از آنجا که طرفدران مکتب تحققی ایتالیایی مدافع این اندیشه بودند که محیط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌تواند عامل جرم زای مهمی را تشکیل دهد بنابرین تنها به ارائه و گسترش راه حل های پیشگیرانه پرداختند.
حتی “لمبروزو” که بر عوامل انسان شناختی تأکید می ورزید، پیشنهاد کرد که به منظور کاهش آثار نامطلوب الکل، برای نوشابه های الکلی مالیات بسیار سنگینی وضع کنند. لیکن “فری” بیش از دیگران این تدابیر را که بعداً جانشین های کیفری[۹] نامید گسترش میدهد. به نظر او این جانشین ها باید به ابزارهای اصلی دفاع اجتماعی تبدیل شوند زیرا “پادزهرهای، عالی برای عوامل اجتماعی بزه محسوب می‌شوند.” “فری” در کتاب “جامعه شناسی جنایی” نیز بندهای طولانی به این “جانشین ها” اختصاص میدهد. او با اندکی شوخ طبعی، ابتدا به شوهر آگاهی اشاره می‌کند که برای اطمینان از وفاداری همسرش به هر چیز دیگری به جز مواد قانون جزا در مورد زنا اعتماد می‌کند.
آنگا “فری” تعداد بی شماری ازتدابیر را دبر می شمارد که شامل قلمروهای متنوعی می شود و به جز چند مورد کاملاً معقولند. آزادی داد و ستد که ضمن جلوگیری از افزایش غیرطبیعی قیمتهای مواد خوراکی از جرایم مربوط به بازار سیاه نیز پیشگیری می‌کنند. (پرادل، ۱۳۷۳: ۹۶ و ۹۷)
“گاروفارلو” در کتاب جرم شناسی این پیشنهادات را مطرح می‌کند اما فراتر از آن ها نمی رود زیرا معتقد است که مقررات تفصیلی زیاد آزادی های فردی را محدود می‌کند.
این اندیشه ها غالباً در شکل “جرایم بازدارنده” (همان: ۹۶) وارد حقوق موضوعه شده است اصطلاح اخیر گویای این موضوع است که سرکوبی (مجازات) باید به عنوان عامل پیشگیرانه اعمال شود. یعنی تنبیه یک حالت خطرناک ساده، یعنی یک رفتار جرم زا که احتمالاً می‌تواند منجر به خسارتی برای جامعه گردد و به هر حال نامعقول نیست که مجرمانه تلقی گردد زیرا این رفتار خود به تنهایی خلاف اخلاق است امروزه در همین راستا یک رشته مقررات و قوانین همراه با ضمانت اجرای کیفری در مورد مشروب فروشی ها، رانندگی، استفاده از مواد مخدر، حمل غیرمجاز اسلحه و غیره وجود دارد این مفهوم یعنی “جرایم بازدارنده” ناشی از اندیشه‌های مکتب تحققی ایتالیایی و به ویژه “فری” است.
لیکن “فری” در این مورد زیاد خیال پردازی نمی کند. اگر چه جانشین های کیفری به نظر وی بسیار مفید می‌باشد اما ارتکاب جرایم را مطلقاً غیر ممکن نمی سازند بلکه تنها تعداد آن ها را کاهش می‌دهند زیرا بزهکاری به علل دیگر بستگی دارد به همین لحاظ است که آموزه تحققی ایتالیایی تدابیر “فری” را نیز در کنار تدابیر پیشگیرانه پیشنهاد می‌کند. (همان: ۹۷)
طرفداران مکتب تحققی علاقمند بودند که دیگر از مجازات ها سخن به میان آورده نشود زیرا به نظر آنان این واژه به مفاهیم حطا و سزا اشاره دارد. “فری” در این خصوص می گفت: مایل است از برخی از هم میهمانان خود که دیگر از بزه و کیفر سخن نمی رانند بلکه “تعرض” و “دفاع” را به کار می‌برند پیروی کند. وی حتی در نظر داشت اصطلاحات بیماری و درمانگاه پیشگیری (پرادل، ۱۳۷۳: ۹۶ و ۹۷) را مورد استفاده قرار دهد.
لیکن باید توجه داشت که اگر “فری” و به ویژه “گاروفارلو” غالباً واژه کیفر را به کار می‌برند تمایل آنان به زدودن مفهومی که این واژه به ذهن متبادر می‌کند بسیار پر معنا است زیرا طرفداران مکتب تحققی در نظر دارند تدابیر دفاع اجتماعی را که دیری نمی پاید تا اقدامات تأمینی نام گیرد جانشین “مجازات سزادهنده” نویسندگان کلاسیک سازند.
اقدامات تأمینی (تدابیر دفاع اجتماعی) دارای دو خصیصه ست. در وهله نخست: اقدامات پیشنهادی از هر گونه ویژگی و رنگ اخلاقی که به گذشته توجه دارد عاری است و جهت آن ها صرفاً به آینده به منظور پیشگیری از تکرار جرم است. حقوقدان باید همچون پزشک رفتار کند همان گونه که پزشک سلامت افراد را تأمین می‌کند حقوق دانان نیز باید با اعمال تدابیر درمان کننده نسبت به بزهکاری که به نوعی بیمار است سلامت پیکر اجتماع را حفظ کند. بنابرین به نظر “گاروفارلو” به جای اصل کلاسیک تناسب بین کمیت کیفر و کمیت بزه باید اصل استعداد بزهکاری برای زندگی را جانشین ساخت و نوع مانعی را که منطبق با ویژگی بزهکار باشد مختص کرد. به سخن دیگر، موضوع تعیین میزان رنجی نیست که باید به عنوان سزای خطای اخلاقی موهوم، نسبت به مجرم اعمال گردد. بلکه تعیین ابزاری مناسب است برای مورد او و به منظور جلوگیری از تکرار جرم است.
در وهله دوم: اقدامات توصیه شده دارای مدت معینی نیستند زیرا تنها با توقف حالت خطرناک است که مدت اجرای این تدابیر خاتمه مییابد در این خصوص نیز مقایسه با بیمار لازم است. زیرا مجرم یک بیمار اجتماعی محسوب می شود. (پرادل، ۱۳۷۳: ۹۶ و ۹۷)
گفتار سوم: انواع روش های پیشگیری از جرم و رویکردهای مختلف آن
بعد از دو دهه کار و تحقیق در خصوص پیشگیری از جرم، رویکردهای مختلفی در این رابطه شکل گرفته است. از انواع مهم رویکردهای پیشگیری از جمله می توان به پیشگیری، توسعه مدار، محیطی، وضعی، اجتماعی و محله مدار اشاره کرد. مداخلات صورت گرفته در حوزه پیشگیری نیز به طرق مختلفی قابل تقسیم بندی است. به عنوان نمونه مداخلات پیشگیرانه را می توان به سازوکارهای اجتماعی، فردی، وضعی و در پایان سازو کارهای انتظامی و کیفری تقسیم کرد. (tilly and other, 2004)
رهنمود پیشگیری از جرم، رویکردها و سازوکارهای مختلف پیشگیری از جرم را به چهار دسته کلی تقسیم کرده‌است:
۱- پیشگیری از جرم توسعه مدار: این مدل از پیشگیری شامل برخی از برنامه های اجتماعی، آموزشی، تربیتی و بهداشتی می شود. به عنوان نمونه می توان به برنامه هایی اشاره کرده که در آن، کودکان در معرض خطر یا خانواده های آن ها را هدف قرار داده و تلاش می شود در همان ابتدای خردسالی از کودکان حمایت شده و مهارت های تربیت کودک به والدین آموزش داده شود. برخی از برنامه های پیشگیری مستلزم مداخلات زودهنگام نیز، به عنوان پیشگیری توسعه مدار از جرم تلقی می‌شوند. علت آن است که در این قبیل برنامه ها تلاش می شود تا عوامل مقاومت زا و مهارت های اجتماعی در بین کودکان بهبود یابد. گاهی برنامه های پیشگیری، گروه هایی از کودکان و نوجوانان را که تحت تاثیر خطر خاصی هستند مورد پوشش قرار میدهد. به عنوان نمونه، کودکان خیابانی با کودکانی که در مساکن غیر معمول یا فاقد امکانات زندگی می‌کنند ممکن است به صورت خاص مورد حمایت قرار گیرند. از جمله نمونه های دیگر پیشگیری توسعه مدار، می توان به تلاش برای بهبود آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان در جامعه و کوشش در جهت بالا بردن آگاهی و مقاومت پذیری کودکان، هم زمان با رشد و بزرگ شدن ایشان اشاره کرد.
|
[پنجشنبه 1401-09-24] [ 03:54:00 ب.ظ ]
|
