ویکیپدیا دانشنامه آزاد خدمت را اینگونه تعریف می کند: در اقتصاد، یک خدمت کالای نامحسوس است. به طور خاص تر خدمات معادل نامحسوس کالای اقتصادی هستند. ارائه خدمات اغلب یک فعالیت اقتصادی است که انجام نمی گیرد مگر با یک قرارداد اختصاصی که از سوی خریدار و مالکیت اختصاصی آنچه که خریداری شده است را به دست می آورد. خدمت عبارت است از محصولی که در برگیرنده فعالیت‌ها و منافع یا برآورنده نیازهایی است که برای فروش عرضه می‌شوند. در واقع خدمات فعالیت های اقتصادی هستند که ارزش آفرینی کرده و منافعی را در زمان و مکان مشخص برای مشتری فراهم می‌کنند( سادات داوری ، ۱۳۹۲)

۲-۱-۲ ماهیت و طبقه بندی خدمات

هرچیزی که شرکت به بازار عرضه می‌کند، گاه همراه با مقداری خدمت است. خود خدمت می‌تواند بخش کوچک یا بزرگی از هرآنچه عرضه می شود باشد. در اینجا پنج طبقه از آنچه که بازار عرضه می شود را می توان به پنج طبقه از یکدیگر تفکیک کرد ( کاتلر ، ۱۳۸۵)

1. 1. کالای محسوس محض: اغلب آنچه عرضه می شود کالای محسوس است. نظیر صابون، خمیردندان یا نمک. در اینجا هیچ خدمتی همراه کالا نیست.

1. 1. کالای محسوس همراه با خدمت: آنچه عرضه می شود از یک کالای محسوس همراه با خدمت یا خدماتی که برای افزایش جاذبه مصرفی به آن افزوده شده تشکیل می شود. برای مثال یک تولیدکننده اتومبیل باید چیزی بیش از یک اتومبیل برای فروش داشته باشد.

1. 1. دورگه: آنچه که در این طبقه عرضه می شود از دو بخش مساوی کالا و خدمات تشکیل می شود. برای مثال مردم به رستوران هایی بیشتر توجه می‌کنند که غذا و نیز خدمات خوبی دارند.

1. 1. خدمات عمده همراه با کالا و خدمات اندک: در این طبقه آنچه که عرضه می شود اغلب خدماتی است که خدمات اضافی و یا کالاهایی همراه دارند، برای مثال مسافران خطوط هواپیمایی خریدار حمل و نقل اند.

1. خدمات محض: آنچه که عرضه می شود خدمت است مثلاً بچه داری، روان درمانی و ماساژ دادن.

۲-۱-۳ تقسیم بندی خدمات

خدمات را می توان به روش های مختلفی تقسیم کرد. اولین روش، تقسیم خدمات بر اساس منشاً ایجاد آن است. آیا منشا ایجاد خدمت، انسان است یا ماشین؟ خدمات ماشینی بسته به اینکه خودکار باشند یا نیازمند نظارت افراد ماهر یا نیمه ماهر، متفاوت اند. خدمات انسانی نیز از نظر اینکه توسط افراد ماهر یا نیمه حرفه ای و یا حرفه ای انجام می‌شوند باهم فرق دارند. در شکل انواع مختلف خدمات ماشینی و انسانی آمده است.

خدمات ماشینی

خودکار : کارواش

نیمه ماهر :

تاکسی

ماهر :

خلبانی

خدمات انسانی

غیرحرفه ای: نگهبانی

ماهر :

لوله کشی

حرفه ای :

وکلا

شکل ۱-۲ انواع مختلف خدمات ( کاتلر و آرمسترانگ^[۲۴] ، ۱۳۸۷)

بعضی از خدمات نه تمام آن ها مستلزم حضور مشتری است. ارائه خدمات دندانپزشکی، مستلزم حضور مشتری است. خدمات از نظر اینکه برطرف کننده نیاز شخصی یا نیاز غیرشخصی باشند نیز بایکدیگر فرق می‌کنند. بین مقدار وجهی که پزشکان بابت ارائه خدمات پزشکی از بیماران

خصوصی مطالبه می‌کنند با مبلغی که ‌بر اساس قرارداد از کارکنان شرکت ها وصول می‌کنند تفاوت وجود دارد. و سرانجام، اهداف ارائه کننده خدمات می‌تواند انتفاعی یا غیرانتفاعی باشد و مالکیت آن خصوصی و یا عمومی، که این خصوصیات تنوع در نوع مؤسسات خدماتی را در پی دارد.

در نوع دیگر از طبقه بندی ، خدمات به انواع ذیل تقسیم بندی می‌شوند :

1. 1. خدمات به قصد مبادله شامل بانکداری بیمه، حمل و نقل و غیره

1. 1. خدمات حرفه ای که در برگیرنده آگاهی و مهارت افرادی چون حسابداران، وکلا، پزشکان، مهندسین و غیره می‌باشد.

1. خدمات مصرفی شامل آن دسته از خدمات که به وسیله افرادی چون توزیع کننده مواد غذایی، نظافت چی ها، مکانیک ها و غیره انجام می پذیرد( ولز^[۲۵]،۱۹۹۷)

۲-۱-۴ ارکان تشکیل دهنده یک سازمان خدماتی

خدمتی که ارائه می شود تحت تاثیر دوعامل قابل رؤیت و غیرقابل رؤیت قرار می‌گیرد. (به نمودار توجه کنید). به یک مشتری که برای گرفتن وام (خدمت) به بانک مراجعه می‌کند توجه نمایید. مشتری کسانی را می بیند که برای گرفتن وام وسایر خدمات در بانک منتظر هستند. همچنین او محیط فیزیکی (ساختمان، بخش داخلی، تجهیزات و مبلمان) و نیز کارکنان بانک را می بیند. فرایند تولید و سیستم سازمانی که این فعالیت های قابل رؤیت را انجام می‌دهند در پشت صحنه قرار دارند و قابل رؤیت نمی باشند. ‌بنابرین‏ مجموعه ای از متغیرها می‌توانند بر نتیجه کار سازمان خدماتی اثر بگذارند و نیز اینکه آیا مشتری راضی خواهد شد یا نه و نسبت به شرکت وفادار خواهد ماند یا خیر از جمله عواملی هستند که بر نتیجه کار سازمان خدماتی اثر می‌گذارند.

سازمان خدماتی

محیط فیزیکی

سیستم داخلی سازمان

تماس کارکنان

برای مشتری قابل روئیت است

برای مشتری قابل روئیت نیست

خدمت

سایر خدمات

مشتری الف

مشتری ب

تبلیغ

صورت حساب و پرداخت

تماس مشتریان

داستان های موجود در رسانه ها

گفته و ادعاهای فروشنده

رابطه متقابل و مستقیم

رابطه متقابل و غیرمستقیم

شکل ۲-۲- سازمان خدماتی به عنوان یک سیستم ( عسکری ، ۱۳۸۶ )

۲-۱-۵ ویژگی خدمات و خدمات بانکی

الف ) ویژگی های عمومی خدمات

1. 1. ناملموس بودن: ناملموس بودن خدمات بدین معنی است که خدمات را نمی توان قبل از خرید مشاهده کرد، چشید، احساس کرد، شنید و یا بو کشید. خریداران برای کاهش عدم اطمینان، به دنبال سیگنال هایی هستند که کیفیت خدمات را برایشان مشخص می‌کند. آن ها از محل، افراد، قیمت، تجهیزات، و ارتباطاتی که به چشم می بینند، ‌در مورد کیفیت قضاوت می‌کنند.

1. 1. مشارکت مصرف کننده: معمولاً مشتری به طور مستقیم درگیر تحویل خدمت می شود به طور مثال درمان پزشکی در صورتی که بیمار حاضر نباشد امکان پذیر نیست.

1. 1. فناپذیری: به دلیل اینکه یک خدمت فناپذیر است، امکان انبار کردن آن میسر نمی باشد، به طور مثال یک صندلی قطار از لندن به مقصد گلاسکو در ساعت ۹ صبح هنگامی که قطار به سمت ایستگاه مقصد حرکت ‌کرده‌است برای همیشه رفته است.

1. 1. نامرئی بودن عملیات و بازاریابی: مکرراً همان افرادی که فروش خدمات را انجام می‌دهند، تحویل خدمت را نیز برعهده دارند. این موضوع تأکید بر آموزش و کارایی عملیات دارد . طراحی فرایند نیازمند اطمینان از جریان آرام عملیات از یک سطح به سطح دیگر است.