تحریم‌های اقتصادی به عنوان یک ضرورت در تغییر رفتار کشور مورد تحریم به دلایل مربوط به روابط خارجی می‌باشند و این نوع تحریم‌ها معمولا به عنوان ابزاری در تعقیب سیاست خارجی به کار می‌روند، اگر چه آثار واقعی این تحریم‌ها به وسیله اقتصاددانان مورد تشکیک و تردید واقع شده است، آن چیزی که در صحنه بین‌المللی مورد توجه قرار می‌گیرد این است که بواسطه تحریم از ظرفیت‌های کشور هدف به ویژه توانایی‌های نظامی آن‌ ها کاسته شود، البته مقصود ایجاد بی‌ثباتی یا کاهش توان نظامی کشور هدف (تحریم شونده) نیست بلکه نیت اصلی ایجاد تحول عمده در آن کشور است. مانند پایان دادن به حکومت نظامی و یا ایجاد اصطلاحات داخلی و یا غیره… .

از آنجایی که تحریم‌های اقتصادی تاثیر مطلوبی بر انتقال کالا و خدمات، دارایی‌های کشور هدف و در نهایت تضعیف قدرت اقتصادی آن بر جای می‌گذارد لذا از نظر بین‌المللی هم این ضرورت وجود دارد که این مشکلات و مسایل بررسی و شناسایی شده و برای رفع آن تلاش کافی انجام پذیرد.

۲٫ در باب ضرورت عملی

اگر چه مقالات و تحقیقات فراوانی ‌در مورد اجرای تحریم‌های یک جانبه علیه ایران از دیدگاه حقوق بین‌الملل انجام گرفته، ولی به نظر پژوهشگر تحقیقات کافی و بسنده‌ای در این زمینه انجام نشده است و بی‌شک پژوهش حاضر چشم انداز‌های روشنی را در پیش روی مطالعات و پژوهش‌های آینده باز خواهد کرد و در دانشگاه ها به عنوان یک مرجع عملی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳٫ در باب ضرورت اجتماعی

بی‌تردید نمی‌توان آثار تحریم و مشکلات و مسایل ناشی از آن را بر پیکره‌ی اجتماع نادیده گرفت و خصمانه یا غیرخصمانه بودن آن را توجیه بر آسیب‌پذیر بودن یا نبودن آن دانست. از آنجایی که همه افراد یک جامعه با اثرات تحریم درگیر می‌شوند و بر زندگی تک تک آنان تاثیرگذار است پس می‌توان گفت از منظر اجتماعی هم انجام پژوهش حاضر ضرورت دارد.

روش پژوهش

روش تحقیق در این پژوهش، یک روش توصیفی ـ تحلیلی است که جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها توسط روش کتابخانه‌ای ـ اسنادی است. پژوهش توصیفی شامل فنونی است که برای مشخص کردن، نمایش یا الگو یا توصیف پدیده‌هایی که به صورت طبیعی و بدون دستکاری آزمایشی رخ می‌دهند، به کار می‌رود. پس در این تحقیق هیچ گونه دستکاری و تغییری در دیده های محقق ایجاد نشده و می‌کوشد هر اطلاعات یا داده هایی را بدون کم و کاست و تغییری عیناً ارائه نماید تا در نتیجه‌گیری تحقیق خللی ایجاد نشود.

روش جمع‌ آوری اطلاعات

در این تحقیق از روش پیمایشی جهت جمع‌ آوری داده ها و بهره‌گیری از روش اسنادی (کتابخانه‌ای) جهت تدوین فرضیه و چهارچوب نظری و سوابق مربوط به پیشینه‌های پژوهش استفاده می‌شود. آن چیزی که مسلم است، پژوهشگر باید درباره نوع داده ها و روش جمع‌ آوری آن ها تصمیم‌گیری کند. روش جمع‌ آوری تحت تأثیر تصمیم‌هایی است که پژوهشگر درباره نوع داده هایی که قرار است جمع‌ آوری شوند، اتخاذ می‌کند. چون پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی است پس تحت تاثیر چهارچوب نظری و در نتیجه فرضیه استخراج شده است پس مطمئناً روش جمع‌ آوری اطلاعات هم تابع این موضوع است.

ابزار گردآوری اطلاعات

در پژوهش‌های توصیفی ـ تحلیلی ابزار گردآوری اطلاعات را می‌توان در فیش‌برداری و روش کتابخانه‌ای (اسنادی) دانست اما می‌توان گفت که نوع ابزار انتخابی توسط پژوهشگر به نوع داده هایی است که قرار می‌باشد جمع‌ آوری کند. در تحقیق مفروض محقق سعی دارد ‌در مورد اجرای دقیق ابزار و نیز افرادی که به جمع‌ آوری اطلاعات می‌پردازند دقت زیادی به خرج دهد تا داده ها تحریف نشوند.

پژوهشگر با توجه به مطالعات کتابخانه‌ای و فیش‌برداری و مطالعه پایان‌نامه‌های مرتبط سعی داشته است ابزار دقیق و درستی را برای پژوهش انتخاب نموده و با توجه به فرضیه تحقیق به رابطه بین مؤلفه‌های آن بپردازد.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این پژوهش به دلیل توصیفی- تحلیلی بودن آن پس از جمع‌ آوری اطلاعات از طریق روش‌های صحیح از قبیل (کتابخانه‌ای و فیش‌برداری و بانک اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری و سایت‌های مرتبط و پایان‌نامه‌های مربوط و رساله‌ها و مقاله های انجام شده نسبت به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده پرداخته و با تطبیق داده ها نسبت به جمع‌ آوری اطلاعات صحیح اقدام می‌کند.

آن چیزی که اعتبار بالایی برای پایان‌نامه و تحقیق حاضر ایجاد می‌کند این است که هنگامی که داده ها جمع‌ آوری شده‌اند لازم است اطلاعات را در واحد‌های قابل کنترل سازماندهی کنیم تا به راحتی بتوانیم آن ها را تجزیه و تحلیل نماییم و به مفهوم کلی‌تر اطلاعات درست را از اطلاعات شبه صحیح جدا کرده که در تجزیه و تحلیل داده ها اشتباهی رخ ندهد.

پیشینه پژوهش

برای پیشینه حاضر به استناد کتاب‌ها و مقالات و پایان‌نامه‌‌های ارائه شده تلاش نموده‌ام تا نسبت به دسترسی اطلاعات کافی اقدام نمایم. لذا به دو بخش پیشینه تحقیق در ایران و خارج از ایران تقسیم‌بندی شده است:

پیشینه تحقیق در ایران

۱٫ حدادی (۱۳۸۷) در تحقیقی با عنوان «تحریم‌های بین‌المللی، ابراز سیاست ملی یا ضمانت اجرایی بین‌المللی» ‌به این نتیجه رسیده است که منشور ملل متحد تنها توسل به زور نظامی ممنوع شده است و به عنوان قاعده آمره مطرح می‌شود و با توجه به پذیرش اقدام متقابل در حقوق بین الملل، کشور‌های زبان دیده از نقص مقررات حقوق بین‌الملل تحت شرایطی حق دارند به تحریم‌ها از جمله تحریم‌های اقتصادی متوسل شوند و این سلاحی است که صرفاً در اختیار شورای امنیت سازمان ملل قرار ندارد.

۲٫ نعمتی (۱۳۸۹) در پژوهشی با موضوع «مشروعیت تحریم از منظر حقوق بین‌الملل با تأکید بر تحریم‌های یک جانبه علیه ایران» بیان داشته است بسیاری از کشور‌های دنیا سیاست تحریم یک جانبه را محکوم می‌کنند و آن را ناکارآمد می‌دانند زیرا دولت‌ها به طور کلی در فعالیت‌های اقتصادی‌شان آزادند و استقلال اقتصادی یک قسمت اساسی از حاکمیت است و هر گونه تهدید استقلال اقتصادی در حکم تهدید حاکمیت می‌باشد.

۳٫ ضیایی (۱۳۹۰) در تحقیقی با عنوان «تحریم‌های اقتصادی یک‌جانبه ایالات متحده آمریکا علیه ایران از منظر حقوق بین‌الملل» ‌به این نتایج دست یافته است:

– با شخصی شدن اهداف گفته یا نگفته آمریکا پیدا‌ است که اعمال تحریم‌ها نمی‌تواند با حسن نیت حقوقی یا اقتصادی صرف همراه باشد.

– اصل آزادی تجارت نه تنها در رویه دولت‌ها تکرار و اثبات گردیده بلکه توسط قطعنامه‌های مختلف سازمان‌ها و کنفرانس‌ها به عنوان اصل کلی حقوق بین‌الملل تأکید شده است.