در مرحله بعد، ‌به این مسئله پرداخته شده است که هر عامل چند درصد از واریانس مجموعه متغیرها را توانسته‌اند تعیین کند. بدین منظور نتایج جدول کل واریانس تبیین شده (Total variance explained) مورد بررسی قرار گرفته است. (پیوست۴)

از این جدول ‌بر اساس معیار کیزر، تنها عواملی انتخاب می‌شوند که مقدار ویژه آن ها بالاتر از ۱ باشد در این تحلیل، ۶ عامل دارای تعداد ویژه بالاتر از ۱ هستند. ‌بنابرین‏، از مجموع ۲۶ گویه‌ها می‌توان ۶ عامل را ساخت و آن ها را ‌به این ۶ عامل یا فضاهای مفهومی خاص که محقق انجام می‌دهد، تقلیل داد. سایر عوامل از مجموع عاملها حذف شده و در نظر گرفته نمی‌شوند.

نکته دیگر آن است که سهم هر عامل در تبیین واریانس ۲۶ گویه مربوط به عوامل مؤثر در فروش واکسن هپاتیت ب متفاوت و به صورت نزولی است. یعنی عامل اول بیشترین سهم ۸۳۶/۳۸% و با تعداد ویژه ۰۹۷/۱۰، عامل دوم برابر با ۰۲۰/۹% برای عامل سوم ۵۹۹/۷% ، برای عامل چهارم ۶۸۵/۶%، برای عامل پنجم ۷۷۷/۵% و برای عامل ششم ۸۷۸/۴% می‌باشد. در مجموع، تمامی ۶ عامل با مقادیر ویژه بالاتر از یک توانسته‌اند ۷۵۵/۷۲% از واریانس ۲۶ متغیر مربوط به موضوع تحقیق را تبیین کنند. (پیوست۴)

نمودار سنگ ریزه (Screen plot) نیز نتایج جدول قبلی مبنی بر تعداد مناسب عاملها را به صورت تصویری نشان می‌دهد.(پیوست ). همانطوریکه ملاحظه می‌گردد ۶ عامل دارای مقادیر ویژه بالاتر از یک هستند. یعنی مجموع ۲۶ گویه مربوط به عوامل مؤثر در فروش واکسن هپاتیت ب قابل تقلیل به ۶ عامل می‌باشند. (پیوست۵)

جهت شناخت ماتریس همبستگی بین گویه‌ها و عامل‌ها و دسته بندی هر گویه در هر عامل، از نتایج جدول با عنوان (rotated component matrix) استفاده شده است(پیوست ۴) که ماتریس همبستگی بین گویه‌ها و عامل‌ها را بعد از چرخش نشان می‌دهد. این جدول، ماتریس همبستگی بین گویه‌ها و عامل‌ها را بعد از چرخش نشان می‌دهد. ‌بر اساس این جدول، ‌بر اساس بزرگ‌ترین و عاملی تک تک گویه‌ها، به دسته‌بندی آن‌ ها با توجه به میزان همبستگی به یکدیگر، پرداختیم. (پیوست۴)

دسته‌بندی در عاملها نیز معمولاً ‌بر اساس اولین متغیر از عامل‌ها و معنای حتمی آن انجام می‌گیرد.چنانچه متغیری هیچگونه بار معنی‌داری روی هیچکدام از عاملها نداشته باشد، از مدل و در نتیجه تحلیل حذف می‌شود.

مرحله بعد، شناخت بزرگی یا کوچکی ماتریس علل چرخشی است که برای فهم آن از جدول ماتریس تبدیل عامل استفاده می‌کنیم. این ماتریس، برای محاسبه ماتریس عامل چرخش یافته از ماتریس عامل اصلی (چرخش نیافته) به کار می‌رود.

گویه‌هایی که دارای مقادیر بزرگتر از ۵۰% باشد گویای چرخش بزرگ‌تر در آن گویه خواهد بود مثل گویه اول در عامل ۱ / ۷۲% می‌باشد که بیانگر چرخش بزرگتری در قیاس با متغیر پنجم که ۸/۵% است.

ارزیابی استراتژیک انستیتو

برای تدوین استراتژی نیاز به ارزیابی عوامل و به نوعی مقایسه وضعیت سازمان می‌پردازیم. گرچه روش های گوناگونی از قبیل ماتریس تهدیدات، فرصت‌ها، نقاط ضعف، نقاط قوت، ماتریس گروه مشاوران بُستن، ماتریس عوامل داخلی و خارجی و ماتریس استراتژی اصلی وجود دارند، اما جهت این مطالعه از ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک (SPACE)[47] استفاده گردیده است. با توجه به نتایج تحلیل عاملی و همان گونه که در نمودار مربوط به ماتریس چرخش داده شده مشاهده می شود(پیوست۵ )،۶ عامل اصلی به دست آمد که هر کدام شامل تعدادی گویه بودند که عبارتند از:

– راه های دریایی، هوایی، زمینی، راه‌آهن، وابستگی‌های پزشکی، نرخ تجارت، قوانین گمرکی کشور وارد کننده، محدودیتهای گمرکی کشور وارد کننده، قوانین صادراتی ایران و قوانین گمرکی ایران

– دین، زبان، تشابهات فرهنگی، حلال بودن

– GNP ، درآمد ملی، نرخ رشد جمعیت، امید به حیات کشور وارد کننده

– دارایی جاری، تراز مالی مؤسسه‌

– استاندارد واکسن، اندازه واکسن، بسته بندی واکسن، امور اداری انستیتو

– قیمت واکسن، تداوم و ثبات مدیریتی

با توجه به اینکه جهت ارزیابی استراتژیک SPACE نیاز به ۴ دسته از عوامل داریم و با توجه ‌به این نکته مهم که دیوید بیان می‌دارد که با توجه به نوع سازمان برای هر یک از ابعادی که بر روی محورهای ماتریس در نظر گرفته می‌شوند، می توان از متغیرهای زیادی استفاده کرد و با توجه مثال ارائه شده در کتاب مدیریت استراتژیک این صاحب نظر ،که ارزیابی خود را بر عواملی برآمده از متن گزارش حسابداری استوار کرده و به ارزیابی آن ها پرداخته، لذا نسبت به ادغام عوامل نزدیک به هم اقدام شد و در نتیجه، عوامل نهایی جهت ارزیابی استراتژیک SPACE به شکل زیر درآمد:

    • راه های دریایی، هوایی، زمینی، راه‌آهن، وابستگی‌های پزشکی، نرخ تجارت، قوانین گمرکی کشور وارد کننده، محدودیتهای گمرکی کشور وارد کننده، قوانین صادراتی ایران و قوانین گمرکی ایران، قیمت واکسن،تداوم و ثبات مدیریتی IS

    • دین، زبان، تشابهات فرهنگی، حلال بودن، GNP، درآمد ملی، نرخ رشد جمعیت، امید به زندگی کشورواردکنندهCA

    • دارایی جاری، تراز مالی مؤسسه‌ FS

  • استاندارد واکسن، اندازه واکسن، بسته بندی واکسن، امور اداری انستیتو ES

جهت ارزیابی استراتژیک هر یک از این عاملها، مجموع میانگین متغیرهای این عوامل را به صورت درصدی از ۶ محاسبه نموده و نتایج حاصله را بر روی نمودار استخراج می نماییم.قابل ذکر است که در این پژوهش جهت محاسبه عوامل از روش دانکن استفاده شده است.‌بنابرین‏ خواهیم داشت:

الف)میانگین مربوط به [۴۸]IS :

در این جدول معیارهای استفاده بهینه از منابع ، توان رشد، سهولت ورود به بازار و توان سودآوری مد نظر قرار گرفته و متغیرهای مورد پژوهش معادل این معیارها سنجیده شده اند. ‌به‌عنوان مثالمجموعه قوانین و محدودیتهای قانونی به عنوان عوامل سهولت ورود به بازاردر نظر گرفته شده است. همچنین راه ها بع عنوان متغیرهای استفاده بهینه از منابع در نظر گرفته می شود.

جدول ۷: میانگینIS