(( این در حالی است که برای دستیابی به اهداف برنامه‌ ۵ ساله‌ی چهارم توسعه، کشور ایران باید تا پایان سال ۱۳۹۳ سالانه میزبان حداقل ۵ میلیون گردشگر باشد. رقمی که باید تا پایان سال ۲۰۲۴ به رقمی معادل ۲۰ میلیون نفر در سال برسد.)) (سایت جام جم ۲۷ مرداد ۱۳۹۳ ) بدیهی است ایران در جذب گردشگر خارجی موفق نبوده است و جاذبه‌های آن برای مردم جهان ناشناخته مانده است. این حاصل ضعف‌های ما در این صنعت است.

عدم سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب، نداشتن صنعت آی‌تی مدون، روش‌ها و نظام‌های مدیریت سنتی، کمبود نیروی انسانی متخصص بخصوص در رده‌ی مدیریت(عدم آشنایی مدیران با گردشگری)،عدم سرمایه گذاری بخش خصوصی،تأسیسات حمل ونقل و راه های نامناسب، نبود امکانات اقامتی- رفاهی مناسب گردشگران، عدم اطلاع‌رسانی، تبلیغات و بازاریابی صحیح از مشکلات ما در حوزه این صنعت است.

به نظر می‌رسد توجه به تقویت مسایل زیر می‌تواند در رشد و توسعه‌ صنعت گردشگری ما کمک شایانی بنماید:

۱ـ گسترش فرهنگ جهانگردی و گردشگری در میان مردم ایران و دادن آموزش‌های لازم به مردم برای برخورد مناسب با گردشگران که این آموزش باید از مدارس آغاز شوند.

۲ـ ایجاد زیرساخت‌های مناسب رفاهی، اقامتی، رسیدگی و احداث هتل‌های ۵ ستاره‌ی مناسب گردشگران خارجی

۳ـ ارائه‌ مناسب خدمات بیمه‌ای و بانکی پیشرفته از طریق اینترنت و پذیرش کارت‌های بین‌المللی آنان

۴ـ رعایت حقوق و برقراری و حفظ امنیت جانی و مالی گردشگران خارجی به وسیله پلیس گردشگری

۵ـ مرمت و احیای اماکن و آثار تاریخی

۶ـ حفاظت از جاذبه‌های طبیعی و توجه به حفظ محیط زیست و توسعه‌ پایدار

۷ـ تبلیغات منظم و هماهنگ از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ـ وزارت امور خارجه در دیگر کشورهای جهان.

۸ـ راه‌اندازی و تقویت شبکه های ماهواره‌ای اینترنتی، رادیو و تلویزیونی(سایت آفتاب، ۷دی ۱۳۸۷)

۹ـ بهره‌گیری مناسب از همه‌ فرصت‌ها به جهت جذب گردشگر همچون بهره‌گیری از مناطق خوش آب و هوا برای ایجاد گردشگری سلامت، توریسم ورزشی و مذهبی

۱۰- با توجه به سبز فایل گردشگری معرفی مناسب جاذبه‌های بالقوه کشور از طریق وب‌سایت‌های اینترنتی، فراهم نمودن زمینه‌های لازم برای گردشگری الکترونیک و مجازی که امروزه بیش از پیش رونق یافته است در کنار سایر اقدامات برای توسعه صنعت توریسم در ایران ضروری می کند.

۲-۳-بخش سوم : ” نظریه های گردشگری “

۲-۳-۱ انگیزش در جهانگردی:

مقصود از انگیزش نیروهایی است که در درون فرد و در محتوای اجتماعی مشخص می‌تواند او را به انجام رفتاری سوق دهد. تعریفی دیگر انگیزش را نشانگر چراهای رفتار آدمی دانسته است.(الوانی ودهدشتی،۱۳۹۰، ۱۰۹)

“لومسدن”^[۱۸] انگیزه را گرایشاتی می‌داند که فرد برای رسیدن به رضایت و خشنودی انجام می‌دهد و به شیوه های گوناگونی بروز می‌کند.(لومسدن،۱۳۸۴، ۶۲)

از سوی دیگرانگیزش نیروهای سوق دهنده و کشاننده‌ای تعریف شده که به رفتار پایداری که به هدف‌های بخصوصی معطوف است می‌انجامند.(محی الدین بناب،۱۳۸۴، ۸۷)

به طور کلی انگیزش را می‌توان حالتی در افراد دانست که آنان را به انجام عمل و رفتار خاصی متمایل می‌سازد . در جهانگردی مقصود از عوامل انگیزشی نیروهایی است که در درون فرد موجب حرکت وی برای سفر می شود. مطالعه و بررسی انگیزه به ویژه در جهانگردی برگرفته از یک سری زمینه‌های مطالعاتی است که به نگرش‌های متفاوت ختم شده است.

“مک اینتاش”^[۱۹]و “گلدنر”^[۲۰] چهار مقوله انگیزه‌ای را در جهانگردی مورد استفاده قرار می‌دهند:

۱ـ انگیزه های (محرکه‌های) فیزیکی: این انگیزه ها مربوط به تازه کردن ذهن و بدن، اهداف مربوط به سلامتی، ورزش و تفریح هستند. این گروه از انگیزه ها به نظر با آن دسته از فعالیت‌ها که تنش را تقلیل می‌دهند در ارتباط می‌باشند.

۲ـ انگیزه های فرهنگی: این محرکه‌‌ها از طریق تمایل به دیدن و شناختن دیگر فرهنگ‌ها، آموختن دانش ‌در مورد اتباع یک کشور، سبک زندگانی آن‌ ها، موسیقی، هنر، فولکلور، رقص و غیره شناسایی می‌شوند.(کوپر و دیگران، ۱۳۸۴، ۳۶)

۳ـ انگیزه های بین فردی: این محرکه‌ها شامل تمایل به ملاقات مردم جدید، دوستان یا اقوام و جستجوی تجارب جدید و متفاوت می‌باشد.

۴ـ انگیزه های مقام و موقعیت: این محرکه‌ها شامل تمایل برای ادامه‌ سرگرمی‌ها و آموزش بوده و در مواردی شامل تمایل به شناخت و توجه از سوی دیگران می‌گردند. (همان منبع، ۳۶)

مجموع تأثیرات این انگیزه ها به خلق یک تصویر ذهنی از منطقه دیدنی کمک می‌کند و در اغلب مناطق به صورت تلاش برای گرفتن چهار عنصر معروف توریسم یعنی ساحل، ماسه، خورشید و مسائل جنسی تجلی می‌یابد.(لی، ۱۳۸۴، ۴۰)

۲-۳-۲ عوامل مؤثر بر انگیزه های سفر:

عوامل مؤثر بر انگیزه های سفر و تمایل به مسافرت را می‌توان در زمینه‌هایی چون شکل یا سبک زندگی که شامل درآمد، کار و اشتغال، مدت تعطیلات و میزان تحصیلات همچنین چرخه‌ی زندگی که شامل: جنس، سن و شرایط محلی فرد بر نوع تقاضای جهانگردی است، جستجو کرد. از سوی دیگر تأثیراتی وجود دارند که در سطح ملی عمومیت داشته و تشکیل دهنده جهان بینی تمایل به مسافرت شامل توسعه‌ اقتصادی، مشخصه‌ های جمعیت و ریشه‌های سیاسی می‌باشد.( کوپر و دیگران، ۱۳۸۷،۴۱)

‌در مورد عامل جنس می‌توان گفت:‌ مردها ساده‌تر می‌توانند به سفر بپردازند در حالی که زنان از این نظر با مشکل روبه‌رو هستند. خانواده نیز از عوامل تأثیرگذار در انگیزه سفر می‌باشد. خانواده های پرچمعیت کمتر به جهانگردی می‌پردازند و خانواده هایی که دارای کودکان خردسال هستند کمتر مشتاق سفر هستند. سن نیز در تمایل به سفر تأثیرگذار است. افراد جوان قدرت تحمل سفرهای طولانی و سخت را دارند در حالی که افراد مسن قدرت تطبیق کمتری با محیط داشته و از سفرهای سخت دوری می‌گزینند. میزان تحصیلات نیز در انتخاب نوع سفر افراد اثر می‌گذارد. کسانی که دارای تحصیلات عالی هستند، عموماً مایلند به سفرهایی بروند که با موقعیت اجتماعی آنان سازگار است ولی افراد با تحصیلات پایین طرفدار سفرهای خاص خود هستند.(الوانی و دهدشتی،۱۳۹۰)

۲-۳-۳ نظریه های انگیزش در جهانگردی :

تلاش‌هایی متمرکز و منظم انجام شده است تا درباره انگیزه های مسافر و جهانگرد تئوری‌هایی ارائه شود. در این راستا ‌در مورد انگیزش نظریه های بسیاری ارائه شده است که هر کدام وجهی از آن را توصیف می‌کنند. نظریه های انگیزشی بر نیازها، هدف‌ها و ارزش‌هایی که رفتار انسان را برمی‌انگیزند، هدایت می‌کند تأکید می‌ورزند.(کریمی،۱۳۸۶، ۷۳)

یکی از تلاش‌ها و ارائه‌ نظریه مربوط به رفتار جهانگرد، فرایند پنج مرحله‌ای «ماتیسون»^[۲۱] و «وال»^[۲۲] می‌باشد که تحت تأثیر چهار عامل مرتبط قرار دارد: