منظور از ویژگی های افراد همان تفاوت های فردی است که از سبک های شناخت، سبک های انگیزش و شخصیت ناشی می شود. عواملی که به دانش مربوط می‌شوند، شامل استعدادهای پردازش، توانایی‌های فطری و تخصصی دانش قبلی.

پژوهش های صورت گرفته نشان دهنده تأثیر اطلاعات بر فرایند تصمیم‏ گیری است. شواهد، نشان دهنده تأثیر عواملی چون جنس، نوع شخصیت، سبک شناختی، محیط بر قضاوت و تصمیم‏ گیری ها است. بررسی ادبیات تصمیم‏ گیری، فرایند زیر را برای دستیابی به تصمیم یا حل مسأله پیشنهاد می ‏کند.

تصمیم یا راه حل

کسب اطلاعات

پردازش یا ارزیابی

فرایند تصمیم‏ گیری یا حل مسئله

به نظر می‌رسد که اگر همه ی افراد اطلاعات را به یک صورت به دست آورند و پردازش کنند، به تصمیمات و راه حل های یکسان می‌رسند. ولی بررسی های گوناگون در روان شناسی، حسابداری، مدیریت، بازاریابی و حسابرسی نشان دهنده ی این است که افراد در مرحله ی کسب و ارائه ی اطلاعات به نتایج یکسان نمی رسند. پژوهشگران دریافته اند که اگر تصمیم گیرندگان از استراتژی های تصمیمی استفاده کنند که متناسب با وظیفه ی مربوطه باشد، کیفیت قضاوت افزایش می‌یابد. (اسمیت و ماکسیم^[۴۱]، ۱۹۹۹).

نتیجه‏ برخی دیگر از پژوهش ها (وسلی^[۴۲]،۲۰۰۴) بیان می ‏کند که افراد متفکر دارای سبک «شناخت تفکری» در عملکرد قضاوت از رویکرد خطی استفاده می‏ کنند و در تصمیم های تاکتیکی عملکرد بهتری دارند. همچنین پژوهش ها نشان می‌دهند که بین تفاوت های فردی و شرایط تصمیم‏ گیری رابطه وجود دارد. افراد تحلیلی در وظایف تحلیلی و در شرایطی که مستلزم تشریح فرآیندهای منتهی به تصمیم خود هستند، بهتر عمل می‏ کنند (شرایط مستدل) و افراد مشهوری در وظایف تجربی (مشاهده ای) و در شرایطی که ملزم نیستند دلیلی برای تصمیم خود ارائه دهند (شرایط کنترل کننده) عملکرد بهتری دارند. وابستگی متقابل سبک شناختی، شرایط تصمیم و موضوع مورد تصمیم در شکل زیر نشان داده شده است.

عملکرد تصمیم گیری

مورد تصمیم گیری (وظیفه)

تفاوت های فردی

شرایط تصمیم گیری

مدل مفهومی سه جانبه در کیفیت تصمیم‏ گیری

در صورتی که موضوع مورد تصمیم، شرایط تصمیم و تفاوت های فردی متناسب با یکدیگر باشند با اثربخشی عملکرد افزایش و خطر ارائه ی اظهار نظر نادرست کاهش می‌یابد. بلکویی نیز به نقش تفاوت های فردی (تحلیل و شهود) بر تصمیم‏ گیری اشاره ‌کرده‌است.

حس کردن مستلزم دریافت اطلاعات از طریق استنباط است و در این فرایند بر جزئیات، زمان، مکان و جنبه‏ های عملی تأکید و تمرکز می شود برعکس، دانش شهودی مستلزم کسب اطلاعات از طریق تصور و خیال است و بر کل و جنبه‏ های آرمانی و رویدادهای مغروض تأکید می شود و به دوره های بلند مدت توجه می شود. اندیشیدن با استدلال سر و کار دارد که امری غیر رسمی است و با بهره گرفتن از عبارت ها و اصطلاحات نظری، فنی و علمی (تجربی) بیان می شود. از سوی دیگر، احساس منجر به تصمیم‏ گیری هایی می‌ انجامد که بر مبنای قضاوت فردی صورت می‌پذیرند و بیشتر بر ارزش های انسانی، مسائل اخلاقی و معنوی تکیه دارد. (وسلی، ۲۰۰۴)

فرآیندهای شناختی در تصمیم‏ گیری

فرآیندهای شناختی مجموعه ای از فرآیندهای ادراک، قضاوت و گزینه‏های تصمیم است که در برگیرنده ی تبدیل و تعدیل اطلاعات در ارتباط با رفتار تصمیم گیرنده در رویارویی با اطلاعات است. قضاوت های تصمیم گیرندگان، تجزیه و تحلیل و درک آن ها اثر اطلاعات را تعیین می ‏کند. گزینه‏های تصمیم تحت تأثیر فزاینده ی ادراک و قضاوت قرار می‌گیرد، اهمیت استفاده ی تصمیم گیرندگان از اطلاعات بسیار حیاتی است، زیرا ممکن است بر درک و شناسایی اطلاعات مهم مؤثر باشد و پیامد آن، چگونگی اثر اطلاعات بر گزینه‏های تصمیم آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، فرآیندهای شناختی شامل موارد زیر است:

ادراک: فرآیندهای ذهنی یا روانی است که گزینش و سازماندهی اطلاعات حسی و در نهایت معنا بخشیدن به آن ها را به گونه ای فعال بر عهده دارد.

قضاوت: این فرایند با توجه به سطح یادگیری تصمیم گیرنده، مستلزم تجریه و تحلیل اطلاعات درک شده است. قضاوت یا تجزیه و تحلیل و تفسیر، نتیجه یا حاصل مجموعه‏ هایی از فرآیندهایی است که به وسیله ی آن ها شخص اطلاعات را مرتب و در آن ها تجدید نظر می ‏کند. قضاوت تصمیم گیرندگان تعیین می ‏کند که چه تصمیمی باید گرفته شود. در مرحله ی ادراک، یک تحلیل مقدماتی از اطلاعات به عمل می‌آید. پس از آن در مرحله ی قضاوت بر مبنای اطلاعات از صافی می گذرد و تحلیل عمیق تری روی آن صورت می پذیرد. (گلدبرگ ،۱۹۹۸ ،به نقل از کرمی ۱۳۸۸ )

تصمیم‏ گیری: فرایند تصمیم‏ گیری مستلزم ادراک اطلاعات و قضاوت نسبت به آن ها است، ادارک بر گزینه ی تصمیم‏ گیری اثر می‌گذارد. یعنی ممکن است تصمیم گیرندگان برای تصمیم‏ گیری به اطلاعات مشابه قبلی اتکا کنند بدون آنکه تحلیل عمیقی از اطلاعات ارائه شده داشته باشند. در این صورت تصمیم‏ گیری بر مبنای ادراک و بدون قضاوت به عمل آمده است. اما برخی تصمیم گیرندگان پس از قضاوت نسبت به اطلاعات ادراک شده تصمیم می گیرند. در واقع در این حالت، قضاوت تعیین کننده ی نوع تصمیم‏ گیری است. (مسیح آبادی و همکاران، ۱۳۸۷)

ابعاد تصمیم‏ گیری

تصمیم‏ گیری می‌تواند با تمرکز گرایی و رسمیت کم یا زیاد همراه باشد. گاهی اوقات اطلاعات نقش مهمی در اقدام به اتخاذ یک تصمیم ایفا می نمایند. گاهی اوقات نیز فرآیندهای قدرت، محتوی و مضمون تصمیم را تعیین می‏ کنند. به طور کلی نتایج تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد فرآیندهای تصمیم‏ گیری عمدتاًً به چهار بعد تقسیم می شود. (کوپمن و پرل^[۴۳]، ۱۹۹۰)

۱ – تمرکز^[۴۴]: میزان تمرکز یکی از پارامترهای مهم و اساسی در تصمیم‏ گیری است.

۲ – رسمیت^[۴۵]: یکی دیگر از ابعاد مهم، حدود یا قلمرویی است که تصمیم در آن اتخاذ می شود. گاهی تصمیمات طبق فرایند سازمان یافته و رسمی اتخاذ شده، گاهی اوقات نیز انعطاف پذیرند.

۳ – اطلاعات: اینکه تصمیم‏ گیری بر چه اساسی انجام می شود و کدام اطلاعات زیر بنای اتخاذ یک تصمیم خاص هستند، اهمیت دارد.

۴ – رویارویی^[۴۶]: این بعد از ابعاد تصمیم‏ گیری، زمانی که فرایند سیاسی تلقی می شود و هر کدام از طرفین ‌بر اساس موقعیت و قدرت (خود) سعی دارند منافع شخصی را حفظ نمایند، اهمیت دارد و در واقع عبارت از زمینه ای است که میان فرآیندهای تصمیم‏ گیری، رویارویی و تعارض به وجود می آورد.

انواع تصمیم

به اعتقاد هریس (۱۹۹۸) چند نوع تصمیم اساسی وجود دارد:

۱ – تصمیم انتخابی^[۴۷]: تصمیمات بلی – خیر، این یا آن که باید قبل از انتخاب گزینه اتخاذ شوند، در این نوع، طبقه بندی می‌گردند. (آیا باید یک تلویزیون جدید خرید؟ آیا باید امسال به مسافرت رفت؟) تصمیم انتخابی ‌بر اساس ارزیابی دلایل، مضرات و فواید اتخاذ می‌گردد.

۲ – تصمیم میان چند جزء^[۴۸]: این تصمیم‏ گیری شامل انتخاب یک یا چند گزینه از بین یک سری احتمالات است و هر انتخاب، متناسب با معیارهای از پیش تعریف شده افراد است.

همان طور که اشاره شد وظیفه بیمه گزار بیان کامل «موارد مهم» (material facts) است. یعنی آن مواردی که در تصمیم گیری شخص بیمه گر در ارزیابی دامنه ریسک یا تعیین حق بیمه مؤثر است.

این موارد معمولاض دو نوع هستند: الف) مواردی که بر طبیعت یا وقوع خطر تأثیر گذار هستند. ب) مواردی که به خصوصیات مورد بیمه مرتبط می‌گردند. من باب مثال می توان از آن مواردی نام برد که موجب می‌شوند خطر و ریسک بیشتر از حد معمول شوند و یا آن مواردی که نشانگر غرض خاصی برای بیمه می‌باشند.

نقض اصل حسن نیت کامل در قرارداد بیمه معمولاً به دو صورت است: مثبت یا منفی. نقض مثبت وظیفه حسن نیت کامل همیشه عمدی و با سبق تصمیم است، در حالی که نقض منفی غیر عمدی در اظهار موارد مهم صورت می‌گیرد.

نقض این وظیفه در صورت عمدی بودن قرارداد را باطل و اگر غیر عمدی باشد قرارداد را قابل ابطال می‌کند و طرف دیگر حق دارد که قرارداد را اگر بخواهد باطل اعلام نماید.

‌در مورد نقض مثبت وظیفه حسن نیت کامل ماده ۱۲ قانون بیمه ایران مقرر می‌دارد:

«هر گاه بیمه گزار عمداً از اظهار مطالبی خودداری کند یا عمداً اظهارات کاذبه بنماید و مطالب اظهار نشده و یا اظهارات کاذبه طوری باشد که موضوع خطر را تغییر داده یا از اهمیت آن در نظر بیمه گر بکاهد عقد بیمه باطل خواهد بود حتی اگر مراتب مذکور تأثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در این صورت نه فقط وجوهی که بیمه گزار پرداخته است قابل استرداد نیست بلکه بیمه گر حق دارد اقساط بیمه را که تا آن تاریخ عقب افتاده است نیز از بیمه گزار مطالبه کند».

همچنین ماده ۱۳ قانون بیمه ایران در خصوص نقض منفی وظیفه حسن نیت کامل اعلام می‌دارد:

«اگر خودداری از اظهار مطالبی یا اظهارات خلاف واقع از روی عمد نباشد عقد بیمه باطل نمی شود. در این صورت هرگاه مطلب اظهار نشده یا اظهار خلاف واقع قبل از وقوع حادثه معلوم شود بیمه گر حق دارد یا اضافه حق بیمه را از بیمه گزار در صورت رضایت او دریافت داشته قرارداد را ابقاء کند و یا قرارداد بیمه را فسخ کند …»

بند پنجم : نفع قابل بیمه یا نفع بیمه ای

در یک قرارداد بیمه دریایی لازم نیست که منافع قابل بیمه در زمان انعقاد قرارداد وجود داشته باشند، بلکه این منافع باید در هنگام شروع مدت بیمه وجود داشته باشند. اما بر اساس ماده ۶ قانون بیمه دریایی انگلستان باید در موقع ورود خسارت و ضرر موجود باشند، لذا ضرورت ندارد در شروع مدت بیمه وجود داشته باشند.

مطابق با همین ماده چنانچه موضوع بیمه بر مبنای بیمه نامه «خسارت واقع شده یا نشده» (lost or not lost) بیمه شده باشد، بیمه گزار می‌تواند حتی اگر نافع اش را بعد از خسارات تحصیل و تأمین نماید خسارت خود را از طریق بیمه جبران کند، مگر اینکه بیمه گزار هنگام آغاز قرارداد بیمه از وقوع خسارت آگاه بوده اما بیمه گر از آن اطلاعی نداشته باشد.

البته بر اساس ماده ۱۸ قانون بیمه ایران بیمه «خسارت واقع شده یا نشده» باطل است. این ماده مقرر می‌دارد: «هرگاه معلوم شود خطری که برای آن بیمه به عمل آمده قبل از عقد قرارداد واقع شده بوده استقرارداد بیمه باطل و بی اثر خواهد بود ….»

مطلبی که باید در اینجا ذکر کرد این است که اگرچه ممکن است شخصی دارایی منافع قابل بیمه شدن در مالی باشد، لکن این منافع باید در معرض خطرات و ریسک سفر دریایی قرار گیرد تا بتوان آن مال را بیمه کرد.^[۶۲]

گفتار دوم : اقسام بیمه دریایی

مهم ترین اقسام بیمه دریایی عبارتند از بیمه بدنه کشتی (hull)، محموله (cargo)، کرایه محموله (freight)، و مسئولیت صاحب کشتی (shipowner’s liability).

بند اول : بیمه بدنه کشتی

بیمه بدنه کشتی شامل تجهیزات، ساز و برگ و انبار های کشتی می‌گردد و با این بیمه می توان ضرر و تلف کلیه کشتی به وسیله طوفان، به گل نشستن، آتش سوزی، تصادم یا دیگر خطرات دریایی را تحت پوشش قرار داد. این بیمه از هنگام ساخت کشتی آغاز می‌گردد یعنی در وقتی که منافع قابل بیمه را سازنده کشتی دارد. بعد از اینکه کشتی به خریدار فروخته شد این منافع قابل بیمه برای صاحب کشتی متصوراست.

بند دوم : بیمه کرایه محموله

صاحب کشتی معمولاً کرایه محموله را از پیش دریافت می‌کند. لکن چون وی قانوناً تا وقتی که کالا سالم تحویل نشود مستحق این کرایه نیست، ممکن است در صورت تلف محموله و گم شدن آن مواجه با دعوی از سوی صاحب کالا برای استرداد کرایه شود. چنانچه مبلغ کرایه به علت شرط خاصی که در قرارداد وجود دارد قابل استرداد نباشد، کرایه قسمتی از ارزش بیمه شده کالا و محموله را تشکیل خواهد داد. چنانچه کرایه در هنگام تحویل قابل پرداخت باشد این موضوعی برای صاحب کشتی خواهد شد که کرایه را در مقابل ضرر احتمالی بیمه کند.

بند سوم : سایر اقسام بیمه دریایی

الف ) بیمه محموله کشتی: این بیمه در معاملات صادرات و واردات ا مری بسیار حیاتی است. زیرا مسئله پرداخت قیمت کالا حول محور وجود بیمه نامه قابل اطمینان دور می زند.

ب ) بیمه مسئولیت صاحب کشتی: این گونه بیمه بسیار متعدد است. به طوری که نه تنها شامل محموله، مسافران و خدمه کشتی، بلکه خدمه و مسافران کشتی های دیگر، تأسیسات بندری نیز آلودگی محیط زیست است.

گفتار سوم : انواع بیمه نامه های دریایی در صورت تصادم کشتی ها

قبل از آنکه به ذکر انواع بیمه های دریایی بپردازیم، لازم به تذکر است که گرچه بیمه نامه بعداً صادر شود، قرارداد بیمه دریایی از زمانی که پیشنهاد بیمه گزار برای بیمه کردن مال خود مورد قبول بیمه گر واقع می شود منعقد می‌گردد، همچنین پیش از آنکه بیمه نامه تنظیم گردد معمول است که یک سند به نام «slip» خوانده می شود صادر شود. این سند حاوی قبولی بیمه گر در قالب یادداشت کوتاه از قرارداد می‌باشد که گواه بر تاریخ شروع بیمه نیز هست. دلال های بیمه (brokers) که به عنوان نماینده بیمه گزار عمل می‌کنند این سند را به بیمه گران متعددی ارائه می‌دهد که هر یک از آنان با توجه به اوضاع و شرایط پیشنهاد با نرخ معلومی درصد مشخصی از بیمه را قبول می‌کنند (pro tanto) تا اینکه تمامی مبلغی که در یادداشت آمده است تحت پوشش قرار گیرد. این کار را با نگاشتن (line) انجام می‌دهند. ‌بنابرین‏ اسلیپ از یک پیشنهاد و امضاهای هر یک از بیمه گران تشکیل می شود. اینک انواع بیمه های دریایی که قبلاً تعریف آن ذکر شد:

بند اول : بیمه نامه شامل ارزش موضوع بیمه (valued policy)

‌بنابرین‏ فرض اساسی در بررسی رابطه رضایت زناشویی و مکانیسم های دفاعی این است که استفاده عادتی از یک مکانیسم یا مکانیسم های دفاعی معین آسیب پذیری زوجها را در رابطه زناشویی آن ها بیشتر می‌کند و ‌بنابرین‏ ‌افراد دارای نارضایتی زناشویی تمایل به استفاده از مکانیسم های دفاعی سازش نایافته، واپس رونده و نوروزی دارند همچنین با علم به اینکه چه مکانیسم های دفاعی در زمان نارضایتی زناشویی بیشتر استفاده می‌گردد می توان تشخیص بهتر و درک بهتر و درست تری از کیفیت روابط زناشویی زوج ها حاصل نمود.‌بنابرین‏ از دو جهت قابل بررسی است از جهتی در ارتباط با نظریه های جامع روان تحلیلگری است که بیانگر ارتباط بین استفاده از مکانیسم های دفاعی و آسیب های روانی و اجتماعی و زناشویی است . ^[۸]و از جهتی دیگر بیانگر نیم رخ دفاعی زوج ها در روابط زناشویی آن ها است. همچنین سبک های دفاعی به کار رفته از سوی زوجها غالباً مشابه سبک‌های دفاعی افراد دارای اختلالات روانی است مانند وسواس- بی اختیاری، اضطراب تعمیم یافته و هراس اجتماعی( افضلی و همکاران،۱۳۸۸).

‌بنابرین‏ توصیه می‌گردد در جهت بهبود کیفیت روابط زناشویی آموزش‌های لازم به زوجها در زمینه خودشناسی، مهارت‌های ارتباطی ، مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌های تصمیم گیری ، با تکیه بر شناخت این سبک های دفاعی در قالب فردی و زوجی و ارتباطی برای کنترل آن ها صورت پذیرد. همچنین با در نظر گرفتن این موضوع که الگوی سبک های دفاعی در اختلالات مختلف متفاوت است( روزنهان، ترجمه سید محمدی،۱۳۸۲ ) و توجه به مکانیسم های استفاده شده از سوی زوجها در این پژوهش می‌تواند در شناسایی مشکلات زناشویی و اتخاذ راهبردهای درمانی مناسب در جلسات تخصصی زوج درمانی به کمک متخصصان آید.

پیشنهاد می‌گردد با توجه به تابو بودن مسایل جنسی و اهمیت این موضوع در روابط زناشویی، رابطه رضایتمندی و نارضایتی جنسی با مکانیسم های دفاعی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین تهیه و ساخت یک پرسشنامه مکانیسم های دفاعی ویژه روابط زناشویی هنجار شده با فرهنگ و آداب و رسوم ملی و دینی مد نظر قرار گیرد جهت تعمیم پذیری بهتر نتایج به افزایش تعداد شرکت کنندگان و انجام پژوهش مشابه در مناطق فرهنگی و جغرافیایی اهتمام گردد. (نوروزی ، ۱۳۸۹ ).

بخشودگی و میزان سازگاری زناشویی

زندگی زناشویی یکی از اساسی ترین پیوندهای زناشویی اشاره دارد کخ ز دو نفر با استعدادها و توانایی‌های متفاوت ، و با نیاز ها و علایق مختلف و در یک کلام با شخصیت های گوناگون تشکیل شده است ( گلدنبرگ و گلدنبرگ، ۲۰۰۴ ) . اما آنچه از خود ازدواج مهم تر به شمار می رود ، موفقیت در ازدواج یا سازگاری بین زوجین است. سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند ، و روابط رضایت بخش از طریق علاقه ی متقابل ، پذیرش و تفاهم قابل ارزیابی است ( ثنایی ۱۳۷۹ ) . بسیاری از عوامل از جمله ؛ داشتن احساس خصومت و ‌توانایی ضعیف در کنار آمدن ، بخشایش کمتر در برابر خطاهای اطرافیان ، تعارض در روابط صمیمی و به ویژه روابط زوجین را در بر دارد ، و در چرخه معیوب تهدیدی برای سازگاری و رضایت زناشویی خواهد بود ( مک کولاف و همکاران ، ۲۰۰۶ ) . ازدواج شاد و موفق ، ازدواجی است که در آن بخشودگی ، شکیبایی ، تحمل و درک متقابل مرتب تمرین می‌شوند . همچنین بخشودگی به ما کمک می‌کند روابطی را که برای ما ارزشمند هستند را حفظ کنیم و از آن لذت ببریم ( ثنایی، ۱۳۸۸ ) . عیدیان ( ۱۳۸۳ ) در مطالعه ای بخشودگی را به عنوان افزایش دهنده ی سازگاری زناشویی معرفی می‌کنند ، و معتقدند به رقم تحقیقات اند که در این زمینه رابطه ای مثبت و متقابل بین این دو متغیر وجود دارد . یکی از مهارت های انطباقی که در انواع روابط نزدیک زوجین مفید است ، توانایی بخشیدن شریک زندگی خود است . که در انواع روابط نزدیک زوجین مفید است . ( خمسه ۱۳۷۸ )

از نظر مک کالوف^[۹] ، فینچام ^[۱۰]و تسانگ ^[۱۱] ( ۲۰۰۳ ) بخشودگی میل درونی است که افراد را به سوی بازداری از پاسخ های نا خوشایند ارتباطی و رفتار مثبت نسبت به کسی که به طور منفی با آن ها رفتار ‌کرده‌است متمایل می‌سازد . معمولا سال اول ازدواج از نظر سازگاری بسیار نا پایدار بوده و بیشترین خطر را برای نا سازگاری و طلاق دارد . همچنین بخشودگی در زوجین ، کیفیت مراقبت از دیگران ، ارتباط ، پرخاشگری و رضایت از زناشویی را پیش‌بینی می‌کند . بخشودگی می‌تواند به عنوان عاملی در تحلیل بهتر تعارضات زناشویی و نهایتاً دستیابی به سازگاری بهتر ، به کار گرفته شود . نوری ( ۱۳۸۹ ) در پژوهش خود نشان داد که آموزش بخشودگی می‌تواند صمیمیت زوجین را افزایش دهد و به کار گیری بخشودگی در حل مسایل زناشویی می‌تواند رضایت از زناشویی را در پی داشته باشد . همچنین دونکا ( ۲۰۰۸ ) در پژوهشی نشان داد بین صفت بخشودگی و سازگاری زوجین رابطه ی معنا داری وجود دارد . وای و ایپ (۲۰۰۸ ) معتقدند بخشودگی می‌تواند سازگاری میان فردی و بهزیستی روانشناختی را افزایش دهد و همچنین ممکن است در مقابل تجربه ها و ادراکات میان فردی منفی در رابطه با افسردگی محافظت کند . باول (۲۰۰۹ ) به ارتباط مثبت بخشودگی با برخی از جنبه‌های سازگاری در افراد مورد آزار قرار گرفته و کل سلامت روان آن ها اشاره شد . پژوهش ربع قرن اخیر مجموعه ای از فواید مرتبط با بخشودن دیگران به خاطر آسیب گذشته را اشکار ‌کرده‌است . از جمله ی این فواید ، تقلیل اضطراب و افسردگی و افزایش رضایت نسبت به زندگجی و سلامت ذهن می‌باشد ( گلدمن ۲۰۰۹ ) . لاوی ، مک کابین و السن ( ۱۹۸۷ ) به نقل از ملازاده ( ۱۳۸۱ ) معتقدند سازگاری زناشویی و در مقابل آن ، از هم گسیختگی زناشویی ، بیشتر مورد علاقه ی خاواده ی درمان گران و مشاوران است ، شناخت عوامل مرتبط با سازگار زناشویی به منظور افزایش بقا و آرامش و رفاه زوج ها می‌تواند برای همه سودمند باشد چرا که سازگاری زناشویی را عامل حفظ و تقویت روانی خانواده دانسته اند . با توجه به مطالب بیان شده هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین بخشودگی و سازگاری زناشویی در زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره سازمان بهزیستی شهر بهشهر است .

۳-۳- جامعه آماری پژوهش

جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه‌ آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت یا صفتهای متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. در واقع جامعه آماری عبارت است از کلیه افراد، گروه‌ها، رویدادها و پدیده‌های مورد علاقه محقق که وی تصمیم دارد آن‌ ها را بررسی نماید (سکاران،۱۳۹۰).

جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه کارکنان مرد شرکت فومن شیمی در استان گیلان می‌باشد که تعداد آن ها ۷۲۰ نفر است.

۳-۴- روش نمونه گیری و حجم نمونه

نمونه عبارت است از تعدادی از افراد که صفت آن‌ ها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده‌ و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند. نمونه گیری از مراحل مهم تحقیق علمی می‌باشد که به محقق امکان می‌دهد تا با صرف امکانات کمتر به نتایج مطلوب برسد (خاکی،۱۳۹۰). محقق باید با توجه به مقتضیات روش تحقیق، ماهیت داده ها، نوع ابزار گردآوری داده ها و ساختار جامعه آماری، نمونه ای که معرف کیفیت و کمیت جامعه باشد، را انتخاب کند (حافظ نیا، ۱۳۸۴).

برخی از متداول‌ترین روش‌ها عبارتند از: نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه گیری سیستماتیک، نمونه گیری طبقه ای، نمونه گیری خوشه ای و نمونه گیری چند مرحله ای.

نمونه گیری در پژوهش حاضر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام شد و با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری کوکران که در ادامه ارائه می شود حجم نمونه ۲۵۱ نفر تخمین زده شد. فرمول نمونه گیری کوکران برای تعیین حجم نمونه در جامعه‌ محدود به صورت زیر می‌باشد:

Nz² × p.q

n = = ۲۵۱

d²

n = حجم نمونه

Z = مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۹۶/۱ می‌باشد

P= مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد می‌توان آن را ۵/۰ در نظر گرفت. در این حالت مقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می‌رسد.

q= درصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند (q =1-p)

d= مقدار اشتباه مجاز (بین ۰۵/. تا ۱/.)

از آنجایی که احتمال می‌رفت برخی از پرسشنامه‌ها بازگشت داده نشود، تعداد ۳۰۰ پرسشنامه در میان نمونه‌ آماری توزیع شد که از این تعداد نهایتاًً ۲۶۵ پرسشنامه قابل استفاده بود.

۳-۵- نتایج آزمون بارتلت جهت کفایت نمونه

آزمون بارتلت درصدد برآوردن هدف دوم تحلیل عاملی می‌باشد. این آزمون به ما کمک می‌کند تا پس از فراهم بودن امکان تقلیل داده ها به یک سری عامل‌های پنهانی، بتوانیم ساختار جدیدی را بر اساس همبستگی بین متغیرها و عامل‌ها و معنای انضمامی آن‌ ها کشف کنیم. در واقع این آزمون مشخص می‌کند که آیا واریانس متغیرهای تحقیق تحت تأثیر واریانس مشترک برخی عامل‌های پنهانی و اساسی است یا خیر. هر چه مقدار KMO بالاتر باشد (یعنی نزدیک به یک و معمولاً مقادیر بالاتر از ۷۰/۰) نشان می‌دهند که انجام تحلیل عاملی برای داده های مورد نظر امکان پذیر بوده و می‌توان داده ها را به یک سری عامل‌های پنهانی (مکنون) تقلیل داد. به طور کلی اگر سطح معنی داری (.Sig) آزمون بارتلت کوچک‌تر از ۵% باشد، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار (مدل عاملی) مناسب است. نتایج آزمون بارتلت در جدول قابل مشاهده است:

جدول ۳-۱-نتایج آزمون کفایت نمونه

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.

۰٫۸۳۳

Bartlett’s Test of Sphericity

Approx. Chi-Square

۲۱۹۷٫۶۰۶

Sig.

۰٫۰۰۰

از آنجایی که شاخص KMO برابر با ۰٫۸۳۳ است در نتیجه حجم نمونه از کفایت لازم جهت تبیین برخوردار است. همچنین با توجه به سطح معناداری آزمون بارتلت (۰۰۰/۰= Sig) می‌توان نتیجه گرفت که تحلیل عاملی جهت بررسی و شناسایی ساختار داده ها مناسب است.

۳-۶- روش های گردآوری اطلاعات

انتخاب ابزار یا روشی که بتوان اطلاعات مناسبی را برای قبول یا رد یک فرضیه جمع‌ آوری نمود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چرا که هر گونه نتیجه گیری از آن تحقیق مستلزم داشتن اطلاعات دقیق و صحیح می‌باشد. ابزارهای متعددی برای اندازه گیری متغیرها وجود دارد. انتخاب روش گردآوری داده ها به امکانات موجود در سازمان، درجه دقت لازم، تشخیص پژوهشگر، طول مدت پژوهشگر و سایر هزینه ها و منابع مرتبط و موجود برای گردآوری اطلاعات بستگی دارد (سکاران،۱۳۹۰). در تحقیق حاضر از روش‌های پژوهش اسنادی (کتابخانه ای) و می‌دانی استفاده گردیده است.

روش اسنادی یا کتابخانه ای: روشی است که به عنوان روش مقدماتی و پیش زمینه ای برای مطالعات می‌دانی محسوب و برای جمع‌ آوری اطلاعات جهت تدوین اهداف، تعیین جامعه آماری، تبیین روش تحقیق و برای ادبیات موضوع استفاده شده است. منابع مورد استفاده در این زمینه شامل کتب، پایان نامه‌ها، مقالات مجلات علمی معتبر داخلی و خارجی، نشریات، روزنامه‌ها، سایت‌های اینترنتی و … می‌باشد.

روش می‌دانی: در روش می‌دانی برای جمع‌ آوری اطلاعات از روش پیمایشی استفاده شد. مهم‌ترین ابزار جمع‌ آوری اطلاعات در روش پیمایشی پرسشنامه می‌باشد(حافظ نیا، ۱۳۸۴).

۳-۷- پرسشنامه پژوهش

به منظور جمع‌ آوری اطلاعات، پرسشنامه ای حاوی اطلاعات لازم برای ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤالات تحقیق تدوین گردیده است. نمونه پرسشنامه در پیوست آمده است. تهیه ابزار سنجش یکی از مراحل مهم انجام تحقیق است. در اینجا رعایت اصول کلی طراحی پرسشنامه حائز اهمیت است. در پرسشنامه سؤالات هر چند متغیر باید جداگانه در نظر گرفته شوند. سؤالات طیف گونه و مستقیم و نیز سؤالات زمینه ای یا خصیصه ای باید مشخص شوند.

در پرسشنامه طراحی شده، از آنجا که سؤالات از مقیاس‌های فاصله­ای بهره‌مند بودند. مبادرت به استفاده از طیف لیکرت شد و به گزینه های خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم به ترتیب ارزش ۵ تا ۱ داده شد. در واقع از مقیاس لیکرت برای تعیین اهمیت هر عنوان از متغیرها استفاده شده است.

جدول ۳-۲: ارزش‌گذاری طیف لیکرت

خیلی کم

کم

متوسط

زیاد

بسیار زیاد

۱

۲

۳

۴

۵

از ویژگی های سازمان های جدید انباشت بیش از حد دانش است، به طوری که افزایش حجم اطلاعات در سازمان ها و لزوم استفاده از آن در تصمیم های سازمانی طی دو دهه اخیر موجب ظهور پدیده ای به نام مدیریت دانش شده است. این امر ضرورت برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و پایش دانش سازمانی و همچنین مدیریت فرایند دسترسی به دانش درست را با تأکید بر کارایی و اثربخشی ، نشان می‌دهد.

همچنین پیتر دراکر(۱۹۹۲) معتقد است که در اقتصاد امروز دنیا، دانش منبعی همانند و در عرض سایر منابع تولید مانند کار و سرمایه و زمین نیست، بلکه تنها منبع معنی دار عصر حاضر به شمار می رود. در واقع دانش تنها منبعی در سازمان است که در اثر استفاده، نه تنها از ارزش آن کاسته نشده،بلکه بر ارزش آن نیز افزوده می‌گردد.(گلاسر،۱۹۹۸) این دانش در رویه ها، دستورالعمل ها، دیدگاه ها اقدامات و تصمیمات سازمانی مستقر و مستتر است و زمانی اهمیت بیشتر می‌یابد که به محصولات و خدمات ارزشمندی تبدیل شود.(رضائیان و همکاران،۱۳۸۷) کوئین و همکاران،۱۹۹۶ مدیریت دانش را مجموعه ای از فعالیت ها می دانند که به شرکت کمک کرده تا دانش را از داخل و خارج سازمان به دست آورد.(آنا ماریا بوجیکا،ماریا دل مار فونتس،۲۰۱۲) همچنین مدیریت دانش به فرایند تسخیر تخصص های جمعی و به کارگیری هوشمندی در سازمان و استفاده از آن ها برای پرورش نوآوری از طریق سازمانی مستمر، اشاره دارد. در دیدگاه علم اقتصاد تعریف مدیریت دانش عبارت است از بهره برداری کارآمد از منابع ناملموس مرتبط با دانش، در همه بخش های اقتصادی برای ارتقاء بهره وری و کیفیت همه عوامل سنتی تولید(گرانت،۱۹۹۱) در تعریف بات(۲۰۰۰) مدیریت دانش، فرایند تسهیل فعالیت های مرتبط با دانش نظیر خلق، کسب، تغییر شکل و استفاده از آن است. هدف سازمان از به کارگیری دانش، تطبیق مداوم خود با محیط خارجی(بازار، شرایط اجتماعی- سیاسی و ترجیحات مشتری) است.

بن فور(۲۰۰۳) مدیریت دانش را به عنوان مجموعه ای از رویه ها، زیرساخت ها و ابزارهای فنی و مدیریتی می‌داند که در جهت خلق، تسهیم و به کارگیری اطلاعات و دانش در درون و بیرون سازمان ها طراحی شده اند.

باتی و همکاران(۲۰۱۱) مدیریت دانش را ایجاد فرایندهای لازم برای شناسایی و جذب داده، اطلاعات و دانش های مورد نیاز سازمان از محیط درونی و بیرونی و انتقال آن ها در تصمیم ها و اقدام های سازمان و افراد تغییر می‌کند.

جونز(۲۰۰۵) مدیریت دانش را رویکردی یپارچه و نظام مند در جهت تشخیص، مدیریت و تسهیم کلیه دارایی های فکری شامل پایگاه های داده، مستندات، رویه ها و سیاست ها و تجارت موجود در ذهن افراد می‌داند.

فرایند کشف، کسب، توسعه و ایجاد، تسهیم، نگهداری، ارزیابی و به کارگیری دانش مناسب در زمان مناسب در سازمان است که از طریق ایجاد پیوند بین منابع انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد ساختاری مناسب برای دستیابی به اهداف سازمانی صورت می پذیرد.(افرازه،۱۳۸۴)

مرکز مدیریت دانش در دانشگاه تگزاس آمریکا، مدیریت دانش را اینگونه تعریف می‌کند: فرایند نظام مند کشف، انتخاب، سازماندهی، تلخیص و ارائه اطلاعات است؛ به گونه ای که شناخت افراد را در حوزه مورد علاقه اش بهبود می بخشد. مدیریت دانش به سازمان کمک می‌کند تا از تجارب خود، شناخت و بینش به دست آورد و فعالیت خود را به کسب، ذخیره سازی و استفاده از دانش متمرکز کند تا بتواند در حل مشکلات، آموزش پویا، برنامه ریزی راهبردی و تصمیم گیری از این دانش بهره ببرد.

رادینگ(۲۰۰۳) مدیریت دانش را شیوه شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش می‌داند که پس از آن توزیع می شود و در دسترس دیگران قرار می‌گیرد تا برای خلق دانش بیشتر استفاده شود.

مالهوترا(۲۰۰۵) مدیریت دانش فرایندی است که به واسطه ی آن، سازمان ها در زمینه یادگیری(درونی کردن دانش) کدگذاری دانش(بیرونی کردن دانش) و توزیع و انتقال دانش مهارت هایی را کسب کنند.

استیو هالس مدیریت دانش را فرایندی می‌داند که سازمان ها به واسطه ی آن توانایی تبدیل داده به اطلاعات و اطلاعات به دانش را پیدا کرده و همچنین قادر خواهند بود دانش کسب شده را به گونه ای مؤثر در تصمیم های خود به کار گیرند.

ادل و گریسون(۱۹۹۸) مدیریت دانش نگرش های سیستماتیک را برای یافتن، درک و استفاده از دانش برای خلق ارزش به کار می‌گیرد.

وندر اسپک و اسپیچ کروت(۱۹۹۷) مدیریت دانش کنترل صریح بر دانش درون سازمان که هدف آن رسیدن به اهداف سازمان است.

پتراش(۱۹۹۶) مدیریت دانش اکتساب دانش درست برای افراد درست در زمان درست است که آن ها را قادر کند بهترین تصمیم ها را اتخاذ کنند.

۲-۱-۴-۱- دلایل اهمیت به کارگیری مدیریت دانش

سرعت بالای توسعه تکنولوژی های جدید و ارتباطات دیجیتال منجر به افزایش اهمیت مدیریت دانش به عنوان یک منبع حیاتی برای کسب مزیت رقابتی گردیده است(ان.دی.للا،۲۰۱۰). نبود فضای رقابتی در بین سازمان‌های دولتی دلیلی برای عدم توجه به مقوله مدیریت دانش نیست.سازمان های دولتی باید با مقایسه بین وضعیت کنونی و گذشته خود سعی در بهبود ارائه خدمات خود به ارباب رجوع بوده و تلاش کنند تا فرایندهای درونی خود را به نحو اثربخشی انجام دهند. مدیریت دانش با تسهیم دانش در سازمان و به حافظه سپردن دانش افراد در حافظه سازمانی می‌تواند کارکنانی دانشی بار آورد که پاسخگوی نیاز مراجعین خود باشند. مراجعینی که روز به روز آگاه تر می‌شوند و توقعات بالاتری را از سازمان ها دارند. در چنین فضایی خلق و مبادله دانش یک فاکتور اساسی در سازمان های دولتی برای ارائه خدمات بهتر و تصمیم گیری های منطقی تری باشد(ان.دی.للا،۲۰۱۰).

مکینتاش(۱۹۹۹)و اکول(۲۰۰۳)عوامل زیر را در اهمیت و گرایش به مدیریت دانش شناسایی کرده‌اند. جهان گرایی و رقابت منجر شد تا دانش به عنوان ارزشمند ترین منبع استراتژیک شناخته شود و توانایی سازمان به منظور کاربرد دانش برای استفاده از فرصت های بازار و حل مسئله مهم ترین آن گردد. اجرای بعضی از استراتژی های رقابتی منجر به کاهش نیروی کار شده است که دانش ارزشمندی را در خود حفظ می‌کند. در هر صورت برخورد هوشمندانه با منابع دانش عاملی مؤثر و مهم در موفقیت سازمان ها به شمار می رود. در بیان دلایل اهمیت مدیریت دانش به موارد زیر را مورد توجه قرار می‌دهیم :