نوآوری دانشگاهی هسته سیستم نوآوری منطقه­ای را تشکیل می­دهد، سرمایه انسانی دانشگاه­ها نیز از دانشجویان با جریان بالای پایان ناپذیر ایده ­های جدید و فعالیت­های نوآورانه تشکیل شده است. تعداد زیادی از مطالعات تجربی مانند پژوهش­های (پالمر و اکس، ۲۰۰۵؛ اکس و وارگا، ۲۰۰۵؛ اورتچ و کیل باچ، ۲۰۰۴؛ وارگا و اسچاک، ۲۰۰۴^[۱۴۱]) نشان داد که زیاد شدن دانش می ­تواند تغییرات مثبت فناوری را ایجاد کند و موجب رشد اقتصادی شود (یی و شیا^[۱۴۲]، ۲۰۱۲). ‌بنابرین‏ ‌می‌توان نوآوری دانشگاهی را به معنی همگام شدن دانشگاه با تغییرات موجود در زمینه ­های مختلف و ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای ذینفعان مرتبط با آن تعریف کرد که همگام شدن با تغییرات و ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای ذینفعان تصویر بیرونی مناسبی را برای دانشگاه در پی خواهد داشت.

۲-۱-۱-۱۴-۱- تاریخچه نوآوری دانشگاهی

سیر تکامل موضوع نوآوری دانشگاهی را ‌می‌توان در پنج موج خلاصه نمود که در زیربه آن­ها اشاره شده است.

۱-موج اول، دیدگاه شومپیتر: نوآوری دانشگاهی را معرفی یک ترکیب جدید از عوامل تولید و حالت­های مختلف یک نظام به عبارتی یافتن یک تابع تولید جدید می­داند عوامل این نظام شناخت یک محصول جدید، یافتن یک فرایند تولیدی جدید، دستیابی به بازار جدید، به کار گیری منابع جدید و نهایتاً طراحی یک سازمان جدید ‌می‌باشد.

۲-موج دوم، نوآوری تکنولوژیکی بین سال­های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰مطرح شده است و دانشمندان و متفکران مختلفی در این زمینه اظهار نظر نموده که به دو موضوع تولید و فرایند نوآورانه توجه بیشتری داشته اند.

۳-موج سوم، نوآوری سازمانی: نگرش نوآوری سازمانی توسط فریمن بین سال­های ۱۹۷۰تا ۱۹۸۰ مطرح گردیده مشخصات این نگرش انجام تحقیقات پایه، اختراع، توسعه و نوآوری است.

فریمن از جمله ویژگی­های نوآوری در این دوره را فرایند بودن آن اعلام می­دارد که این موضوع به دلیل امکانات تولید بهتر در دوران صنعتی فرصت­های بیشتری برای خلق ایده­های جدید و نیازهای فزاینده جوامع بشری ایجاد می­ نماید

۴-موج چهارم، نظام نوآوری دانشگاهی: در سال­های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۷ بر نظام­های نوآوری تأکید شده است به گونه ­ای که فریمن نظام نوآوری را شبکه­ سازمان­ها برای تحقق تکنولوژی معرفی می­ نماید.

۵-موج پنجم، نوآوری علمی۱۹۹۳ که نوآوری علمی عبارت است از ایجاد، ارزیابی، مبادله و کاربرد ایده­های جدید به منظور برتری یافتن بنگاه­های اقتصادی در بازار کالا و خدمات که منجر به شکوفایی اقتصاد ملی و توسعه اجتماعی می­ شود (نیکنامی، تقی پور ظهیر و غفاری مجلج، ۱۳۸۹).

۲-۱-۱-۱۴-۲- ابعاد نوآوری دانشگاهی

فورست­­ باو و بائر^[۱۴۳](۲۰۰۷) سه بعد زیر را برای نوآوری دانشگاهی بیان ‌می‌کنند:

بعدآموزشی^[۱۴۴]: بعد آموزشی نوآوری دانشگاهی ارائه انواع جدیدی از رشته­ ها، مواد آموزشی و طراحی برنامه درسی رشته­ های مختلف ‌می‌باشد. ۲– بعد پژوهشی^[۱۴۵]: بعد پژوهشی نوآوری دانشگاهی فراهم آوردن زمینه پژوهش در دانشگاه و مؤسسات تحقیقات علمی و همکاری با سایر دانشگاه­ها ‌می‌باشد. و ۳- بعد سازمانی^[۱۴۶]: بعد سازمانی نوآوری دانشگاهی دربر­گیرنده راه­های جدید در جهت افزایش انگیزه کارکنان به کار و اساتید به تدریس و امکان دسترسی به پیشرفت تدریجی و مداوم ‌می‌باشد. ‌بنابرین‏ برای تحقق نوآوری در دانشگاه باید سه بعد آموزشی، پژوهشی و سازمانی همگام و هم­جهت با هم حرکت کنند.

۲-۱-۱-۱۴-۳- عوامل کلیدی نوآوری دانشگاه

با کنار هم قرار گرفتن عوامل کلیدی گوناگون نوآوری دانشگاهی ‌می‌توان زمینه ایجاد یک دانشگاه خلاق و نوآور را ایجاد کرد، که این عوامل به صورت کلی در زیر توضیح داده می­شوند.

۲-۱-۱-۱۴-۳-۱- ساختار سازمانی

انتظارات بوروکراتیک شامل خواسته­ های رسمی و تعهدات تعیین شده به وسیله سازمان ‌می‌باشد که اجزای اصلی ساختار سازمانی ‌می‌باشد، نقش­های بوروکراتیک نیز به عنوان مجموعه ­ای از انتظارات خاص و رفتارهای مناسب برای یک نقش یا موقعیت ‌می‌باشد. در واقع ساختار شامل انتظارات موجود از نقش­ها و ارتباطات میان آن­ها ‌می‌باشد که از طریق آن وظایف افراد تقسیم بندی و هماهنگ می­ شود و به دو نوع ساختار تواناساز و بازدارنده تفکیک می­ شود. (هوی و میسکل، ۲۰۰۸، ص۲۵ و ۱۱۴). ساختار سازمانی یک هدایت کننده عمده است که چارچوب اصلی را برای تصمیمات و فرایندهای سازمانی مهیا می­ کند ( خنیفر، حسن­زاده و کولیوند، ۱۳۸۸). ساختار سازمان شامل عناصر، روابط بین عناصر و روابط به عنوان یک کل است که یک واحد را تشکیل می­دهد. ساختار سازمانی نه فقط شامل عناصر سخت افزاری^[۱۴۷] نظیر افراد و گروه­ ها، تیم­ها، قسمت ­ها و … است بلکه شامل عناصر نرم افزاری^[۱۴۸] نظیر روابط بین عناصر سازمانی است. ‌بر اساس نظر بانگ^[۱۴۹] ساختار، روابط میان عناصری است که ماهیت فعالیت­های سازمانی را محدود می­ کند و شامل عناصر سخت افزاری در یک طرف و عناصر نرم افزاری در طرف دیگر است (خنیفر و همکاران، ۱۳۸۸). سازمان­ها دارای انواع مختلفی ازساختار هستند که بر حسب نیاز و با توجه به شرایط آن سازمان به کار می­رود. به اعتقاد برنز و استاکر موثرترین ساختار، ساختاری است که خود را با الزامات محیط تطبیق دهد (واعظی و سبزیکاران، ۱۳۸۹). سازمان­ها برای زنده ماندن در رقابت شدید و انطباق با شرایط محیط، ساختار خود را تغییر می­ دهند. در واقع ساختار همراه با اهداف، تکنولوژی و منابع انسانی ارکان اصلی هر سازمان محسوب می­شوند (دهقانی سلطانی، ال طاها و طاهری، ۲۰۱۳). ‌بنابرین‏ ‌می‌توان ساختار سازمان را شامل تمام عوامل، عناصر، افراد، گروه ­های مختلف موجود در سازمان و روابط بین آن­ها دانست که سازمان نسبت به هر یک از این عوامل انتظارات خاصی دارد.

۲-۱-۱-۱۴-۳-۱-۱- ساختار تواناساز