این روش‌ها شامل روش اقلام تعهدی اختیاری، روش اقلام تعهدی خاص، روش کل اقلام تعهدی، روش تغییرات حسابداری و روش تعهدی.

۲-۶-۱ مدل‌های اقلام تعهدی:

به دلیل نقش مؤثر و محوری مدل‌های تعهدی در آزمون مدیریت سود تلاش‌های تحقیقی زیادی جهت مقایسه و هدایت مدل‌های جدید، به کار گرفته شده است. در طول یک دوره مدل جونز و متغیرهایش به طور جامعی در مقالات ادبی مورد استفاده قرار گرفت. محققان تجربی در دوره توانایی این مدل در تأمین برآوردهای صحیح از اقلام تعهدی اختیاری تحقیق و بررسی می‌نمودند در ادامه مدل مشابه دیگری در این حوزه ها ارائه گردید. واینست و لایزر(۲۰۰۱)- به مانند نظر هیلی (۱۹۹۶) مشکل اصلی ماهیت مدل‌ها را

عدم توانایی آن‌ ها در شناخت و انجام و کسب و کار می‌دانند. مدل تمدیل‌شده از نظر کوتاری، لئون و ویسلی (۲۰۰۵) منجر به پیشرفت موضوعی به سوی هدایت مسئله مورد نظر هیلی می‌گردد. جیانمینگ در تحقیقات دیگری که برخی از مشخصات اصلی شرکت‌ها، ارزیابی صورت‌های مالی و اقلام تعهدی استوار می‌باشد پرداخته است.

تحقیقاتی که نشان انجام دادند حول موارد ذیل متمرکز می‌باشد:

۱- تشخیص از سرمایه در گردش ابتدای دوره غیرعادی؛

۲- نسبت سرمایه در گردش؛

۳- عمر مفید دارایی‌های بلندمدت شرکت.

این عوامل به تنهایی برای شرکت‌هایی که دارای صنعت مشابهی هستند یکسان نمی‌باشد. بلکه آن‌ ها اغلب در یک شرکت متنوع و مختلف می‌باشد. شناخت و آگاهی از تأثیرات این عوامل بر اقلام تعهدی به ما اجازه می‌دهد تا اقلام تعهدی مورد انتظار و غیرمنتظره را بهتر ارزیابی نماییم و به ترتیب ما را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های غیرمنتظره را که در یک شرکت در حال انجام است، تشخیص دهیم این عوامل را می‌توان از نظر آماری و با مدل اقلام تعهدی، در مدل‌های دچو، کوتاری پیگیری نمود.

ارزیابی اول شامل سرمایه در گردش غیرنقدی و غیرعادی می‌باشد. این امر واضح است که اقلام تعهدی، قابل برگشت می‌باشند. به هر حال از نظر تجربی، اقلام تعهدی معوق در مدل مؤثر باعث بهبود این مدل نمی‌گردد. تحققات جیانمینگ نشان می‌دهد که برگشت اقلام تعهدی و فوق منطبق‌بر مانده سرمایه در گردش غیرنقدی و غیرعادی ابتدای دوره، باشد. ‌بر اساس این بحث و بررسی، این گونه فرض نموده است که اقلام تعهدی، به طور معکوسی با انحراف سرمایه در گردش غیرنقدی از سطح عادی و تاریخی آن‌ ها، مرتبط می‌باشد.

اهداف تحقیق حاضر بر اساس تقسیم‌بندی اهداف به اهداف اصلی و فرعی به شرح زیر قابل‌طبقه‌بندی می‌باشد:

هدف اصلی:

تعیین ارتباط بین چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش

اهداف فرعی:

1. 1. تعیین ارتباط بین مرحله افول از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش

1. 1. تعیین ارتباط بین مرحله بلوغ از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش

1. تعیین ارتباط بین مرحله رشد از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش

سؤالات تحقیق

سؤال اصلی:

بین چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش چه رابطه‌ای وجود دارد؟

سوا لات فرعی:

1. 1. بین مرحله افول از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام چه رابطه‌ای وجود دارد؟

1. 1. بین مرحله بلوغ از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام چه رابطه‌ای وجود دارد؟

1. بین مرحله رشد از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام چه رابطه‌ای وجود دارد؟

فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:

بین چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام در قلمرو پژوهش رابطه‌ مستقیم وجود دارد.

فرضیات فرعی:

1. 1. بین مرحله افول از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام رابطه‌ مستقیم وجود دارد.

1. 1. بین مرحله بلوغ از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام رابطه‌ مستقیم وجود دارد.

1. بین مرحله رشد از چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام رابطه‌ مستقیم وجود دارد.

مدل مفهومی تحقیق

در این تحقیق از مدل منظر حسن و همکاران (۲۰۱۵) استفاده شده است. اینان تحقیق خود را ‌در مورد رابطه بین تأثیر چرخه عمر شرکت بر هزینه سرمایه شرکت‌ها به انجام رسانیده‌اند. مدل‌های تحقیق آن‌ ها به صورت زیر می‌باشد: رابطه بین چرخه عمر شرکت بر هزینه سرمایه شرکت با بهره گرفتن از مدل زیر مورد آزمون قرار می‌گیرد:

که در آن:

: هزینه آورده حقوق صاحبان سهام K

: چرخه عملیات CLC-UM

: اندازه شرکت SIZE

: نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ارزش بازاری حقوق صاحبان سهام BM

: ریسک سیستماتیک (بتای حسابداری) BETA

LOSS: سود (زیان)

LEV: اهرم مالی

ZSCORE: ورشکستگی احتمالی شرکت‌ها

یادآوری می‌گردد که در پژوهش منظر حسن و همکاران (۲۰۱۵) از متغیرهای اندازه شرکت، نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ارزش بازاری حقوق صاحبان سهام، ریسک سیستماتیک، سود (زیان)، اهرم مالی و ورشکستگی احتمالی شرکت‌ها به عنوان متغیرهای کنترلی یادکرده‌اند. در حالی که در انجام تحقیق خود هیچ نوع کنترلی بر این متغیرها توسط محققین اعمال نشده است و همانند متغیر چرخه عمر که مستقل تلقی شده، در کنار هم به عنوان متغیرهای تعریف‌شده در رابطه خطی فوق‌الذکر آورده شده است. در تحقیق حاضر به جهت ایفای نقش متغیرهای مستقل به همه این متغیرها، متغیر مستقل اطلاق شده است.

در این تحقیق مشابه کار منظر حسن و همکاران (۲۰۱۵) معادله فوق‌الذکر به عنوان یک رابطه پارامتریک تعریف‌شده که در آن مقادیر متغیرهای مستقل و تابعی بر مبنای عملکرد تاریخی شرکت‌ها در یک بازه ۵ ساله تعیین و _۷β …و _۲β و _۱β و α به عنوان پارامترهای مجهولی تلقی شده که با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مرکب و تحلیل داده های تابلویی برآورد شده‌اند.

روش پژوهش

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت استفاده کردیم، ‌بنابرین‏ تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.

روش تحقیق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب شده است، ‌بنابرین‏ از جهت روش استنتاج استقرایی است.

روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاًً با عنایت به اینکه داده های اصلی تحقیق در کار می‌دانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست آمده، ‌بنابرین‏ تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.

قلمرو پژوهش

هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر بوده است.

قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی پژوهش تعیین ارتباط بین چرخه عمر شرکت و هزینه آورده صاحبان سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است.

قلمرو مکانی

حیطه مکانی اجرای تحقیق و به تعبیری افراد جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق عبارت از شرکت‌های منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با ویژگی‌هایی چون ختم دوره مالی به ۲۹/۱۲، عدم تعلق به مجموعه شرکت‌های واسطه‌گری مالی یا سرمایه‌گذاری، نداشتن بیش از سه ماه توقف معاملاتی و در اختیار بودن صورت‌های مالی در بازه زمانی موردمطالعه، به عضویت بورس درآمدن پیش از بازه زمانی موردمطالعه و عدم خروج از بورس طی این بازه زمانی است که در فصل سوم این گزارش تحقیقی به عنوان جامعه آماری تعریف‌شده است.

قلمرو زمانی

قلمرو زمانی تحقیق حاضر بر مبنای بازه زمانی داده های موردمطالعه عبارت از بازه زمانی ۵ ساله مربوط به سال‌های عملکردی مالی ۱۳۸۹ الی ۱۳۹۳ بوده است.

تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق

چرخه عمر شرکت^[۴]: همه موجودات زنده، ازجمله نباتات، جانوران و انسان‌ها همگی از منحنی عمر یا چرخه عمر پیروی می‌کنند. این‌گونه موجودات متولد می‌شوند، رشد می‌کنند، به پیری می‌رسند و در نهایت می‌میرند در اقتصاد و مدیریت از همین تعریف استفاده شده و عمر سازمان‌ها را به مراحل مختلف تقسیم می‌نمایند (آنتونی ورامش^[۵]،۱۹۹۲).

هزینه آورده صاحبان سهام (هزینه سرمایه): هزینه سرمایه یکی از مفاهیمی است که همواره موردتوجه صاحب‌نظران مالی بوده است و عامل اصلی در ایجاد شکاف بین سود حسابداری و سود اقتصادی است، این مفهوم به شکل‌های مختلف تعریف‌شده است لیکن یکی از تعریف‌هایی که مقبولیت بیشتری دارد هزینه سرمایه را به عنوان کمینه نرخ بازدهی تعریف می‌کند که با کسب آن ارزش واحد اقتصادی ثابت می‌ماند. (کردستانی و حدادی،۱۳۸۸).

ساختار تحقیق

گزارش تحقیق حاضر طی ۵ فصل به ترتیب زیر ارائه شده است.

فصل اول: در این فصل کلیات تحقیق مشتمل بر تشریح و بیان موضوع، اهداف و سؤالات تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق، تعاریف عملیاتی واژه ها مورداشاره قرار گرفت.

فصل دوم: در این فصل ادبیات و پیشینه موردبررسی قرارگرفته است. در این فصل پس از ارائه مبانی نظری موضوع تحقیق، تحقیقات مختلفی که در رابطه با ابعاد مختلف موضوع پژوهش انجام‌گرفته، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فصل سوم: این فصل به شرح جزییات اجرایی روش تحقیق اختصاص‌یافته است. در این فصل به ترتیب روش کلی تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزار و روش‌های گردآوری و تحلیل داده ها مورد بحث قرارگرفته است.

فرهنگ سازمانی،ساختار سازمانی،فناوری اطلاعات،افراد،کیفیت منابع انسانی و سبک رهبری.

سازمان ها در تولید چابک برای تحقق هدف ارضای نیازهای واقعی مشتری،تنها به فروش محصولات نمی پردازند بلکه راه حل هایی را برای کردن نیازهای (مسائل) مشتری به فروش می رسانند و این امر مستلزم رساندن بسته محصول و خدمتی است که نیازها را برآورده سازد.آرمان محصولات ما کافی و کامل نیستند و برای ارضای واقعی نیازهای مشتریان مان،ممکن است نیازمند افزون خدمات ویژه،شرایط ویژه،حمایت فنی و یا افزودن محصولات مکملی که به وسیله شرکت های دیگر،و حتی رقبای ما عرضه می‌شوند،باشیم.محیط تجاری به صورت منبعی از تلاطم و تغییر،فشار را بر فعالیت‌های تجاری سازمان‌ها تحمیل می‌کند.این تغییرات و فشارهای نامشخص و غیر قابل پیش‌بینی،سازمان ها را مجبور به استفاده از روش های مناسبی می کند که می‌تواند آن ها را به یک موقعیت تثبیت شده هدایت کرده و از آنان در برابر از دست دادن مزیت های رقابتی حمایت کند.این تغییرات و فشارها را محرک های چابکی می‌نامند.این محرکها می‌تواند از سازمانی به سازمان دیگر و از موقعیتی به موقعیت دیگر فرق کند.‌بنابرین‏ طریقه تأثیر آن ها بر سازمان می‌تواند متفاوت باشد.این مسئله برای مکانیزم کشف و تشخیص تغییرات در محیط تجاری ضروری است.همان طوری که ذکر شد،یک شرکت با بازار انحصاری و یا سهمی تضمین شده در بازار و یا فعالیت در بازاری که در آن رقابت کم می‌باشد و مشتریانش برای بهبود کیفیت به سازمان فشار نمی آورند،متفاوت از سازمانی است که با یک محیط متلاطم روبروست.(شریفی^[۹۰]،۲۰۰۶،ص۱۰۸۸)

۲-۱۷-ابزارهای سازمان برای تحقق چابکی:

۱-ساختار:

ساختار سازمان لازم است انعطاف پذیر باشد.در ارتباط با حوزه سازمان،اقدامات زیر قابل انجام است:

-تشکیل شراکت با سایر سازمان ها

-بهبود انعطاف پذیری از طریق تمرکز زایی و اتخاذ ساختارهای منعطف

-ترویج فرهنگ تحول و نوگرایی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲)

۲-کارکنان:

در سازمان چابک که با تغییرات مدام محیطی روبروست توانایی و انعطاف پذیری انسان نقش مهمی را ایفا می‌کند،در این رابطه،اقدامات زیر مرثرند:

-تمرکز بر فعالیت‌های گروهی و فرهنگ مشارکت

-تفویض اختیار به پرسنل سازمان

-تکیه بر آموزش به عنوان ابزار مهم

-تربیت و آموزش پرسنل در مهارت های مختلف(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲)

۳-تکنولوژی:

یک سیستم تولید چابک توانایی مقابله با تغییرات پیش‌بینی نشده را دارد.این تغییرات می‌تواند در مدل محصولات باشند.از این رو سیستم تولید چابک باید قابلیت تولید محصولات جدید را داشته باشد.اقدامات زیر در این رابطه حائز اهمیت است:

-سرمایه گذاری روی تکنولوژی های سخت افزاری مناسب ومدرن

-استفاده از سیستم های انعطاف پذیری تولید به منظور انطباق با تغییرات در ترکیب و نوع سفارشها

-به کارگیری سیستم های انعطاف پذیری،پشتیبانی تولید به منظور انطباق با شرایط متغیر سفارش ها

-پی ریزی یک سیستم تولید مجازی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۲).

۴-تکنولوژی اطلاعات

یکی از تمایزات بین سیستم های چابک باسایر سیستم‌ها،بالا بودن محتوای اطلاعاتی است.به علاوه حجم اطلاعات مبادله شده بین شرکت های همکار بالا است و لزوم حفاظت از اطلاعات کلیدی هر سازمان را ‌نمایان‌تر می‌سازد.‌بنابرین‏ سازمان‌های چابک،نیازمند سیستم های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته و انعطاف پذیری بوده که هم جریان روان و مطمئن اطلاعات را با توجه به مشکلات تضمین کند و هم قابلیت انطباق با شرایط متغیر را داشته باشد.در این راستا اقدامات زیر توصیه می شود:

-استفاده از استانداردها و پروتکل های مناسب در مبادله اطلاعات بین سازمانی

-استفاده از سیستم ها و تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی مدرن،جهت ایجاد ارتباط مناسب و به هنگام در بین سازمان‌های همکار

-یکپارچه سازی اجزلی پراکنده شامل مشتریان،تأمین کنندگان و همکاران در سازمان های مجازی(شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۳)

۵-نوآوری و خلاقیت

یک سازمان چابک به جای فروش محصول تولیدی خود باید راه حل های خود را به مشتریان عرضه کند در واقع هدف نهایی تولید چابک،تحقق واقعی مفهوم سفارشی سازی و برآوردن نیازهای ویژه و متنوع تک تک مشتریان است.اقدامات زیر می‌تواند کارا باشد.

-ایجاد فرهنگ تفکر و نواندیشی در سازمان

-سرمایه گذاری و تقدیر از ایده های نو (شعیب زاده،۱۳۸۶،ص۳)

۲-۱۸-فراهم کننده های چابکی:

در این بخش راهکارهای عملی و مرثری جهت آماده سازی سازمان برای ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازمندی‌های محیط پویا و حرکت به سمت ساختار چابک ارائه خواهد شد.تولید چابک را می توان به صورت ساختاری در نظر گرفت که در داخل هر شرکتی توانایی توسعه محصولات و استراتژی های کسب و کار را دارا باشد.این ساختار به وسیله سه منبع اولیه پشتیبانی می شود.این منابع ساختارهای مدیریتی و سازمانی نوآورانه،افراد توانمند با دانش و مهارت بالا و تکنولوژی های هوشمند و انعطاف پذیر می‌باشند.

این سه منبع مقدماتی توسط یک متدولوژی با هم هماهنگ می‌شوند.به عبارت دیگر تولید چابک را می توان به عنوان یکپارچگی سازمان،افراد با دانش و مهارت بالا و تکنولوزیهای پیشرفته جهت حصول به نوآوری و همکاری در پاسخ به نیازهای مشتری در نظر گرفت.

ده راهکار مؤثر (توانا سازنده) جهت حرکت سازمان‌ها به سوی چابکی ارائه می شود.چنانچه در نمودار زیر مشخص شده است،یکپارچگی این ده راهکار می‌تواند سازمان را به سطح مطلوبی از چابکی رساند. (گاناسکران ^[۹۱]،۱۹۹۸،ص۱۳۶۲)

۲-۱۹-ارزیابی چابکی سازمان:

تنها مستنداتی که برای اندازه گیری چابکی به عنوان یک ویژگی ساختاری موجود است،در شاخص گراسون مشهود است.گراسون مدل سازی چابکی سازمان مجازی و ارتباطات آن را پیشنهاد داده است:

ساختن یگ گراف از ارتباطات که مشکلات موجودیتها را نشان می‌دهد.او در این مدل تعداد نقش آفرینان و روابط میان آن ها را شناسایی کرده و ‌به این نتیجه رسیده است که اگر آن ها افزایش پیدا کنند پیچیدگی و به تبع آن چابکی نیز افزایش پیدا می‌کند.(شریفی،ژانگ^[۹۲]،۲۰۰۰،ص۷۷۸)

۲-۲۰-چابکى سازمانى با تکیه بر بعد انسانى

عموما نظریه پردازان مدیریت دولتى بر بعد انسانى چابکى در غالب مدیریت کیفیت جامع (اغلب بدون بررسى جنبه هاى محاسباتى فنى- انسانى چابکى) توجه دارند. مناسب ترین مجموع هى ادبیات مربوط به ارتباط میان انسان‌ها، سازمان‌ها و فناورى، همان رویکرد فنى- اجتماعى است که تقریبا ۵۰ سال پیش، نخستین بار در موسس هى مطالعاتى تاویستاک تشریح شد و به روشنى نقش و ارزش انسان‌ها را در سیستمهاى تولید نشان داد (شهایى، ۱۳۸۷،ص۲۴).

۲-۶ شرطی شدن اضطراب اجتماعی

۲-۶-۱ شرطی شدن کلاسیک:

در این نوع شرطی، احتمالاً فرد میان حادثه و احساس هراس یا اضطراب ارتباط تنگاتنگی برقرار می‌کند و بعد از آن با دیدن یا وارد شدن به صحنه، می ترسد و احساس نگرانی به او دست می‌دهد. عمق ترس کسب شده به تعداد ارتباط های میان محرک شرطی ‌و محرک غیرشرطی و همچنین به شدت ترس تجربه شده، بستگی دارد بعضی شرایط و حالات احتمال به وجود آمدن را افزایش می‌دهند و به گسترش ترس منجر می‌شوند (چامپیون^[۳۶]، پاور^[۳۷]؛ ۱۹۸۵).

۲-۶-۲ شرطی شدن عامل:

این فرایند نحوه به وجود آمدن پاسخ های اضطرابی را تبیین می‌کند. در این فرایند شخص درگیر، به عنوان آنچه که اتفاق افتاده است در نظر گرفته می شود. این فرد می آموزد که اجتناب از محرک شرطی (حادثه) به کاهش پاسخ شرطی (اضطراب) منجر می شود. ‌بنابرین‏ شخص مضطرب با رفتار اجتنابی احساس امنیت می‌کند و با این شیوه ، این رفتار را در خود تقویت می کند، همان رفتار اجتنابی است و پاسخ تقویت شده نیز همان احساس امنیت یا کاهش اضطراب می‌باشد (چامپیون، پاور؛ ۱۹۸۵).

نظریه های رفتاری، معتقدند که انسان ممکن است از راه دیگری نیز اضطراب را کسب نموده و آن را فرا بگیرد. راه مورد نظر، مشاهده افراد مؤثر و مبنا قرار دادن و الگوبرداری از آن ها در زندگیشان است. این شکل از یادگیری را اصطلاحاً الگوی آموخته شده می‌نامند. شخص رفتار و واکنش های فرد دیگری را سرمشق خود قرار می‌دهد. این فرایند یادگیری از طریق مشاهده، از جانب نظریه های شرطی سازی برای ‌پاسخ‌گویی‌ به انتقادهایی که ‌به این نظریه وارد شده مطرح شده است ( چامپیون، پاور؛ ۱۹۸۵).

۲-۷ دیدگاه شناختی:

از دیدگاه نظریه پردازان شناختی، همه ما هنرمندانی هستیم که به باز پدیدآوری و خلق جهان در ذهن خود می پردازیم. همچنان که کوشش می‌کنیم تا رویدادهای پیرامون خود را درک نمائیم. اگر بتوانیم هنرمندی واقعی باشیم، تجسم ها درست و مفید خواهد بود اما در غیر اینصورت به خلق جهانی شناختی خواهیم پرداخت که برای ما رنج آور و مضر و برای دیگران بیگانه خواهد بود (دادستان؛ ۱۳۹۰).

‌بر اساس دیدگاه شناختی، اختلالات اضطرابی، نتیجه افکار و باورهای نادرست، غیرواقعی و غیرمنطقی هستند به ویژه باورهای غیر منطقی اغراق آمیز نسبت به مخاطرات محیطی. دیدگاه شناختی مانند دیدگاه روان پویایی به جریان های درونی به عنوان اختلالات اضطرابی توجه دارد؛ اما به جای تأکید بر تمایلات، نیازها و انگیزه ها، معتقد است که افراد اطلاعات کسب کرده را مورد تعبیر و تفسیر قرار می‌دهند و از آن ها در حل مسائل زندگی، استفاده می کننداین دیدگاه برخلاف دیدگاه تحلیل روانی، که انگیزه ها، احساسات و تعارض های پنهان را مورد تأکید قرار می‌دهد، بر جریان های ذهن که ساده به آگاهی شخص می‌آیند تأکید می ورزد. راتر^[۳۸] نیز به نحوه فکر کردن افراد دربارۀ کنترل محیط را به عنوان علل اختلالات اضطرابی مورد توجه قرار می‌دهد. راتر کسانی را که معتقدند، می‌توانند بر موقعیت ها تأثیر بگذارند، افراد دارای تمرکز درونی کنترل نامیده است و کسانی را که باور دارند کنترل کمی بر آنچه بر آنان واقع می شود افراد دارای تمرکز بیرونی کنترل نامگذاری ‌کرده‌است، بدین ترتیب کسانی که فکر می‌کنند، کنترل کمتری بر محیط اطراف خود دارند، بیشتر آماده ابتلا به اختلالات اضطرابی هستند. آلبرت الیس^[۳۹] براین باور است که رفتار افراد، بیش از آنکه به شرایط عینی بستگی داشته باشد، به دستگاه های اعتقادی و راه های تعبیر و تفسیر آنان از موقعیت ها ارتباط دارد (آزاد، ۱۳۹۰). وقتی افراد با این باورهای بنیادی یا یک رویداد تنیدگی را مانند یک امتحان یا موقعیت غافل گیر کننده مواجه می‌شوند، گرایش دارند تا آن رویداد را به منزلۀ رویدادی بسیار خطرناک تا تهدیدآمیز تفسیر کنند، واکنش شدیدی نشان دهند و ترس را تجربه کنند (دادستان، ۱۳۹۰).

بک^[۴۰] باور دارد که هیجان های افراد بر چگونگی نظر آنان، درباره جهان قرار دارد. آنان ‌در مورد مشکلات خود اغراق می‌کنند و به همه موارد تعمیم می‌دهند و احتمال انجام هر عملی را که می توان ‌در مورد رفع مشکلاتشان انجام داد، به حداقل می رسانند (آزاد، ۱۳۹۰). این باورهای نهفته، دامنه تجربیات فرد را محدود می‌کند و اضطراب مدام به شکل گیری تصاویر و افکاری که «افکار خودکار» نامیده شده اند، منجر می شود. تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که باورهای نامناسب می‌توانند اضطراب را ایجاد کنند (دادستان، ۱۳۹۰).

الگوی پردازش شناختی بک در سال ۱۹۸۵، در سه قسمتA.B.C ارائه شده است. این الگو شامل، نشانگان اضطراب است و می توان آن را به سه مرحله تقسیم کرد: ارزشیابی اولیه، ارزشیابی ثانویه و ارزشیابی مجدد. ارزشیابی اولیه برداشتی است که فرد بر اساس آن، تهدید بالقوه را می سنجد و این برداشت ممکن است با توجه به مجموعه شناخت قبلی که فرد نسبت به آن دارد تقویت یا تضعیف شود. مجموعه شناختی به زمینه ای اطلاق می شود که فرد پیش از فکر کردن، به آن مجهز باشد. مثلاً چنانچه او نسبت به رویدادهای پیرامون خود نگرش منفی داشته باشد این زمینه قبلی ممکن است به ارزیابی منفی نسبت به آن ها منجر شود. چنانچه فرد پس از ارزیابی ‌به این نتیجه برسد که مورد تهدید قرار خواهد گرفت، با آن چیزی روبرو می شود که بک آن را پاسخ اساسی می نامد. این پاسخ های اساسی ممکن است به واسطۀ مجموعه ای از موقعیت ها در زندگی ایجاد شوند هنگامی که ارزیابی اولیه، انجام می شود فرد در حال تنظیم و آماده کردن ارزشیابی ثانویه است. ارزشیابی ثانویه آن دسته از منابع احتمالی را مورد سنجش قرار می‌دهد که با تهدید بالقوه مرتبط هستند. ارزشیابی ثانویه در جایی کاربرد دارد که فرد به منظور محافظت از خویش یا مرور کردن آسیب احتمالی که ممکن است از جانب تهدید ایجاد شود به ارزشیابی منابع درونی اقدام درونی اقدام کند. بک قاطعانه مطرح کرد: که شدت اضطرابی که فرد تجربه می‌کند، ‌به این دو مرحله ارزشیابی بستگی دارد. مراحل اولیه و ثانویه ارزشیابی و ارزشیابی مجدد نسبتاً خود به خود روی می‌دهد. مرحله سوم یعنی ارزشیابی مجدد، در موقعیتی انجام می شود که فرد مشغول بررسی میزان شدت خطر باشد (چامپیون، پاور؛۱۹۸۵).

روان شناسان معتقدند که تفکر مثبت، حس کذایی خود یا اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد و تفکر منفی می‌تواند باور فرد را نسبت به توانایی اش در مقابله با تهدید، کاهش دهد. ‌بنابرین‏ تفکرات ما بر نحوۀ واکنشی که ما در برابر موقعیت های تهدید آمیز از خود نشان می‌دهیم، اثر می‌گذارند و در جای خود، واکنش هایی که از ما سر می‌زنند می‌تواند، بر عملکرد در موقعیت مورد نظر، مؤثر واقع شوند و کارایی خود، با این عملکرد پسخوراند تأثیر یا کاهش خواهد یافت. این چرخۀ بازخورد، دور باطلی را ایجاد می‌کند. اضطراب درون این دور باطل ادامه می‌یابد تا جایی که فرد به ارزشیابی این شرایط روی می آورد، و با این ارزشیابی، ادراک تهدید بازسازی می شود (چامپیون، پاور؛۱۹۸۵).