۵-۲- ویژگی‌های بازی‌های رایانه ای

بازی‌های رایانه ای دارای ویژگی‌های خاص هستند. این ویژگی‌های خاص هستند که موجب شده تا کودکان، نوجوانان و جوانان یا به عبارتی نسل فرهنگ دیجیتال جذب این بازی ها شوند. گیفورد در سال ۱۹۹۱ این ویژگی‌ها را در هفت مورد دسته بندی ‌کرده‌است که به نقل از نوروزی و دهقان زاده(۱۳۹۱، ص۲۷) به آن ها اشاره می شود:

– بازی آزاد^[۱۴]: بازی های رایانه ای محدودیتهای دنیای واقعی مثل محدودیتهای زمانی و مکانی را ندارند. بازیکنان این اسباب بازی می‌توانند به دور از مرزها و محدودیتهای دنیای واقعی تخیلات خود را بکارند.

– دنیاهای کوچک^[۱۵]:رایانه به بازیکن این امکان را می‌دهد که به راحتی بین «دنیاهای کوچک» رایانه ای حرکت کرده و از یک محیط تصویری به دنیای دیگری برود. حرکت و بازی در این دنیاهای کوچک که در بعضی موارد شبیه دنیای واقعی و در موارد دیگر حتی عاری از محدودیتهای این دنیای واقعی هستند، برای بازیکنان بسیار جذاب و نشاط آور می‌باشد.

– از میان بردن خطر^[۱۶]: در گیم های رایانه ای اگر بازیکنی دچار اشتباه شود، خطراتی که در دنیای واقعی در ازای این اشتباه او را تهدید می‌کنند وی را تهدید نخواهند کرد و بازیکن می‌تواند با توجه به بازخورد ارائه شده از طرف رایانه عملکرد خود را تصحیح کند و یا بازی را از نو شروع کرده و تکرار کند.

– تسلط^[۱۷]: در بازی‌های رایانه ای بازیکنان می‌توانند برای یادگیری یک مورد چندین بار آن را تکرار کنند. آن ها می‌توانند بدون اینکه طرف مقابل آن ها(رایانه) عصبانی و ناراحت شود، تا یادگیری کامل بر موردی می‌توانند عمل تکرار و تمرین را انجام دهند.

– تاثیر متقابل^[۱۸] (تعامل): در بازی‌های رایانه ای بازیکنان همواره یک شریک یا یک حریف را برای بازی کردن در دسترس خوهند داشت و در موقع بازی نیز بر همدیگر تاثیر خواهند داشت، یعنی ‌بر اساس عملکردها و بازخوردهای همدیگر به بازی ادامه خواهند داد.

– اهداف مشخص^[۱۹]: بازی‌های رایانه ای دارای اهداف مشخصی مثل رسیدن به قله کوه، پیداکردن گنج و… می‌باشند، که این مورد موجب بیشتر شدن انگیزه بازیکنان در بازی‌های رایانه ای می‌باشد.

– مشغولیت فعال^[۲۰]: یکی از موارد بسیار مهمی که موجب سرازیر شدن کودکان، نوجوانان و جوانان بسوی بازی‌های رایانه ای می شود این است که بازیکنان در این بازی‌ها همواره مشغول انجام فعالیت و درگیری هستند و خودشان می‌توانند بازی را کنترل کرده و نتیجه آن را با عملکرد خودشان رقم بزنند.

۶-۲- آثار مثبت بازی‌های رایانه ای: از بزرگترین دلایل محبوبیت بازی های رایانه ای، این است که انسان می‌تواند واقعیت را تجربه کند و در محیط آن قرار بگیرد، بدون آنکه در پایان خسارتی متوجه او شود یا آسیبی ببیند(اسداللهی، ۱۳۸۷، به نقل از فضل الهی و ملکی توانا). دیگر مزایای بازی های رایانه ای را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:

1. 1. وسیله ای برای جلب توجه و تمرکز و مقدمه یادگیری و کاهش هزینه آموزشی است(نوروزی و دهقان زاده، ۱۳۹۱، ص۲۲).

1. 1. به فراگیران امکان می‌دهد به تناسب توان و ظرفیت خود، از آنان بهره گیری نماید؛

1. 1. امکان بروز توانمندی ها، خلاقیت ها و استعداد افراد را مهیا می‌سازد؛

1. 1. زمینه خلق داستان، تصویر و … برای علاقه مند شدن فراگیران به تاریخ و فرهنگ و… است؛

1. 1. تمرینی برای کسب مهارت های زندگی است(فضل الهی و ملکی توانا،۱۳۹۰)

1. 1. به نظر برخی پزشکان، بازی های رایانه ای به نوجوانان می آموزد که زودتر سلامت خود را باز یابند و به داروهای مسکن، کمتر نیاز پیدا کنند(نوروزی و دهقان زاده، ۱۳۹۱، ص۱۹).

1. 1. زمینه ساز هماهنگی بین اعضای حسی (چشم، دست و عضله و مغز) است؛

1. 1. وسیله ای برای پرکردن اوقات فراغت است؛

1. 1. کنجکاوی و خیال پردازی، قدرت تصمیم گیری، تخلیه هیجانی، چالش ذهنی، توسعه خلاقیت، افزایش خیرخواهی و … از دیگر مزایای بازی های رایانه ای است؛

1. 1. آشنا کردن بچه ها با رایانه و فناوری اطلاعات؛ امروزه عدم اشنایی با رایانه و کاربردهای آن حتی به نوعی کم سوادی تشبیه می شود. از این منظر، بازی های رایانه ای برای برداشتن گام های نخست کودکان، به منظور آشنایی با این فناوری، قابل توجه و تأمل هستند. این نوع یادگیری، به دلیل علاقه کودکان به بازی، از بهترین شیوه های آموزشی محسوب می شود(فضل الهی و ملکی توانا، ۱۳۹۰).

۷-۲- معایب بازی های رایانه ای:

۱-۷-۲- تقویت حس پرخاشگری

سازندگان بازی های رایانه ای به مدد فناوری های پیچیده و نرم افزارهای پیشرفته ای که در اختیار دارند می‌توانند تا حد امکان جذابیت این بازی ها را برای کودکان و نوجوانان افزایش دهند و سعی دارند با بهره گرفتن از این تکنیک ها و بهره بردن از ماجراجویی های مورد توجه کودکان و نوجوانان، به بازار گرم این بازی ها رونقی دوچندان ببخشند. لذا خشونت و استفاده از اسلحه های گوناگون جز جدایی ناپذیر بسیاری از این بازی هاست. مهم ترین مشخصه بازی های رایانه ای حالت جنگی اکثر آن هاست و این فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد. خشونت مهم ترین محرکه ای است که در طراحی جدیدترین و جذاب ترین بازی های رایانه ای به حد افراط از آن استفاده می شود(حبیبی، ۱۳۸۵، ص۳۴).

۲-۷-۲- ایجاد روحیه انزوا طلبی در کودکان

بازی های رایانه ای، به گونه ای افراد را با خود همراه می‌کنند که گذشت زمان را به هیچ وجه درک نمی کنند و وقتی به خود می‌آیند که ساعت های زیادی از وقتشان صرف این بازی ها شده است. به عبارت دیگر، حاضر نیستند رایانه را به خاطر این بازی ها رها کرده، به دنبال فعالیت های نشاط آور و اجتماعی تر بروند. لذا کودکانی که به طور مداوم با این بازی ها درگیرند، درونگرا می‌شوند و در جامعه، منزوی و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران ناتوان می‌گردند. روحیه انزواطلبی باعث می شود کودک از گروه همسالان جدا شود که این خود سرآغازی برای بروز نابهنجاری های دیگر است(همان منبع،۱۳۸۵).

۳-۷-۲- تنبل شدن ذهن کودکان و نوجوانان