فردى که نسبت به دیگران خوش گمان است و رفتارهاى سؤال برانگیز آنان را توجیه و حمل بر صحت مى کند، مهم ترین دستاورد را براى خود کسب مى کند و آن اینکه آسوده خاطر بوده و از افکار منفى که آسایش او را مختل مى کند، به دور خواهد بود. در مقابل، فرد بدگمان چون همواره منفى نگر است و جنبه نامطلوب رفتار دیگران را مى پذیرد، آرامش و آسایش خود را از دست مى دهد و همیشه پریشان خاطر، مضطرب و نگران خواهد بود.
از پیامدهاى روانى آن، ایجاد ترس، وحشت و اضطراب است. پیدایش این حالات باعث مى شود توازن و تعادل روحى شخص از بین برود و فرد از تصمیم گیرى، قاطعیت و حلّ مسائل خود باز بماند. حضرت على (علیه السلام) مى فرماید: (کسى که گمانش نیکو نباشد و به دیگران بدگمان باشد، از هر کسى وحشت مى کند.)^[۱۶۰]
همچنین حضرت مى فرماید: ( کسى که بدگمان است، کسى را که خائن نیست، خائن مى پندارد.)^[۱۶۱] انسان به دلیل اضطراب و ناامنى حاصل از بدگمانى، در مقابله با حوادث، ضعیف و ناتوان مى گردد.
۲-۱-۵-۲-۴-اهمیت مثبت اندیشی
ارزش مثبت اندیشی وقتی معلوم می شود که بدانیم امید و نشاط در زندگی در سایه خوش بینی حاصل می شود. پیشوایان دین این موضوع را در روایات خود تأکید کرده اند و بزرگان و فقها نیز بابی مستقل برای آن گشوده اند. امام علی (علیه السلام) می فرماید: (حُسن الظنِّ من أفضل السَّجایا و أجزل العطایا)؛ خوش گمانی، از بهترین صفات انسانی و پربارترین مواهب الهی است.»^[۱۶۲]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۵-۲-۵-تقسیم بندی خوش بینی:
۲-۱-۵-۲-۵-۱-خوش بینی به خدا:
یکی از صفات پسندیده مؤمنان، حسن ظن به خدا به معنای امید بستن به وعده های الهی، اعم از رزق و روزی، یاری و پیروزی مجاهدان، آمرزش گناهان و مانند اینهاست. ^[۱۶۳]پیامبر اکرم (ص) فرمودند: (سوگند به خدایی که جز او شایسته پرستش نیست، به هیچ مؤمنی هرگز خیر دنیا و آخرت داده نشد جز به سبب خوش بینی اش به خدا و امیداری اش به او و حسن خلق و اجتناب از غیبت، و به خدایی که جز او سزاوار عبادت نیست، هیچ مؤمنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نکند مگر به سبب بدگمانی اش به خدا و کوتاهی اش در امیدواری به او و بدخلقی و غیبت از مؤمنان.)^[۱۶۴]
۲-۱-۵-۲-۵-۲- خوش بینی به خود
از نظر اسلام، این قسم از خوش بینی، ناپسند است، زیرا کسی که به خود خوش بین باشد، خود را بی نقص دیده و به عجب و خودبینی مبتلا می گردد. امام علی (علیه السلام) می فرماید: (مؤمن صبح نمی کند و در شبان گاه داخل نمی شود مگر آن که نفسش نزد او متهم است.)^[۱۶۵]
۲-۱-۵-۲-۵-۳- خوش بینی به دیگران
نگاه خوش بینانه به اطرافیان و مسائل مختلف، از توصیه های دین اسلام است که روان شناسان نیز بر آن تأکید کرده اند. فرد مسلمان وظیفه دارد کار دیگران را حمل بر صحت کند. امام علی (علیه السلام) می فرماید: (هرگز به سخنی که از کسی صادر می شود گمان بد مبر، در حالی که می توانی توجیه صحیحی برای آن بیابی.)^[۱۶۶]
۲-۱-۵-۲-۶-مؤلفه های خوش بینی در منابع اسلامی:
۲-۱-۵-۲-۶-۱-توجه به جنبه های مثبت زندگی؛
۲-۱-۵-۲-۶-۲-تفسیر مثبت رویدادها و مولفه؛
۲-۱-۵-۲-۶-۳-انتظار مثبت نسبت به آینده
مولفه اول می تواند شامل ده زیر مولفه باشد که عبارتند از:
- توجه به ویژگی های خداوند؛
-توجه به زیبایی های جهان؛
-توجه به امکانات و فرصت ها؛
-توجه به استعدادها و توانایی های خود،
- توجه به موفقیت های گذشته خود،
-توجه به صفات مثبت دیگران،
-توجه به رفتار مثبت دیگران؛
-توجه به گفتار مثبت دیگران،
-توجه به اندیشه های مثبت و توجه به پیامد اعمال.
برای مولفه دوم نیز می توان شش زیر مولفه مطرح کرد که عبارتند از:
-دارای حکمت دانستن سختی ها؛
- موقت دانستن مشکلات،
- قابل حل دانستن مشکلات؛
- نقش خدا و دیگران در وقوع رویدادها،
- سپاسگذاری از خداوند و دیگران و عدم شکایت از مشکلات.
مولفه سوم نیز می تواند دارای پنج زیر مولفه باشد که عبارتنداز:
-انتظار کمک از خداوند،
-انتظار وقوع رویدادهای خوشایند،
-انتظار کار درست از سوی دیگران،
-اعتماد به دیگران و کمک به دیگران.
پس خوش بینی :«توجه شناختی و عاطفی مثبت نسبت به خدا، جهان،افراد، خود،افکار، رفتارها و رویدادهاست که فرد بر اساس آن، رویدادها را تفسیر مثبت نموده و انتظار دارد که با تلاش خودش اوضاع بر وفق مراد پیش رفته ونتایج دلخواه به دست آید. ^[۱۶۷]
بد اندیشی«سوء تدبیر»: منفی نگری حاصل نیات منفی، کم خردی، تزلزل ایمان و اعتقاد، عدم شناخت خالق هستی، تهی بودن قلب و اندیشه از دانش وحقایق زندگی می باشد. منفی نگری آسیب های تاثیر گذار ویرانگر بر روح و جسم انسان دارد. پیامبر بزرگوار ما می فرماید: (ما اخاف علی امتی الفقر ولکن اخاف علیهم سوئ التدبیر)^[۱۶۸]«من بر پیروان آیین خودم از تنگدستی هراس ندارم وآنچه هراس دارم،بد اندیشی«سوئ تدبیر»است.»اگر مردم، نیک اندیش باشند می توانند تنگناهای زندگی را برتابندو با برنامه ریزی های درست، از دشواری ها بیرون بیایند و اگر بد اندیشی در کار باشد، به نگون سری و تیره بختی روبه رو می شوند.^[۱۶۹]
فصل دوم:
راه های افزایش هوش هیجانی
۲-۲-راه های افزایش هوش هیجانی:
روان شناسانی که از هوش هیجانی، به عنوان مهم ترین عامل موفّقیت فردی، دفاع می کنند، معتقدند که این نوع از هوش، اکتسابی است و می توان آن را پرورش داد. آن ها راه های مختلفی را برای پرورش هوش هیجانی پیشنهاد می کنند که بعضی از آن ها را ـ که با فرهنگ ایرانی اسلامی، بیشتر منطبق هستندـ می خوانید.
۲-۲-۱-تعامل والدین با کودک:
هوش هیجانی با تعامل خوب والدین و کودک آغاز می شود. والدین به کودکان یاد می دهند که تمام هیجان های خود را تشخیص دهند و آن ها را نامگذاری کنند. مثلا:من الآن احساس ناامیدی میکنم،احساس شادی می کنم و….با این روش والدین به کودک نشان می دهند که او را درک می کنند و با او همدردی می کنند. به جای نامگذاری روی فرزندان با صفاتی همچون دست و پا چلفتی، بی عرضه، ترسو و …احساسات کودک را نامگذاری کنید. به حرف های فرزندان خود با دقت گوش دهید و به او بفهمانید که صحبت هایش را به خوبی شنیده و درک کرده اید. این روش به شما کمک می کند که با فرزندتان ارتباط بهتری برقرار کنید و او را بهتر بشناسید. در داستان های مهیجی که والدین برای کودکان می خوانند کودک خود را به جای قهرمانان داستان می گذارد و با احساساتی چون شادی، غم، خشم، ترس و …آشنا می شوند. به کودک یاد دهید هنگامی که با اتفاقات دردناک مواجه می شود احساسات خود را بیان کند. موقعیت سازی کنید و در مورد موقعیت ها ی مختلف از کودک سوال کنید. از کودک تعریف و تمجید کنید.او را در تمام زمینه ها راهنمایی کنید .
هوش عاطفی کودکان تا حدودی به خلق و خو بستگی دارد یعنی ویژگی های شخصیتی که با نوزاد همراه است اما علاوه بر آن توسط رفتار متقابل کودک و والد شکل می گیرد. بنابراین پدر و مادرها فرصت بسیا ر خوبی دارند که از کودکی به فرزندانشان کمک کنند تا رفتارهای خودآرام کننده را یاد بگیرند و به این ترتیب بر هوش عاطفی شان تاثیر گذارند.
۲-۲-۲-آگاهی از هیجان ها :
آگاهی از هیجان ها و نحوه برخورد یا مقابله با آن ها یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی است. پ‍ژ‍وهش ها نشان می دهند آگاهی از هیجان ها و توانایی مدیریت احساس ها بیش از بهره ی هوشی تعیین کننده ی موفقیت و کامیابی در همه ی بخش های زندگی است .
کودکان از والدین درس هایی می آموزند شامل توانایی کنترل تکانه های هیجانی، به تأخیر انداختن لذت ها،ایجاد انگیزه در خودشان و رویارویی با فراز و نشیب های زندگی. زندگی خانوادگی نخستین مدرسه برای آموختن هیجان ها است. چگونه در مورد خودمان بیندیشیم و دیگران چه واکنشی نسبت به احساس ها خواهند داشت، چگونه ترس ها و امیدهایمان را بشناسیم و ابراز کنیم، مهارت آرام ساختن و به کارگیری آن در تمام مراحل زندگی، صحبت کردن در مورد احساسات منفی، عشق، علاقه،احترام در محیط خانواده آموخته می شوند.
۲-۲-۳-نحوه ی رفتار والدین با فرزندان:
نحوه ی رفتار والدین با فرزندان پیامدهای عمیق و درازمدتی بر زندگی عاطفی و هیجانی آن ها می گذارد.
شیوه ی برخورد والدین با یکدیگر درس های نیرومندی را به کودک می دهد. نادیده گرفتن هر گونه احساس کودک باعث از بین رفتن هوش هیجانی کودک می شود. والدینی که با آشفتگی هیجانی کودک به عنوان دردسر یا مسئله ای بی اهمیت برخورد می کنند،احساسات کودک را نادیده می گیرند همچنین احساسات کودک را تحقیر می کنند باعث عدم استفاده از هوش هیجانی کودک می شوند.این گونه والدین هم در انتقاد کردن و هم در تنبیه کردن سختگیرند، مثلا ممکن است هر گونه تظاهری از خشم را در کودک به طور کلی نهی کنند و آن را به وسیله تنبیه سرکوب نمایند و از کودک انتظار دارند که هیچ وقت عصبانی نشود و داد و فریاد نکند.
صحبت کردن والدین با فرزندان و وجود رابطه عاطفی بین اعضای خانواده، محیط خانوادگی گرم وحمایت پذیر،احترام قائل بودن نسبت به کودک و بی توجهی نکردن به صحبت های او از دیگر عواملی است که باعث افزایش هوش هیجانی است. کودکانی که از آزادی بیان محرومند، پدران سختگیر و محدود کننده دارند هوش هیجانی در آن ها رشد نمی کند و از مهارت های زندگی کمی برخوردارند. والدین باید توجه مثبت به کودک و صحبت های او داشته باشند زیرا باعث تقویت اعتماد به نفس کودک می شود و با احترام به خود از زندگی شاد و با نشاطی برخوردار می شود عکس این مسئله هم صادق است بی توجهی به کودک آثار زیانباری را به همراه دارد.
۲-۲-۴-ایجاد محیط امن عاطفی:
یکی دیگر از راه های افزایش هوش هیجانی ایجاد یک محیط امن عاطفی است به گونه ای که کودکان بتوانند با آزادی و امنیت خاطر درباره احساساتشان با والدین گفت و گو کنند.اگر اشتباهی از جانب والدین رخ داد باید از کودکان عذر خواهی کنند تا عملا آموخته باشند که پذیرش اشتباهات و احساس تأسف امری طبیعی است.
۲-۲-۵-آموزش مهارت های اجتماعی: